မဟာဗုဒ္ဓဝင်/အခန်း- ၁၀
အခဏ်း-၁၀
သာတာဂိရနတ်မင်းနှင့် ဟေမ၀တနတ်မင်းတို့အကြောင်း
မြတ်စွာဘုရားသည် မဟာသက္ကရာဇ် ၁၀၃-ခုနှစ် ဝါဆိုလပြည့်နေ့ နေဝင်လုဆဲဆဲအချိန်တွင် ဓမ္မစကြာတရားကို ဟောတော်မူ၏။ ထိုနေ့ညဉ့် သန်းခေါင်ယံအချိန်တွင် ဟေမဝတသုတ် (တနည်း သာတာဂိရသုတ်)ကို ဟောတော်မူ၏။ ထိုသုတ်ကို ဟောတော်မူရခြင်း၏ အကြောင်းအရာ အကျယ်ကား-
ဤ ဘဒ္ဒကမ္ဘာတွင် လူတို့၏အသက် အနှစ် (၂၀၀၀၀) နှစ်သောင်းတမ်း၌ ကဿပမြတ်စွာဘုရား ပွင့်ထွန်းတော်မူ၍ (အာယုကပ်၏ ငါးပုံလေးပုံဖြစ်သည့်) အနှစ် (၁၆ဝဝဝ) တသောင်းခြောက်ထောင်ကြာ ကာလပတ်လုံး တည်နေတော်မူပြီးလျှင် ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူခဲ့လေသည်။ ထို ကဿပမြတ်စွာဘုရား၏ ဥတုဇရုပ်ကလာပ်တော်ကို ကြီးစွာသော ပူဇော်မှုဖြင့်
၄၃၁
ပူဇော်ကြကာ ဈာပနကိစ္စကို ပြုကြလေသည်။ ထိုကဿပ မြတ်စွာဘုရား၏ သရီရဓာတ် မွေတော်မြတ်သည် အစိတ်စိတ်အမြွာမြွာမဖြစ်ပဲ ရွှေစိုင်ရွှေတုံးကြီးကဲ့သို့ တလုံးတခဲတည်းဖြစ်၍သာ ကြွင်းကျန် တည်ရှိလေသည်။ ဤကဲ့သို့ တည်ခြင်းသည် သက်တော်ရှည် မြတ်စွာဘုရားတို့၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာ ဓမ္မတာဖြစ်၏။
သက်တော်တိုသော မြတ်စွာဘုရားတို့သည်ကား လူများအပေါင်းတို့ အသီးသီး စေ့ငအောင် မဖူးမြော်ကြရကုန်မီပင် ပရိနိဗ္ဗာန် စံဝင်တော်မူကြကုန်၏။ ထို့ကြောင့် သက်တော်တိုသော မြတ်စွာဘုရားတို့သည် “ထိုထိုမြို့ရွာ ဒေသတို့၌ နေထိုင်ကြသူ လူများအပေါင်းသည် ငါဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်စံဝင်ပြီးနောက် ဓာတ်တော်ပူဇော်မှုကို ပြု၍လည်း ကုသိုလ်တရား တိုးပွါးစေရစ်ကြကုန်လိမ့်မည်”ဟု ငဲ့ညှာထောက်ထား သနားသဖြင့် “ဓာတ်တော်များသည် အစိတ်စိတ်အမြွာမြွာ ကွဲပြန့်ရစ်ကြစေကုန်သတည်း”ဟု အဓိဋ္ဌာန်တော်မူကြကုန်၏။ သို့ရကား ထိုသက်တော်တိုသော မြတ်စွာဘုရားတို့၏ သရီရဓာတ် မွေတော်မြတ်တို့သည် အကျွန်ုပ်တို့ကိုးကွယ်ရာ မြတ်စွာဘုရား၏ ဓာတ်တော် မွေတော်များကဲ့သို့ ရွှေမှုန့်များပမာ အစိတ်စိတ်အမြွာမြွာကွဲလျက် ပြန့်နှံ့တော်မူကြကုန်၏။
လူအပေါင်းတို့သည် ကဿပမြတ်စွာဘုရား၏ တဆူတည်းသော သရီရဓာတ် မွေတော်မြတ်ကို ဓာတ်တော်တိုက် တည်ဆောက်ကြ၍ အမြင့်တယူဇနာ အဝန်းအဝိုင်းအားဖြင့်လည်း တယူဇနာရှိသော စေတီတော်ကြီးကို တည်ထားကြကုန်၏။ ထိုစေတီတော်ကြီးမှာ အပိုင်းအခြားအားဖြင့် တမျက်နှာ တမျက်နှာလျှင် တဂါဝုတ်စီ တဂါဝုတ်စီ အလျားရှိ၍ တမျက်နှာ တမျက်နှာလျှင် မုခ်ဦး ဝင်ပေါက်တံခါးကြီး တပေါက်စီ တပေါက်စီ ရှိရကား တံခါးတပေါက်နှင့် တပေါက်အကြား တဂါဝုတ်စီ တဂါဝုတ်စီ ကွာခြားလေသည်။
တံခါးမုခ်ဦးတပေါက်ကို ဗာရာဏသီပြည့်ရှင် ကိကီမင်းကြီးက ဒါယကာခံ၏၊ အခြားတပေါက်ကို ကိကီမင်းကြီး၏သားတော်
၄၃၂
ပထဝိန္ဓရမင်းသားက ဒါယကာခံ၏၊ အခြားတပေါက်ကို စစ်သူကြီး ဦးဆောင်၍ အမတ်အပေါင်းတို့က ဒါယကာခံကြ၏။ အခြားတပေါက်ကို သူဌေးကြီးဦးဆောင်၍ တိုင်းသားပြည်သူတို့က ဒါယကာခံကြ၏။ စေတီတော်ကြီး တည်ထားရာ၌ စီအပ်သော အုတ်တို့ကား ရွှေအုတ် ရတနာအုတ်များသာ ဖြစ်သည်။ အုတ် တချပ် တချပ်လျှင် အဖိုးတသိန်း တသိန်း တန်၏။ ဆေးဒန်း မြင်းသီလာတို့ဖြင့် အင်္ကတေကိစ္စကို ပြုကြ၍၎င်း, မွှေးကြိုင်သင်းပျံ့သော ဆီထောပတ်တို့ဖြင့် ရေကိစ္စကို ပြုကြ၍၎င်း ထိုစေတီတော်ကြီးကို တည်ထားကြကုန်၏။
ဤကဲ့သို့ စေတီတော်ကြီး တည်ထားပြီးသောအခါ အမျိုးကောင်းသား သူငယ်ချင်း နှစ်ယောက်တို့သည် လူ့ဘောင်မှထွက်၍ မြတ်စွာဘုရား မျက်မှောက်တော်က တပည့်ခံခဲ့ကြသော သာဝကကြီးတို့အထံတွင် ရှင်ရဟန်းပြုကြကုန်၏။ (အထူးမှတ်ရန်မှာ.. သက်တော်ရှည် မြတ်စွာဘုရားတို့၏ သာသနာ၌ ဘုရား လက်ထက်တော်က တပည့်ခံခဲ့ရသော သာဝကကြီးများကသာ ရှင်သာမဏေပြုပေးခြင်း, ရဟန်းခံပေးခြင်း, နိဿယည်းပေးခြင်းအမှုကို ပြုတော်မူကြရကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန် စံလွန်တော်မူပြီးနောက်မှ ဖြစ်ကြသော တပည့်သာဝကတို့သည်ကား ထိုအမှုမျိုး ပြုလုပ်ခွင့်ကို မရနိုင်ကုန်။)
ထိုအခါ ထိုအမျိုးကောင်းသား သူငယ်ချင်း ရဟန်းနှစ်ပါးတို့သည် “အရှင်မြတ်တို့ဘုရား.. မြတ်စွာဘုရား သာသနာတော်၌ အားထုတ်ဖွယ် ရဟန်းအလုပ်တို့ကား အဘယ်မျှ ရှိပါကုန်သနည်းဘုရား”ဟု သာဝကကြီးတို့ကို လျှောက်ထား မေးမြန်းကြကုန်၏။ ထိုအခါ သာဝကကြီးတို့က ငါ့ရှင်တို့.. မြတ်စွာဘုရား သာသနာတော်၌ အားထုတ်ဖွယ် ရဟန်းအလုပ်တို့ကား (၁) ဝါသဓုရခေါ် ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာန်း စီးဖြန်းကျင့်သုံးမှု တည်းဟူသော အားထုတ်ဖွယ် ရဟန်းအလုပ်၊ (၂) ပရိယတ္တိဓုရခေါ် စာပေပရိယတ် သင်ကြားပို့ချမှု တည်းဟူသော အားထုတ်ဖွယ် ရဟန်းအလုပ်ဟူ၍ နှစ်ပါးရှိကုန်၏။ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင်-
၄၃၃
(၁) အမျိုးကောင်းသား ရဟန်းတော်သည် ဆရာဥပဇ္ဈာယ်များအထံ၌ ငါးဝါတိုင်တိုင် နေပြီးလျှင် ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်များကို ဖြည့်ကျင့်၍ ပါတိမောက်ကို၎င်း, နှစ်ဘာဏဝါရ သုံးဘာဏဝါရမျှ ရှိသော သုတ္တန်တို့ကို၎င်း လေ့လာနိုင်နင်းအောင်ပြုလျက် ဝိပဿနာအလုပ် ကမ္မဋ္ဌာန်းအားထုတ်ပုံကို ကျကျနန သင်ယူပြီးလျှင် ဂိုဏ်းဂဏသံဃာ ဒါယကာ ဒါယိကာမများ၌ တွယ်တာခင်မင်မှုကို ဖြတ်တောက်ကာ လူသူမနီး တောကြီးထဲသို့ ဝင်ပြီးနောက် အရဟတ္တဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်ရန် ကမ္မဋ္ဌာန်းအလုပ်ကို အားထုတ်အပ်၏။ ဤသို့ အားထုတ်ခြင်းသည် ဝါသဓုရခေါ် ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာန်း စီးဖြန်းကျင့်သုံးမှု တည်းဟူသော အားထုတ်ဖွယ်ရာ ရဟန်းအလုပ်မည်၏။ (၂) မိမိ၏ အစွမ်းအလျောက် နိကာယ်တရပ် ပိဋကတ်ကိုဖြစ်စေ, နိကာယ်နှစ်ရပ် ပိဋကတ်ကိုဖြစ်စေ, နိကာယ်သုံးရပ် ပိဋကတ်ကိုဖြစ်စေ, နိကာယ်လေးရပ် ပိဋကတ်ကိုဖြစ်စေ, နိကာယ်ငါးရပ် ပိဋကတ်ကိုဖြစ်စေ တတ်မြောက်လိမ္မာအောင် သင်ယူပြီးလျှင် သဒ္ဒါအနက် မချွတ်မယွင်း သန့်ရှင်းစင်ကြယ်အောင် ပရိယတ္တိသာသနာတော်ကို အားထုတ်အပ်၏။ ဤသို့ အားထုတ်ခြင်းသည် ပရိယတ္တိဓုရခေါ် စာပေပရိယတ် သင်ကြားပို့ချမှု တည်းဟူသော အားထုတ်ဖွယ်ရာ ရဟန်းအလုပ်မည်၏”ဟူ၍ မိန့်ဆိုတော်မူကြကုန်၏။
ထိုအခါ ထိုအမျိုးကောင်းသား သူငယ်ချင်း ရဟန်းနှစ်ပါးတို့သည် “ရဟန်းအလုပ် အားထုတ်ဖွယ်ရာ ဓုရနှစ်ပါးတို့တွင် ဝါသဓုရသည်သာလျှင် သာလွန်မြင့်မြတ် ချီးမွမ်းအပ်၏”ဟု ပြောဆိုကြပြီးလျှင် “ငါတို့သည်ကား အသက်အရွယ် ငယ်ကြသေး၏။ အသက်ကြီးသောအခါမှ ဤဝါသဓုရကမ္မဋ္ဌာန်းအလုပ်ကို ဖြည့်ကျင့်ကြကုန်အံ့၊ အသက်အရွယ် မကြီးပြင်းသေးမီ ပရိယတ္တိဓုရခေါ် စာပေပရိယတ် သင်ကြားပို့ချမှု တည်း ဟူသော ရဟန်းအလုပ် အားထုတ်ဖွယ်ရာကို ပြည့်စုံပြီးစီးအောင် ဖြည့်ကျင့်ကြဦးမည်”ဟု တိုင်ပင်ကာ ပရိယတ်အမှုကို ကြိုးစား အားထုတ်ကြလေရာ ပင်ကိုယ် ပကတိကပင် ပညာရှိသူများဖြစ်ကြ၍ ကာလမကြာမီပင်
၄၃၄
ပိဋကသုံးပုံ အလုံးစုံ၌ တဖက်ကမ်းရောက် တတ်မြောက် ကျွမ်းကျင်ကြကုန်လျက် ဝိနည်းအဆုံးအဖြတ် အရာ၌လည်း လွန်စွာ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာတော်မူကြကုန်၏။ ထိုအမျိုးကောင်းသား သူငယ်ချင်း ရဟန်းနှစ်ပါးတို့အား ပရိယတ်တတ်မြောက်မှုကို အကြောင်းပြုကာ သာသနာတော်ဝယ် ထင်ပေါ်ကျော်စောခြင်း တပည့်ပရိသတ် အခြံအရံများခြင်းသည်၎င်း, ယင်းသို့ အခြံအရံများမှုကို အကြောင်းပြု၍ လာဘ်လာဘ လွန်စွာ ပေါများခြင်းသည်၎င်း ဖြစ်လေ၏။ တပါးတပါးလျှင် တပည့်တပန်း ရဟန်းပရိသတ် ငါးရာ ငါးရာစီ ရှိကြကုန်၏။
ထိုမထေရ်မြတ်နှစ်ပါးတို့သည် မိမိတို့ထံမှောက် ရောက်ရှိ ဆည်းကပ်လာကြသည့် ပရိသတ်လေးပါးတို့အား မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမ ဩဝါဒ အစစ်အမှန်ကို ညွှန်ကြား ဟောပြကုန်လျက် နေတော်မူကြကုန်၏၊ သို့ရကား ဘုရားတဖန် ပွင့်တွန်းတော်မူပြန်သော အခါကဲ့သို့ သာသနာသုံးပါး စည်ကားတောက်ပလျက် ရှိလေ၏။
ဓမ္မဝါဒီရဟန်းနှင့် အဓမ္မဝါဒီရဟန်းတို့၏ ဝိနည်းမှုခင်း
ထိုအခါ တောရွာကျောင်းတိုက်တခု၌ ဓမ္မဝါဒီရဟန်းနှင့် အဓမ္မဝါဒီရဟန်း ဤရဟန်းနှစ်ပါးတို့ နေထိုင်ဆဲရှိကြကုန်၏။ ထိုရဟန်းနှစ်ပါးတို့တွင် အဓမ္မဝါဒီရဟန်းသည် ရက်စက်ရုန့်ရင်းသူ နှုတ်ထွက်ကြမ်းသူဖြစ်၏။ တနေ့သော် အဓမ္မဝါဒီရဟန်း၏ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်ကို လွန်ကျူးသောအပြစ်ကို ဓမ္မဝါဒီရဟန်း ထင်ထင်ရှားရှား ကြားသိလတ်၍ ဓမ္မဝါဒီရဟန်းက “ငါ့ရှင်.. သင်ပြုသော ဤအမှုသည် သာသနာတော်အား မလျောက်ပတ်”ဟု အဓမ္မဝါဒီရဟန်းကို အပြစ်တင် စောဒနာလေ၏။ ထိုအခါ အဓမ္မဝါဒီရဟန်းက “ငါ့ရှင်.. သင် ဘာကိုမြင်လို့လဲ၊ သင် ဘာကိုကြားလို့လဲ၊ အရမ်း မစွပ်စွဲနှင့်” ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် စကားရင်းပျောက်အောင် ဖြန့်၍ (= ဖြန်း၍) ပြောဆိုလေသော်
၄၃၅
ဓမ္မဝါဒီရဟန်းက“ငါ့ရှင်.. ဝိနည်းဓိုရ်မထေရ်မြတ်ကြီးများ သိကြပါလိမ့်မည်”ဟု ပြောဆိုလေ၏။
ထိုအခါ အဓမ္မဝါဒီရဟန်းသည် “ဤဝတ္ထုကို ဝိနည်းဓိုရ်မထေရ်ကြီးတို့ တရားလမ်းရှိတိုင်း ဆုံးဖြတ်ကြလျှင် ငါ့အား ဧကန်ပင် သာသနာတော်၌ ထောက်ရာတည်ရာ ရှိတော့မည်မဟုတ်”ဟု စဉ်းစားမိ၍ ထိုဝိနည်းဓိုရ် မထေရ်ကြီးတို့ကို မိမိဘက်သို့ပါအောင် သွေးဆောင်ဖြားယောင်းမှု ပြုလိုသဖြင့် ထိုခဏ၌ပင် လက်ဆောင်အတွက် ပရိက္ခရာတို့ကို ယူဆောင်လျက် ထိုဝိနည်းဓိုရ်မထေရ်ကြီး နှစ်ပါးတို့၏ ထံမှောက်သို့ သွားရောက်ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် မိမိ ယူဆောင်ခဲ့သော ရဟန်းပရိက္ခရာ အသုံးအဆောင်တို့ကို ရိုသေလေးမြတ် ဆက်ကပ်လှူဒါန်းကာ ထိုဝိနည်းဓိုရ် မထေရ်ကြီးတိုထံ နိဿယည်းယူ၍နေရန် အားထုတ်လေတော့သည်။ ထိုဝိနည်းဓိုရ် မထေရ်ကြီးနှစ်ပါးကို ရိုသေလေးမြတ် ချဉ်းကပ်နီးပါး ခစားလုပ်ကျွေးလျက် အလုံးစုံသော ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်ကို ပြည့်စုံစွာ ဖြည့်ကျင့်လိုသူအယောင် ဟန်ဆောင်ပြုလုပ်လေ၏။
ထို့နောက် တနေ့သ၌ အဓမ္မဝါဒီရဟန်းသည် ဝိနည်းဓိုရ် မထေရ်ကြီးနှစ်ပါး ညီမူစည်းဝေးရာဌာနသို့ သွားရောက်ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် ရှိခိုးလျက် မထေရ်ကြီးတို့က ပြန်သွားဘို့ရန် ခွင့်လွှတ်အပ်သော်လည်း ရပ်တည်မြဲတိုင်း ရပ်တည်ပေကပ်၍ နေလေသည်။ ထိုအခါ မထေရ်ကြီးတို့က ထိုအဓမ္မဝါဒီရဟန်းကို “ငါ့ရှင်.. သင့်မှာ ပြောစရာ အကြောင်းထူးတခုခု ရှိပါသလား”ဟု မေးမြန်းတော်မူကြကုန်၏။ အဓမ္မဝါဒီရဟန်းသည် “ရှိပါသည် အရှင်ဘုရားတို့.. တပည့်တော်မှာ ရဟန်းတပါးနှင့် သိက္ခာပုဒ်ကို လွန်ကျူးချက်နှင့် ပတ်သက်၍ ငြင်းခုံမှု ဖြစ်ခဲ့ပါသည်၊ ထိုစောဒကရဟန်းသည် အကယ်၍ ဤအကြောင်းဝတ္ထုကို အရှင်မြတ်တို့၏ထံမှောက်သို့ လာရောက်လျှောက်ထားလျှင် တရားလမ်းရှိတိုင်း ဆုံးဖြတ်သင့်တိုင်း ဆုံးဖြတ်တော် မမူကြပါလင့်”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ မထေရ်ကြီးတို့က “သံဃာ့ဘောင်သို့ သက်ရောက်လာသော အကြောင်းဝတ္ထုကို ဆုံးဖြတ်သင့်သည့်အတိုင်း
၄၃၆
<cp>မဆုံးဖြတ်ရန် မသင့်လျော်ဘူး”ဟု မိန့်ဆိုတော်မူကြလေသော် ထိုအဓမ္မဝါဒီရဟန်းသည် “အရှင်ဘုရားတို့.. ဤကဲ့သို့ ဆုံးဖြတ်မှု ပြုကြပါလျှင် တပည့်တော်မှာ သာသနာတော်၌ ထောက်ရာ တည်ရာ ရှိတော့မည်မဟုတ်ပါ၊ ထိုမကောင်းမှုသည် တပည့်တော်၏ မကောင်းမှုပင် ဖြစ်ပါစေတော့ (= သံသရာအပြစ်ကို တပည့်တော်ပင် ခံပါမည်)။ အရှင်ဘုရားတို့ကသာ ထိုအမှုကို မဆုံးဖြတ်ကြပါကုန်လင့်”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။</cp>
ဝိနည်းဓိုရ် မထေရ်ကြီးတို့သည်လည်း ထိုအဓမ္မဝါဒီရဟန်းက အတင်းအကြပ် (မလွှဲမရှောင်သာအောင်) လျှောက်ထားပြောဆိုအပ်ရကား “ကောင်းပါပြီ ငါ့ရှင်”ဟု နောက်ဆုံးတွင် ဝန်ခံစကား မိန့်ကြားတော်မူလိုက်ကြကုန်၏။ ထိုအဓမ္မဝါဒီရဟန်းသည် ဝိနည်းဓိုရ်မထေရ်ကြီးတို့အထံမှ ဝန်ခံချက်ကို ရယူပြီးလျှင် တဖန် ထိုတောရွာကျောင်းတိုက်သို့ ပြန်သွား၍ “ဝိနည်းဓိုရ်မထေရ်ကြီးတို့ထံ ပြုလုပ်ရန် ကိစ္စအဝဝ ပြီးစီးခဲ့ပြီ”ဟု အောက်မေ့ကာ ဓမ္မဝါဒီရဟန်းကို ရှေးကထက်တိုး၍ လွှမ်းမိုးနှိပ်စက် မထီမဲ့မြင်ပြုလျက် ကြမ်းကြုတ်ခက်ထန်စွာ ပြောဆိုလေ၏။
ဓမ္မဝါဒီရဟန်းသည် “ဤအဓမ္မဝါဒီရဟန်းကား ရွံရှားခြင်း ကင်းလှချေတကား”ဟု အောက်မေ့ကာ ထိုခဏမှာပင် တောရွာကျောင်းတိုက်မှ ထွက်ခဲ့၍ ဝိနည်းဓိုရ်မထေရ်ကြီးတို့၏ အခြံအရံ ရဟန်းတထောင်တို့၏ အထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် “ငါ့ရှင်တို့.. သံဃာ့ဘောင်သို့ သက်ရောက်လာသော အကြောင်းဝတ္ထုကို တရားလမ်းရှိသည့်အတိုင်း ဆုံးဖြတ်သင့်သည် မဟုတ်ပါလော၊ သို့မဟုတ် အကြောင်းဝတ္ထုကို သံဃာ့ ဘောင်သို့ မသက်ရောက်စေပဲ စောဒကရဟန်း စုဒိတကရဟန်းတို့ကို အချင်းချင်း မိမိတို့၏အပြစ်ကို ဝန်ခံစကား ပြောကြားစေ၍ ညီညွတ်အောင် ပြုသင့်သည် မဟုတ်ပါလော။ ယခုမူကား ဤဝိနည်းဓိုရ် မထေရ်ကြီးတို့သည် အကြောင်းဝတ္ထုကိုလည်း မဆုံးဖြတ်ကြကုန်၊ ညီညွတ်အောင်လည်း မပြုလုပ်ကြကုန်၊ ဤသို့ ဆုံးလည်းမဆုံးဖြတ် ညီညွတ်အောင်လည်း မပြုလုပ်ခြင်းသည် ဘယ့်နှာပါလိမ့်”ဟု
၄၃၇
လျှောက်ထား တိုင်ကြားလေသည်။ ထိုတပည့်ရဟန်း တထောင်သည်လည်း ဓမ္မဝါဒီရဟန်း လျှောက်ထားသောစကားကို ကြားကြရလျက် “ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်ကြီး နှစ်ပါးတို့သည် တစုံတခု အကြောင်းထူးကို သိအပ်ပြီးဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု အောက်မေ့ကြကာ တစုံတရာ ပြန်ကြားပြောဆိုမှု မပြုကြပဲ ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်၏။
ထိုအခါ အဓမ္မဝါဒီရဟန်းသည် အခွင့်ကောင်းကို ရယူ၍ “ငါ့ရှင်.. သင်သည် ရှေးအခါက 'ဝိနည်းဓိုရ် မထေရ်များ သိကြပါလိမ့်မည်'ဟု ပြောဆိုခဲ့၏၊ ကဲ ယခုအခါ ဝိနည်းဓိုရ်မထေရ်တို့အား ထိုအကြောင်းဝတ္ထုကို လျှောက်ထားပါဦးတော့လား”ဟု ဓမ္မဝါဒီရဟန်းကို ဖိနှိပ်ပြောဆိုကာ “သင်သည် ယနေ့ကစ၍ အရှုံးကြီး ရှုံးလေပြီ၊ ထို ငါတို့နေထိုင်ရာ တောရွာကျောင်းတိုက်သို့ သင်ပြန်၍ မလာခဲ့လေလင့်”ဟု ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းစွာ ပြောဆို၍ ဖဲသွားလေ၏။
ထို့နောင်မှ ဓမ္မဝါဒီရဟန်းသည် ဝိနည်းဓိုရ် မထေရ်ကြီးတို့ထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် “အရှင်ဘုရားတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ သာသနာတော်ကို မငဲ့ကုန်ပဲ 'ဤအဓမ္မဝါဒီရဟန်းသည် ငါတို့ကို ပြုစုလုပ်ကျွေးပေ၏၊ ငါတို့ကို နှစ်သိမ့်စေ၏'ဟု ပုဂ္ဂိုလ်ကိုသာလျှင် ငဲ့ကွက်ကြကုန်၏ (= သာသနာ၏မျက်နှာကို မကြည့်ပဲ ပုဂ္ဂိုလ်၏မျက်နှာကိုသာ ကြည့်ကြ၏)။ သာသနာတော်ကို မစောင့်ရှောက်ကြပဲ အလဇ္ဇီ ဒုဿီလပုဂ္ဂိုလ်ကိုသာလျှင် စောင့်ရှောက်ကြကုန်၏။ ယနေ့ကစ၍ အရှင်ဘုရားတို့သည် ဝိနည်းအဆုံးအဖြတ်ကို မဆုံးဖြတ်သင့်တော့ချေ။ ယနေ့မှာမှ ကဿပမြတ်စွာဘုရားသည် ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူခဲ့လေပြီတကား”ဟု ကျယ်စွာသောအသံဖြင့် မြည်တမ်း၍ “ကဿပမြတ်စွာ သာသနာကား ပျက်စီးခြင်းမလှ ပျက်စီးရချေပြီ”ဟု ငိုကြွေးလျက် ထိုဝိနည်းဓိုရ်တို့ထံမှ ထွက်ခွာ ဖဲသွားလေ၏။
ထိုအခါ ဝိနည်းဓိုရ် မထေရ်ကြီးနှစ်ပါးတို့သည် ထိတ်လန့်သော သံဝေဂစိတ်နှလုံး ဖြစ်ရှိကြကာ “ငါတို့သည် အလဇ္ဇီဒုဿီလ
၄၃၈
ပုဂ္ဂိုလ်ကိုသာ စောင့်ရှောက်ကုန်လျက် သာသနာတော် တည်းဟူသော ရတနာစိုင်ကြီးကို ထူးအိုင်ချောက်ကမ်းပါး၌ ပစ်ချမိခဲ့လေကုန်ပြီ”ဟု နောင်တတဖန် ပူပန်ခြင်း ကုက္ကုစ္စကို ဖြစ်စေကြကုန်၏။ ထိုဝိနည်းဓိုရ် မထေရ်ကြီးနှစ်ပါးတို့သည် ထိုကုက္ကုစ္စဒဏ်ချက် နှိပ်စက်အပ်သော စိတ်နှလုံးရှိကြကုန်ရကား စုတိပြတ်ကြွေ သေလွန်သောအခါ အထက်အထက်နတ်ပြည်၌ မဖြစ်နိုင်ကြပဲ ထိုမထေရ်နှစ်ပါးတို့တွင် တပါးသည် ဟိမဝန္တာတောအတွင်း ဟေမဝတမည်သော တောင်၌ ဟေမဝတအမည်ရှိသော နတ်ဘီလူးမင်း ဖြစ်လေသည်။ အခြားတပါးသည် မဇ္ဈိမဒေသအတွင်း သာတမည်သော တောင်၌ သာတာဂိရ အမည်ရှိသော နတ်ဘီလူးမင်း ဖြစ်လေ၏။ ထိုမထေရ်ကြီးနှစ်ပါးတို့၏ အခြံအရံဖြစ်ကြသည့် ရဟန်းတထောင်တို့သည်လည်း ထိုမထေရ်ကြီးနှစ်ပါးတို့၏ အတုကိုသာ လိုက်ပါ ကျင့်ကြံကြကုန်လျက် အထက်အထက်နတ်ပြည်၌ မဖြစ်နိုင်ကြကုန်ပဲ ထိုနတ်မင်းကြီးနှစ်ဦးတို့၏အထံ၌ အသီးအသီး ငါးရာစီ ငါးရာစီ အခြံအရံ နတ်ဘီလူးများ ဖြစ်ကြလေကုန်၏။ ထိုဝိနည်းဓိုရ် မထေရ်ကြီးတို့၏ ပစ္စည်းလေးပါး ဒါယကာတို့သည်ကား အထက်နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ကြလေကုန်၏။
ဤဟေမဝတနတ်မင်းနှင့် သာတာဂိရနတ်မင်း နှစ်ဦးတို့သည် နှစ်ကျိပ်ရှစ်ဦးသော နတ်စစ်သူကြီးတို့တွင် စာရင်းအဝင်အပါ တန်ခိုးအာနုဘော် လွန်စွာကြီးမားကြသော နတ်မင်းကြီးများလည်း ဖြစ်ကြကုန်၏။ တလ တလလျှင် ရှစ်ကြိမ် ရှစ်ကြိမ် တရားဆုံးဖြတ်ရန် ဟိမဝန္တာတောအတွင်း ဆေးဒန်း မြင်းသီလာ ကျောက်အပြင်ဝယ် နာဂဝတီအမည်ရှိသော မဏ္ဍပ်၌ (သီဟိုဠ်မူအလို ဘဂလဝတီမည်သော တောင်၌) နတ်တို့၏ အစည်းအဝေးပွဲ ဖြစ်မြဲဓမ္မတာတည်း။ ထိုအစည်းအဝေးပွဲ၌ ဟေမ၀တနတ်မင်းနှင့် သာတာဂိရ နတ်မင်းတို့သည်လည်း ပါဝင်စည်းဝေးကြရမြဲဓမ္မတာ ဖြစ်၏။
ထိုအခါ သာတာဂိရနတ်မင်း ဟေမဝတနတ်မင်းတို့သည် ထိုနတ်အစည်းအဝေးပွဲကြီး၌ အချင်းချင်း တွေ့မြင်ကြ၍
၄၃၉
လူ့ပြည်ကဖြစ်ရပ်ကို မှတ်ကြပြီးလျှင် “မိတ်ဆွေ.. သင်သည် အဘယ်အရပ်၌ ဖြစ်ရသနည်း၊ မိတ်ဆွေသင်ကော အဘယ်အရပ်၌ ဖြစ်ရသနည်း”ဟု မိမိ မိမိ၏ ဖြစ်ရာအရပ် ဘုံဌာနကို မေးမြန်းဖြေဆိုကြ၍ “မိတ်ဆွေ.. ငါတို့ကား ပျက်စီးခြင်းကြီး ပျက်စီးကြရချေပြီ၊ ငါတို့သည် ရှေးအခါ ကဿပမြတ်စွာ သာသနာတော်အတွင်း၌ နှစ်ပေါင်းနှစ်သောင်း ကာလပတ်လုံး ရဟန်းတရားကို ကြိုးစားအားထုတ်ခဲ့ပါလျက် တယောက်သော အလဇ္ဇီဒုဿီလ ပါပမိတ်ကို အမှီပြု၍ နတ်ဘီလူးမျိုး၌ ဖြစ်ကြရကုန်၏။ ငါတို့၏ ပစ္စည်းလေးပါး ဒါယကာတို့သည်ကား အထက် ကာမာဝစရနတ်ပြည်တို့၌ ဖြစ်ကြလေကုန်ပြီ”ဟူ၍ ပြောဆိုကြကာ ပြင်းထန်စွာ နှလုံးမသာမယာ ဖြစ်ကြလေကုန်၏။
ကတိကဝတ် ထားကြခြင်း
ထို့နောက်မှ သာတာဂိရနတ်မင်းသည် “အဆွေတော် ဟေမ၀တနတ်မင်း.. သင်တို့၏နေရာ ဟိမဝန္တာတော မည်သည်ကား အံ့ဘွယ်သရဲ ထူးကဲသော တောဟု ခေါ်ဝေါ်သမုတ်အပ်သော တောဖြစ်ပေသည်၊ သို့ဖြစ်၍ တစုံတခု အံ့ဘွယ်သရဲ ထူးကဲသော အကြောင်းကို တွေ့မြင်ကြားသိခဲ့လျှင် ငါ့အားလည်း လာရောက် ပြောကြားလှည့်ပါ”ဟု ဟေမဝတနတ်မင်းကို မှာကြားပြောဆိုလေ၏။ ဟေမဝတ နတ်မင်းသည်လည်း “အဆွေတော် သာတာဂိရနတ်မင်း.. သင်၏နေရာ မဇ္ဈိမဒေသမည်သည်ကား မြင့်မြတ်သောပုဂ္ဂိုလ်တို့ ဖြစ်ထွန်းပေါ်ပေါက် နေထိုင်ရာဖြစ်သဖြင့် အံ့ဘွယ်သရဲ ထူးကဲသော ဒေသဟု သမုတ်အပ်ပေ၏၊ သို့ဖြစ်၍ တစုံတခု အံ့ဘွယ်သရဲ ထူးကဲသောအကြောင်းကို တွေ့မြင်ကြားသိခဲ့လျှင် ငါ့အားလည်း လာရောက် ပြောကြားလှည့်ပါ”ဟု သာတာဂိရနတ်မင်းကို မှာကြားပြောဆိုလေ၏။ ဤသို့လျှင် သာတာဂိရနတ်မင်းနှင့် ဟေမဝတနတ်မင်း သူငယ်ချင်းနှစ်ယောက်တို့သည် အချင်းချင်း ကတိကဝတ်စကား ပြောဆိုမှာထားမှု ပြုကြလျက် ထိုနတ်ဘီလူးဘဝကို မစွန့်နိုင်ကြပဲ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံကာ နေထိုင်ခဲ့ကြရာ ဘုရားတဆူနှင့် တဆူ အကြားကာလတည်းဟူသော
၄၄၀
ဗုဒ္ဓန္တရ အသင်္ချေယျကပ်တခုပင် ကျော်လွန်ခဲ့လေသည်။ ဤကာလအတွင်း မဟာပထဝီ မြေကြီးသည်လည်း တယူဇနာနှင့် သုံးဂါဝုတ်မျှ အထက်သို့ မြင့်တက်ခဲ့လေပြီ။
ထိုအခါ အကျွန်ုပ်တို့၏ ဘုရားအလောင်းတော်သည် ဒီပင်္ကရာမြတ်စွာဘုရား ခြေတော်ရင်း၌ ဘုရားဆုပန် နိယတဗျာဒိတ် ခံတော်မူခဲ့သည်မှ ဝေဿန္တရာမင်းဘဝတိုင်အောင် လေးအသင်္ချေနှင့် ကမ္ဘာတသိန်းကြာ ကာလပတ်လုံး ပါရမီဆယ်ပါး တရားတို့ကို ဖြည့်ကျင့်ဆည်းပူး (အထွတ်အထိပ်ရောက်အောင်) ပြည့်စုံစေဦး၍ တုသိတာနတ်ပြည်၌ ဖြစ်တော်မူပြီးလျှင် ထိုတုသိတာနတ်ပြည်၌ နက်သက်တမ်းပြည့်အောင် တည်နေတော်မူလျက် ရှေး၌ ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသောအတိုင်း စကြဝဠာတိုက်တသောင်းမှ နတ်အပေါင်းတို့ လာရောက်ကာ ဘုရားဖြစ်ရန် တောင်းပန်အပ်ရကား ကြည့်ခြင်းကြီးငါးပါးကို ကြည့်ရှုတော်မူ၍ နတ်ဗြဟ္မာအပေါင်းတို့အား ဘုရားဖြစ်ရန် ဝန်ခံစကား ပြောကြားလိုက်ပြီးလျှင် နိမိတ်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့ ထင်ရှားဖြစ်ကုန်စဉ် လောကဓာတ် စကြဝဠာပေါင်း တိုက်တသောင်းကို တုန်လှုပ်စေ၍ ဤလူ့ပြည်ဝယ် မဟာမာယာဒေဝီ၏ ဝမ်းကြာတိုက်၌ ပဋိသန္ဓေ ယူနေတော်မူခဲ့၏။
ဤသာတာဂိရနတ်မင်းနှင့် ဟေမဝတနတ်မင်း သူငယ်ချင်း နှစ်ဦးတို့သည် ထိုသို့ မြတ်စွာဘုရားအလောင်း ပဋိသန္ဓေ တည်နေတော်မူသောအခါ ဖြစ်ပေါ်သော နိမိတ်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့ကို တွေ့မြင်ကြကုန်သော်လည်း “ဘုရားအလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေ တည်နေတော်မူခြင်းကြောင့် ဤနိမိတ်ကြီးတို့ ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏”ဟု မစဉ်စား မဆင်ခြင်မိကြ မသိရှိကြကုန်။ ဘုရားအလောင်းတော် ဖွားမြင်တော်မူသော အခါ၌၎င်း, တောထွက်တော်မူသော အခါ၌၎င်း, ဘုရားဖြစ်တော်မူသော အခါ၌၎င်း, နိမိတ်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့သည် ထင်ရှား ဖြစ်ကြကုန်၏။ ထိုနိမိတ်ကြီးတို့ကို တွေ့မြင်ကြပါကုန်သော်လည်း နတ်မင်းကြီး နှစ်ဦးတို့သည် “ဤအကြောင်းများကြောင့် ဤနိမိတ်ကြီးများ ဖြစ်ကြကုန်၏”ဟု ရှေးနည်းအတူပင် မစဉ်းစား မဆင်ခြင်မိကြ မသိရှိလိုက်ကြကုန်။
၄၄၁
မြတ်စွာဘုရားသည် ပဉ္စဝဂ္ဂီ ရဟန်းငါးဦးတို့ကို ခေါ်တော်မူ၍ အပြန်သုံးပါး အခြင်းအရာ တဆယ့်နှစ်ပါးရှိသော ဓမ္မစကြာဒေသနာကို ဟောကြားတော်မူသည်ရှိသော် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာသည့် မြေငလျင်ကြီးစွာ လှုပ်ခြင်းကို၎င်း, အံ့ဘွယ်သရဲ ထူးကဲသော နိမိတ်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့ကို၎င်း ထိုနတ်မင်းကြီး နှစ်ဦးတို့အနက် သာတာဂိရနတ်မင်းကြီး တဦးသာလျှင် ပဌမဦးစွာ မြင်လတ်၍ ထိုနိမိတ်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သည့် မြတ်စွာဘုရား ဓမ္မစကြာတရား ဟောတော်မူနေဆဲဖြစ်သည်ကို သိရှိပြီးလျှင် မိမိ၏အခြံအရံ နတ်ဘီလူးပရိသတ် ငါးရာနှင့်တကွ မြတ်စွာဘုရားထံမှောက် လာရောက်ချဉ်းကပ်၍ ဓမ္မစကြာတရားဒေသနာကို နာကြားပါသော်လည်း တစုံတခုသော မဂ်ဖိုလ်တရားထူးကို မရနိုင်ချေ။
အကြောင်း.. သာတာဂိရနတ်မင်းသည် ဓမ္မစကြာတရားကို နာကြားနေစဉ် မိမိ၏သူငယ်ချင်း ဟေမဝတနတ်မင်းကို အောက်မေ့အမှတ်ရ၍ “ငါ၏သူငယ်ချင်း ဟေမဝတနတ်မင်းသည် ဤတရားပွဲကြီးသို့ လာရောက်သလော၊ မလာရောက်သလော”ဟု တွေးတောကြံစည်ကာ တရားနာပရိသတ်ကို ကြည့်ရှုလတ်သည်တွင် မိမိ၏သူငယ်ချင်း ဟေမဝတနတ်မင်းကို မမြင်ရ၍ “ငါ၏သူငယ်ချင်း ဟေမဝတနတ်မင်းနှယ် ကြာမြင့်နောက်ကျလိုက်လေ၊ ဤမျှလောက် အနက်သဒ္ဒါ ဆန်းကြယ်လှစွာသော မြတ်စွာဘုရား၏ ဓမ္မစကြာ တရားဒေသနာကို မနာကြားရတော့ချေ”ဟု စိတ်ပျံ့လွင့်နေမှုကြောင့်ပင် မဂ်ဖိုလ်တရားထူးကို မရနိုင်ပဲ ရှိလေ၏။
နေဝင်သော်လည်း မြတ်စွာဘုရား ဓမ္မစကြာတရား ဟောကြား၍ မပြီးဆုံးသေးချေ၊ ထိုအခါ သာတာဂိရနတ်မင်းသည် “ငါ၏သူငယ်ချင်း ဟေမဝတနတ်မင်းကို သွားရောက်ခေါ်ယူခဲ့ပြီးမှ ထိုသူငယ်ချင်းနှင့် အတူတကွ လာရောက်၍ တရားဒေသနာကို နာကြားတော့အံ့”ဟု ကြံစည်စိတ်ကူးပြီးလျှင် ဆင်ယာဉ်, မြင်းယာဉ်, ဂဠုန်ယာဉ် စသည်တို့ကို ဖန်ဆင်း၍ နတ်ဘီလူးပေါင်း
၄၄၂
ငါးရာတို့ ခြံရံလျက် ဟိမဝန္တာသို့ရှေးရှူ ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် သွားလေ၏။
နတ်မင်းနှစ်ဦးတို့ ကောင်းကင်၌ တွေ့ဆုံကြခြင်း
မြတ်စွာဘုရား အလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေ နေတော်မူသောအခါ, ဖွားတော်မူသော အခါ, တောထွက်တော်မူသောအခါ, ဘုရားဖြစ်တော်မူသောအခါ, ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူသောအခါတို့၌ နိမိတ်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်ကြသော်လည်း ကြာမြင့်စွာ မတည်ကြပဲ ဖြစ်ပြီးလျှင် ခဏအတွင်း ပျောက်ကင်းချုပ်ကွယ်ကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရား ဓမ္မစကြာတရား ဟောကြားတော်မူသောအခါ၌ကား ထိုနိမိတ်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့သည် အံ့ဘွယ်သရဲ ထူးကဲသော သဘောရှိကြလျက် တခဏခြင်း ပျောက်ကင်း၍မသွားကြပဲ ကာလအတန်ကြာ တည်ပြီးမှသာ ချုပ်ပျောက်ကြလေသည်။ သို့ရကား ဟေမ၀တနတ်မင်းသည်လည်း ဟိမဝန္တာတောအတွင်း၌ ထိုနိမိတ်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့ အံ့ဘွယ်သရဲ ထူးထူးကဲကဲ ဖြစ်ပေါ်နေသည်ကို တွေ့မြင်ရ၍ “ဤတောအတွင်း၌ ငါဖြစ်လာရသောအခါမှစ၍ ဤကဲ့သို့ အံ့ဘွယ်သရဲ ထူးကဲသော မွေ့လျော်ဖွယ်နှင့် ပြည့်စုံစွာ ဤတောင်ကြီးကား တခါမျှ မဖြစ်ဘူးချေ၊ ယခုကား ဖြစ်၍နေပေ၏။ ကိုင်း.. ယခုပင် (ငါတို့၏ ကတိကဝတ်အတိုင်း) ငါ၏သူငယ်ချင်း သာတာဂိရနတ်မင်းကို သွားရောက်ခေါ်ဆောင်ခဲ့၍ ထိုသူငယ်ချင်းနှင့် အတူတကွ လာရောက်ကာ ဤအံ့မခန်းသည့် ဟိမဝန္တာတောပန်းတို့၏ အသရေစည်းစိမ်ချမ်းသာကို မွေ့လျော်ပျော်ပါး ခံစားပေအံ့”ဟု စိတ်ကူးကြံစည်ပြီးလျှင် သာတာဂိရနတ်မင်းအတူပင် ဆင်ယာဉ်, မြင်းယာဉ်, ဂဠုန်ယာဉ် စသည်တို့ကို ဖန်ဆင်း၍ နတ်ဘီလူးပေါင်း ငါးရာတို့ ခြံရံလျက် မဇ္ဈိမဒေသသို့ရှေးရှူ ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် လာလေ၏။
ထိုအခါ နတ်မင်းကြီးနှစ်ဦးတို့သည် ရာဇဂြိုဟ်မြို့၏အပေါ် ကောင်းကင်အပြင်၌ ရင်ဆိုင်တွေ့ရှိကြ၍ အချင်းချင်း
၄၄၃
တယောက်နှင့်တယောက် လာရောက်ကြခြင်း၏ အကြောင်းကို မေးမြန်းကြသည်တွင် ဟေမ၀တနတ်မင်းက “အဆွေတော် သာတာဂိရနတ်မင်း.. ဟိမဝန္တာတောအတွင်း၌ ငါနတ်ဖြစ်လာသော အခါမှစ၍ ဤဟိမဝန္တာတောင်ကြီးသည် ဤကဲ့သို့ အခါမဲ့ ဖူးပွင့်ကြသော သစ်ပင်တို့ဖြင့် မွေ့လျော်ဖွယ်ရာ တခါမျှ မဖြစ်စဘူးချေ။ သို့ရကား ငါသည် သင်နှင့်အတူတကွ ထိုအံ့မခန်း ဟိမဝန္တာတောပန်းတို့၏ အသရေ စည်းစိမ်ချမ်းသာကို မွေ့လျော်ပျော်ပါး ခံစားပေအံ့ဟူ၍ ကြံစည်ပြီးလျှင် သင့်ကိုခေါ်ရန်အတွက် ထွက်လာခဲ့သည်”ဟု ပြောဆိုလေ၏။
သာတာဂီရနတ်မင်းကလည်း “အဆွေတော် ဟေမ၀တနတ်မင်း.. သင်သည် ဤအခါမဲ့ပန်းတို့ ထူးဆန်းစွာ ဖူးပွင့်ခြင်း၏ အကြောင်းကို သိပါရဲ့လား”ဟု ဟေမဝတနတ်မင်းကို မေးမြန်းလေလျှင် ဟေမ၀တနတ်မင်းသည် “မသိပါ အဆွေတော် သာတာဂိရနတ်မင်း..”ဟူ၍ ဖြေကြားလေ၏။ တဖန် သာတာဂိရနတ်မင်းက “အဆွေတော် ဟေမဝတနတ်မင်း.. ဤအံ့ဘွယ်သရဲ ထူးကဲသော သဘောသည် ဟိမဝန္တာ တောကြီး တခုတည်း၌သာ ဖြစ်ပေါ်သည်မဟုတ်၊ စင်စစ်သော်ကား စကြဝဠာ လောကဓာတ်ပေါင်း တိုက်တသောင်း တို့၌ပင် အညီအမျှ ဖြစ်ကြသည်သာ၊ အဆွေတော် ဟေမဝတနတ်မင်း.. လောကသုံးခွင် ဘုံအပြင်၌ မြတ်စွာဘုရားသခင် ဖြစ်ပွင့်တော်မူလာပြီ၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားသည်ကား ယခုအခါ ဗာရာဏသီပြည်အနီး ဣသိပတန အမည်ရှိသော မိဂဒါဝုန်တောကြီး၌ ဓမ္မစကြာတရား ဟောကြားနေဆဲ ရှိတော်မူ၏။ ထိုသို့ မြတ်စွာဘုရား ဓမ္မစကြာတရား ဟောတော်မူသောကြောင့် လောကတခွင်လုံး၌ အံ့မဆုံးအောင် မဖြစ်ဘူးမြဲ ထူးကဲသော နိမိတ်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့ ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်၏”ဟု ဟေမဝတနတ်မင်းကို ပြောဆိုလေ၏။
ဤသို့လျှင် သာတာဂိရနတ်မင်းသည် မိမိ၏သူငယ်ချင်း ဟေမဝတနတ်မင်းကို မြတ်စွာဘုရား ထင်ရှား ဖြစ်ပွင့်တော်မူလာပြီဖြစ်ကြောင်း
၄၄၄
ပြောကြား၍ ထိုသူငယ်ချင်း ဟေမဝတနတ်မင်းကို မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ ခေါ်ဆောင်လိုရကား-
အဇ္ဇ ပန္နရသော ဥပေါသထော၊
ဒိဗ္ဗာ ရတ္တိ ဥပဋ္ဌိတာ၊
အနောမနာမံ သတ္ထာရံ၊
ဟန္ဒ ပဿာမ ဂေါတမံ။
ဟူ၍ ဟေမဝတနတ်မင်းကို ပြောဆိုလေ၏။
ထိုအခါ ဟေမဝတနတ်မင်းသည် သာတာဂိရနတ်မင်း ပြောဆိုသောစကားကို ကြား၍ “ဤသာတာဂိရနတ်မင်းသည် 'အနောမနာမံ သတ္ထာရံ' အစရှိသည်ဖြင့် မိမိ ဖူးတွေ့ခဲ့ရသော ပုဂ္ဂိုလ်ကား ဘုရားသဗ္ဗညူ စင်စစ်ဖြစ်သည်ကို ရဲရဲဝံ့ဝံ့ပြောဆို၏။ လောက၌
၄၄၅
ဘုရားသဗ္ဗညူတို့ကား ဖြစ်နိုင်ခဲ ရနိုင်ခဲကုန်၏၊ ပူရဏကဿပ စသည်တို့လို ပုဂ္ဂိုလ်များကသာ ဘုရားသဗ္ဗညူဟု ဝန်ခံကြလျက် မိစ္ဆာဉာဏ်ဖက်ပြီးလျှင် လူများအပေါင်းကို အလွန်ပင် နှိပ်စက် ဖျက်ဆီးကြ၏။ သာတာဂိရနတ်မင်း ဖူးတွေ့ခဲ့သော ရဟန်းဂေါတမသည် ဘုရားသဗ္ဗညူစင်စစ် ဖြစ်ခဲ့လျှင် တာဒိဂုဏ် (= ကောင်းဆိုးနှစ်တန် လောကဓံကြောင့် ဖောက်ပြန်တုန်လှုပ်ခြင်း မရှိမှုဂုဏ်)နှင့် စင်စစ်ပြည့်စုံသူ ဖြစ်ရလိမ့်မည်၊ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားတို့မှာသာ ပြည့်စုံနိုင်သော တာဒိဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူ ဟုတ်မဟုတ်ကို ငါစုံစမ်းဦးအံ့”ဟူ၍ ကြံစည်ပြီးလျှင် တာဒိလက္ခဏာကို မေးမြန်းလိုသည်ဖြစ်၍-
ကစ္စိ မနော သုပဏိဟိတော၊
သဗ္ဗဘူတေသု တာဒိနော။
ကစ္စိ ဣဋ္ဌေ အနိဋ္ဌေ စ၊
သင်္ကပ္ပဿ ဝသီကတာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုမေးမြန်းလေ၏။
ထိုအခါ သာတာဂိရနတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရား၏ တကယ်စင်စစ် သဗ္ဗညူဘုရားဖြစ်ကြောင်း အပြီးအပြတ် ဆုံးဖြတ်အပ်ပြီးသူ ဖြစ်သဖြင့် ထိုဟေမဝတနတ်မင်း စုံစမ်းမေးမြန်းအပ်သည့် အလုံးစုံသော သဗ္ဗညုမြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ကို ဝန်ခံဖြေကြားလိုရကား-
၄၄၆
မနော စဿ သုပဏိဟိတော၊
သဗ္ဗဘူတေသု တာဒိနော။
အထော ဣဋ္ဌေ အနိဋ္ဌေ စ၊
သင်္ကပ္ပဿ ဝသီကတာ။
(အဆွေတော် ဟေမဝတနတ်မင်း..) ငါဖူးတွေ့ခဲ့ရသော မြတ်စွာဘုရား၏ စိတ်တော်သည် တာဒိဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူပြီပြီ ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါတို့၌ ချစ်ခြင်း မုန်းခြင်း အလျှင်းပင်မရှိ ပကတိတည်တံ့ပါ၏။ (ယခု ဘုရားဖြစ်သောအခါ တာဒိဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသည်ကို မဆိုထားဘိဦး၊ ဘုရားဖြစ်ရန် ပါရမီတို့ကို ဖြည့်ကျင့်တော်မူစဉ်ကပင် ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းဘဝ၌ ကိုယ်တော်၏အသက်ကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်သော သောနုတ္တိုရ်မုဆိုးကိုလျက် ရန်ငြိုးထားခြင်း မရှိ၊ မိမိ၏အစွယ်ကို ကိုယ်တိုင်ဖြတ်၍ ပေးအပ် လှူဒါန်းတော်မူခဲ့၏။ မျောက်မင်းဘဝ၌လည်း ကိုယ်တော်၏ဦးခေါင်းကို ကျောက်တုံးဖြင့် ထုခတ်သတ်ဖြတ်သော ရန်သူပုဏ္ဏားကိုလျက် အမျက်မဆီး ခရီးလမ်း ညွှန်ပြတော်မူခဲ့၏။ ဝိဓုရသုခမိန်ဘဝ၌လည်း ကိုယ်တော်၏ခြေနှစ်ဖက်ကို ဆွဲကိုင်၍ ယူဇနာခြောက်ဆယ်ရှိသော ကာဠတောင်အောက် ချောက်ကမ်းပါးအတွင်းသို့ ရက်ရက်စက်စက် ဦးခေါင်းဇောက်ထိုး ပစ်ချသော ပုဏ္ဏကဘီလူးကိုလျက် အမျက်မထား တရားဟောတော်မူခဲ့၏။ ထို့ကြောင့် “မနော စဿ သုပဏိဟိတော”စသည်ဖြင့် သာတာဂိရနတ်မင်း ရဲရဲတင်းတင်း ဖြေဆိုခြင်းဖြစ်သည်။) အဆွေတော် ဟေမဝတနတ်မင်း.. ငါဖူးတွေ့ခဲ့ရသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဣဋ္ဌာရုံ အနိဋ္ဌာရုံတို့၌ ချစ်မုန်းသောအား ဖြစ်ပွါးတတ်သည့် ကာမဝိတက် ဗျာပါဒဝိတက် ဝိဟိံသာဝိတက်တို့ကို ပယ်ရှားကင်းရှင်း နိုင်နင်းအောင် ပြုအပ်ပါကုန်ပြီ-
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုဖြေကြားလေ၏။
၄၄၇
ဤသို့ ဟေမ၀တနတ်မင်းသည် ရှေးဦးစွာ မနောဒွါရနှင့်စပ်၍ တာဒိဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသည် မပြည့်စုံသည်ကို မေးမြန်း၍ သာတာဂိရနတ်မင်းကလည်း ပြည့်စုံကြောင်း ဝန်ခံစကား ပြောကြားလတ်သည်ကို ကြားနာရပြီးလျှင် ပို၍ခိုင်မြဲအောင် ယခုအခါ ဒွါရသုံးပါးနှင့်စပ်၍လည်း စင်ကြယ်မှု ရှိမရှိကို မေးမြန်းလိုရကား- (တနည်း) ရှေးဦးစွာ ဒွါရသုံးပါးနှင့်စပ်၍ တာဒိဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသည် မပြည့်စုံသည်ကို အကျဉ်းချုပ်အားဖြင့် မေးမြန်း၍ သာတာဂိရနတ်မင်းကလည်း ပြည့်စုံကြောင်း ဝန်ခံစကား ပြောကြားလတ်သည်ကို ကြားနာရပြီးလျှင် ပို၍ခိုင်မြဲအောင် အကျယ်အားဖြင့် မေးမြန်းလိုရကား-
ကစ္စိ အဒိန္နံ နာဒိယတိ၊
ကစ္စိ ပါဏေသု သညတော။
ကစ္စိ အာရာ ပမာဒမှာ၊
ကစ္စိ ဈာနံ န ရိဉ္စတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုမေးမြန်းပြန်လေ၏။
ထိုအခါ သာတာဂိရ နတ်မင်းကလည်း (မြတ်စွာဘုရားသည် ယခု ဘုရားဖြစ်သောအခါမှာသာ အဒိန္နာဒါန် စသည်တို့မှ
၄၄၈
စင်စစ် ရှောင်ကြဉ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေးလွန်ခဲ့သော အတိတ်အခါကလည်း ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး အဒိန္နာဒါန် စသည်တို့မှ ရှောင်ကြဉ်တော်မူခဲ့၏။ ထိုထိုဒုစရိုက်မှုမှ ရှောင်ကြဉ်ခဲ့ခြင်း ဝိရတီကောင်းမှုကုသိုလ် အာနုဘော်ကြောင့် ထိုထိုမဟာပုရိသ လက္ခဏာတော်ကြီးများကို ရရှိတော်မူ၏။ တလောကလုံးကလည်း “ရဟန်းဂေါတမသည် အဒိန္နာဒါန်ဒုစရိုက်မှ ရှောင်ကြဉ်တော်မူ၏” စသည်ဖြင့် မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးစကား ပြောကြားကြရလေသည်။ ထို့ကြောင့်) စင်ကြယ်သန့်ရှင်း ရဲတင်းသော စကားဖြင့် ဖြေကြားလိုသည်ဖြစ်၍-
န သော အဒိန္နံ အာဒိယတိ၊
အထော ပါဏေသု သညတော။
အထော အာရာ ပမာဒမှာ၊
ဗုဒ္ဓေါ ဈာနံ န ရိဉ္စတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုဖြေကြားလေ၏။
ဤ ဟေမဝတနတ်မင်းသည် ကာယဒွါရ၌ စင်ကြယ်ကြောင်း အဖြေစကားကို ကြားသိရပြီးနောက် ယခုအခါ ဝစီဒွါရ၌ စင်ကြယ်မှု ရှိ-မရှိကို မေးမြန်းလိုရကား-
၄၄၉
ကစ္စိ မုသာ န ဘဏတိ၊
ကစ္စိ န ခီဏဗျပ္ပထော။
ကစ္စိ ဝေဘူတိယံ နာဟ၊
ကစ္စိ သမ္ဖံ န ဘာသတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုမေးမြန်းလေ၏။
ထိုအခါ သာတာဂိရ နတ်မင်းကလည်း (မြတ်စွာဘုရားသည် ယခု ဘုရားဖြစ်သောအခါမှာသာ ၀စီဒုစရိုက်တို့မှ ရှောင်ကြဉ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေးလွန်ခဲ့သော အတိတ်အခါကလည်း ကာလရှည်မြင့်စွာပင် မုသာဝါဒ စသည်တို့မှ ရှောင်ကြဉ်တော်မူခဲ့၏။ ထိုထို ၀စီဒုစရိုက်တို့မှ ရှောင်ကြဉ်ခဲ့သော ဝိရတီကောင်းမှုကုသိုလ် အာနုဘော်ကြောင့် မွေးတွင်းတော် တခုတခု၌ မွေးညှင်းတော် တပင်တပင်စီသာ ပေါက်ရောက်ခြင်း ဥဏ္ဏလုံမွေးရှင်တော် ပေါက်ရောက်ခြင်းစသော ထိုထို မဟာပုရိသ လက္ခဏာတော်ကြီးများကို ရရှိတော်မူ၏။ တလောကလုံးကလည်း “ရဟန်းဂေါတမသည် မုသာဝါဒဒုစရိုက်မှ ရှောင်ကြဉ်တော်မူ၏” စသည်ဖြင့် မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးစကား ပြောကြားကြရလေသည်။ ထို့ကြောင့်) စင်ကြယ်သန့်ရှင်း ရဲတင်းသောစကားဖြင့် ဖြေကြားလိုသည်ဖြစ်၍-
၄၅၀
မုသာ စ သော န ဘဏတိ၊
အထော န ခီဏဗျပ္ပထော။
အထော ဝေဘူတိယံ နာဟ၊
မန္တာ အတ္ထံ သုဘာသတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုဖြေကြားလေ၏။
ဤသို့ ဟေမဝတနတ်မင်းသည် ဝစီဒွါရ၌ စင်ကြယ်ကြောင်း အဖြေစကားကို ကြားသိရပြီးနောက် ယခုအခါ မနောဒွါရ၌ စင်ကြယ်မှု ရှိမရှိနှင့် မောဟကိုလွန်မြောက်လျက် စက္ခုငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသူ ဟုတ် မဟုတ်ကို မေးမြန်လိုရကား-
ကစ္စိ နရဇ္ဇတိ ကာမေသု၊
ကစ္စိ စိတ္တံ အနာဝိလံ။
ကစ္စိ မောဟံ အတိက္ကန္တော၊
ကစ္စိ ဓမ္မေသု စက္ခုမာ။
၄၅၁
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုမေးမြန်းလေ၏။ (ဤဂါထာ၌ “ဒွါရသုံးသွယ် စင်ကြယ်ရုံမျှဖြင့်လည်း ဘုရားမဟုတ်သေး၊ သဗ္ဗညုတဉာဏ် (တနည်း စက္ခုငါးပါး)နှင့် ပြည့်စုံသူဖြစ်မှသာ ဘုရားစင်စစ် ဖြစ်နိုင်သည်”ဟု နှလုံးသွင်း၍ “ကစ္စိ ဓမ္မေသု စက္ခုမာ = တရားအလုံးတို့၌ ထိုထွင်းမြင်သိတတ်သော ပညာမျက်စိရှိသူ မှန်ပါ၏လော”ဟူ၍ မေးမြန်းခြင်း ဖြစ်လေသည်။)
ထိုအခါ သာတာဂိရနတ်မင်းကလည်း (မြတ်စွာဘုရားသည် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်သေးမီ အနာဂါမိမဂ်ခဏကပင် ကာမရာဂကိလေသာနှင့် ဗျာပါဒကိလေသာတို့ကို ပယ်ရှားပြီးဖြစ်သောကြောင့် ကာမဝတ္ထုတို့၌ တပ်မက်သာယာခြင်း ကင်းရှင်းတော်မူခဲ့၏၊ ဗျာပါဒ = ဒေါသတရားဖြင့် ဖောက်ပြားနောက်ကျုခြင်းမှ ကင်းရှင်းသောစိတ်လည်း ရှိတော်မူ၏၊ သောတာပတ္တိမဂ်ခဏကပင် မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ၏ အကြောင်းဖြစ်သည့် (သစ္စာလေးပါးကို ဖုံးလွှမ်းတတ်သော) သစ္စပဋိစ္ဆာဒကမောဟကို ပယ်ရှားပြီးဖြစ်သောကြောင့် မောဟကိုလွန်မြောက်ပြီးသူလည်း ဖြစ်ပေ၏၊ ဆရာမကူ သယမ္ဘူဉာဏ်ဖြင့်ပင် သစ္စာလေးပါးကို သိမြင်တော်မူသောကြောင့် ဗုဒ္ဓဟူသော အမည်တော်နှင့် ဉာဏ်မျက်စိများကိုလည်း ရတော်မူပြီးဖြစ်၏၊ ထို့ကြောင့်) မြတ်စွာဘုရား၏ မနောဒွါရ၌ စင်ကြယ်ခြင်းရှိကြောင်းနှင့် သဗ္ဗညုတ ရွှေဉာဏ်တော်ကို ရရှိ၍ ဘုရားစင်စစ် ဖြစ်တော်မူကြောင်းကို ရဲရဲတောက် ကြွေးကြော် ဖြေကြားလိုသည်ဖြစ်၍-
န သော ရဇ္ဇတိ ကာမေသု၊
အထော စိတ္တံ အနာဝိလံ။
သဗ္ဗမောဟံ အတိက္ကန္တော၊
ဗုဒ္ဓေါ ဓမ္မေသု စက္ခုမာ။
၄၅၂
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုဖြေကြားလေ၏။
ဤသို့လျှင် ဟေမဝတနတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဒွါရသုံးပါး၌ စင်ကြယ် သန့်ရှင်းတော်မူခြင်းနှင့် သဗ္ဗညုဘုရားစင်စစ် ဖြစ်တော်မူခြင်းကို ကြားသိရွှင်လန်း အလွန်ဝမ်းမြောက်ပြီးလျှင် အတိတ်ဘဝ ကဿပမြတ်စွာ သာသနာတော်အတွင်းက အကြားအမြင်များခြင်း = ဗာဟုသစ္စမင်္ဂလာကြောင့် လွန်စွာသန့်ရှင်းသော ဉာဏ်ပညာဖြင့် မထစ်မငြိ ချက်တိုင်းထိသော စကားရှိသူ ဖြစ်ရကား အံ့ဘွယ်သရဲ ထူးကဲ သော မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်တော်တို့ကို ဆက်၍တဖန် နာယူပြန်လိုရကား-
ကစ္စိ ဝိဇ္ဇာယ သမ္ပန္နော၊
ကစ္စိ သံသုဒ္ဓစာရဏော။
ကစ္စိဿ အာသဝါ ခီဏာ၊
ကစ္စိ နတ္ထိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
၄၅၃
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုမေးမြန်းလေ၏။
ထိုအခါ သာတာဂိရနတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရား၏ သဗ္ဗညုဘုရားစင်စစ် ဖြစ်တော်မူခြင်း၌ နှစ်နှစ်ကာကာ သက်ဝင်ယုံကြည် ဆုံးဖြတ်အပ်သော စိတ်နှလုံးရှိသူ ဖြစ်ရကား ဟေမဝတနတ်မင်း မေးမြန်းအပ်သည့် ဂုဏ်အားလုံးတို့ မြတ်စွာဘုရား၌ ထင်ရှားကုံလုံ ပြည့်စုံစွာရှိကြောင်း ဝန်ခံ ဖြေကြားလိုသည်ဖြစ်၍-
ဝိဇ္ဇာယ စေဝ သမ္ပန္နော၊
အထော သံသုဒ္ဓစာရဏော။
သဗ္ဗဿ အာသဝါ ခီဏာ၊
နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုဖြေကြားလေ၏။
၄၅၄
ထိုအခါ ဟေမဝတနတ်မင်းသည် “ယခု သာတာဂိရနတ်မင်း ဖူးတွေ့ခဲ့ရသော မြတ်စွာဘုရားသည် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ သုံးလောကထွတ်ထား ဘုရားစင်စစ် ဖြစ်ပေ၏”ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ ယုံမှားခြင်း ကင်းပြီးလျှင် ကောင်းကင်၌ ရပ်တည်ရင်းကပင် မြတ်စွာဘုရားကို ချီးမွမ်းလိုသဖြင့်၎င်း, သာတာဂိရ နတ်မင်းကိုလည်း ဝမ်းမြောက်စေလိုသဖြင့်၎င်း-
သမ္ပန္နံ မုနိနော စိတ္တံ၊
ကမ္မုနာ ဗျပ္ပထေန စ။
ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နံ၊
ဓမ္မတော နံ ပသံသသိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုချီးမွမ်း အားရမ်းနှစ်သက်စေလေ၏။
ထိုအခါ သာတာဂိရ နတ်မင်းသည်လည်း “အဆွေတော် ဟေမဝတနတ်မင်း.. သင်ပြောဆိုသော အကြောင်းအရာသည် ပြောသည့်အတိုင်း အမှန်ပင်ဖြစ်ပေ၏၊ အဆွေတော်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ဂုဏ်ကို ကောင်းကောင်းကြီးလည်း သိအပ်ပါ ပြီ။ ကောင်းစွာလည်း ဝမ်းမြောက်အပ်ပါပြီ”ဟု ပြောဆိုလိုသော အဓိပ္ပါယ်ဖြင့် ထိုဟေမဝတနတ်မင်းကိုပင် တဖန် ဝမ်းမြောက်စေပြန်လိုရကား-
၄၅၅
သမ္ပန္နံ မုနိနော စိတ္တံ၊
ကမ္မုနာ ဗျပ္ပထေန စ။
ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နံ၊
ဓမ္မတော အနုမောဒသိ။
သမ္ပန္နံ မုနိနော စိတ္တံ၊
ကမ္မုနာ ဗျပ္ပထေန စ။
ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နံ၊
ဟန္ဒ ပဿာမ ဂေါတမံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုခေါ်ယူလေသည်။
ထိုအခါ ဟေမဝတနတ်မင်းသည် ရှေးဘဝက ပါလာသော ဉာဏ်ပညာ ဗဟုဿုတ အစွမ်းရှိသူပြီပြီ မိမိနှစ်သက်အပ်သော
၄၅၆
ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကို ချီးမွမ်းလျက် သာတာဂိရနတ်မင်းကို ဘုရားဖူးသွားရန် ဝန်ခံခေါ်ယူလိုသည်ဖြစ်၍-
ဧဏီဇင်္ဃံ ကိသံ ဝီရံ၊
အပ္ပါဟာရံ အလောလုပံ။
မုနိံ ဝနသ္မိံ ဈာယန္တံ၊
ဧဟိ ပဿာမ ဂေါတမံ။
သီဟံ ဝေကစရံ နာဂံ၊
ကာမေသု အနပေက္ခိနံ။
ဥပသင်္ကမ္မ ပုစ္ဆာမ၊
မစ္စုပါသပ္ပမောစနံ။
အဆွေတော် သာတာဂိရနတ်မင်း.. ငါတို့သည် ကေသရာ ခြင်္သေ့မင်းအတူ သာမန်လူတို့ ချဉ်းကပ်ရန်မလွယ်ကူ လောကဓံတိုကို သည်းခံနိုင်တော်မူ ကြောက်ရွံ့ခြင်း ကင်းတော်မူသော လောကဓာတ်တိုက်တခု၌
၄၅၇
ဟူသော ဂါထာတို့ကို ရွတ်ဆိုကာ သာတာဂိရနတ်မင်းနှင့်တကွ အခြံအရံဖြစ်ကြသည့် နတ်ဘီလူးတထောင်တို့ကို ဘုရားထံမှောက် သွားရောက်ဖူးမြော် တရားတော်နာယူရန် တိုက်တွန်းခေါ်ယူလေသည်။
ကာဠီအမျိုးသ္မီး သောတာပန်တည်ခြင်း
ထိုနေ့ကား ရာဇဂြိုဟ်မြို့၌ ဝါဆိုလ ပွဲသဘင်ကြီး ဆင်ယင်ကျင်းပနေသောနေ့ ဖြစ်လေသည်။ ထိုအခါ ထက်ဝန်းကျင်မှ မွန်မြတ်သော အဆင်တန်းဆာတို့ဖြင့် တန်းဆာဆင်အပ်သော တာဝတိံသာ နတ်မြို့တော်ဝယ် တင့်တယ်ကြီးမြတ်သော နတ်၏စည်းစိမ်ကို ခံစားသော နတ်သမီးကဲ့သို့ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်ကြီးဝယ် ကုရရဃရမြို့၌နေသူ ကာဠီအမည်ရှိသော အမျိုးသမီးသည် မိဖတို့၏ အိမ်ပြာသာဒ်ထက်သို့ တက်၍ ခြင်္သေ့ခံသော လေသွန်တံခါးကို ဖွင့်လျက် ဖွားမြင်အံ့ဆဲဆဲသော ကိုယ်ဝန်၏ ပင်ပန်းခြင်းကို ပယ်ဖျောက်လိုသဖြင့် လေညှင်းခံကာ ရပ်တည်နေဆဲ ဖြစ်၏။
၄၅၈
ကာဠီအမျိုးသမီးသည် ထိုနတ်ဘီလူးစစ်သူကြီး နှစ်ဦးတို့ အသီးသီး ပြောဆိုကြသည့် ဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်တော်နှင့်စပ်သော တရားစကားကို အစ အလယ် အဆုံး သုံးပါးလုံး ကြားနာရ၍ “မြတ်စွာဘုရားတို့သည် ဤသို့ အံ့ဘွယ်အထူး ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့နှင့် ပြည့်စုံတော်မူပါပေစွာ့တကား”ဟု ဘုရားဂုဏ်ကို အာရုံပြု၍ နှစ်သက်ခြင်း ပီတိတရားကို ဖြစ်ပွါးစေပြီးလျှင် ထိုပီတိဖြင့်ပင် နီဝရဏတရားတို့ကို ပယ်ခွါ၍ ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာန်းစီးဖြန်းမှု ပြုလေလျှင် ထိုနေရာ၌ ရပ်တည်နေရင်းပင် သောတာပတ္တိဖိုလ်သို့ ရောက်ရှိလေ၏။ ထိုကာဠီအမျိုးသမီးသည် မာတုဂါမ မင်းမိန်းမတို့အနက် ရှေးဦးစွာ သောတာပန်တည် အရိယသာဝိကာဖြစ်၍ အမျိုးသမီးပိုင်းတွင် အကြီးဆုံးအစ်မကြီးသဖွယ် ဖြစ်လေသည်။ ထိုညဉ့်မှာပင် ကာဠီအမျိုးသမီးသည် (သောဏကုဋိကဏ္ဏမထေရ်၏အလောင်း) သတို့သားကို ဖွားမြင်ပြီးနောက် မိဖအိမ်တွင် အလိုရှိသလောက် နေထိုင်ပြီးလျှင် မိမိနေရာ ကုရရဃရမြို့သို့ ပြန်သွားလေ၏။
ထိုသို့ မြတ်စွာဘုရားကို ရှေးက တကြိမ်တခါမျှ မဖူးမတွေ့ရဘူးပဲလျက် အဆင့်စကား ကြားသိကာ ဘုရားဂုဏ်ကို သက်ဝင်ယုံကြည်ပြီးလျှင် သူတပါးအတွက် ခူး၍ထားသော ထမင်းပွဲကို အလွယ်တကူ စားသုံးသူကဲ့သို့ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်သောကြောင့်ပင်လျှင် ထိုကာဠီအမျိုးသမီး ဥပါသိကာကို မြတ်စွာဘုရားသည် နောက်အခါ ဇေတဝန်ကျောင်း၌ ရဟန်းအပေါင်းတို့အလယ်၌ ထိုင်နေတော်မူကာ ဥပါသိကာမတို့ကို ဧတဒဂ်ဘွဲ့နှင်းသဘင် ယင်တော်မူလတ်သည်ရှိသော် “ချစ်သားရဟန်းတို့.. အဆင့်စကား ကြားသဖြင့် ရတနာသုံးပါး၌ သက်ဝင်ကြည်ညိုကြသူ ငါဘုရား၏တပည့်မ ဥပါသိကာအပေါင်းတွင် ကုရရဃရမြို့၌နေသူ ကာဠီအမည်ရှိသော အမျိုးသမီးသည် အမြတ်ဆုံး အသာလွန်ဆုံး ဖြစ်၏”ဟူ၍ အနုဿဝပသာဒ (= အဆင့်ကြားရုံဖြင့် ကြည်ညိုသော)အရာ၌ ဧတဒဂ်ထားတော်မူလေ၏။
၄၅၉
နတ်စစ်သူကြီးနှစ်ဦးတို့ ဘုရားထံမှောက် ရောက်ရှိကြခြင်း
သာတာဂိရနတ်မင်းနှင့် ဟေမဝတနတ်မင်း နှစ်ဦးတို့သည် မိမိတို့၏ အခြွေအရံဖြစ်သည့် နတ်ဘီလူးပေါင်းတထောင် ခြံရံကုန်လျက် ထိုညဉ့် သန်းခေါင်ယံအချိန်၌ပင် ဗာရာဏသီပြည် ဣသိပတန မိဂဒါဝုန်တောသို့ သွားရောက်ကြ၍ ဓမ္မစကြာတရား ဟောကြားတော်မူစဉ် ဖွဲ့ခွေသော တင်ပလ္လင်ကို မဖျက်ရသေးပဲ ထိုင်နေမြဲ ထိုင်နေတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ ဆည်းကပ် ရှိခိုးပြီးလျှင်-
အက္ခာတာရံ ပဝတ္တာရံ၊
သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂုံ။
ဗုဒ္ဓံ ဝေရဘယာတီတံ၊
မယံ ပုစ္ဆာမ ဂေါတမံ။
ဟူသော ဤဂါထာဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကို ချီးမွမ်းလျက် ပြဿနာ မေးလျှောက်ရန် ခွင့်ပန်ကြလေကုန်သည်။ ထိုသို့ ခွင့်ပန်ပြီးလျှင် ထိုနတ်မင်းကြီး နှစ်ဦးတို့တွင် တန်ခိုးပညာ သာလွန်မြင့်မြတ်သော ဟေမဝတနတ်မင်းသည် မိမိမေးလျှောက်လိုသော အကြောင်းအရာကို မေးလျှောက်လိုရကား-
၄၆၀
ကိသ္မိံ လောကော သမုပ္ပန္နော၊
ကိသ္မိံ ကုဗ္ဗတိ သန္ထဝံ။
ကိဿ လောကော ဥပါဒါယ၊
ကိသ္မိံ လောကော ဝိဟညတိ။
ဟူသော ဤဂါထာဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကို လျှောက်ထားမေးမြန်းလေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် (မျက်စိ, နား, နှာ, လျှာ, ကိုယ်, စိတ် တည်းဟူသော) အဇ္ဈတ္တိကာယတနခြောက်ပါး၊ (အဆင်း, အသံ, အနံ့ အရသာ, အတွေ့အထိ, စိတ်ဖြင့် သိအပ်သောတရား တည်းဟူသော) ဗာဟိရာယတန ခြောက်ပါးတို့၏အစွမ်းဖြင့် ထိုဟေမ၀တနတ်မင်း၏ အမေးကို ဖြေတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍-
ဆသု လောကော သမုပ္ပန္နော၊
ဆသု ကုဗ္ဗတိ သန္ထဝံ။
ဆန္နမေဝ ဥပါဒါယ၊
ဆသု လောကော ဝိဟညတိ။
၄၆၁
ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ။(လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအပေါင်း တည်းဟူသော သတ္တလောကသည် ပရမတ္ထတရားသားအားဖြင့် မျက်စိ, နား, နှာ, လျှာ, ကိုယ်, စိတ် တည်းဟူသော အဇ္ဈတ္တိကာယတန ခြောက်ပါး၊ အဆင်း, အသံ, အနံ့, အရသာ, အတွေ့အထိ, စိတ်ဖြင့် သိအပ်သောတရားအစု တည်းဟူသော ဗာဟိရာယတနခြောက်ပါး၊ ဤအာယတန တဆယ့်နှစ်ပါးတို့သာလျှင် ဖြစ်၏၊ ထိုအာယတန တဆယ့်နှစ်ပါးကိုလွှတ်၍ လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါဟူ၍ မရှိ၊ လယ်ယာမိုးမြေ ရွှေငွေစပါး အစရှိသော သင်္ခါရလောက ဟူသည်လည်း ပရမတ္ထ တရားသားအားဖြင့် ဗာဟိရာယတန ခြောက်ပါးသာလျှင် ဖြစ်၏။ ထိုဗာဟိရာယတန ခြောက်ပါးကိုလွှတ်၍ သက်မဲ့ခန္ဓာတည်းဟူသော သင်္ခါရလောကဟူ၍ မရှိ၊ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် “ ဆသု လောကော သမုပ္ပန္နော = အဇ္ဈတ္တိကာယတန ခြောက်ပါး ဗာဟိရာယတနခြောက်ပါးတို့ ထင်ရှားရှိလတ် ဖြစ်ပေါ်လတ်သော် သတ္တလောက သင်္ခါရလောကနှစ်ပါး ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏”ဟူ၍ ဖြေဆိုတော်မူသည်။)
ဟေမဝတနတ်မင်း.. လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအပေါင်းသည် အဇ္ဈတ္တိကာယတန ခြောက်ပါး ဗာဟိရာယတန ခြောက်ပါး ဤတရားအစု၌ “ငါ+ငါ့ဥစ္စာ”ဟူ၍ တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် မိတ်ဖွဲ့မှုပြု၍ နေကြ၏။ ။(လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအပေါင်းသည် ငါ သူတပါး ယောက်ျား မိန်းမ လယ်ယာ မိုးမြေ အစရှိသည် ထင်မှတ်၍ “ငါ”ဟူ၍၎င်း “ငါ့ဥစ္စာ”ဟူ၍၎င်း တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် စွဲယူမိတ်ဖွဲ့အပ်သမျှ တရားအစုသည် ပရမတ္ထ တရားသားအားဖြင့် ဖော်ပြရာပါ အဇ္ဈတ္တိကာယတန ခြောက်ပါး, ဗာဟိရာယတန ခြောက်ပါး တရားအစုမျှသာဖြစ်၏။ မှန်၏.. လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအပေါင်းသည် မျက်စိကိုမူလည်း “ငါ+ငါ့ဥစ္စာ”ဟူ၍ စွဲယူထင်မှတ် တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် မိတ်ဖွဲ့ကြ၏၊ နားကိုမူလည်း
၄၆၂
“ငါ+ငါ့ဥစ္စာ”ဟူ၍ စွဲယူထင်မှတ် တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် မိတ်ဖွဲ့ကြ၏။ နှာကိုသော်၎င်း, လျှာကိုသော်၎င်း, ကိုယ်ကိုသော်၎င်း, စိတ်ကိုသော်၎င်း, အဆင်းကိုသော်၎င်း, အသံကိုသော်၎င်း, အနံ့ကိုသော်၎င်း, အရသာကိုသော်၎င်း, အကြမ်းအနု အပူအအေးစသော အတွေ့အထိကိုသော်၎င်း, စိတ်ဖြင့် ကြံသိအပ်သည့် ဓမ္မကိုသော်၎င်း “ငါ+ငါ့ဥစ္စာ”ဟူ၍ စွဲယူထင်မှတ် တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် မိတ်ဖွဲ့ကြ၏။ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် “ဆသု ကုဗ္ဗတိ သန္ထဝံ = လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအပေါင်းသည် အဇ္ဈတ္တိကာယတန ခြောက်ပါး ဗာဟိရာယတန ခြောက်ပါး ဤတရားအစု၌ “ငါ+ငါ့ဥစ္စာ”ဟူ၍ တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် မိတ်ဖွဲ့မှု ပြုနေကြ၏”ဟူ၍ ဖြေဆိုတော်မူသည်။)
ဟေမဝတနတ်မင်း.. အဇ္ဈတ္တိကာယတန ခြောက်ပါး ဗာဟိရာယတန ခြောက်ပါးတို့ကိုပင် အစွဲပြု၍ သတ္တလောက, သင်္ခါရလောကဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်မှု ဖြစ်ပေါ်လေသည်။ ။(ဇော်ပြရာပါ အာယတန တဆယ့်နှစ်ပါးကို အစွဲပြု၍ လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါဟူသော ဝေါဟာရ (= သတ္တလောက) လယ်ယာ မိုးမြေ ဆန်ရေစပါး အစရှိသော (= သင်္ခါရလောက) ဝေါဟာရများ ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်သည်၊ သိသာပြီ။)
ဟေမဝတနတ်မင်း.. အဇ္ဈတ္တိကာယတန ခြောက်ပါး ဗာဟိရာယတန ခြောက်ပါး ဤတရားတို့ ထင်ရှားရှိလတ်သော် (တနည်း ဤတရားများကြောင့်) လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအပေါင်းသည် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ရ၏။ ။(အာဒိတ္တပရိယာယ ဒေသနာတော်အတိုင်း အာယတန တဆယ့်နှစ်ပါးတို့ကို ရာဂမီး, ဒေါသမီး, မောဟမီး အစရှိသော တဆယ့်တမီးတို့ တညီးညီး တပြောင်ပြောင် တောက်လောင်လျက် ရှိပေ၏။ လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအပေါင်းတည်းဟူသော သတ္တလောက ဟူသည်မှာလည်း
၄၆၃
ဝဋ္ဋ အမေးအဖြေခဏ်း ပြီး၏။
ထိုအခါ ဟေမဝတနတ်မင်းသည် ဆင်းရဲနှင့်စပ်သဖြင့် မိမိမေးမြန်း လျှောက်ထားချက်ကို မြတ်စွာဘုရားက အာယတန တဆယ့်နှစ်ပါး အစွမ်းဖြင့် အကျဉ်းချုံး၍ (ဆသု လောကော သမုပ္ပန္နော- စသည်ဖြင့်) မိန့်မြွက် ဖြေကြားတော်မူချက်ကို ကောင်းစွာကွဲပြား မမှတ်သားနိုင်၍ ထိုမြတ်စွာဘုရား ဖြေကြားအပ်သည့် အာယတနတရား၏ သရုပ်သဘောကို၎င်း, ထိုအာယတနတရား၏ ဆန့်ကျင်ဘက် သဘောကို၎င်း သိလို ရကား အကျဉ်းအားဖြင့်ပင် ဝဋ္ဋတရား, ဝိဝဋ္ဋတရား (= ဝဋ်ဆင်းရဲတရားနှင့် ဝဋ်ကင်းရာတရား) နှစ်ပါးကို မေးမြန်းလျှောက်ထားလိုသဖြင့်-
ကတမံ တံ ဥပါဒါနံ၊
ယတ္ထ လောကော ဝိဟညတိ။
နိယျာနံ ပုစ္ဆိတော ဗြူဟိ၊
ကထံ ဒုက္ခာ ပမုစ္စတိ။
၄၆၄
ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. (ဆသု လေကော ဝိဟညတိ-ဟူ၍ ဖြေကြားတော်မူချက်အရ) အကြင်တရား ခြောက်ပါးတို့ ရှိလတ်သော် (တနည်း အကြင်တရား ခြောက်ပါးတို့ကြောင့်) လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအပေါင်းသည် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ရ၏။ သတ္တဝါတို့ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ရန်အကြောင်း စွဲယူအပ်သော ထိုတရား ခြောက်ပါးဟူသည် အဘယ်ပါနည်း။ (ဤစကားရပ်ဖြင့် ဒုက္ခသစ္စာကို မေးလျှောက်သည်၊ ဒုက္ခသစ္စာကို တိုက်ရိုက်မေးမြန်း လျှောက်ထားခြင်းဖြင့် ထိုဒုက္ခသစ္စာ၏ အကြောင်းဖြစ်သောကြောင့် သမုဒယသစ္စာကိုလည်း မေးမြန်းလျှောက်ထားအပ်ပြီး ဖြစ်လေ၏။)
သံသရာဝဋ်မှ ထွက်မြောက်ကြောင်းတရားကား အဘယ်ပါနည်း၊ အဘယ်သို့သော အခြင်းအရာ (တရားထူး)ဖြင့် သံသရာဝဋ်ဒုက္ခမှ လွတ်မြောက်ရပါသနည်း၊ သံသရာဝဋ်ဒုက္ခမှ ထွက်မြောက်ကြောင်း တရားကို မေးမြန်း လျှောက်ထားအပ်သော ရှင်တော်ဘုရားသည် အကျွန်ုပ်တို့အား ဖြေကြားတော်မူပါလော့။ (ဤဂါထာ နောက်ထက်ဝက် စကားရပ်ဖြင့် မဂ္ဂသစ္စာကို တိုက်ရိုက်မေးလျှောက်သည်၊ မဂ္ဂသစ္စာကို တိုက်ရိုက်မေးမြန်း လျှောက်ထားခြင်းဖြင့် ထိုမဂ္ဂသစ္စာ၏ အာရုံဖြစ်သောကြောင့် နိရောဓသစ္စာ (= နိဗ္ဗာန်)ကိုလည်း “တနွယ်ငင်ရာ တစင်ပါ"ဟူ၏သို့ မေးမြန်းလျှောက်ထားအပ်ပြီး ဖြစ်လေတော့၏။)
ဤသို့ ဟေမဝတနတ်မင်းက ဒုက္ခသစ္စာနှင့် မဂ္ဂသစ္စာတို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ထင်ရှားဖော်ပြ၍၎င်း, သမုဒယသစ္စာနှင့် နိရောဓသစ္စာတို့ကို ထင်ရှားမပြမူ၍၎င်း သစ္စာလေးပါးနှင့်စပ်၍ အမေးပုစ္ဆာ ပြဿနာကို မေးမြန်း လျှောက်ထားလေလျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုဟေမဝတနတ်မင်း မေးလျှောက်အပ်သော နည်းအတိုင်းပင် ဖြေကြားတော်မူလိုရကား-
၄၆၅
ပဉ္စ ကာမဂုဏာ လောကေ၊
မနောဆဋ္ဌာ ပဝေဒိတာ။
ဧတ္ထ ဆန္ဒံ ဝိရာဇေတွာ၊
ဧဝံ ဒုက္ခာ ပမုစ္စတိ-
ဟူသော ဂါထာကို ဟောကြားတော်မူလေသည်။ အဓိပ္ပါယ်ကား-
ဒါယကာ ဟေမဝတနတ်မင်း.. ဤအာယတန တဆယ့်နှစ်ပါး ဒုက္ခသစ္စာ ဝဋ်တရားအစု၌
၄၆၆
ဤသို့လျှင် သစ္စာလေးပါးတရားတို့ အတွင်းစကားသားအနေဖြင့် အပြည့်အစုံ ပါဝင်သော ဤအဖြေဂါထာဖြင့် မြတ်စွာဘုရားသည် သံသရာဝဋ်မှ ထွက်မြောက်ကြောင်း မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးတည်းဟူသော နိယျာနတရားကောင်းကို ပြတော်မူပြီးလျှင် တဖန် ထိုနိယျာနတရားကောင်းကိုပင် ကိုယ်တော်မြတ် မိန့်ဆိုတော်မူလိုသော သဘာဝနိရုတ္တိစကားအစဉ်ဖြင့် အခိုင်အမာ မိန့်ကြားတော်မူပြီးလျှင် နောက်ဆုံးအချုပ် နိဂုံးအုပ်တော်မူလိုရကား-
၄၆၇
ဧတံ လောကဿ နိယျာနံ၊
အက္ခာတံ ဝေါ ယထာတထံ။
ဧတံ ဝေါ အဟမက္ခာမိ၊
ဧဝံ ဒုက္ခာ ပမုစ္စတိ-
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောကြားတော်မူပြန်၏။ အဓိပ္ပါယ်ကား-
၄၆၈
နတ်ဘီလူးများ သောတာပန်တည်ကြခြင်း
ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် အရဟတ္တဖိုလ် အထွတ်တပ်သဖြင့် တရားဒေသနာကို ကောင်းစွာ ပြီးဆုံးစေလေသည်။ ဒေသနာနိဂုံး ဆုံးလတ်သောအခါ သာတာဂိရနတ်မင်းနှင့် ဟေမဝတနတ်မင်း နှစ်ဦးတို့သည် နောက်ပါ အခြံအရံ နတ်ဘီလူးပေါင်း တထောင်တို့နှင့်တကွ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်ကြလေကုန်၏။ (= သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ကြလေကုန်၏)။
ဝဋ္ဋ ဝိဝဋ္ဋ မေးဖြေခဏ်း ပြီး၏။
ထိုအခါ ဟေမ၀တနတ်မင်းသည် ပင်ကိုယ် ပကတိကပင် တရားတော်၌ ရိုသေလေးစားသူ ဖြစ်သည့်ပြင် ယခုအခါ သောတာပန် အရိယာအဖြစ်၌ တည်ပြန်ရကား မြတ်စွာဘုရားသခင်၏ ဆန်းကြယ်စွာသော အနက်သဒ္ဒါနှင့် ပြည့်စုံသည့် တရားဒေသနာကို ကြားနာရခြင်း၌ လွန်စွာ့လွန်စွာ မရောင့်ရဲ တင်းမတိမ်နိုင်ရကား မြတ်စွာဘုရားကို သေက္ခဘူမိတရား (= အောက်အရိယာတို့၏ ဖြစ်ရာတရား) အသေက္ခဘူမိတရား (= ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်၏ ဖြစ်ရာတရား) နှစ်ပါးကို မေးမြန်းလိုရကား-
ကော သုဓ တရတီ ဩဃံ၊
ကောဓ တရတိ အဏ္ဏဝံ။
အပ္ပတိဋ္ဌေ အနာလမ္ဗေ၊
ကော ဂမ္ဘီရေ န သီဒတိ-
ဟူသော ဂါထာကို ရွတ်ဆို လျှောက်ထားလေ၏။ အဓိပ္ပါယ်ကား-
၄၆၉
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အမေးဂါထာ ရှေ့ထက်ဝက်ဖြင့် မေးမြန်းအပ်သည့် သေက္ခဘူမိတရားကို ဖြေကြားတော်မူလိုသဖြင့်-
သဗ္ဗဒါ သီလသမ္ပန္နော၊
ပညဝါ သုသမာဟိတော။
အဇ္ဈတ္တစိန္တီ သတိမာ၊
ဩဃံ တရတိ ဒုတ္တရံ။-
ဟူသော ဂါထာကို မိန့်ဆို ဖြေကြားတော်မူလေ၏။ အဓိပ္ပါယ်ကား-
၄၇၀
ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် သေက္ခဘူမိတရားကို ဖြေကြားတော်မူပြီး၍ ယခုအခါ အသေက္ခဘူမိတရားကို ဖြေကြားတော်မူလိုသဖြင့်-
ဝိရတော ကာမသညာယ၊
သဗ္ဗသံယောဇနာတိဂေါ။
နန္ဒီဘဝပရိက္ခီဏော၊
သော ဂမ္ဘီရေ န သီဒတိ။-
ဟူသော ဂါထာကို မိန့်ဆို ဖြေကြားတော်မူလေ၏၊ အဓိပ္ပါယ်ကား-
သေက္ခဘူမိ အသေက္ခဘူမိ မေးဖြေခဏ်း ပြီး၏။
၄၇၁
ထုတိဂါထာများရွတ်၍ နတ်ဘီလူးတို့ ပြန်သွားကြခြင်း
ထိုအခါ ဟေမဝတနတ်မင်းသည် မိမိသူငယ်ချင်း သာတာဂိရနတ်မင်းကို၎င်း, နောက်ပါအခြံအရံ နတ်ဘီလူး တထောင်ကို၎င်း ကြည့်ရှု၍ နှစ်သက်ကျေနပ် အားရဝမ်းမြောက်ကာ ဖော်ပြလတံ့သော ၅-ဂါထာတို့ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကို နှစ်လိုအားရမ်း ချီးမွမ်းပြီးလျှင် မိမိ၏သူငယ်ချင်း သာတာဂိရနတ်မင်းပါ အခြွေအရံ ပရိသတ် နတ်ဘီလူးပေါင်း တထောင်နှင့်တကွ ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးကြ၍ မိမိနေရာဌာနသို့ ပြန်သွားလေ၏။ ထုတိဝန္ဒနာ ၅-ဂါထာတို့ ဟူသည်ကား-
(၁) ဂမ္ဘီရပညံ နိပုဏတ္ထဒဿိံ၊
အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တံ။
တံ ပဿထ သဗ္ဗဓိ ဝိပ္ပမုတ္တံ၊
ဒိဗ္ဗေ ပထေ ကမမာနံ မဟေသိံ။
(ဘောန္တော = သူငယ်ချင်းကောင်း အိုနတ်အပေါင်းတို့..။) ဂမ္ဘီရပညံ = နက်နဲလှစွာ ခန္ဓာစသောတရားတို့၌ ခွဲခြားစိတ်ဖြာ သိမြင်တတ်သော ဉာဏ်ပညာနှင့် ကောင်းစွာလောက်လုံ ပြည့်စုံတော်မူထသော။ နိပုဏတ္ထဒဿိံ = သိမ်မွေ့သော ပညာရှင်တို့ ထုတ်ဆင် မေးမြန်းအပ်သည့် ပြဿနာ၏အနက်ကို ပြက်ပြက်ကုန်စင် အမှန်အတိုင်း သိမြင်တော်မူထသော။ အကိဉ္စနံ = ရာဂဒေါသ မော+ မာနနှင့် ထိုမှဒိဋ္ဌိ ဒုစ္စရိတာ ကိလေသာဟု သင်္ချာခုနစ်မျိုး ကြောင့်ကြမှုတရားဆိုးတို့ စိုးစဉ်းမျှ ရှိတော်မမူထသော။ ကာမဘဝေ = ကာမနှစ်ပါး ဘ၀သုံးပါး တရားအစု၌။ အသတ္တံ = ငြိကပ် တွယ်တာခြင်း ကင်းတော်မူထာ။ သဗ္ဗဓိ = ခန္ဓာ အာယတန စသည်ဖုံဖုံ ခပ်သိမ်းသော အာရုံ၌။ ဝိပ္ပမုတ္တံ = ဆန္ဒရာဂ အနှောင်အဖွဲ့ကင်းသဖြင့် ရှင်းရှင်းလွတ်တော်မူပြီးထသော။ ဒိဗ္ဗေ ပထေ = သမာပတ်ရှစ်ဖော် ဒိဗ္ဗလမ်းမတော်၌။ ကမမာနံ = အဖန်ဖန်ဝင်စား
၄၇၂
စင်္ကြံကြွသွားတော်မူနိုင်ထသော။ မဟေသိံ = သီလက္ခန္ဓ စသည်ကျေးဇူး ဂုဏ်အထူးကို ဆည်းပူးရှာမှီး လေ့ကျက်တော်မူပြီးထသော။ တံ = ထိုဂေါတမနွယ်ဖွား မြတ်စွာဘုရားကို။ ပဿထ = မျက်မှောက်ထင်ထင် ဖူးမြင်ကြကုန်လော့။
(၂) အနောမနာမံ နိပုဏတ္ထဒဿိံ၊
ပညာဒဒံ ကာမာလယေ အသတ္တံ။
တံ ပဿထ သဗ္ဗဝိဒုံ သုမေဓံ၊
အရိယေ ပထေ ကမမာနံ မဟေသိံ။
(ဘောန္တော = သူငယ်ချင်းကောင်း အိုနတ်အပေါင်းတို့..။) အနောမနာမံ = မယုတ်လျော့သော ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ဖြင့် ချီးကျူးဝေါဟာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ စသည်ပျံ့ပျူး အမည်ထူးရှိတော်မူထသော။ နိပုဏတ္ထဒဿိံ = သိမ်မွေ့သော ပညာရှင်တို့ ထုတ်ဆင်မေးမြန်းအပ်သည့် ပြဿနာ၏အနက်ကို ပြက်ပြက်ကုန်စင် အမှန်အတိုင်း သိမြင်တော်မူထသော။ ပညာဒဒံ = ပညာရကြောင်း အကျင့်ကောင်းကို ငြိမ့်ညောင်းသာယာ ဟောပြကာဖြင့် ပညာအထူးကို ဖြန့်ဖြူးပေးဝေတော်မူထသော။ ကာမာလယေ = တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် စွဲငြိတပ်မက်ရာ ကာမဝတ္ထု အစုစု၌။ အသတ္တံ = ငါ+ငါ့ဥစ္စာ တဏှာဒိဋ္ဌိ ကပ်ငြိခြင်း ကင်းတော်မူထသော။ သဗ္ဗဝိဒုံ = ခပ်သိမ်းသော တရားကို ပိုင်းခြားသိမြင်တော်မူထသော။ သုမေဓံ = သဗ္ဗညုတဉာဏ်၏ အခြေခံ ပါရမီဉာဏ်လည်း ရှိတော်မူထသော။ အရိယေ ပထေ = ဖလသမာပတ် ခေါ်မှတ်တွင်ညောင်း အရိယလမ်းကြောင်း၌။ ကမမာနံ = အချိန်ရသမျှ ဝင်စားကြွသွားတော်မူထသော။ မဟေသိံ = သီလက္ခန္ဓ စသည်ကျေးဇူး ဂုဏ်အထူးကို ဆည်းပူးရှာမှီး လေ့ကျက်တော်မူပြီးထသော။ တံ = ထိုဂေါတမနွယ်ဖွား မြတ်စွာဘုရားကို။ ပဿထ = မျက်မှောက်ထင်ထင် ဖူးမြင်ကြကုန်လော့။
၄၇၃
(၃) သုဒိဋ္ဌံ ဝတ နော အဇ္ဇ၊
သုပ္ပဘာတံ သုဟုဋ္ဌိတံ။
ယံ အဒ္ဒသာမ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊
ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ။
(ဘောန္တော = သူငယ်ချင်းကောင်း အိုနတ်အပေါင်းတို့..။ မယံ = ငါတို့သည်။) ဩဃတိဏ္ဏံ = ဩဃလေးခန်း ရေပြင်ကြမ်းကို ကူးသန်း လွန်မြောက်တော်မူပြီးထသော။ အနာသဝံ = လေးဖြာအာသဝေါ ကွာလျှော ကုန်ခန်းတော်မူပြီးထသော။ သမ္ဗုဒ္ဓံ = မြတ်စွာဘုရားကို။ ယံ-ယသ္မာ = အကြင်ကြောင့်။ အဒ္ဒသာမ = ကံကောင်းထောက်မ မဂ်ဖိုလ်ရအောင် ဒိဋ္ဌထင်ထင် ဖူးမြင်ကြရကုန်ပြီ။ တသ္မာ = ထို့ကြောင့်။ နော = ငါတို့၏။ အဇ္ဇ = ယနေ့။ ဒိဋ္ဌိ = မျက်စိအာရုံ တွေ့ကြုံဖူးမြင်ရခြင်းသည်။ သုဒိဋ္ဌံ = ဒဿနာနုတ္တရိယ အခွင့်ကောင်းရ၍ ကောင်းလှသော ဖူးမြင်ရခြင်းသည်။ အဟောသိ ဝတ = ဖြစ်ခဲ့လေပြီတကား။ ပဘာတံ = နံနက်မိုးသောက် အချိန်သို့ရောက်ရခြင်းသည်။ သုပ္ပဘာတံ = အပြစ်ခပ်သိမ်း ကင်းငြိမ်းလွန်မြောက် ကောင်းသော မိုးသောက်ခြင်းသည်။ အဟာသိ ဝတ = ဖြစ်ခဲ့လေပြီတကား။ ဥဋ္ဌိတံ = ဘဝင်စိတ်ကျ အိပ်ရာမှထရခြင်းသည်။ သုဟုဋ္ဌိတံ = လောဘ ဒေါသ မောဟမအောင်း ကောင်းစွာ ထရခြင်းသည်။ အဟာသိ ဝတ = ဖြစ်ခဲ့လေပြီဟကား။
(၄) ဣမေ ဒသသတာ ယက္ခာ၊
ဣဒ္ဓိမန္တော ယသဿိနော။
သဗ္ဗေ တံ သရဏံ ယန္တိ၊
တွံ နော သတ္ထာ အနုတ္တရော။
ဘန္တေ = ဘုန်းတော်နေဝန်း ထွန်းလင်း တောက်ပတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ ဣဒ္ဓိမန္တော = ကမ္မဇိဒ္ဓိမျိုး တန်ခိုးနှင့် ပြည့်စုံကြကုန်သော။ ယသဿိနော =
၄၇၄
လွန်စွာများမြတ် လာဘ်အခြံအရံရှိကုန်သော။ ဒသသတာ = ရာပေါင်းဆယ်စောင် တထောင်အရေအတွက် ရှိကုန်သော။ သဗ္ဗေ = ခပ်သိမ်းကုန်သော။ ဣမေ ယက္ခာ = ဤနတ်ဘီလူးအပေါင်းတို့သည်။ တံ = အရှင်ဘုရားကို။ သရဏံ = ကိုးကွယ်လည်းလျောင်း ပုန်းအောင်းရာဟူ၍။ ယန္တိ = အကျွန်ုပ်တို့နှင့်တကွ လောကဥတ္တရာ မဟာသရဏဂုံ ကိုယ်လုံးထုံ၍ ခိုလှုံ ဆည်းကပ်ကြပါကုန်၏။ တွံ = အရှင်မြတ်ဘုရားသည်။ နော = အကျွန်ုပ်တို့၏။ အနုတ္တရော = အတုမရှိ လွန်ကဲဘိသော။ သတ္ထာ = ပဌမအရိယာ ဘုံသာကွန်းပြောက် နန်းကြီးဆောက်နိုင်အောင် ချီးမြှောက်မစ ဆုံးမတတ်စွာ ဆရာသခင် ဦးထိပ်တင်ကြီး ဖြစ်တော်မူပါပေ၏။
(၅) တေ မယံ ဝိစရိဿာမ၊
ဂါမာ ဂါမံ နဂါ နဂံ။
နမဿမာနာ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊
ဓမ္မဿ စ သုဓမ္မတံ။
ဘန္တေ = ဘုန်းတော်နေဝန်း ထွန်းလင်း တောက်ပတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ တေ မယံ = ထိုအကျွန်ုပ်တို့သည်။ (ဣတော ပဋ္ဌာယ = ယနေ့မှစ၍။) သမ္ဗုဒ္ဓံ- သမ္ဗုဒ္ဓဘာဝဉ္စ = သုံးလောကထွတ်ထား ရှင်တော်ဘုရား၏ များပြားပြောဟုန် ကျေးဇူးဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံထင်ရှား ဟုတ်မှန်သော ဘုရားအဖြစ်ကို၎င်း။ ဓမ္မဿ = မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန် ဓမ္မက္ခန်ဟု ဆယ်တန်ထင်ပေါ် တရားတော်၏။ သုဓမ္မတဉ္စ = ဝဋ်မှထွက်ကြောင်း ကောင်းသောတရား၏ အဖြစ်ကို၎င်း။ နမဿမာနာ =
(သုံးလူ့ရှင်ပင် ဒို့ထိပ်တင်သည် သဗ္ဗညုတ ဉာဏဦးကိုင် စိုးမိုးပိုင်သည့် ဘုန်းလှိုင်ဘုရား မှန်လှငြား၏။ မြတ်ဖျားဇိနော် စိန္တေယျော်သည် ဆယ်ဖော်ဓမ္မ မြတ်ထွတ်လှကို စ,လယ်,အဆုံး သုံးပါးအစုံ ကောင်းခြင်းဂုဏ်နှင့်
၄၇၅
ပြည့်စုံထင်ရှား ဟောညွှန်ကြားခဲ့။ ရှစ်ပါးအရိယာ မြတ်သံဃာလည်း သိက္ခာသုံးရပ် ချီးမွမ်းအပ်သည့် စေ့စပ်လုံးစုံ ကျင့်ဖုံဖုံကို အာရုံနှစ်လို့ အားသစ်မြို့၏)–
ဤသို့စသည် ရတနာသုံးမည်၏ ဂုဏ်ရည်သီးသီး အံ့မပြီးကို တချီးမွမ်းမွမ်း မြွက်ဆိုညွှန်း၍ ဦးစွန်းထိပ်ပြင် ဆယ်လက်စုံတင်ပြီးလျှင် ကြည်ရွှင်မြတ်နိုး ရှိခိုးပူဇော် နိဗ္ဗာန်ဆော် ဖြစ်ကြကုန်လျက်။ ဂါမာ = နတ်ရွာတခုမှ။ ဂါမံ = နတ်ရွာတခုသို့၎င်း။ နဂါ = နတ်တောင်တခုမှ။ နဂံ = နတ်တောင်တခုသို့၎င်း။ ဝိစရိဿာမ = လှည့်လည်ကျက်စား သွားလာ ကြွေးကြော်ကြပါကုန်အံ့ဘုရား။ ။(ဤ ဟေမဝတသုတ်ကား သုတ္တနိပါတ် ပါဠိတော်၊ ၁-ဥရဂဝဂ်၌ လာရှိသည်။)
ဤတွင်ရွေ့ သာတာဂိရနတ်မင်းနှင့် ဟေမဝတနတ်မင်းတို့အကြောင်း
(ဟေမဝတသုတ်) ပြီး၏။
**********