မဟာဗုဒ္ဓဝင်/အခန်း- ၃၅
၃၉၉
အခဏ်း-၃၅
မာရဝတ္ထု
(ဤအခဏ်း ၃၅-မှစ၍ ပစ္ဆိမဗောဓိ = ဝါတော်၂၅-အတွင်း ဖြစ်ရှိသည့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ အကြောင်းအရာပေါင်း များစွာတို့မှ သိမှတ်ဖွယ်ရာ တစိတ်တဒေသကိုသာ ဖော်ပြရေးသားခြင်း ပြုပါတော့အံ့)။
အခါတပါး၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် မဂဓတိုင်းအဝင်အပါ ပဉ္စသာလအမည်ရှိသော ပုဏ္ဏားရွာသူ သတို့သမီးငါးရာတို့၏ သောတာပတ္တိမဂ်ကိုရကြောင်း ရှေးကောင်းမှု ဥပနိဿယကို မြင်တော်မူ၍ ထိုပဉ္စသာလရွာကို အမှီဂေါစရဂါမ်ပြုကာ နေတော်မူ၏။ ထိုပဉ္စသာလ ပုဏ္ဏားရွာသူ သတို့သမီးငါးရာတို့သည်လည်း တခုသာပွဲနေ့၌ မြစ်ဆိပ်သို့သွားရောက် ရေချိုးကြပြီးသော် အဝတ်တန်းဆာ ကောင်းစွာ ဝတ်ဆင်ကြကုန်လျက် ပဉ္စသာလရွာဖက်သို့ ရှေးရှူလာရောက်ကြကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း ထိုရွာသို့ဝင်၍ ဆွမ်းခံ လှည့်လည်တော်မူ၏။ ထိုအခါ မာရ်နတ်သည် ရွာနေသူ လူအားလုံးတို့၏ကိုယ်၌ ပူးဝင်၍ ဆွမ်းတဇွန်း တယောက်မမျှ မရအောင် ပြုလုပ်ပြီးလျှင် ဆေးမြဲတိုင်းသော သပိတ်ဖြင့် ရွာမှ ထွက်ကြွတော်မူလာသော မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရွာတံခါး၌ ရပ်တည်ပြီးသော် “အို ရဟန်း.. ဆွမ်းကို ရခဲ့ပါ၏လော”ဟု မေးလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ဟယ်မာရ်ယုတ်.. ငါဘုရား ဆွမ်းကိုမရအောင် သင် ပြုလုပ်ထားသည် မဟုတ်လော”ဟု မိန့်ဆိုတော်မူသည်တွင် မာရ်နတ်သည် “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် တဖန် ဆွမ်းခံဝင်တော်မူပါကုန်ဦးလော့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ။(မာရ်နတ် ဤသို့ပြောဆိုခြင်းမှာ ရိုးသားစွာ ပြောဆိုခြင်းမဟုတ်၊ အမှန်မှာ “ငါတောင်းပန်သည့်အတွက် တဖန်ပြန်၍ ဆွမ်းခံဝင်လျှင် ရွာသားအားလုံးတို့၏ကိုယ်၌ ပူးဝင်၍ ဤရဟန်းကြီး၏ရှေ့မှ လက်ခုပ်လက်ဝါး တဝါးဝါးတီးကြကာ ပြက်ရယ်ပြောင်လှောင်မှု ငါပြုပေအံ့”ဟု မကောင်းကြံ၍
၄၀၀
ပြောဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်ကား မာရ်နတ်၏အကြံကို သိတော်မူ၍ “အကယ်၍ ဤမာရ်နတ်သည် ငါဘုရားကို ဤသို့ သူကြံစည်သည့်အတိုင်း ညှဉ်းပန်းမှုကို ပြုလုပ်ဖြစ်သော် ထိုမာရ်နတ်၏ ဦးခေါင်းသည် ခုနစ်စိတ်ခုနစ်မြွာ ကွဲလိမ့်မည်”ဟု သိတော်မူသဖြင့် ထိုမာရ်နတ်အပေါ်၌ သနားတော်မူသောကြောင့် တဖန် ဆွမ်းခံဝင်တော်မမူ)။
ထိုသို့ မာရ်နတ် လျှောက်ထားသော ခဏမှာပင် ထိုသတို့သမီး ငါးရာတို့သည် ရွာတံခါးဝသို့ ရောက်လာကြ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဖူးမြော်ရှိခိုးကြပြီးလျှင် အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ရပ်တည်ကြလေကုန်၏။ မာရ်နတ်သည်လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “အရှင်ဘုရား.. ဆွမ်းကို မရရှိသော အရှင်ဘုရားတို့ကို ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်း ဆင်းရဲဒုက္ခသည် ပြင်းစွာ နှိပ်စက်အပ်လိမ့်မည် မဟုတ်ပါလော”ဟု လျှောက်ဆိုလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဟယ်မာရယုတ်.. ငါတို့သည် ယနေ့ ဆွမ်းတစုံတရာကို မရသော်လည်း အာဘဿရဘုံသား မဟာဗြဟ္မာကြီးများကဲ့သို့ ဈာန်နှင့်ယှဉ်သော ပီတိသုခဖြင့်သာလျှင် အချိန်ကို ကုန်လွန်စေကုန်အံ့”ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ဤတရားဂါထာကို ဟောကြားတော်မူလေ၏-
သုသုခံ ဝတ ဇီဝါမ၊ ယေသံ နော နတ္ထိ ကိဉ္စနံ။
ပီတိဘက္ခာ ဘဝိဿာမ၊ ဒေဝါ အာဘဿရာ ယထာ။
မာရ = ဟယ် မာရယုတ်..။ ယေသံ နော = အကြင် ငါတို့၏သန္တာန်၌။ ကိဉ္စနံ = ရာဂ,ဒေါသ စသည်များပြား ကြောင့်ကြမှု = ကိဉ္စနတရားသည်။ နတ္ထိ = တစိုးတစိ မရှိချေ။ တေ မယံ = ထိုငါတို့သည်။ သုသုခံ = ဆင်းရဲကင်းကွာ အလွန့်အလွန် ချမ်းသာစွာ။ ဇီဝါမ = အသက်ရှည်ထွေ တည်နေကြရပေကုန်၏။ ဒေဝါ အာဘဿရာ ယထာ = အာဘဿရဘုံသား ဗြဟ္မာကြီးများကဲ့သို့။ တေ မယံ = ထိုငါတို့သည်။ (အဇ္ဇ = ယနေ့ အတွက်တာ)။ ပီတိဘက္ခာ = သပ္ပီတိက ဈာန်ဖြင့်မျှ၍
၄၀၁
ပီတိသုခလျှင် အစာအာဟာရရှိကုန်သည်။ ဘဝိဿာမ = ဧကန်စင်စစ် ဖြစ်ကြကုန်အံ့။
ဒေသနာနိဂုံး ဆုံးသောအခါ သတို့သမီး ငါးရာတို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်ကြလေကုန်၏။ (ဓမ္မပဒ ဋ္ဌ၊ ၂၊ ၁၅-သုခဝဂ်၊ စာမျက်နှာ ၁၆၇-မှ)။
မာရဝတ္ထု ပြီး၏။
**********
ကောသလမင်းကြီး၏ အသဒိသဒါနအကြောင်း
အခါတပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒေသစာရီ လှည့်လည်တော်မူပြီး၍ ရဟန်းတော်အပေါင်း (၅၀၀)ငါးရာ ခြံရံအပ်လျက် ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်ကြီးသို့ ဝင်တော်မူလေ၏။ ပသေနဒီ ကောသလမင်းကြီးသည် ကျောင်းတိုက်သို့ သွားရောက်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ပင့်ဖိတ်ပြီးလျှင် နောက်တနေ့၌ အာဂန္တုကအလှူ (=ခရီးရောက်စ သံဃာအား လှူအပ်သောအလှူ)ကို ကြီးကျယ်စွာ စီရင်၍ “ငါ၏ အလှူဒါနကို ကြည့်လှည့်ကြ”ဟု မြို့သူမြို့သား လူအများတို့ကို ဖိတ်ခေါ်လေ၏။
မြို့သူမြို့သားတို့သည် လာရောက်၍ မင်းကြီး၏ အလှူဒါနကို မြင်ကြပြီးလျှင် အားကျမခံ နောက်တနေ့၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ပင့်ဖိတ်ကြပြီးလျှင် အလှူဝတ္ထုများကို ပြည့်စုံစွာ စီမံကြပြီးနောက် “သမ္မုတိနတ် အရှင်မင်းမြတ်သည်လည်း အကျွန်ုပ်တို့၏ အလှူဒါနကို ကြွရောက် ရှုစားတော်မူပါ”ဟု မင်းကြီးအား ဖိတ်မန်ကြလေသည်။
မင်းကြီးသည် ထိုမြို့သူမြို့သားတို့၏ အလှူဒါနကို မြင်ရ၍ “ဤမြို့သူမြို့သား လူအများတို့သည် ငါ၏အလှူထက် ထူးကဲသာလွန်သော အလှူဒါနကို ပြုအပ်ကြလေပြီ၊ ငါသည် တဖန် သူတို့ထက်သာလွန်သော အလှူဒါနကို ပြုပေအံ့”ဟု ကြံစည်၍ နောက်တနေ့၌လည်း အလှူကြီးစွာ စီမံ၍ မြို့သူမြို့သားများကို ဖိတ်ကြားပြီး လှူဒါန်းပြန်လေသည်။ မြို့သူမြို့သား လူအများတို့လည်း မင်းကြီး၏
၄၀၂
ထိုအလှူဒါနကို မြင်ကြရ၍ အားကျမခံ ထိုထက်သာလွန်အောင် နောက်တနေ့၌ အလှူကြီးစွာ စီမံကြ၍ မင်းကြီးကို ဖိတ်ကြားပြီး လှူဒါန်းကြပြန်လေသည်။ ဤနည်းဖြင့် မင်းကြီးကလည်း မြို့သူမြို့သားတို့ကို ရှုံးစေရန် မတတ်နိုင်ချေ။ မြို့သူမြို့သားတို့ကလည်း မင်းကြီးကို ရှုံးစေရန် မတတ်နိုင်ကြချေ။
ထို့နောက် ခြောက်ကြိမ်မြောက် အလှူပွဲကြီး၌ မြို့သူမြို့သားတို့သည် အဆအရာ အဆအထောင် တိုးတက်ကြ၍ “ဤမြို့သူမြို့သားတို့၏ အလှူဒါန၌ ဤမည်သော အလှူဝတ္ထုတခုဖြင့် မရှိချေ”ဟု တဦး တယောက်ကမျှ မပြောဆိုနိုင်အောင် အလှူဝတ္ထုများကို စီမံကြလေကုန်၏။ မင်းကြီးသည် ထိုအလှူဒါနကို မြင်ရ၍ “ငါသည် အကယ်၍ ဤမြို့သူမြို့သားတို့၏ အလှူဒါနထက် ထူးချွန်သာလွန်အောင် မပြုလုပ် နိုင်လျှင် ငါ့အဖို့ရာ အသက်ရှင်ခြင်းဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိတော့အံ့နည်း”ဟု မြို့သူမြို့သားတို့၏ အလှူဒါနထက် သာလွန်ရန် နည်းလမ်းဥပါယ်ကို ကြံစည်လျက် သလွန်ညောင်စောင်း၌ လျောင်းတော်မူလေ၏။ ထိုအခါ မလ္လိကာမိဖုရားသည် မင်းကြီးထံ ဆည်းကပ်၍ “မြတ်သောမင်းကြီး.. အဘယ့်ကြောင့် ဤကဲ့သို့ လျောင်းတော်မူရသနည်း၊ အဘယ့်ကြောင့် အရှင်မင်းကြီး၏ မျက်စိ-စသော ဣန္ဒြေများသည် ညှိုးနွမ်းသကဲ့သို့ ဖြစ်ကြရပါကုန်သနည်း”ဟု မေးမြန်းလေ၏။ မင်းကြီးက“ရှင်မိဖုရား.. အကြောင်းကို သင်မသိဘူးလော”ဟု မေးတော်မူလေလျှင် “မသိပါ အရှင်မင်းကြီး..”ဟု မလ္လိကာမိဖုရားက ပြန်ကြား လျှောက်တင်လေ၏။ မင်းကြီးသည် မလ္လိကာမိဖုရားအား ထိုအကြောင်းကို ပြောကြားလေ၏။
မလ္လိကာမိဖုရား အသဒိသအလှူဝတ္ထုများကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း
ထိုအခါ မင်းကြီးကို မလ္လိကာမိဖုရားသည် ဤသို့ ပြန်ကြားလျှောက်ထား ပြောဆိုလေသည်-
“အရှင်မင်းကြီး.. ထွေရာလေးပါး အကြံများမနေပါလင့်၊ အရှင်မင်းကြီးသည် အဘယ်မှာ ရေမြေကိုအစိုးရသော
၄၀၃
ပြည့်ရှင်မင်းက မြို့သူမြို့သားတို့မှ ရှုံးရသည်ကို မြင်ဘူး ကြားဘူးပါသနည်း။ ဘုရားကျွန်တော်မသည် အရှင်မင်းကြီး၏ အလှူဒါနကို စီမံခန့်ခွဲပါမည်”-
ဤသို့ မင်းကြီး၏ အသဒိသ အလှူဒါနကို စီမံခန့်ခွဲလိုသည့်အတွက် ဤသို့ အားပေးစကား ပြောကြားပြီးလျှင်-
“အရှင်မင်းကြီး.. သာလကလျာဏီ နံ့သာပျဉ်ချပ်တို့ဖြင့် ရဟန်းငါးရာတို့အတွက် ရွှေနန်းတော် မြေအဝန်း အတွင်း၌ ထိုင်နေတော်မူကြရန် မဏ္ဍပ်ကို ဆောက်လုပ်စေတော်မူပါ။ ကျန်သော လူပရိသတ်တို့သည် ရွှေနန်းတော် မြေအဝန်းအပြင်က နေကြပါလိမ့်မည်။
ထီးဖြူတော် ငါးရာတို့ကို ပြုလုပ်စေတော်မူပါ၊ ထိုထီးဖြူများကို နှာမောင်းဖြင့် ပွေ့ပိုက်ကုန်၍ ဆင်တော်ငါးရာတို့သည် ရဟန်းငါးရာတို့၏ ဦးထိပ်ပေါ်ဝယ် (ရဟန်းတပါးလျှင် ဆင်တကောင်ကျ) ဆောင်းမိုးကြလျက် ရပ်တည်ကြပါလိမ့်မည်။
ရွှေနီဖလံဖြင့်ပြီးသည့် ရွှေလှေ ရှစ်စင်း ဆယ်စင်းတို့ကို ပြုလုပ်စေတော်မူပါ၊ ထိုရွှေလှေများသည် မဏ္ဍပ်၏အလယ်၌ နံ့သာရည်ထည့်ရန် ဖြစ်ကြပါလိမ့်မည်။
ရဟန်း နှစ်ပါး နှစ်ပါးတို့၏ အကြားအကြား၌ မင်းသမီး တယောက် တယောက် ထိုင်နေကာ နံ့သာတို့ကို ကြိတ်ကြ သွေးကြပါလိမ့်မည်။ မင်းသမီး တယောက် တယောက်သည် ယပ်ဝန်းကို စွဲကိုင်၍ ရဟန်းတော် နှစ်ပါး နှစ်ပါးတို့ကို မပြတ်မလပ် ယပ်ခတ်လျက် တည်နေကြပါလိမ့်မည်။ ကြွင်းကျန်သော မင်းသမီးများသည် ကြိတ်ပြီး ကြိတ်ပြီးတိုင်းသော နံ့သာတို့ကို ယူဆောင်၍ ရွှေလှေတို့၌ ထည့်ကြရပါလိမ့်မည်။
ထိုမင်းသမီးတို့အနက် အချို့သော မင်းသမီးများက ကြာညိုပန်းစည်းတို့ကို စွဲကိုင်ကြကာ ထိုရွှေလှေများ၌
၄၀၄
ထည့်ထားပြီးသော နံ့သာတို့ကို နှောက်မွှေကြ၍ အထုံကို ယူစေကြရပါလိမ့်မည်။
မှန်ပါသည်- မြို့သူမြို့သားတို့မှာ မင်းသမီးများလည်း မရှိကြကုန်၊ ထီးဖြူများလည်း မရှိကြကုန်၊ ဆင်များလည်း မရှိကြကုန်၊ ဤအကြောင်းများကြောင့် မြို့သူမြို့သားတို့သည် ရှုံးကြပါလိမ့်မည်။
အရှင်မင်းကြီး.. ဤယခု ဘုရားကျွန်တော်မ လျှောက်ထားခဲ့သည့်အတိုင်းသာ စီမံပြုလုပ်တော်မူပါ”-
ဟု အကြံပေးစကား ဆက်၍ လျှောက်ထားလေ၏။ မင်းကြီးသည် “ကောင်းပါပြီ ရှင်မိဖုရား..၊ သင်သည် ကောင်းမြတ်သော အကြံပေးစကားကို ပြောကြားအပ်ပေသည်”ဟု ဝန်ခံကာ မလ္လိကာမိဖုရား ပြောကြားသော နည်းအတိုင်း အလုံးစုံကို ပြုလုပ်စေလေသည်။
အထူးအားဖြင့် မလ္လိကာမိဖုရား အကြံပေးသည့်အတိုင်း ပြုလုပ်စေလေရာ ရဟန်းတပါးအတွက် ဆင်လိမ္မာတကောင်လို၍ နေလေသည်။ ထိုအခါ မင်းကြီးသည် မလ္လိကာမိဖုရားကို “ရှင်မိဖုရား.. ရဟန်းတော်တပါးအတွက် ဆင်လိမ္မာတကောင် လို၍နေသည်၊ ဘယ်သို့ ပြုကြရမည်နည်း”ဟု မေးမြန်းလေသော် မလ္လိကာမိဖုရားက “အရှင်မင်းကြီး.. ဆင်အကောင်ငါးရာ မရှိသလော”ဟု မေးမြန်းလေ၏။ “ရှင်မိဖုရား.. ရှိပါ၏၊ ကျန်သော ဆင်များသည် ဆင်ကြမ်းများသာ ဖြစ်ကြကုန်၏။ ထိုဆင်များသည် ရဟန်းတို့ကိုမြင်လျှင်ပင် ဝေရမ္ဘလေကဲ့သို့ အလွန်ကြမ်းတမ်းကုန်၏”ဟု မင်းကြီးက ပြောဆိုသည်တွင် မလ္လိကာမိဖုရားက “အရှင်မင်းကြီး.. အကျွန်ုပ်သည် ဆင်ကြမ်းငယ်တကောင်၏ ထီးဖြူကို နှာမောင်းဖြင့်ပွေ့ပိုက်၍ ရပ်တည်ရမည့်နေရာကို စဉ်းစားမိပြီ”ဟု ပြန်ကြားလျှောက်ထားလေ၏။ မင်းကြီးက “ထိုဆင်ကြမ်းငယ်ကို အဘယ်နေရာ၌ ထားကြရမည်နည်း”ဟု မေးသည်တွင် မလ္လိကာမိဖုရားက “အရှင်အင်္ဂုလိမာလမထေရ်၏
၄၀၅
အနီး၌ ထားကြရပါမည်”ဟု ပြန်လည်ဖြေကြား လျှောက်ထားလေ၏။
မင်းကြီးသည် မလ္လိကာမိဖုရား အကြံပေးသည့်အတိုင်း ပြုလုပ်စေလေ၏။ ဆင်ကြမ်းငယ်သည် မြီးထူးကို ပေါင်ကြား၌သွင်း၍ နားနှစ်ဖက်တို့ကို ချပြီးလျှင် မျက်စိများကိုမှိတ်လျက် ငြိမ်သက်စွာ ရပ်တည်နေလေ၏။ လူများအပေါင်းသည် “ဤသို့စင် ကြမ်းတမ်းလှသော ဆင်၏သော်မှ ဤသို့ ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့ ငြိမ်သက်သောအခြင်းအရာ ဖြစ်ဘိ၏”ဟု ဆင်ကိုသာလျှင် တအံ့တဩ ကြည့်ရှုနေကြလေသည်။
မင်းကြီးသည် မြတ်စွာဘုရား အမှူးပြုသော ရဟန်းအပေါင်းကို ပြုစုလုပ်ကျွေး၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးပြီးလျှင်-
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဤအလှူတင်းကုပ် မဏ္ဍပ်၌ ရဟန်းတို့အား အပ်စပ်သော = ကပ္ပိယဘဏ္ဍာ, ရဟန်းတို့အား မအပ်စပ်သော = အကပ္ပိယဘဏ္ဍာ နှစ်မျိုးလုံးကိုပင် အရှင်ဘုရားတို့အား လှူဒါန်းပါ၏”-
ဟု လျှောက်ထား လှူဒါန်းလေ၏။ အထူးအားဖြင့် ထိုအသဒိသ အလှူကြီး၌ တနေ့တည်းဖြင့်ပင် စွန့်ကြဲလှူဒါန်းအပ်သော ဥစ္စာသည် တဆယ့်လေးကုဋေ တန်ဖိုးရှိလေသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်အတွက် လှူဒါန်းအပ်သော (၁) ထီးဖြူ (၂) ထိုင်နေရာပလ္လင်တော် (၃) သပိတ်ခြေ (၄) ခြေတော်ဆေးပြီးလျှင် နင်းစရာ အင်းပျဉ် = ဤလေးမျိုးတို့ကား အဖိုးအနဂ္ဃ ထိုက်တန်ကုန်၏။ နောက်တဖန် ဤသို့သော အလှူဝတ်တို့ကို ပြုလုပ်စီမံ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့အား အလှူဒါနမည်သည်ကို ပေးလှူခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်၊ ထို့ကြောင့်ပင် ထိုကောသလမင်းကြီး၏ အလှူသည် အသဒိသဒါန = အတူမရှိသော အလှူကြီးဟူ၍ သာသနာတော်ဝယ် ထင်ရှားလေသည်။
အထူးအားဖြင့် ထိုအသဒိသဒါနသည် ခပ်သိမ်းသော ဘုရားရှင်တိုင်းအား တကြိမ်သာလျှင် ဖြစ်မြဲဓမ္မတာတည်း၊
၄၀၆
ဘုရားရှင်တိုင်းအား တကြိမ် တကြိမ်သာ ဖြစ်မြဲဓမ္မတာဖြစ်သော ထိုအသဒိသ ဒါနများကိုလည်း မာတုဂါမ မင်းမိန်းမ ပညာရှင်သာလျှင် စီမံခန့်ခွဲ၏။
ဇုဏှအမတ်နှင့် ကာဠအမတ်တို့အကြောင်း
ပသေနဒီ ကောသလမင်းကြီးမှာ ဇုဏှအမတ်, ကာဠအမတ်ဟူ၍ မင်းတိုင်ပင်အမတ် နှစ်ဦးတို့ ရှိကြလေသည်။ ထိုသူနှစ်ဦးတို့တွင် ကာဠအမတ်သည် ဤသို့ ဆင်ခြင်စဉ်းစား၏-
“ဩ.. မင်းကြီးနန်းတော်၏ ဆုတ်ယုတ်ခြင်း ဆုံးရှုံးခြင်းသည် ဖြစ်ခဲ့လေပြီတကား၊ တနေ့တည်း တရက်တည်းဖြင့်ပင် တဆယ့်လေးကုဋေသော ဥစ္စာသည် ကုန်ခန်းခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့လေ၏။ ဤရဟန်းတို့သည် ဤမင်းကြီး၏အလှူကို ခံယူသုံးဆောင်၍ ကျောင်းသို့ ပြန်သွားပြီးလျှင် စင်းစင်းကြီး အိပ်ကြကုန်တော့မည်၊ ဩ.. မင်း၏ ရွှေနန်းတော်မှာ ပျက်စီးခြင်းမလှ ပျက်စီးပါပကော”-
ဟု ကြံစည် စဉ်းစားလေသည်၊ ဇုဏှအမတ်ကမူ ဤသို့ ကြံစည်ဆင်ခြင်၏-
“ဩ.. မင်းကြီးသည် အလှူဒါနကို ကောင်းမွန်အောင်မြင်စွာ ပေးလှူအပ်လေပြီတကား၊ မှန်၏- မင်းအဖြစ်၌ မတည်သောသူ (မင်းမဟုတ်သောသူ)သည် ဤသို့သော အလှူဒါနကို မပေးလှူနိုင်ချေ၊ ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါတို့အား အလှူ၏အဖို့ဘာဂ အမျှကိုမပေးသော အလှူရှင်မည်သည် မရှိ၊ ငါသည် မင်းကြီး၏ အလွန်မွန်မြတ်သော အသဒိသအလှူဒါနကြီးကို ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ သာဓုအနုမောဒနာ ခေါ်ပါ၏၊ သာဓု သာဓု သာဓု”-
ဤကဲ့သို့ ဇုဏှအမတ်သည် ကြံစည်ဆင်ခြင် ဝမ်းမြောက်လေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဆွမ်းကိစ္စ ပြီးဆုံးသောအခါ၌ ပသေနဒီ ကောသလမင်းကြီးသည် အနုမောဒနာတရား နာယူရန် ရေစက်ခွက်ကို ကိုင်ယူပြင်ဆင်လေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
၄၀၇
“မင်းကြီးကား ကြီးစွာသော ရေအယဉ်ကို လိမ့်၍ လိမ့်၍ စီးစေသကဲ့သို့ ကြီးစွာသော အလှူဒါနကို ပေးလှူအပ်လေပြီ၊ လူများအပေါင်းသည် စိတ်ကို ကြည်လင်စေခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်၏လော၊ သို့မဟုတ် မစွမ်းနိုင်သလော”-
ဟု ဆင်ခြင်တော်မူလတ်သော် ထိုအမတ်နှစ်ဦးတို့၏ စိတ်ဖြစ်ပုံကို သိတော်မူ၍ “အကယ်၍ ငါဘုရားသည် မင်းကြီး၏အလှူဒါနနှင့် လိုက်လျောအောင် အနုမောဒနာတရား အကျယ်အားဖြင့် ဟောကြားခဲ့လျှင် ကာဠအမတ်၏ ဦးခေါင်းသည် ခုနစ်စိတ် ကွဲပေလိမ့်မည်၊ ဇုဏအမတ်မူကား သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်ပေလိမ့်မည်”ဟု ဆက်၍ သိတော်မူပြီးလျှင် ကာဠအမတ်၌ သနားသမှု အကြောင်းပြု၍ ဤသို့စင် ကြီးစွာသော အလှူဒါနကို ပေးလှူ၍တည်သော မင်းကြီးအား စတုပ္ပဒိက = လေးပါဒသာရှိသည့် ဂါထာတပုဒ်မျှကိုသာ ဟောတော်မူ၍ နေရာမှ ထပြီးလျှင် ကျောင်းတော်သို့ ကြွတော်မူလေ၏။
အရှင်အင်္ဂုလိမာလမထေရ်၏ ရဲရင့်သောစိတ်
ကျောင်းတော်သို့ ရောက်သောအခါ ရဟန်းတော် အရှင်မြတ်တို့က အရှင်အင်္ဂုလိမာလမထေရ်ကို “ငါ့ရှင်.. သင်သည် ထီးဆောင်းပေးနေသော ဆင်ကြမ်းကိုမြင်ရတော့ မကြောက်ဘူးလော”ဟု မေးကြကုန်၏၊ အရှင်အင်္ဂုလိမာလမထေရ်က “ငါ့ရှင်တို့.. မကြောက်ပါ”ဟု ဆိုလတ်သော် ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ထံ ချဉ်းကပ်ကြ၍ “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အရှင်အင်္ဂုလိမာလမထေရ်သည် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ဝန်ခံ ပြောကြားဘိသည်”ဟု ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချ လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ရဟန်းတို့.. အင်္ဂုလိမာလသည် တကယ်ပင် မကြောက်ချေ။ မှန်၏- ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်မြတ်တို့အလယ်တွင် ကြီးကဲလွန်မြတ်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်မြတ်ဖြစ်ကြသည့် ငါ့သားတော်နှင့်တူသော ရဟန်းတို့သည် မကြောက်ကြကုန်”ဟု မိန့်တော်မူ၍ ဗြာဟ္မဏဝဂ်လာ ဤဆိုလတ္တံ့သော ဂါထာကို ဟောတော်မူ၏-
၄၀၈
ဥသဘံ ပဝရံ ဝီရံ၊ မဟေသိံ ဝိဇိတာဝိနံ။
အနေဇံ နှာတကံ ဗုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။
(ဘိက္ခဝေ = ရဟန်းတို့..)။ ဥသဘံ = တုန်လှုပ်ခြင်းကင်း ရဲတင်းစွာလှ ဥသဘနွားမင်းနှင့်တူသော။ ပဝရံ = မြတ်သော။ ဝီရံ = သမ္မပ္ပဓာန်လုံ့လ ဝီရိယနှင့် ပြည့်စုံသော။ မဟေသိံ = သီလက္ခန္ဓ စသည်ကျေးဇူး ဂုဏ်အထူးကို ဆည်းပူးရှာမှီး လေ့ကျက်ပြီးသော။ ဝိဇိတာဝိနံ = ဒေဝပုတ္တ ကိလေသနှင့် အဘိသင်္ခါရမာရ် ဤသုံးတန်ကို တွန်းလှန်ပယ်နှင် အောင်ပွဲယင်ပြီးသော။ အနေဇံ = ဘဝတဏှာ ဧဇာခပ်သိမ်း ငြိမ်းအေးပြီးသော။ နှာတကံ = ကိလေသာအညစ်အကြေးကို မဂ်ရေစင်ဖြင့် ဆေးကြောသုတ်သင်ပြီးသော။ ဗုဒ္ဓံ = သစ္စာလေးပါးတရားကို သိမြင်ပြီးသော။ တံ = ထိုအာသဝေါကုန်ခန်း ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်ကို။ အဟံ = ငါဘုရားသည်။ ဗြာဟ္မဏံ = ပရမတ္ထ ဗြာဟ္မဏဟူ၍။ ဗြူမိ = ယထာဘူတ သဘာဝအား ဟောကြားပေ၏။
အမတ်နှစ်ဦး၏ ဖြစ်ပုံအလား
ပသေနဒီ ကောသလမင်းကြီးသည်လည်း နှလုံးမသာမယာခြင်းသို့ရောက်လျက် “ဤသို့သဘောရှိသော ပရိသတ်၌ ကြီးစွာသော အလှူဒါနကို ပေးလှူ၍တည်သော ငါ့အား အလှူကြီးနှင့် လိုက်လျောအောင် အနုမောဒနာတရား မဟောကြားပဲ ဂါထာလေး တပုဒ်မျှကိုသာ ဟောကြားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် နေရာမှထ၍ ကြွတော်မူခဲ့လေပြီ။ ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအား လျောက်ပတ်သော အလှူဒါနကို မပြုမူ၍ မလျောက်ပတ်သော အလှူဒါနကို ပြုအပ်သည် ဖြစ်လိမ့်မည်၊ အပ်သောဘဏ္ဍာကို မလှူပဲ မအပ်သောဘဏ္ဍာကို လှူအပ်သည် ဖြစ်လိမ့်မည်၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား အမျက်ထွက်တော်မူသည် ဖြစ်လေရာ၏။ မှန်၏- ဤသည့် ငါယခု လှူဒါန်းအပ်သော အလှူဒါနသည် အသဒိသဒါန မည်ပေသည်၊ (သို့ရကား) အသဒိသဒါနနှင့် သင့်လျော်
၄၀၉
လျောက်ပတ်သော အနုမောဒနာတရား ဟောကြားသင့်ပေ၏”ဟု ကြံစည်ကာ ကျောင်းတော်သို့ သွားရောက်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးပြီးလျှင်-
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် လှူသင့်သော အလှူဒါနကို မလှူအပ်ပါသလော၊ သို့မဟုတ် ဒါနအားလျော်သော (ပေးလှူရန် သင့်လျော်သော) ကပ္ပိယဘဏ္ဍာကို မပေးလှူမိပဲ အကပ္ပိယဘဏ္ဍာကိုသာ လှူအပ်မိပါသလော”-
ဟု မေးမြန်းလျှောက်ထားလေ၏။ “မြတ်သောမင်းကြီး.. ဤသို့ လျှောက်ထားခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း”ဟု မြတ်စွာဘုရားရှင်က မေးအပ်သည်တွင် ကောသလမင်းကြီးသည် “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အရှင်ဘုရားတို့သည် အကျွန်ုပ်၏ အသဒိသဒါနကြီးနှင့် လိုက်လျော လျောက်ပတ်သော အနုမောဒနာတရား မဟောကြားအပ်ပါကုန်”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ကောသလမင်းကြီးကို-
“မြတ်သောမင်းကြီး.. သင်သည် လှူရန်သင့်လျော်သော အလှူဒါနကိုပင် လှူအပ်ပေပြီ၊ မှန်၏- ယခု သင်လှူသော အလှူဒါနသည် အသဒိသဒါနကြီးမည်၏၊ ဤအသဒိသ အလှူကြီးကို တဆူတဆူသော ဘုရားရှင်အား တကြိမ်တကြိမ်သာ လှူဒါန်းနိုင်၏၊ နောက်တဖန် ဤသို့သော အသဒိသဒါနကိုလှူရန် လွယ်ကူသည်မဟုတ်”-
ဟု မိန့်ကြားတော်မူလေလျှင် ကောသလမင်းကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ထိုသို့ဖြစ်ပါလျက် အရှင်ဘုရားတို့သည် အဘယ့်ကြောင့် တပည့်တော်အား အသဒိသအလှူကြီးနှင့် လိုက်လျောအောင် အနုမောဒနာတရား မဟောကြားကြပါသနည်း”ဟု မေးမြန်း လျှောက်ထားလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်က “မြတ်သောမင်းကြီး.. ပရိသတ် မစင်ကြယ်သောကြောင့်”ဟု အကြောင်းကို မိန့်သည်တွင် ကောသလမင်းကြီးသည်
၄၁၀
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ပရိသတ်၏အပြစ်ကား အဘယ်ပါနည်း”ဟု မေးမြန်းလျှောက်ထား လေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် မင်းကြီးအား အမတ်နှစ်ဦးတို့၏ စိတ်ဖြစ်ပုံကို ပြန်ကြားမိန့်တော်မူပြီးလျှင် ကာဠအမတ်၌ သနားသမှု အကြောင်းပြု၍ အနုမောဒနာတရား အကျယ်မဟောကြားသောအဖြစ်ကို မိန့်ဆိုတော်မူလေ၏။ ထိုအခါ ကောသလမင်းကြီးသည် “ကာဠ.. သင် ဤကဲ့သို့ ကြံစည်အပ်သည် မှန် သလော”ဟု မေးမြန်း၍ “မှန်ပါသည်”ဟု ကာဠအမတ်က လျှောက်ဆိုအပ်လေသော် မင်းကြီးသည်-
“သင့်ဥစ္စာကို ငါသည် တပြားတချပ်မျှ မယူပဲ ငါ၏သားမယားတို့နှင့် အတူတကွ ငါသည် မိမိဥစ္စာကို ပေးလှူသည်ရှိသော် (=ပေးလှူသည့်အတွက်) သင့်အား ဘာများ နှိပ်စက်မှုရှိသနည်း။ အမောင်ကာဠအမတ်.. သွားလော့၊ သင့်အား ငါပေးအပ်ပြီးသော စည်းစိမ်သည် ပေးအပ်ပြီးပင် ဖြစ်ပစေ (=ပြန်၍မသိမ်းဟု ဆိုလိုသည်)၊ စင်စစ်သော်ကား သင်သည် ငါ၏ တိုင်းနိုင်ငံအတွင်းမှ ယနေ့ပင် ထွက်သွားလော့”-
ဟု ကာဠအမတ်ကို ပြည်နှင်ဒဏ်ခတ်ပြီးလျှင် ဇုဏှအမတ်ကို ခေါ်စေ၍ “ဇုဏှ.. သင် ဤကဲ့သို့ ကြံစည်အပ်သည် မှန်သလော”ဟု မေးမြန်း၍ “မှန်ပါသည်”ဟု ဇုဏှအမတ်က လျှောက်ဆိုအပ်လေသော် မင်းကြီးသည်-
“သာဓု သာဓု ဦးလေး..၊ ကျွန်ုပ်သည် ဦးလေးကို ကြည်ညိုပါ၏။ ဦးလေးသည် ကျွန်ုပ်၏အခြံအရံ လူများကို ယူပြီးလျှင် ကျွန်ုပ်လှူသောနည်းအတိုင်းပင် ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး အလှူဒါနကို ပေးလှူပါလော့”-
ဟု ပြောဆိုကာ ဇုဏှအမတ်အား ခုနစ်ရက် မင်းစည်းစိမ်ကို အပ်နှင်းပြီးနောက် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. လူမိုက်၏ ပြုပုံကို ရှုတော်မူပါကုန်လော့၊
၄၁၁
သူကား တပည့်တော် ဤကဲ့သို့လှူအပ်သော အလှူဒါန၌ ထိပါးပုတ်ခတ်မှုကို ပေးသောသူ ဖြစ်ချေသည်”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်“အိမ်း ဟုတ်ပေသည် မြတ်သောမင်းကြီး.. လူမိုက်တို့မည်သည် သူတပါး၏ အလှူဒါနကို မနှစ်သက်နိုင်ကြ ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချကြသောကြောင့် အပါယ်ဘူမိ ဒုဂ္ဂတိသာ နောက်ဆုံးလားရာ ရှိကြကုန်၏။ ပညာရှိ သူတော်ကောင်းတို့သည်ကား သူတပါးတို့၏ အလှူဒါနကိုလည်း ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ အနုမောဒနာ ကုသိုလ်တရား ပွါးများကြ၍ လူ့ရပ်နတ်ရွာ ကောင်းရာသုဂတိလျှင် နောက်ဆုံး လားရာရှိကြကုန်၏”ဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤတရားဂါထာကို ဟောကြားတော်မူလေ၏-
န ဝေ ကဒရိယာ ဒေဝလောကံ ၀ဇန္တိ၊
ဗာလာ ဟဝေ နပ္ပသံသန္တိ ဒါနံ။
ဓီရော စ ဒါနံ အနုမောဒမာနော၊
တေနေဝ သော ဟောတိ သုခီ ပရတ္ထ။
(မဟာရာဇ = မြတ်သောမင်းကြီး..)။ ဝေ = စင်စစ်။ ကဒရိယာ = ကြမ်းခက်လှငြား မစ္ဆရိယသမားတို့သည်။ ဒေဝလောကံ = နတ်ပြည်လောကသို့။ န ဝဇန္တိ = မလားရောက်ရကုန်။ ဗာလာ = ပစ္စုပ္ပန် တမလွန် နှစ်တန်သော လောကကို မသိကြသော လူမိုက်တို့သည်။ ဟဝေ = စင်စစ်။ ဒါနံ = အလှူဒါနကို။ နပ္ပသံသန္တိ = မချီးမွမ်း ဝမ်းမမြောက်နိုင်ကြကုန်။ ဓီရော စ-ဓီရော ဧဝ = ရှေ့နောက်အရေး ထောက်တွေးမြော်မြင် ပညာ့ရှင်သည်သာလျှင်။ ဒါနံ = အလှူဒါနကို။ အနုမောဒမာနော = နှစ်လိုအားရမ်း ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ သာဓုအနုမောဒနာ ပြုနိုင်၏။ သော = ထိုပညာရှင်သည်။ တေနေဝ = ထိုသို့ သူတပါးလှူအပ်သည့် ဒါနများကို အားရဝမ်းသာ သာဓုအနုမောဒနာပြုရသော ကောင်းမှုကြောင့်ပင်လျှင်။ ပရတ္ထ = သေပြီးနောက်ခါ ထက်နတ်ရွာ၌။
၄၁၂
သုခီ = နတ်စည်းစိမ်ကို ခံစားကာ လွန်စွာ ချမ်းသာခြင်းရှိသည်။ ဟောတိ = ဖြစ်၏။
ဒေသနာနိဂုံး ဆုံးလတ်သောအခါ ဇုဏှအမတ်သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်လေ၏ (=သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်လေ၏)။ ရောက်ဆိုက်လာသော တရားနာပရိသတ် အဖို့ရာလည်း အကျိုးရသော တရားဒေသနာ ဖြစ်လေ၏။
ဇုဏှအအမတ်သည်လည်း သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ပြီးလျှင် မင်းအချီးအမြှောက်ကို ခံယူရရှိကာ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး မင်းကြီး ပေးလှူအပ်သော နည်းအတိုင်းပင်လျှင် အလှူကြီးစွာ လှူဒါန်းရလေသည်။
ကောသလမင်းကြီး၏ အသဒိသဒါနအကြောင်း ပြီး၏။
**********
ကောသလမင်းကြီး၏ အသဒိသဒါနကို အကြောင်းပြု၍ သိဝိဇာတ်နှင့် အာဒိတ္တဇာတ်ကို ဟောတော်မူခြင်း
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “န ဝေ ကဒရိယာ ဒေဝလောကံ ဝဇန္တိ” အစရှိသော ဤဂါထာဖြင့် တရားဟောတော်မူသောအခါ ပသေနဒီ ကောသလမင်းကြီးသည် အလွန် ကြည်ညိုလှ၍ အဖိုးတသိန်းထိုက်တန်သော သိဝိတိုင်းဖြစ် အပေါ်ရုံအဝတ်ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကို ပူဇော်ပြီးလျှင် မြို့တွင်းသို့ ဝင်လေ၏။
နောက်တနေ့၌ ဓမ္မသဘင်ဝယ် ရဟန်းတို့သည် “ငါ့ရှင်တို့.. ကောသလမင်းကြီးသည် အသဒိသအလှူကြီးကို ပေးပြီးနောက် ထိုသို့သော ဒါနဖြင့်လည်း မရောင့်ရဲ တင်းမတိမ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်က တရားဟောအပ်သည်ရှိသော် တဖန်ထပ်၍ အဖိုးတသိန်းထိုက်တန်သော သိဝိတိုင်းဖြစ် အပေါ်ရုံအဝတ်ကို လှူပြန်လေသည်။ ငါ့ရှင်တို့.. မင်းကြီးသည် အလှူဒါနဖြင့် အလွန့်အလွန် မရောင့်ရဲပေစွာ့တကား”ဟု ဆွေးနွေးစကား ဖြစ်ပွါးစေကြလေသည်။ မြတ်စွာဘုရား ကြွလာတော်မူ၍ အကြောင်းကို
၄၁၃
မေးသဖြင့် ပြန်ကြား လျှောက်ထားအပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
“ရဟန်းတို့.. အပြင်အပ ဗာဟိရ ဥစ္စာမည်သည်ကို ပေးလှူအပ်လွယ်ပေ၏။ ရှေးပညာရှိ ဘုရားအလောင်း သူတော်ကောင်းတို့သည် ဇမ္ဗူဒိပ်တကျွန်းလုံးကို ထွန်တုံးပိတ်အောင်ပြုကာ နေ့စဉ်နေ့စဉ် ခြောက်သိန်း ခြောက်သိန်းသော ဥစ္စာကို စွန့်သဖြင့် အလှူဒါနကို ပေးလှူရသော်လည်း အပြင်အပ ဗာဟိရဒါနဖြင့် မရောင့်ရဲကြပဲ ‘မိမိနှစ်သက်အပ်သော ဝတ္ထုကို ပေးလှူသောသူသည် မိမိနှစ်သက်အပ်သော အကျိုးထူးကို ရနိုင်၏’ဟု မမှိတ်မသုန် ယုံကြည်တော်မူကြကာ မိမိတို့ထံမှောက်သို့ ရောက်လာသော အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်တို့အား မျက်လုံးတော်အစုံတို့ကို ထုတ်၍ လှူဖူးတော်မူကြကုန်ပြီ”-
ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ရဟန်းတော်တို့ တောင်းပန်အပ်ရကား အတိတ်ဖြစ်ရပ် (ဝီသတိနိပါတ်လာ) သိဝိဇာတ်ကို ဟောကြားတော်မူလေသည်။
အာဒိတ္တဇာတ်ကို ဟောတော်မူခြင်း
ကောသလမင်းကြီး အသဒိသအလှူကြီး ပေးလှူပြီး နောက်တနေ့ဝယ် ဓမ္မသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် “ငါ့ရှင်တို့.. ကောသလမင်းကြီးသည် ရွေးချယ် စိစစ်ပြီးမှသာ ကောင်းမှုမျိုးကို စိုက်ပျိုးကြဲချရာ လယ်ယာကောင်းကို ကိုယ်တိုင်သိရှိပြီး မြတ်စွာဘုရား အမှူးပြုသော အရိယာ သံဃာတော်အပေါင်းအား အသဒိသ အလှူ ကြီးကို ပေးလှူခဲ့လေပြီ”ဟု ဆွေးနွေးစကား ဖြစ်ပွါးစေကြလေသည်။
မြတ်စွာဘုရား ကြွလာတော်မူ၍ အကြောင်းကို မေးသဖြင့် ပြန်ကြား လျှောက်ထားအပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
“ရဟန်းတို့.. ယခုအခါ ကောသလမင်းကြီး၏ ရွေးချယ်စိစစ်ပြီးမှ အတုမရှိ လွန်မြတ်သော ကောင်းမှုမျိုးကို
၄၁၄
စိုက်ပျိုးကြဲချရာ သာသနာလယ်မြေကောင်း၌ အသဒိသ အလှူဒါနမျိုးစေ့ကို တည်ထားကြဲချခြင်းကား မအံ့ဩလောက်သေး၊ ရှေးပညာရှိ သူတော်ကောင်း ဘုရားအလောင်းတို့သည်လည်း ရွေးချယ် စိစစ်ပြီးမှသာလျှင် ကြီးစွာသော အလှူဒါနကို ပေးလှူခဲ့ဖူးကြလေပြီ”-
ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ရဟန်းတော်တို့ တောင်းပန်အပ်ရကား အတိတ်ဖြစ်ရပ် (အဋ္ဌကနိပါတ်လာ) အာဒိတ္တဇာတ်ကို ဟောကြားတော်မူလေသည်။
(ထိုဝီသတိနိပါတ် သိဝိဇာတ်နှင့် အဋ္ဌကနိပါတ် အာဒိတ္တဇာတ် အကြောင်းအရာ အကျယ်ကို ငါးရာ့ငါးဆယ် စကားပြေကျမ်းတို့မှ ထုတ်ယူမှတ်သားကုန်ရာ၏)။
သိဝိဇာတ်နှင့် အာဒိတ္တဇာတ် ဟောတော်မူခြင်းအကြောင်း ပြီး၏။
**********
တိတ္ထိတို့ကိုကိုးကွယ်သော ဂရဟဒိန္နနှင့် မြတ်စွာဘုရားကိုကိုးကွယ်သော သိရိဂုတ္တ အဆွေခင်ပွန်းနှစ်ဦးတို့အကြောင်း
သာဝတ္ထိပြည်၌ သိရိဂုတ္တ သူကြွယ်နှင့် ဂရဟဒိန္န သူကြွယ်ဟူ၍ သူငယ်ချင်းနှစ်ဦးတို့ ရှိကြလေသည်။ ထိုသူနှစ်ဦးတို့တွင် သိရိဂုတ္တသူကြွယ်ကား မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သာဝကဖြစ်၍ ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်ကား တက္ကတွန်း၏ တပည့်ဖြစ်လေသည်။ ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်ကို သူ၏ဆရာ တက္ကတွန်းတို့က-
“သင်၏ သူငယ်ချင်းဖြစ်သော သိရိဂုတ္တကို ‘သူငယ်ချင်း.. သင်သည် အဘယ့်ကြောင့် ရဟန်းဂေါတမကို ဆည်းကပ်ဘိသနည်း၊ ထိုရဟန်းဂေါတမအထံ၌ အဘယ်အရာကို ရလိမ့်မည်နည်း’ဟု ပြောကြားပြီးလျှင် အကြင်နည်းဖြင့် ဆုံးမအပ်သည်ရှိသော် သိရိဂုတ္တသည် ငါတို့ထံသို့
၄၁၅
ဆည်းကပ်၍ ငါတို့အားလည်း လှူဖွယ်ဝတ္ထုကို ပေးလှူပေလိမ့်မည်၊ ထိုနည်းဖြင့် ဆုံးမခြင်းငှါ မသင့်ဘူးလော”-
ဟူ၍ အမြဲမပြတ် ပြောဆိုကြကုန်၏။ ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်သည် ထိုမိမိဆရာ တက္ကတွန်းတို့၏စကားကို အဖန်ဖန်ကြားရ၍ အမြဲမပြတ် သွားရောက်ပြီးလျှင် ရပ်ရာဌာန, ထိုင်ရာဌာန- စသည်တို့၌ သူငယ်ချင်း သိရိဂုတ္တသူကြွယ်ကို-
“သူငယ်ချင်း.. သင့်အဖို့ရာ ရဟန်းဂေါတမဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ ထိုရဟန်းဂေါတမကို ဆည်းကပ်၍ အဘယ်အကျိုးကို ရလိမ့်မည်နည်း၊ သင့်အဖို့ရာ ငါ၏အရှင် ဆရာတက္ကတွန်းတို့ကို ဆည်းကပ်၍ ထိုငါ၏ဆရာ တက္ကတွန်းတို့အား အလှူဒါနကို ပေးလှူခြင်းငှါ မသင့်သလော”-
ဟု ဆုံးမသောအနေ ပြောကြားလေ၏။ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည် ထိုဂရဟဒိန္န၏စကားကို ကြားရ၍လည်း ရက်ပေါင်းများစွာ မပြောမဖြေ ဆိတ်ဆိတ်သာ နေခဲ့ရာမှ ပြောဖန်များလှ၍ နားငြီးပြီးလျှင် တနေ့သ၌ ဂရဟဒိန္နကို-
“သူငယ်ချင်း.. သင်သည် အမြဲမပြတ် ငါ့ထံသို့လာ၍ ငါ့ကို ရပ်ရာဌာန, ထိုင်ရာဌာန- စသည်တို့၌ ‘ရဟန်းဂေါတမကို ဆည်းကပ်၍ အဘယ်အကျိုးကို ရလိမ့်မည်နည်း၊ ငါ၏အရှင် ဆရာတက္ကတွန်းတို့ကို ဆည်းကပ်၍ ထိုဆရာတက္ကတွန်းတို့အား အလှူဒါနကို ပေးလှူလော့’ဟု ပြောဆိုလာ၏။ (လှူရေးတန်းရေးထက်) ရှေးဦးစွာ ‘သူငယ်ချင်း၏ အရှင်ဆရာ တက္ကတွန်းတို့သည် အဘယ်တရားကို သိကြသည်’ဟူသော ဤအချက်ကို ငါ့အား ပြောပြပါဦးလော့”-
ဟု ပြောဆို စကားတုံ့ပေးလေ၏။ ထိုအခါ ဂရဟဒိန္နသူငယ်ချင်းသည် သိရိဂုတ္တသူကြွယ် သူငယ်ချင်းကို-
၄၁၆
“ဩ.. အံ့ပါဘိ အရှင်သူကြွယ်မင်း..။ ဤကဲ့သို့ မပြောပါလင့်၊ ငါ၏အရှင် ဆရာတက္ကတွန်းတို့အဖို့ရာ မသိအပ်သောအရာဟူ၍ မရှိချေ၊ ဖြစ်ပြီး ဖြစ်ဆဲ ဖြစ်လတ္တံ့သော ကာလသုံးပါး တရားအားလုံးကို၎င်း ပြုသမျှ ပြောသမျှ ကြံသမျှ = ကာယကံ ၀စီကံ မနောကံ အားလုံးကို၎င်း ‘ဤအရာသည် ဖြစ်လိမ့်မည်၊ ဤအရာသည် ဖြစ်လိမ့်မည်မဟုတ်’ဟု ဖြစ်ထိုက် မဖြစ်ထိုက် အားလုံးကို၎င်း အကုန်အစင် သိမြင်တော်မူကြကုန်၏”-
ဟူ၍ ပြောဆိုလေသော် သိရိဂုတ္တသူငယ်ချင်းက “သူငယ်ချင်း.. မင်း ဒီလိုပြောသလား”ဟု စကားကို ချည်လေ၏။ ဂရဟဒိန္န သူငယ်ချင်းကလည်း “အိမ်း.. ဒီလိုပြောသည်”ဟု ရဲရဲတောက် ဝန်ခံလေ၏။ ထိုအခါ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည် ဂရဟဒိန္နသူငယ်ချင်းကို-
“သူငယ်ချင်း.. ယင်းသို့ဖြစ်လျှင် ဤမျှအချိန်ကြာအောင် ငါ့အား ဤအကြောင်းကို မပြောကြားသော သင်သည် အလွန်ဝန်လေးသောအမှုကို ပြုအပ်ဘိ၏၊ ယနေ့မှ ငါသည် သင့်အရှင် ဆရာတက္ကတွန်းတို့၏ ဉာဏ်ပညာစွမ်းရည်ကို သိရပေတော့သည်။ သူငယ်ချင်း.. သွားပါလော့၊ သင်၏အရှင် ဆရာတက္ကတွန်းတို့ကို စကားဖြင့် (နက်ဖြန် ဆွမ်းစားကြွကြရန်) ပင့်ဖိတ်ပေးပါလော့”-
ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်သည် (အားရဝမ်းသာ ဖြစ်ရှိကာ) တက္ကတွန်းတို့ထံ သွားရောက်၍ ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးပြီးလျှင် “အရှင်တို့.. အကျွန်ုပ်၏သူငယ်ချင်း သိရိဂုတ္တသူကြွယ်က နက်ဖြန် ဆွမ်းစားကြွကြရန် အရှင်တို့ကို ပင့်ဖိတ်လိုက်ပါ၏”ဟု လျှောက်ထားလေသော် တက္ကတွန်းဆရာကြီးတို့က “သိရိဂုတ္တသူကြွယ်က သင့်ကို ကိုယ်တိုင်ပြောဆိုလိုက်သလော”ဟု မေးမြန်းကြသဖြင့် ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်သည် “အရှင်တို့.. ဟုတ်ပါသည် = သိရိဂုတ္တသူကြွယ် ကိုယ်တိုင်က ပြောဆို ပင့်ဖိတ်လိုက်ပါသည်”ဟု အခိုင်အမာစကား ပြန်ကြားပြောဆိုလေ၏။ တက္ကတွန်းဆရာကြီးများသည်
၄၁၇
အားရဝမ်းသာ ဖြစ်ရှိကြကာ “ဒကာဂရဟဒိန္န.. ကိစ္စပြီးမြောက်လေပြီ၊ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်က ငါတို့အပေါ်၌ ကြည်ညိုသော အခါမှစ၍ အဘယ်မည်သော စည်းစိမ်သည် ငါတို့မှာ မဖြစ်ပဲရှိတော့အံ့နည်း”ဟု ပြောဆိုကြလေကုန်၏။
သိရိဂုတ္တ၏အိမ်၌ စီမံထားပုံ
သိရိဂုတ္တသူကြွယ်၏ နေအိမ်သည်ကား အလွန်ကျယ်ဝန်းလှ၏။ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည် ထိုမိမိနေအိမ်ဝင်းအတွင်း အိမ်နှစ်ဆောင်တို့၏အကြား၌ နံပါးနှစ်ဖက်အားဖြင့် ရှည်လျားသော တွင်းကြီးကို တူးစေပြီးလျှင် မစင်ညွန်ပျောင်းအပြည့် လောင်းထည့်စေလေသည်။
တွင်းကြီး၏ပြင်ပ အစွန်းနှစ်ဖက်တို့၌ သစ်ငုတ်များကို စိုက်နှက်စေ၍ ထိုသစ်ငုတ်များ၌ ကြိုးတို့ကို ဖွဲ့ချည်စေပြီးလျှင် နေထိုင်စရာ ညောင်စောင်းတို့၏ ရှေ့တန်းအခြေများကို တွင်းကြီး၏ ရှေ့ပိုင်းနံပါး (နှုတ်ခမ်း)၌ တင်ထားစေ၍ နောက်တန်းအခြေများကို ကြိုးများအပေါ်၌ တင်ထားစေလေသည်။ ဤသို့ ပြုလုပ်ခြင်းမှာ “ရောက်ရှိလာကြလျှင် ဤသို့ ထိုင်ကြလိမ့်မည်၊ ဤသို့ ထိုင်ကြလျှင် ဤသို့ ဦးခေါင်းစောက်ထိုး (ဦးစိုက်ဂျွမ်းပြန်) တွင်းထဲသို့ ကျကြလိမ့်မည်”ဟု ဆင်ခြင်အောက်မေ့ကာ စီမံပြုလုပ်ခြင်း ဖြစ်လေသည်။
ထို့နောက်မှ တွင်းကြီးကို မထင်ရ မမြင်ရလေအောင် နေရာညောင်စောင်းတို့၏ အထက်၌ အခင်းများကို (အစွန်းအနားများ မြေကြီးထိအောင်) ခင်းထားစေလေသည်။
အိုးကြီး အလုံးပေါင်းများစွာတို့ကို အိမ်၏နောက်ဖက်၌ တည်ထားစေ၍ ငှက်ပျောရွက်များ ပိတ်များဖြင့် အိုးနှုတ်ခမ်းတို့ကို ချည်စေပြီးလျှင် အချည်းနှီး ဘာမျှမပါရှိသော ထိုအိုးကြီးများကို အပြင်အပက ယာဂု, ဆွမ်း, ထောပတ်, ဆီ, ပျား, တင်လဲ မုံ့မှုန့်များဖြင့် လိမ်းကျံ၍ ထားစေလေသည်။
နောက်တနေ့ ရောက်ရှိလေသော် ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်သည် နံနက်စောစောပင် သိရိဂုတ္တအိမ်သို့ အလျင်အမြန် သွားရောက်၍
၄၁၈
“အရှင်မြတ်တို့ အတွက်တာ ပူဇော်လှူဒါန်းဖွယ်ရာများကို စီရင်အပ်ပြီးပြီလာ”ဟု မေးလေ၏။ “အိမ်း.. သူငယ်ချင်း.. စီရင်အပ်ပြီးပါပြီ”ဟု သိရိဂုတ္တက ပြန်ကြားပြောဆိုလေလျှင် “ဤပူဇော်လှူဒါန်းဖွယ်ရာများကား အဘယ်မှာနည်း”ဟု ဂရဟဒိန္နက မေးမြန်းပြန်၏။ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်က (အိုးများ နေရာများကို ညွှန်ပြပြီးလျှင်) “ဤမျှသော ထိုအိုးတို့၌ ယာဂုအပြည့် ထည့်ထားပါသည်။ ဤမျှသော ထိုအိုးတို့၌ ဆွမ်းအပြည့် ဤမျှသော ထိုအိုးတို့၌ ထောပတ် တင်လဲ မုံ့များအပြည့် ထည့်၍ထားပါသည်၊ နေရာများလည်း ခင်းထားအပ်ပြီးကုန်ပြီ”ဟု ပြောဆိုလေလျှင် ဂရဟဒိန္နသူကြွယ် သူငယ်ချင်းသည် “ကောင်းတယ် သူငယ်ချင်း..”ဟု ပြောဆိုကာ ပြန်သွားလေ၏။ ဂရဟဒိန္နသူကြွယ် ပြန်သွားသောအခါ တက္ကတွန်း (၅ဝဝ) ငါးရာတို့သည် သိရိဂုတ္တ၏အိမ်သို့ လာရောက်ကြလေကုန်၏။
သိရိဂုတ္တက တက္ကတွန်းတို့ကို ဆုံးမခြင်း
သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည် မိမိနေအိမ်မှထွက်၍ တည်ခြင်းငါးပါးဖြင့် တက္ကတွန်းတို့ကို ရိုသေစွာ ရှိခိုးပြီးလျှင် ထိုတိတ္ထိတက္ကတွန်းတို့၏ ရှေ့မှ လက်အုပ်ကို ချီမြှောက်လျက် ရပ်တည်ကာ ဤသို့ ကြံစည်လေသည် (စိတ်ထဲက ကြံစည်ခြင်းဖြစ်သည်)-
“အရှင်ဘုရားတို့သည် အတိတ်စသည်ပြားသော ခပ်သိမ်းသောတရားကို သိတော်မူကြသတဲ့၊ ဤသို့ အရှင်ဘုရားတို့၏ အလုပ်အကျွေး တပည့်ဒကာ ဂရဟဒိန္နက အကျွန်ုပ်အား ပြောကြားအပ်ပါသည်။
အရှင်ဘုရားတို့သည် အကယ်၍ အလုံးစုံကို သိတော်မူကြရိုးမှန်လျှင် အကျွန်ုပ်၏ အိမ်တွင်းသို့ မဝင်ကြပါကုန်လင့်၊ မှန်၏- အကျွန်ုပ်၏အိမ်တွင်းသို့ ဝင်တော်မူကြသော အရှင်တို့အတွက် ယာဂုလည်း မရှိပါ၊ ဆွမ်း စသည်တို့လည်း မရှိပါကုန်။
၄၁၉
အရှင်ဘုရားတို့သည် မသိပဲ အိမ်တွင်းသို့ အကယ်၍ ဝင်မိကြလျှင် အရှင်ဘုရားတို့ကို မစင်တွင်း၌ ချပြီးလျှင် အကျွန်ုပ်သည် ရိုက်နှက်ပုတ်ခတ်စေရပါလိမ့်မည်”-
ဟု စိတ်ထဲကသာ ကြံစည်စဉ်းစား လျှောက်ထားပြီးလျှင် မိမိ၏ အလုပ်သမား ယောက်ျားများအား “ဤသို့ ထိုတိတ္ထိတက္ကတွန်းတို့ ထိုင်နေကြမည့်အဖြစ်ကို သိရှိကြပြီးလျှင် အမောင်တို့သည် နောက်ဖက်က ရပ်တည်ကြ၍ ညောင်စောင်းများ၏ အထက်၌ ခင်းထားအပ်သည့် အခင်းများကို (သူတို့မထိုင်မီ) ဖယ်ရှားရုပ်သိမ်းကြကုန်၊ ထိုအခင်းများကို မစင်ဖြင့် မလိမ်းကျံကြပါစေကုန်လင့်”ဟု မျက်ရိပ် အချက်ပြ အမှတ်ပေးလေ၏။
ထို့နောင်မှ သိရိဂုတ္တသည် တက္ကတွန်းတို့ကို “အရှင်ဘုရား.. ဤမှကြွတော်မူကြ ပါကုန်”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ တက္ကတွန်းတို့သည် အိမ်နှစ်ဆောင်အကြားသို့ ဝင်ကြ၍ ခင်းထားအပ်သော နေရာများ၌ ထိုင်ရန် ပြင်ဆင်ကြကုန်၏။ ထိုအခါ တက္ကတွန်းတို့ကို သိရိဂုတ္တ၏လူများက “ဆိုင်းကြပါဦး အရှင်ဘုရား..၊ မထိုင်လိုက်ကြပါနှင့်ဦး”ဟု ပြောဆိုသောအခါ တက္ကတွန်းတို့က “အဘယ်အကြောင်းကြောင့်နည်း”ဟု မေးမြန်းကြကုန်၏။ သိရှိဂုတ္တ၏ လူများက “တပည့်တော်တို၏အိမ်သို့ ဝင်ကြသော အရှင်ကောင်းတို့ အတွက် ဝတ်တရားကို သိရှိပြီးမှ ထိုင်သင့်ပါသည်ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားကြလေလျှင် တက္ကတွန်းတို့က “ဒကာတို့ အဘယ်သို့ပြုရန် သင့်သနည်း”ဟု မေးကြပြန်၏။ သိရိဂုတ္တ၏ လူများက “မိမိ မိမိအတွက် ရောက်ဆိုက်သော နေရာများ၏အနီး၌ ရပ်တည်ကြပြီးလျှင် အရှင်ကောင်းတို့အားလုံးပင် တပြိုင်နက်တည်း ထိုင်ရန် သင့်ပါသည်ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားကြလေသည်။
(ထိုသို့ လျှောက်ထားကြခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ တက္ကတွန်း တဦးစီ (တဦးပြီးမှတဦး) ထိုင်နေ၍ တဦးတွင်းထဲသို့ ကျသွားလျှင် “ငါ့ရှင်တို့ ကျန်သောပုဂ္ဂိုလ်များ နေရာ၌ မထိုင်ကြကုန်လင့်”ဟု ပြောဆိုခွင့်ကို မရကြဖို့ရန် ရည်ရွယ်ရင်းဖြစ်သည်)။
၄၂၀
တက္ကတွန်းတို့သည် “ကောင်းပြီ”ဟု ဝန်ခံစကား ပြောကြားကြပြီးလျှင် “ဤလူများ ပြောသောစကားကို ငါတို့သည် လိုက်နာသင့်ကြသည်”ဟု ကြံစည်ကြပြီးနောက် တက္ကတွန်းအားလုံး (ငါးရာလုံး)တို့ပင် မိမိ မိမိအတွက် ရောက်ဆိုက်သော နေရာများ၏အနီး၌ အစဉ်အတိုင်း ရပ်၍နေကြကုန်၏။ ထိုအခါ သိရိဂုတ္တ၏ လူများက တက္ကတွန်းတို့ကို “အရှင်ဘုရားတို့.. လျင်လျင်မြန်မြန် တပြိုင်နက်တည်းပင် ထိုင်တော်မူကြပါလော့”ဟု ပြောဆိုကြ၍ ထိုတိတ္ထိတက္ကတွန်းတို့ ထိုင်ကြသောအဖြစ်ကို သိကြပြီးလျှင် ညောင်စောင်းတို့၏ အထက်၌ ခင်းထားအပ်သော အခင်းတို့ကို ဖယ်ရှားရုပ်သိမ်းလိုက်ကြကုန်၏။ တက္ကတွန်းတို့သည် တပြိုင်နက်တည်းပင် ထိုင်လိုက်ကြသည်ရှိသော် ကြိုးပေါ်၌ တင်ထားအပ်သော ညောင်စောင်းခြေများသည် လျှော၍ကျကုန်၏။ တက္ကတွန်းတို့သည် ဦးစိုက်ဂျွန်းပြန် တွင်းထဲ၌ ကျကြလေကုန်၏။
သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည် ထိုတိတ္ထိတက္ကတွန်းတို့ တွင်းထဲသို့ ကျကြလေသော် အိမ်တံခါးကိုပိတ်၍ တက်လာ တက်လာတိုင်းသော တက္ကတွန်းတို့ကို “သင်တို့သည် သင်တို့ဒကာ ဂရဟဒိန္နပြောသည့်အတိုင်း အဘယ့်ကြောင့် အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန် သုံးတန်ကာလ ဖြစ်သမျှတရားကို မသိကြသနည်း”ဟု ပြောဆိုလျက် ဒုတ်တို့ဖြင့် အားရအောင် ရိုက်နှက်ပုတ်ခတ်ပြီးလျှင် “ဤမျှလောက်ဆိုလျှင် ထိုတက္ကတွန်းတို့အဖို့ရာ သင့်တော်လောက်ပေပြီ”ဟု ပြောဆို၍ တံခါးကို ဖွင့်စေလေ၏။
တက္ကတွန်းတို့သည် အိမ်မှထွက်၍ ပြေးရန် အားထုတ်ကြလေကုန်၏၊ သို့သော် ထိုတက္ကတွန်းတို့သွားမည့် (ဝင်းအတွင်း) လမ်းတလျောက်၌ အင်းကတေ အချောကိုင်ပြီးသောမြေကို ချွဲကျိကျိဖြစ်အောင် စောစောကပင် ကြိုတင်စီမံထားပြီးဖြစ်ရကား တက္ကတွန်းများသည် ထိုချွဲကျိကျိဖြစ်အောင် စီမံထားအပ်သော မြေအပြင်၌ ကိုယ်ကို မထိန်းနိုင်ကြပဲ တဖိုင်းဖိုင်း တိမ်းလည်း (တိမ်းလဲ)ကြလေကုန်၏၊ တိမ်းလည်းတိုင်း တိမ်းလည်းတိုင်းသော ထိုတိတ္တိ တက္ကတွန်းတို့ကို တဖန် ရိုက်နှက်ပုတ်ခတ်စေပြီးလျှင်
၄၂၁
“သင်တို့အဖို့ရာ ဤမျှဆိုလျှင် သင့်တော်လောက်ပြီ”ဟု ပြောဆို၍ လွှတ်လိုက်လေ၏။
တက္ကတွန်းတို့သည် “သိရိဂုတ္တ.. သင်သည် ငါတို့ကို အရှက်တကွဲ အကျိုးနဲဖြစ်အောင် ဖျက်ဆီးအပ်ကုန်ပြီ၊ သင်သည် ငါတို့ကို အရှက်တကွဲ အကျိုးနဲဖြစ်အောင် ဖျက်ဆီးအပ်ကုန်ပြီ”ဟု ရေရွတ် မြည်တမ်းကြကာ အလုပ်အကျွေးဒကာ ဂရဟဒိန္န၏ အိမ်တံခါးဝသို့ သွားကြလေကုန်၏။
ဂရဟဒိန္နက သိရိဂုတ္တကို တရားစွဲခြင်း
ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်သည် ထိုမိမိ၏ဆရာ တက္ကတွန်းတို့၏ အရှက်တကွဲ အကျိုးနဲဖြစ်ကာ ဖောက်ပြန်ပျက်စီးလာသော အခြင်းအရာကို မြင်ရ၍ ပြင်းစွာ အမျက်ထွက်ရကား-
“သိရိဂုတ္တသူငယ်ချင်းသည် ငါ့ကို ဖျက်ဆီးအပ်လေပြီ။ (လှူဒါန်းသူကို မဆိုထားဘိ) လက်ကိုဆန့်တန်း၍ ရှိခိုးရုံမျှ ရှိခိုးကြသော သူတို့အားပင် နတ်နှင့်တကွသော လောက၌ အလိုရှိတိုင်း ကောင်းကျိုးကို ပေးနိုင်ကုန်သော ကောင်းမှုမျိုးကြဲချရာ လယ်ယာမြေကောင်းသဖွယ် ဖြစ်တော်မူကြကုန်သော ငါ၏အရှင် ဆရာတက္ကတွန်းတို့ကို ရိုက်နှက်ပုတ်ခတ်စေ၍ အကျိုးမဲ့ ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်စေရက်ပါဘိ”-
ဟု ရေရွတ်မြည်တမ်းကာ ပသေနဒီ ကောသလမင်းကြီး၏ ရွှေနန်းတော်သို့ သွားရောက်၍ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်အား ငွေအသပြာတထောင် ဒဏ်တပ်ရန် တရားစွဲဆိုလေ၏။
ထိုအခါ ကောသလမင်းကြီးသည် သိရိဂုတ္တသူကြွယ်ထံ စာချွန်တော် စေလွှတ်၍ (သမ္ဗန်စာချ၍) ရွှေနန်းတော်သို့ လာရောက်ရန် ဆင့်ခေါ်စေလေ၏၊ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည် ရွှေနန်းတော်သို့ သွားရောက်၍ မင်းကြီးကို ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးပြီးလျှင် “အရှင်မင်းကြီး.. ဤအမှုကို အမှန်ကျအောင် စူးစမ်း မေးမြန်းပြီးမှ
၄၂၂
ဒဏ်တပ်မှုကို ပြုတော်မူကြပါကုန်၊ မစူးစမ်း မေးမြန်းပဲ ပြုတော်မမူကြပါကုန်လင့်”ဟု လျှောက်လဲလေ၏။ ကောသလမင်းကြီးက “သူကြွယ်.. စူးစမ်းမေးမြန်းပြီးမှပင် ဒဏ်တပ်ကြကုန်အံ့”ဟု ဆိုလေသော် သိရိဂုတ္တ သူကြွယ်သည် “ကောင်းပြီ အရှင်မင်းကြီး..”ဟု လျှောက်ဆိုလေ၏။
“ထိုသို့ဖြစ်လျှင် အသင် သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည် အမှုသွားကို ငါမင်းတရားအား လျှောက်ထားလော့”ဟု မင်းကြီးက အမှုဖွင့် မိန့်ဆိုလေလျှင် သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည်-
“အရှင်မင်းမြတ်.. အကျွန်ုပ်၏သူငယ်ချင်း တက္ကတွန်းဆရာကြီးတို့၏ တပည့်ဖြစ်သူ ဂရဟဒိန္နသည် အကျွန်ုပ်ထံ အဖန်ဖန် လာရောက်ပြီးလျှင် ရပ်ရာဌာန, ထိုင်ရာဌာန စသည်တို့၌ အမြဲမပြတ် ‘သူငယ်ချင်း.. သင့်အဖို့ရာ ရဟန်းဂေါတမဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ ထိုရဟန်းဂေါတမကို ဆည်းကပ်၍ အဘယ်အကျိုးကို ရနိုင်လိမ့်မည်နည်း”-
ဟူသော ဤစကားရပ်ကို အစချီကာ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည် ထိုဖြစ်သမျှအကြောင်း အလုံးစုံကို မင်းကြီးအား လျှောက်ထား၍ “အရှင်မင်းမြတ်.. အကယ်၍ ဖြစ်စဉ် အကြောင်းရပ်၌ ဒဏ်တပ်ရန် သင့်လျော်ပါက ဒဏ်တပ်တော်မူပါကုန်”ဟု နိဂုံးစကား လျှောက်လဲ ပြောကြားလေ၏။
မင်းကြီးသည် ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်ကိုကြည့်၍ “သင် ဤကဲ့သို့ ပြောဆိုအပ်သည် မှန်သလော”ဟု မေးတော်မူ၏။ “မှန်ပါသည် အရှင်မင်းမြတ်..”ဟု ဂရဟဒိန္နက ဝန်ခံလေသော် ပသေနဒီ ကောသလမင်းကြီးသည်—
“ဂရဟဒိန္န .. သင်သည် ဤမျှလောက် (မစင်တွင်း စီမံထားသည်)ကိုမျှ မသိကြသူ တက္ကတွန်းတို့ကို ‘ဘုရားကြီးများ’ဟု စွဲမှတ်လှည့်လည်ကာ ‘အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန် = သုံးတန်သောကာလ၌ ဖြစ်သမျှ တရားဥဿုံ အလုံးစုံကို ငါ့အရှင်များ သိကြကုန်၏’ဟု အဘယ့်ကြောင့်
၄၂၃
မြတ်စွာဘုရား၏တပည့် သိရိဂုတ္တအား ပြောကြားဘိသနည်း။ သင် စွဲဆိုတင်ပြအပ်သော အသပြာကျပ်တထောင် ငွေဒဏ်သည် သင့်အားသာ ဖြစ်စေ (=သင်သည်ပင်ဆောင်လေ)”-
ဟု အမိန့်တော်မြတ် မှတ်တော်မူကာ ထိုဂရဟဒိန္နကိုပင် ဒဏ်ငွေတထောင် တပ်လိုက်လေ၏။ ရွှေနန်းတော်သို့ အမှုသည်အဖြစ် လိုက်ပါရောက်ရှိလာသော (ဂရဟဒိန္န၏ဆရာ) တက္ကတွန်းများကိုလည်း ရိုက်နှက် ပုတ်ခတ်၍ နှင်ထုတ်အပ်လေကုန်၏။
ဂရဟဒိန္န၏ အကြံ
ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်သည် သိရိဂုတ္တကို အမျက်ထွက်၍ ထိုအခါမှ အစပြုကာ လခွဲ (၁၅-ရက်)မျှ သိရိဂုတ္တနှင့် စကားမပြောပဲ နေပြီးနောက် “ဤကဲ့သို့ စကားမပြောပဲ နေခြင်းငှါ ငါ့အဖို့အရာ မသင့်လျော်ချေ။ ထိုသိရိဂုတ္တ၏ ဆရာများအားလည်း ငါသည် (လက်စားချေသောအားဖြင့်) ပျက်စီးအောင် ပြုမှသင့်မည်”ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် သိရိဂုတ္တထံသို့ သွားရောက်၍ “သူငယ်ချင်း သိရိဂုတ္တ..”ဟု စ၍ ခေါ်လိုက် လေ၏။ “ဘာတုန်း သူငယ်ချင်း..”ဟု သိရိဂုတ္တက ပြောသောအခါ ဂရဟဒိန္နသည်-
“သူငယ်ချင်း.. ဆွေမျိုး မိတ်သင်္ဂဟများ အဖို့ရာ ခိုက်ရန်မှု ငြင်းခုံမှုများ ဖြစ်တတ်မြဲဓမ္မတာ ဖြစ်ပါသည်။ သူငယ်ချင်း.. သင်သည် အဘယ့်ကြောင့် ငါ့ကို တစုံတရာစကား မပြောကြားဘိသနည်း၊ အဘယ့်ကြောင့် ဤကဲ့သို့ (=စကားမပြောမှု = မခေါ်မှု) ပြုဘိသနည်း”-
ဟု အပြစ်တင်စကား ပြောကြားလေ၏။
“သူငယ်ချင်း.. မင်းက ငါနှင့်အတူ စကားမပြောသောကြောင့် ငါလည်း မပြောဆိုခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ (အခြားအကြောင်းတော့ မရှိပါ)”ဟု သိရိဂုတ္တ-က အေးဆေးစွာ ပြောဆိုလတ်သော် ဂရဟဒိန္နသည် “သူငယ်ချင်း.. ပြုလုပ်ပြီးသော အမှုမှာ
၄၂၄
ပြုလုပ်ပြီးပင်ရှိပါစေ၊ ငါတို့သည် အချင်းချင်း ချစ်ခင်ခြင်းကို မဖျက်ဆီးကြကုန်စို့”ဟု ရန်ပြေစကား ပြောကြားလေ၏။ ထိုအချိန်မှစ၍ နှစ်ယောက်သား တနေရာတည်း၌ အတူတကွ ရပ်ကြကုန်၏၊ ထိုင်ကြကုန်၏၊ (=သွားတူ လာတူ ပြုမူကြကုန်၏)။
တနေ့သ၌ သိရိဂုတ္တ သူကြွယ်သည် ဂရဟိန္န သူငယ်ချင်းကို “သူငယ်ချင်း.. သင့်ဆရာ တက္ကတွန်းတို့ဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ ထိုတက္ကတွန်းတို့ကို ဆည်းကပ်၍ အဘယ်အကျိုးကို ရလိမ့်မည်နည်း၊ သင့်အဖို့ရာ ငါ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဆည်းကပ်၍ အရှင်မြတ်တို့အား အလှူဒါနကို ပေးလှူခြင်းငှါ မသင့်သလော”ဟု (ရှေးက ဂရဟဒိန္န ပြောဘူးသည့်အတိုင်း) ပြောဆိုလေ၏။ ဂရဟိန္နသည်လည်း ဤသို့ ပြောဆိုခြင်းကိုသာ အမြဲတောင့်တနေသူ ဖြစ်ရကား ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်၏အဖို့မှာ ယားနာရှိသောနေရာ၌ လက်သည်းဖြင့် ဖျောက်ပေးသကဲ့သို့ ဖြစ်ရှိလေ၏။
သို့ရကား ဂရဟဒိန္နသည် “သူငယ်ချင်းသိရိဂုတ္တ.. သင်၏ဆရာ ဂေါတမရဟန်းသည် အဘယ်ကို သိသနည်း”ဟု မေးလိုက်လေသည်။ ထိုအခါ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည်-
“သူငယ်ချင်း ဂရဟဒိန္န.. ဤကဲ့သို့ မပြောပါလင့်၊ ငါ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားအမှာ မသိအပ်သော တရားဟူ၍ မရှိပါ။ အတိတ်စသည်ပြားသော ခပ်သိမ်းသော တရားကိုပင် သိတော်မူ၏၊ တဆယ့်ခြောက်ပါးသော အခြင်းအရာတို့ဖြင့် သတ္တဝါတို့၏ စိတ်ဖြစ်ပုံကို ပိုင်းခြားသိမြင်တော်မူ၏”-
ဟူ၍ ပြောဆိုလေသော် ဂရဟဒိန္နသူငယ်ချင်းက “သူငယ်ချင်း.. ငါသည် စောစောက ဤသို့ မသိပါ၊ ငါ့အား ဤမျှ အချိန်ကြာအောင် အဘယ့်ကြောင့် မပြောဘိသနည်း၊ သူငယ်ချင်း ထိုသို့ဖြစ်လျှင် သင်သွားပါ၊ သင့်ဆရာ ဘုရားရှင်ကို နက်ဖြန် (အိမ်၌ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးရန်) ပင့်ဖိတ်ပေးပါ၊ ဆွမ်းကျွေးလိုပါသည်၊ ရဟန်းငါးရာတို့နှင့်တကွ ငါလှူသောဆွမ်းကို ခံယူဖို့ရန်
၄၂၅
လျှောက်ထားပေးပါလော့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည် မြတ်စွာဘုရားထံ ဆည်းကပ်၍ ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးပြီးသော်-
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. တပည့်တော်၏ သူငယ်ချင်းဖြစ်သူ ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်က အရှင်ဘုရားတို့ကို ပင့်ဖိတ်ခိုင်းပါသည်၊ ရဟန်းငါးရာတို့နှင့် အတူတကွ နက်ဖြန်ခါ သူ၏ဆွမ်းကို အလှူခံတော်မူကြပါတဲ့။ အကြောင်းထူးတခု ရှိခဲ့သည်မှာ- ရှေးဖြစ်သောတနေ့က သူ၏ဆရာ တက္ကတွန်းများအား တပည့်တော်သည် ဤမည်သောအမှုကို ပြုအပ်ခဲ့ပါပြီ၊ တပည့်တော် ပြုလုပ်အပ်သော အမှုကို တဖန် လက်စားချေလို၍လားလည်း မသိ၊ အရှင်ဘုရားတို့အား စင်ကြယ်သောစိတ်ဖြင့် ဆွမ်းလှူလို၍လားလည်း မသိပါ၊ ဆင်ခြင်တော်မူ၍ အကယ်၍ သင့်လျော်လျှင် လက်ခံတော်မူပါကုန်၊ မသင့်လျော်လျှင် ပင့်ဖိတ်ချက်ကို လက်ခံတော်မမူကြပါကုန်လင့်ဘုရား”-
ဟု လျှောက်ထားလေ၏၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ထိုဂရဟဒိန္န သူကြွယ်သည် ငါတို့အား အဘယ်သို့သောအမှုကို ပြုလိုသနည်း”ဟု ဆင်ခြင်တော်မူလတ်သော် အိမ်နှစ်ဆောင်တို့၏ အကြား၌ ကြီးစွာသောတွင်းကို တူးစေ၍ လှည်းအစီး (၈၀) ရှစ်ဆယ်တိုက်မျှသော ရှားသားထင်းတို့ကို တိုက်စေပြီးလျှင် တွင်းအပြည့် ထည့်စေ၍ မီးရှို့ပြီးနောက် ငါဘုရားတို့ကို မီးကျီးတွင်း၌ ကျစေ၍ နှိပ်လိုဘိသည်”ဟူသော ဤအချက်ကို မြင်တော်မူလေ၏။
တဖန်ဆက်၍ “အသို့နည်း ထိုဂရဟဒိန္န၏အိမ်သို့ သွားရောက်ခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် အကျိုးရှိမည်လော၊ မရှိမည်လော”ဟု ဆင်ခြင်တော်မူလေသော် ဤဆိုလတ္တံ့သော အချက်ကို ကွက်ကွက်ထင်ထင် သိမြင်တော်မူလေ၏-
“ငါဘုရားသည် ရှားမီးကျီးတွင်း၌ ခြေတော်ကို ဆန့်တော်မူရလိမ့်မည်၊ ထိုခဏမှာပင် တွင်းကို ဖုံး၍ထားအပ်သော ဖြာကြမ်းသည် ကွယ်ပျောက်၍ သွားလိမ့်မည်၊
၄၂၆
ရှားမီးကျီးတွင်းကို ဖောက်ခွဲကာ ရထားဘီး လှည်းဘီး ပမာဏရှိသော ပဒုမာကြာပန်းကြီး ထပေါ်လာလိမ့်မည်။ ထိုအခါ ငါဘုရားသည် ပဒုမာကြာပန်း၏အချက်ကို နင်း၍ နေရာ၌ ထိုင်နေရလိမ့်မည်၊ ရဟန်းငါးရာတို့သည်လည်း ထို့အတူပင် ပဒုမာကြာပန်းတို့ကို နင်းကြကာ မိမိ မိမိတို့ နေရာ၌ ထိုင်ကြရလိမ့်မည်၊ လူများအပေါင်းသည် စည်းဝေးကြလိမ့်မည်၊ ငါဘုရားသည် ထိုအစည်းအဝေး၌ တရားဂါထာနှစ်ခုတို့ဖြင့် အနုမောဒနာတရား ဟောကြားရလိမ့်မည်၊ အနုမောဒနာတရား ဟောကြား၍ ပြီးဆုံးသောအခါ ရှစ်သောင်း လေးထောင်သော သတ္တဝါတို့သည် သစ္စာလေးပါး တရားသိမြင် ကျွတ်တမ်းဝင်ကြလိမ့်မည်။ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်နှင့် ဂရဟဒိန္နသူကြွယ် = သူငယ်ချင်းနှစ်ယောက်တို့သည် သောတာပန်အရိယာများ ဖြစ်ကြလိမ့်မည်၊ သူငယ်ချင်းနှစ်ဦးလုံးပင် မိမိတို့ပိုင်သော ဥစ္စာအစုကို အံ့ဖွယ်ရှစ်ဖြာ ဤငါဘုရား သာသနာ၌ သဒ္ဓါရွှင်လန်း ကြဲဖျန်းပူဇော်ကြလိမ့်မည်၊ ဤဂရဟဒိန္န အမျိုးကောင်းသားကို အမှီပြု၍ ငါဘုရားသည် သွားရောက်သင့်သည်”-
ဟူသော ဤအကြောင်းအချက်ကို ကွက်ကွက်ထင်ထင် သိမြင်တော်မူကာ ဆွမ်းစားပင့်ဖိတ်ချက်ကို ဆိတ်ဆိတ်နေသဖြင့် လက်ခံတော်မူလေ၏၊ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည် ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်အိမ်သို့ သွားရောက်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်က လက်ခံတော်မူလိုက်ကြောင်းကို ဂရဟဒိန္နသူငယ်ချင်းအား ပြောကြားပြီးလျှင် “သူငယ်ချင်း.. သုံးလောကဦးစီး အမှူးအကြီး ဖြစ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားအား ပူဇော်သက္ကာရအမှု ချမ်းသာစွာ ပြုပေတော့”ဟု ပြောဆိုကာ မိမိအိမ်သို့ ပြန်သွားလေ၏။
ဂရဟဒိန္န၏အိမ်၌ စီမံထားပုံ
ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်သည် “ယခုအခါ ထိုသိရိဂုတ္တ၏အပေါ်၌ ပြုသင့်သည်နှင့်ယှဉ်သော အမှုကို သိရတော့မည်”ဟု ကြံစည်ကာ
၄၂၇
အိမ်နှစ်ဆောင်တို့၏ အကြား၌ ကြီးစွာသောတွင်းကို တူးစေ၍ လှည်းအစီး ရှစ်ဆယ်တိုက်ခန့်မျှသော ရှားထင်းတို့ကို တိုက်စေပြီးလျှင် တွင်းကြီးအပြည့် ထင်းများကိုထည့်လျက် မီးတိုက်၍ ရှားမီးကျီးအစု ပြုလုပ်ပြီးသော် တညဉ့်လုံး မှုတ်စေ၍ တွင်းထက်၌ သစ်သားပျဉ်ချပ်တို့ကို ခင်းထားစေ၍ ဖျာကြမ်းဖြင့် ဖုံးအုပ်စေလျက် နွားချေးဖြင့် လိမ်းကျံစေပြီးလျှင် နံပါးတဖက်ဖြင့် အားနည်းသော ဒုတ်တံများကို ခင်းထား၍ သွားရန်လမ်းကို ပြုလုပ်စေ၏။ (ယင်းသို့ ပြုလုပ်ခြင်းမှာ “ဤသို့ အားနည်းသော ဒုတ်တံများကို ခင်းထားလျှင် နင်းတိုင်း နင်းတိုင်းသော အခါ၌ ဒုတ်တံများ ကျိုးကြကာ မီးကျီးတွင်း၌ လိမ့်ကျကြလိမ့်မည်”ဟု ရည်ရွယ် အောက်မေ့ကာ ပြုလုပ်ခြင်းဖြစ်သည်)။
အိမ်၏ နောက်ဖက်၌ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်ထားရှိသော နည်းအတိုင်းပင် အိုးကြီးများကို ထားရှိလေသည်၊ နေရာများကိုလည်း ထိုနည်းအတူပင် ခင်းထားစေသည်။
သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည် နံနက်စောစောပင် ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်၏ အိမ်သို့ သွားရောက်၍ “သူငယ်ချင်း.. သင်သည် ပူဇော်ဖွယ်ဝတ္ထုများကို ပြုအပ်ပြီးပြီလော”ဟု မေးမြန်းလေ၏။ “အိမ်း.. သူငယ်ချင်း.. စီမံပြုလုပ်ပြီးပါပြီ”ဟု ဂရဟဒိန္နက ဖြေကြားလတ်သော် သိရိဂုတ္တသူငယ်ချင်းက “ထိုပူဇော်ဖွယ်ဝတ္ထုကား အဘယ် မှာနည်း”ဟု မေးမြန်း၍ ဂရဟဒိန္နသူငယ်ချင်းသည် “သူငယ်ချင်း.. လာလော့၊ သွားကြည့်ကြစို့” ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ပြောဆိုကာ သိရိဂုတ္တသူငယ်ချင်းကပြသည့် နည်းအတိုင်းပင် လိုက်၍ပြလေ၏။ သိရိဂုတ္တ သူငယ်ချင်းသည် “သာဓုပါ သူငယ်ချင်း..”ဟု ဝမ်းမြောက်စကား ပြောကြားလေ၏။
လူများအပေါင်းသည် စည်းဝေး ရောက်လာကြလေပြီ။ မှန်၏- မိစ္ဆာအယူဝါဒရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တယောက်ယောက်က မြတ်စွာဘုရားကို ပင့်ဖိတ်လျှင် ကြီးစွာသောအစည်းအဝေး ဖြစ်မြဲတည်း၊ မိစ္ဆာအယူဝါဒရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်း “ရဟန်းဂေါတမ၏
၄၂၈
ဖောက်ပြန်ပျက်စီးခြင်းကို မျက်ဝါးထင်ထင် မြင်ကြရတော့မည်”ဟု ကြံစည်ပြောဆိုကာ စည်းဝေးလာကြကုန်၏။ သမ္မာအယူဝါဒရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်း “ယနေ့ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ကြီးစွာသော တရားဒေသနာကို ဟောကြားတော်မူလိမ့်မည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အရာကို မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ တင့်တယ်တော်မူပုံကို စူးစမ်းဆင်ခြင် တွေ့မြင်ကြရတော့မည်”ဟု ကြံစည်အားတက် ပြောဆိုကြကာ စည်းဝေးလာကြကုန်၏။
မီးပုံထဲမှ ကြာပွင့်ကြီးများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်း
နောက်တနေ့၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းငါးရာတို့နှင့် အတူတကွ ဂရဟဒိန္န၏ အိမ်တံခါးသို့ ကြွရောက်တော်မူလေ၏။ ဂရဟဒိန္နသည် အိမ်မှထွက်၍ တည်ခြင်းငါးပါးဖြင့် ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ရှေ့မှ လက်အုပ်ကို မြှောက်ချီရပ်တည်လျက် (နှုတ်ကမမြွက်ပဲ စိတ်ထဲကသာ)-
“အရှင်ဘုရား.. အရှင်ဘုရားတို့သည် အတိတ်စသည်ပြားသော ခပ်သိမ်းသောတရားကို သိတော်မူကြသတဲ့။ သတ္တဝါတို့၏ စိတ်ဖြစ်ပုံကို တဆယ့်ခြောက်ပါးသော အခြင်းအရာတို့ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိနိုင်ကြသတဲ့၊ ဤကဲ့သို့ အရှင်ဘုရားတို့၏ တပည့်ဒကာ သိရိဂုတ္တက အကျွန်ုပ်အား ပြောကြားအပ်ပါသည်။ (သူပြောသည့်အတိုင်း) အကယ်၍ သိတော်မူကြရိုး မှန်ပါလျှင် အကျွန်ုပ်၏အိမ်သို့ ဝင်တော်မမူကြကုန်လင့်။ မှန်၏- အကျွန်ုပ်၏ အိမ်တွင်းသို့ ဝင်တော်မူကြသော အရှင်တို့အတွက် ယာဂုလည်းမရှိပါ။ ဆွမ်းစသည်တို့လည်း မရှိပါကုန်။ စင်စစ်သော်ကား အရှင်ဘုရားတို့ အားလုံးကိုပင် ရှားမီးကျီးတွင်း၌ ကျစေ၍ နှိပ်ကွပ်ပေအံ့”-
ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ လက်တော်မှ သပိတ်ကိုယူ၍ “မြတ်စွာဘုရား.. ဤမှကြွတော်မူပါ”ဟု လျှောက်ထားပြီးနောက် “မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်တို့၏အိမ်သို့ ကြွလာသော
၄၂၉
အရှင်မြတ်တို့၏အဖို့ရာ ဝတ်ကိုသိ၍ ကြွလာသင့်ပါသည် ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ “ဒကာ.. အဘယ်အမှုကို ပြုသင့်သနည်း”ဟု မြတ်စွာဘုရားရှင်က မေးလတ်သော် ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်သည် “ကိုယ်တော် တပါးချင်း တပါးချင်း အိမ်တွင်းဝင်၍ ရှေ့မှသွားပြီးလျှင် ထိုင်ပြီးသောအခါမှ နောက်ကိုယ်တော်တပါး လာရောက်ရန် သင့်ပါသည်ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ (ထိုသို့ လျှောက်ထားခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ- ရဟန်းအားလုံး တစုတရုံးတည်း ဝင်ရောက်သွားလျှင် ရှေ့ကကြွသွားသောရဟန်း မီးကျီးတွင်း၌ ကျသည်ကို မြင်ရလိမ့်မည်၊ ထိုသို့မြင်လျှင် ကျန်သော ရဟန်းများ လာကြလိမ့်မည်မဟုတ်၊ (သို့ရကား) ရဟန်း တပါးစီ တပါးစီကိုသာ မီးတွင်း၌ချ၍ နှိပ်ကွပ်ပေအံ့-ဟု ကြံစည် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် လျှောက်ထားခြင်းဖြစ်လေသည်)။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ကောင်းပြီ ဒကာ..”ဟု မိန့်တော်မူ၍ တပါးတည်းသာ ကြွသွားတော်မူလေ၏။ ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်သည် ရှားမီးကျီးတွင်းအနီးသို့ ရောက်ရှိလျှင် ဖယ်ရှားဆုတ်နစ် ရပ်တည်လျက် “မြတ်စွာဘုရား.. ရှေ့မှကြွတော်မူပါ”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရှားမီးကျီးတွင်း အပေါ်၌ ခြေတော်ကို ဆန့်တန်းတော်မူလိုက်လျှင်ပင် ဖျာကြမ်းသည် ကွယ်ပျောက်၍ သွားလေ၏၊ မီးကျီးတွင်းကို ဖောက်ခွဲ၍ ရထားဘီး လှည်းဘီး ပမာဏရှိသော ပဒုမာကြာပန်းကြီးတို့သည် အစီအရီ ပေါ်တက်၍ လာကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပဒုမာကြာအချက်တို့ကို နင်းတော်မူလျက် ကြွသွားတော်မူကာ ခင်းထားအပ်သော ဘုရားနေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူလေ၏။ ရဟန်းငါးရာတို့သည်လည်း ထို့အတူပင် ပဒုမာ ကြာအချက်တို့ကို နင်းကြွကြလျက် မိမိ မိမိတို့ နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူကြကုန်၏။
ဂရဟဒိန္န ကြီးစွာ စိတ်ဒုက္ခရောက်ခြင်း
မမြင်စဘူး ထူးကဲသော အခြင်းအရာကို တွေ့မြင်ရ၍ ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်၏ကိုယ်မှ ထောပတ်ဆီပူအိုးကဲ့သို့ အခိုးအပူ
၄၃၀
တချောင်းချောင်း ထလေ၏။ ဂရဟဒိန္နသည် လျင်မြန်စွာသွား၍ သိရိဂုတ္တ သူငယ်ချင်းထံ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် “အရှင်သိရိဂုတ္တ.. အရှင်သည် ကျွန်ုပ်၏ အားထားကိုးစားရာ ဖြစ်ပါလော့”ဟု တောင်းပန်စကား ပြောကြားလေသော် “ဤသို့ ပြောဆိုခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း”ဟု သိရိဂုတ္တက မေးမြန်းလေ၏၊ ဂရဟဒိန္နက “သူငယ်ချင်း.. ရဟန်းငါးရာတို့အတွက် ငါ့အိမ်မှာ ယာဂုလည်း မရှိ၊ ဆွမ်းစသည်တို့လည်း မရှိကြကုန်၊ အဘယ်သို့ ပြုလုပ်ရမည်နည်း”ဟု ပြောဆိုလေသော် သိရိဂုတ္တသူကြွယ်သည် “သူငယ်ချင်း.. မင်း ဘာတွေပြုလုပ်ထားသနည်း”ဟု တိုက်ရိုက်ပင် မေးလေ၏။ ထိုအခါ ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်သည်-
“သူငယ်ချင်း.. (ငါ အတိအလင်း ဖွင့်ဟပြောဆိုရလျှင်) အိမ်နှစ်ဆောင်တို့၏ အကြား၌ ‘ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းငါးရာကို မီးကျီးတွင်း၌ချ၍ နှိပ်ကွပ်မည်’ဟု ကြံစည်ကာ ကြီးစွာသောတွင်းကို မီးကျီးဖြင့်ပြည့်အောင် ပြုစေခဲ့လေပြီ။ သို့ပါလျက် ထိုမီးကျီးတွင်းကို ဖောက်ခွဲ၍ ပဒုမာကြာပန်းကြီးများ အစီအရီ ပေါ်တက်၍ လာကြလေသည်၊ ဘုရားနှင့်တကွ အလုံးစုံသော ရဟန်းတို့သည် ပဒုမာကြာအချက်တို့ကို နင်းကြွတော်မူကြကာ ခင်းထားအပ်သော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူကြလေကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ အဘယ်သို့ ပြုလုပ်ရမည်နည်း အရှင်သိရိဂုတ္တ..”-
ဟု ဝန်ခံဖြေကြား အကြံတောင်းစကား ပြောကြားလေ၏။ တဖန် ဆက်၍ သိရိဂုတ္တသူကြွယ်က “သူငယ်ချင်း.. သင်သည် ယခု မကြာမီကပင်လျှင် ‘အိုးကြီးများကား ဤမျှတို့တည်း၊ ယာဂုကား ဤမျှ ဆွမ်း-စသည်တို့ကား ဤမျှတို့တည်း’ဟု ငါ့အား ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ပြလိုက်သေးသည် မဟုတ်လား”ဟု ပြောသော အခါ “အရှင်သိရိဂုတ္တ.. ထိုကျွန်ုပ်ပြောသော စကားများသည် လုံးဝမမှန်ပါ၊ အိုးကြီးတို့မှာလည်း ယာဂုဆွမ်း စသည်မမှီး အချည်းနှီးသော အိုးကြီးတို့သာ ဖြစ်ပါကုန်သည်”ဟု ဂရဟဒိန္နသည်
၄၃၁
တဖန် ဝန်ခံပြန်လေ၏။ ထိုအခါ သိရိဂုတ္တ သူကြွယ်သည် (မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးဂုဏ် ဘုန်းတော်အဟုန်ကို မမှိတ်မသုန် ယုံကြည်သူ ဖြစ်ရကား) “ရှိပါစေသူငယ်ချင်း.. အိမ်သို့သာ ပြန်သွားပါ၊ သူငယ်ချင်းပြောသည့် အိုးများ၌ ယာဂုစသည်တို့ကို ကြည့်ပါချေ”ဟု ပြောဆိုလေ၏။
ဗုဒ္ဓဝိသယ အစိန္တေယျ ဘုရားအရာ မကြံသာ
ထိုသို့ သိရိဂုတ္တသူကြွယ် ပြောဆိုလိုက်သော ခဏမှာပင် စောစောပိုင်းက ဂရဟဒိန္နသူကြွယ် လိမ်လည်၍ “ဤအိုးကြီးများကား ယာဂုအိုးကြီးများ ဖြစ်သည်”ဟု ပြောအပ်သော အိုးကြီးအားလုံးပင် ယာဂုဖြင့် ပြည့်လျက်ရှိလေ၏။ “ဤအိုးကြီးများကား ဆွမ်းအိုးကြီးများ ဖြစ်သည်” အစရှိသည်ဖြင့် ပြောဆိုအပ်သော အိုးကြီးအားလုံးပင် ဆွမ်းစသည်တို့ဖြင့် ပြည့်လျက်ရှိကုန်၏၊ ဂရဟဒိန္နသည် အိမ်သို့ရောက်သောအခါ ထိုအံ့ဩဖွယ် အားလုံးကို ပက်ပင်းပါ တွေ့မြင်ရလေသည်၊ ထိုသို့ပြည့်ကြွယ် အံ့ဩဖွယ်အားလုံးကို မြင်ရလျှင်ပင် ဂရဟဒိန္န၏ တကိုယ်လုံးသည် နှစ်သက်ခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်းဖြင့် ပြည့်လျက်နေတော့၏၊ စိတ်သည်လည်း အလွန်ကြည်လင်လာလေ၏။
ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်သည် မြတ်စွာဘုရား အမှူးပြုသော ရဟန်းသံဃာကို ရိုသေစွာ ဆွမ်းပြုစုလုပ်ကျွေးပြီးလျှင် အနုမောဒနာတရား ဟောကြားစေလိုသည်ဖြစ်၍ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီးသော မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ သပိတ်ကို ကိုင်ယူလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အနုမောဒနာတရား ဟောကြားတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍ “ဤသတ္တဝါတို့သည် ပညာမျက်စိ မရှိကြသောကြောင့်ပင် ဘုရားတပည့်များ၏ ကျေးဇူးကို၎င်း, သာသနာတော်၏ ကျေးဇူးဂုဏ်ကို၎င်း မသိမြင်ကြကုန်၊ မှန်၏- ပညာမျက်စိ မရှိသောသူတို့သည် သူကန်းတို့သာ မည်ကုန်၏၊ ပညာမျက်စိရှိသော သူတို့သည် မျက်စိအမြင်ရှိသူတို့ မည်ကြကုန်၏”ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ဤဆိုလတ္တံ့သော နှစ်ဂါထာတို့ကို ဟောကြားတော်မူ၏-
၄၃၂
ယထာ သင်္ကာရဓာနသ္မိံ၊ ဥဇ္ဈိတသ္မိံ မဟာပထေ။
ပဒုမံ တတ္ထ ဇာယေထ၊ သုစိဂန္ဓံ မနောရမံ။ (၁)
ဧဝံ သင်္ကာရဘူတေသု၊ အန္ဓဘူတေ ပုထုဇ္ဇနေ။
အတိရောစတိ ပညာယ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကော။ (၂)
မဟာပထေ = လူသူအများ သွားရာလမ်းမ၌။ ဥဇ္ဈိတသ္မိံ = အသုံးမဝင်ငြား စွန့်ပစ်၍ထားအပ်သော။ သင်္ကာရဓာနသ္မိံ = ညစ်ကြေးပေါင်းစုံ အမှိုက်ပုံ၌။ တတ္ထ = ထိုအမှိုက်ပုံ၌။ သုစိဂန္ဓံ = သင်းပျံ့လှိုင်ကြွယ် စင်ကြယ်သော ရနံ့ရှိသော။ မနောရမံ = မြင်မြင်သူ စိတ်နှလုံးကို ရွှင်ပြုံး မွေ့လျော်စေတတ်သော။ ပဒုမံ = အထပ်တရာ ပဒုမာကြာပန်းသည်။ ဇာယေထ ယထာ = အံ့ဖွယ်ထူးဆန်း ဖြစ်ထွန်းပေါ်ပေါက်၍ လာသကဲ့သို့။ (၁)
ဧဝံ = ပမာမှီးယူ ဤနည်းအတူ။ သင်္ကာရဘူတေသု = အမှိုက်သဖွယ် စွန့်ပယ်အပ်သော သဘောရှိသော သတ္တဝါတို့၌။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကော = မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သားသာဝက ခီဏာသ၀ဘုန်းဝှန် ပုဂ္ဂိုလ်မွန်သည်။ ပညာယ = အသိအလိမ္မာ ဉာဏ်ပညာဖြင့်။ အန္ဓဘူတေ = ပညာဉာဏ်စွမ်း မရှိခန်းသဖြင့် အကန်းသဖွယ် ဖြစ်၍ဖြစ်ကုန်သော။ ပုထုဇ္ဇနေ = လောကီလူသား ပုထုဇန်များတို့ကို။ အတိရောစတိ = သာလွန်မြင့်ကယ် တင့်တယ်ပေ၏။ (၂)
ဒေသနာနိဂုံး ဆုံးသောအခါ သတ္တဝါပေါင်း ရှစ်သောင်းလေးထောင်တို့ သစ္စာလေးပါး တရားသိမြင် ကျွတ်တမ်းဝင်ကြလေသည်။ ဂရဟဒိန္နသူကြွယ်နှင့် သိရိဂုတ္တသူကြွယ် သူငယ်ချင်းနှစ်ဦးတို့သည်လည်း သောတာပတ္တိဖိုလ်သို့ ရောက်ကြလေကုန်၏။ (=သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ကြလေကုန်၏)။ ထိုသူငယ်ချင်း နှစ်ဦးတို့သည် မိမိတို့ပိုင်ဆိုင်သည့် ပစ္စည်းဥစ္စာ အလုံးစုံကို အံ့ဖွယ်ရှစ်ဖြာ ဤဘုရား သာသနာ၌ သဒ္ဓါရွှင်လန်း ကြဲဖျန်းကော်ရော် ပူဇော်လှူဒါန်းကြလေကုန်၏။
၄၃၃
ဧကကနိပါတ် ခဒိရင်္ဂါရဇာတ်တော်ကိုလည်း ဟောတော်မူခြင်း
မြတ်စွာဘုရားသည် အနုမောဒနာတရား ဟောကြားတော်မူပြီးလျှင် နေရာမှ ထတော်မူ၍ ကျောင်းတော်သို့ ပြန်ကြွတော်မူလေ၏။ ရဟန်းတို့သည် ညနေချမ်းအခါ၌ တရားသဘင်ဝယ်-
“ငါ့ရှင်တို့.. မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတော်တို့မည်သည် ဩ.. လက်ဖျစ်တီး၍ အံ့ချီးထိုက်ပါပေစွာ့၊ ထိုသို့ ကြောက်ဖွယ်လိလိဖြစ်သော ရှားမီးကျီးအစုကို ဖောက်ခွဲ၍ ရထားဘီး လှည်းဘီး ပမာဏရှိသည့် ပဒုမာ ကြာပန်းတို့သည် အစီအရီပေါ်တက် ဖြစ်ထွန်းလာကုန်ပေ၏”-
ဟု ချီးမွမ်းစကား ပြောကြား ဖြစ်စေကြလေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဓမ္မသဘင်သို့ ကြွလာတော်မူ၍ “ရဟန်းတို့.. ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးညီမူ၍ နေကြကုန်သနည်း”ဟု မေးတော်မူ၍ “ဤမည်သော (ရှင်တော်ဘုရား၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးနှင့်စပ်သော) စကားဖြင့် စည်းဝေးညီမူ၍ နေကြပါ၏”ဟု ရဟန်းတို့က လျှောက်တင်အပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
“ရဟန်းတို့.. ယခုအခါ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ သုံးလောကထွတ်ထား သဗ္ဗညုဘုရားဖြစ်ပြီးသော ငါဘုရားအတွက် နင်းကြွသွားဖို့ရန် မီးကျီးအစုအပုံထဲမှ ပဒုမာကြာပန်းတို့ ဖြစ်ထွန်းပေါ်တက်၍ လာကြသည်မှာ အံ့ဩဖွယ် မဟုတ်ပါသေး၊ ရှေးအခါ မရင့်ကျက်သေးသောဉာဏ်၌ တည်သော ငါ့အဖို့ရာ ဘုရားအလောင်းတော် ဖြစ်စဉ်ကလည်း ပဒုမာကြာပန်းတို့ ဖြစ်ထွန်းပေါ်တက်၍ လာဘူးကုန်ပြီ”-
ဟု မိန့်တော်မူ၍ ရဟန်းတော်များ တောင်းပန်အပ်ရကား (ဧကကနိပါတ်၊ ၄-ကုလာဝကဝဂ်လာ) ခဒိရင်္ဂါရဇာတ်ကို အကျယ်ဟောပြတော်မူပြန်လေသည်။
(ဤခဒိရင်္ဂါရဇာတ် အကြောင်းအရာ အကျယ်ကို ငါးရာ့ငါးဆယ် ဇာတ်တော်စကားပြေ ဝတ္ထုကျမ်းတို့မှ ထုတ်နုတ် မှတ်ယူကုန်ရာ၏။
၄၃၄
အထူးအားဖြင့် ထိုငါးရာ့ငါးဆယ်ဇာတ်တော်၌ အနာထပိဏ်သူဌေး၏အလှူကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူသည်။ ထိုခဒိရင်္ဂါရဇာတ်ကိုပင် ဤဂရဟဒိန္နသူကြွယ် ဝတ္ထု၌လည်း အကြောင်းအရာ အနုသန္ဓေ ဆက်စပ်သဖြင့် တဖန်ထပ်၍ ဟောကြားတော်မူအပ်၏ဟု အထူးမှတ်ယူကုန်ရာ၏။
ဤဂရဟဒိန္နဝတ္ထုကို ဓမ္မပဒဋ္ဌ၊ ၁၊ ၄-ပုပ္ဖဝဂ်၊ ၁၂-ဂရဟဒိန္နဝတ္ထု၊ စာမျက်နှာ ၂၇၅-မှ ထုတ်နုတ်ရေးသား ဖော်ပြအပ်သည်။)
ဂရဟဒိန္နဝတ္ထု ပြီး၏။
**********
အရှင်မောဂ္ဂလ္လာန်အား နည်းညွှန်းပေး၍ နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းကို ဆုံးမတော်မူခြင်း
အခါတပါး၌ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ တရားဒေသနာကို ကြားနာပြီးလျှင် “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. နက်ဖြန်ခါ၌ ရဟန်းငါးရာတို့နှင့် အတူတကွ တပည့်တော်တို့၏အိမ်၌ ဆွမ်းကို အလှူခံတော်မူပါကုန်ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားပင့်ဖိတ်၍ အိမ်သို့ ဖဲသွားလေ၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အနာထပိဏ်သူဌေး ပင့်လျှောက်ချက်ကို လက်ခံတော်မူ၍ ထိုကြွင်းကျန်သော နေ့ပိုင်းနှင့် ညပိုင်းကို လွန်မြောက်စေပြီးနောက် မိုးသောက်အားကြီး လင်းခါနီး၌ လောကဓာတ် စကြဝဠာပေါင်း တိုက်တသောင်းကို ကြည့်ရှုတော်မူလေသော် နန္ဒောပနန္ဒမည်သော နတ်နဂါးမင်းသည် ကိုယ်တော်မြတ်၏ ဉာဏ်တော်ဝ၌ ထင်လာလေ၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဤနဂါးမင်းကား ငါဘုရား၏ဉာဏ်ဝ၌ ထင်လာ၏။ ထိုနဂါးမင်း၏အဖို့ရာ ရှေးကောင်းမှု ဥပနိဿယ ရှိလေသလော”ဟု ဆင်ခြင်တော်မူလတ်သော် “ဤနဂါးကား ရတနာသုံးပါး၌ မကြည်ညိုသူ မိစ္ဆာအယူရှိသူဖြစ်၏”ဟု သိမြင်တော်မူပြီးလျှင် “အဘယ်သူသည် ဤနဂါးကို မိစ္ဆာအယူမှ ဆိတ်စေ သုဉ်းစေပါမည်နည်း” ဟု ဆက်၍တဖန် ဆင်ခြင်တော်မူပြန်သည်တွင် အရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန် မထေရ်ကို မြင်တော်မူလေ၏။
၄၃၅
ထို့နောက် မိုးလင်းသောအခါ ကိုယ်လက်သုတ်သင်မှု ပြုတော်မူပြီးလျှင် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို “ချစ်သားအာနန္ဒာ.. “မြတ်စွာဘုရားသည် တာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ ဒေသစာရီ ကြွချီတော်မူတော့မည်”ဟု ရဟန်းငါးရာတို့အား ပြောကြားလော့”ဟု စေခိုင်းတော်မူ၏။
အထူးအားဖြင့် ထိုနေ့၌ နတ်နဂါးတို့သည် နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်း၏ စားသောက်ပျော်ရွှင် သေရည်ပွဲသဘင်ကို စီရင်ကြကုန်၏။ နန္ဒောပနန္ဒ နဂါးမင်းသည် နတ်ဖြစ် ရတနာပလ္လင်၌ နတ်ထီးဖြူ ဆောင်းမိုးကာလျက် အကြီး အငယ် အလတ် = သုံးထွေပြားသည့် နတ်နဂါး ကခြေသည်မ အပေါင်းတို့ဖြင့်၎င်း, နတ်နဂါး ပရိသတ်ဖြင့်၎င်း ခြံရံအပ်လျက် နတ်ဖြစ် ရွှေခွက် ငွေခွက်တို့၌ ထည့်ထားအပ်သော နတ်ထမင်း နတ်အဖျော် စသည်များကို ကြည့်ရှုလျက် ထိုင်နေဆဲဖြစ်သည်။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် နဂါးမင်းမြင်နိုင်အောင်ပြု၍ နဂါးမင်း၏ ဘုံဗိမာန်အထက်ကပင် ရဟန်းငါးရာတို့နှင့် အတူတကွ တာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ရှေးရှူ ကြွတော်မူလေ၏။
ထိုစဉ်အခါ နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်း၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် “ဤဦးပြည်းယုတ် ရဟန်းယုတ်တို့သည် ငါတို့၏ အထက် အထက် ဘုံဗိမာန်များက သွားကြကာ တာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ ဝင်လည်း ဝင်ကြကုန်ဘိ၏၊ ထွက်လည်း ထွက်ကြကုန်ဘိ၏။ ယခုအခါ ဤအချိန်မှစ၍ ငါတို့အပေါ်၌ ခြေမှုန့်ကို ကြဲဖျန်းကာ သွားကြသော ထိုဦးပြည်းယုတ် ရဟန်းယုတ်တို့အား သွားခွင့်ကို ငါမပေးတော့အံ့”ဟု ဤကဲ့သို့ ယုတ်မာသော မိစ္ဆာအယူ ဖြစ်ပွါးလေ၏၊ ထိုသို့ မိစ္ဆာအယူဖြစ်ပြီးနောက် နန္ဒောပနန္ဒ နဂါးမင်းသည် ရတနာပလ္လင်မှ ထခဲ့၍ မြင်းမိုရ်တောင်ခြေသို့ သွားပြီးလျှင် ထိုမူလ ကိုယ်အဖြစ်ကို စွန့်၍ မြင်းမိုရ်တောင်ကို အခွေများဖြင့် ခုနစ်ပတ် ရစ်ပတ်ပြီးနောက် ထိုအထက်၌ ပါးပျဉ်းထောင်ကာ တာဝတိံသာနတ်ပြည်ကို မှောက်ခုံဖြစ်သော မိမိပါးပျဉ်းဖြင့် ငုံယူကာ မမြင်ရခြင်းသို့ ရောက်စေလေ၏။
၄၃၆
ထိုအခါ အရှင်ရဋ္ဌပါလသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ရှေးအခါများကဆိုလျှင် ဤအရပ်၌ ရပ်တည်လျက် မြင်းမိုရ်တောင်ကို မြင်ရပါ၏၊ တောင်ရံခုနစ်လုံးကို မြင်ရပါ၏။ တာဝတိံသာနတ်ပြည်ကို မြင်ရပါ၏၊ ဝေဇယန္တာပြာသာဒ်ကို မြင်ရပါ၏၊ ဝေဇယန္တာပြာသာဒ်အထက်၌ စိုက်ထူထားသော သိကြားမင်း၏ အလံတော်ကို မြင်ရပါ၏၊ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ယခုအခါ တပည့်တော်များ မြင်းမိုရ်တောင်, တောင်ရံခုနစ်လုံး, တာဝတိံသာနတ်ပြည်, ဝေဇယန္တာပြာသာဒ်နှင့် သိကြားမင်း၏ အလံတော်များကို မမြင်ကြရခြင်း၏ အကြောင်းကား အဘယ်ပါနည်း”ဟု မေးမြန်း လျှောက်ထားလေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ချစ်သားရဋ္ဌပါလ.. ဤနန္ဒောပနန္ဒမည်သော နဂါးမင်းသည် သင်ချစ်သားတို့အား အမျက်ထွက်သည်ဖြစ်၍ မြင်းမိုရ်တောင်ကို အခွေများဖြင့် ခုနစ်ပတ် ရစ်ပတ်ပြီးလျှင် ထိုအထက်က ပါးပျဉ်းဖြင့် ဖုံးအုပ်၍ အမိုက်မှောင်ကို ပြုလုပ်ဖန်ဆင်းကာ တည်နေ၏”ဟု မိန့်တော်မူလျှင် အရှင်ရဋ္ဌပါလမထေရ်က “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ထိုနဂါးမင်းကို အကျွန်ုပ် ဆုံးမပါရစေ”ဟု လျှောက်ထား တောင်းပန်လေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ခွင့်ပြုတော်မမူချေ။ ထို့နောက် အရှင်ဘဒ္ဒိယ, အရှင်ရာဟုလာ စသည်ဖြင့် အစဉ်အတိုင်း ခပ်သိမ်းသော ရဟန်းတို့သည် ထကာ ထကာ အရှင်ရဋ္ဌပါလ လျှောက်ထားသည့်အတိုင်း တောင်းပန် လျှောက်ထားကြသော်လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ခွင့်ပြုတော်မမူချေ၊ (အကြောင်းနောက်၌ ထင်ရှားလတ္တံ့)။
နောက်ဆုံး၌ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန် မထေရ်မြတ်က “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ထိုနဂါးမင်းကို အကျွန်ုပ် ဆုံးမပါရစေ”ဟု လျှောက်ထားလေလျှင် “ဆုံးမလော့ ချစ်သားမောဂ္ဂလာန်..”ဟု မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ခွင့်ပြုတော်မူလေ၏။ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန် မထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏
၄၃၇
ခွင့်ပြုတော်မူချက်ကို ရရှိပြီးနောက် မိမိ၏ မူလကိုယ်ခန္ဓာ အတ္တဘောကို ပယ်စွန့်၍ ကြီးစွာသော နဂါးမင်း အသွင် ဖန်ဆင်းပြီးလျှင် နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းကို မိမိအခွေများဖြင့် တဆယ့်လေးပတ် ရစ်ပတ်၍ နဂါးမင်း၏ ပါးပျဉ်းအထက်၌ မိမိ၏ပါးပျဉ်းကို အုပ်မိုးထားကာ နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းကို မြင်းမိုရ်တောင်ကြီးနှင့် ဖိညှပ်ကြိတ်၍ ထားလေ၏။ နန္ဒောပနန္ဒ နဂါးမင်းသည် အခိုးအငွေ့ကို လွှတ်လေ၏၊ မထေရ်မြတ်သည်လည်း “သင်၏ကိုယ်၌သာလျှင် အခိုးအငွေ့ ရှိသည်မဟုတ်၊ ငါ့မှာလည်းရှိ၏”ဟု ပြောဆိုတော်မူကာ ထို့ထက်သာလွန်သော အခိုးအငွေ့ကို လွှတ်တော်မူလေ၏။ နဂါးမင်း၏ အခိုးအငွေ့သည် မထေရ်မြတ်ကို မနှိပ်စက်နိုင်၊ မထေရ်မြတ်၏ အခိုးအငွေ့ကား နဂါးမင်းကို နှိပ်စက်နိုင်၏။ ထိပါးနိုင်၏။
ထို့နောက် နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းသည် မီးအလျှံ တဟုန်းဟုန်းလွှတ်လေ၏။ မထေရ်မြတ်ကလည်း “သင်၏ကိုယ်မှာသာ အလျှံရှိသည်မဟုတ်၊ ငါ့မှာလည်း ရှိ၏”ဟု မိန့်တော်မူကာ ထို့ထက်သာလွန်သော မီးအလျှံများကို တဟုန်းဟုန်း လွှတ်တော်မူလေ၏။ နဂါးမင်းလွှတ်လိုက်သော မီးအလျှံသည် မထေရ်မြတ်ကို မထိပါး မနှိပ်စက်နိုင်ပဲ မထေရ်မြတ် လွှတ်လိုက်သော မီးအလျှံကမူ နဂါးမင်းကို ထိပါး နှိပ်စက်နိုင်၏။
နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းသည် “ဤသူကား ငါ့ကို မြင်းမိုရ်တောင်ကြီးနှင့် ဖိညှပ်ကြိတ်ချေ၍ အခိုးအငွေ့ကိုလည်း လွှတ်၏။ မီးအလျှံကိုလည်း တဟုန်းဟုန်းလွှတ်၏”ဟု ကြံပြီးလျှင် “အိုအရှင်.. သင်သည် အဘယ်သူဖြစ်သနည်း”ဟု မထေရ်မြတ်ကို မေးလေသော် အရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန် မထေရ်မြတ်က “နန္ဒ.. ငါကား မောဂ္ဂလာန်မထေရ်တည်း”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ “အရှင်ဘုရား.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် မိမိ၏ ရဟန်းအဖြစ်ဖြင့် တည်တော်မူပါ”ဟု နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းက လျှောက်သောအခါ မထေရ်မြတ်သည် ထိုနဂါးကိုယ်ခန္ဓာ အတ္တဘောကို စွန့်ပယ်၍ (ပကတိ ရဟန်းအသွင်ဖြင့်) ထိုနန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်း၏ လက်ျာနားဖက်မှဝင်၍ လက်ဝဲနားဖက်မှ ထွက်တော်မူ၏၊ တဖန် လက်ဝဲနားဖက်မှဝင်၍
၄၃၈
လက်ျာနားဖက်မှ ထွက်တော်မူ၏။ ထို့အတူပင် လက်ျာနှာခေါင်းပေါက်မှ ဝင်၍ လက်ဝဲနှာခေါင်းပေါက်မှ ထွက်တော်မူ၏။ တဖန် လက်ဝဲနှာခေါင်းပေါက်မှ ဝင်၍ လက်ျာနှာခေါင်းပေါက်မှ ထွက်တော်မူ၏။
ထို့နောက် နန္ဒောပနန္ဒ နဂါးမင်းသည် ခံတွင်းကို ဖွင့်ဟပေးလေသည်။ မထေရ်မြတ်သည် ခံတွင်းမှပင် ဝင်၍ ဝမ်းတွင်း၌ အရှေ့အနောက် လူးလာတုံ့ခေါက် စင်္ကြံလျှောက်တော်မူလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
“ချစ်သားမောဂ္ဂလာန်.. သင်ချစ်သားသည် ကြပ်ကြပ်တင်းတင်း နှလုံးသွင်းလော့၊ ဤနန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းသည် အလွန်တန်ခိုးကြီးသူ ဖြစ်လေသည်-
ဟု သတိပေးစကား မိန့်ကြားတော်မူ၏။ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန် မထေရ်မြတ်သည်—
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို ဝသီဘော်ငါးသင်းဖြင့် နိုင်နင်းအောင် ပွါးများအပ်ပြီး ဖြစ်ပါကုန်သည်၊ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. နန္ဒောပနန္ဒ နဂါးတကောင်ကို မဆိုထားဘိ၊ အကျွန်ုပ်သည် နန္ဒောပနန္ဒ နဂါးမင်းနှင့် အလားတူကြသည့် နတ်နဂါးမင်းပေါင်း အရာ အထောင် အသိန်းကိုသော်လည်း ဆုံးမနိုင်ပါသည်ဘုရား”-
ဟု ပြန်ကြား လျှောက်ထားလေ၏။
နန္ဒောပနန္ဒ နဂါးမင်းသည် “ငါသည် အရှင်မောဂ္ဂလာန်မထေရ် ခံတွင်းမှ ဝင်သွားလိုက်သည်ကို ရှိစေဦး၊ ယခု ထွက်လာသောအခါ ထိုမထေရ်ကို အစွယ်ကြား၌ ထည့်ထားပြီးလျှင် ကျွတ်ကျွတ်ဝါး၍ စားပေအံ့”ဟု ကြံ၍ “အရှင်ဘုရား.. အပြင်သို့ ထွက်ပါလော့၊ ဝမ်းတွင်း၌နေကာ လူးလာတုံ့ခေါက် စင်္ကြံလျှောက်လျက် အကျွန်ုပ်ကို မနှိပ်စက်ပါလင့်”ဟု ပြောဆိုလျှောက်ထားလေ၏။ မထေရ်မြတ်သည် ထွက်၍ အပ၌ ရပ်တည်တော်မူလေ၏၊
၄၃၉
နဂါးမင်းသည် “ဤသူကား ထိုအရှင်မောဂ္ဂလာန် မထေရ်တည်း”ဟု မြင်လျှင်မြင်ခြင်း ပြင်းစွာသော နှာခေါင်းလေကို မှုတ်လွှတ်လေ၏။ မထေရ်သည် စတုတ္ထဈာန်ကို ၀င်စား၍ ထိုလေကို ကာကွယ်လိုက်လေသည်၊ (သို့ရကား) နဂါးမင်းလွှတ်သော နှာခေါင်းလေသည် မထေရ်မြတ်၏ မွေးညှင်းတွင်းကိုမျှသော်လည်း မတုန်လှုပ်စေနိုင်။
(အထူးမှတ်ရန်မှာ- အခြားရဟန်းတော်များသည် အစမှစ၍ အလုံးစုံသော တန်ခိုးပြာဋိဟာတို့ကို ပြုစွမ်းနိုင်ကြမည် ဖြစ်သော်လည်း ဤနှာခေါင်းလေဖြင့် မှုတ်လိုက်သော အခဏ်းသို့ရောက်လျှင် ဤအရှင်မောဂ္ဂလာန် မထေရ်မြတ်ကဲ့သို့ အလွန်လျင်မြန်သော အဘိညာဏ် အသိဉာဏ်ရှိသူ (=ခိပ္ပနိသန္တိပုဂ္ဂိုလ်)များ ဖြစ်ကြကာ သမာပတ်ကို လျင်လျင်မြန်မြန် ဝင်စားနိုင်ကြလိမ့်မည် မဟုတ်ကုန်၊ ထို့ကြောင့်ပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုအခြား ရဟန်းတော်တို့အား နဂါးမင်းကို ဆုံးမရန် ခွင့်ပြုတော်မမူခြင်းဖြစ်သည်)။
ထိုအခါ နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းသည် “ငါကား ဤနှာခေါင်းလေဖြင့် ဤရဟန်း၏ မွေးညှင်းတွင်းကလေး တတွင်းကိုသော်လည်း တုန်လှုပ်စေခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ခဲ့ချေ၊ ရဟန်းကား အလွန် တန်ခိုးကြီးမားသူ ဖြစ်လေသည်”ဟု ကြံစည်စဉ်းစားမိလေ၏။ မထေရ်မြတ်သည် ပကတိကိုယ်တော်ကို စွန့်ပယ်၍ ဂဠုန်ငှက်မင်းအသွင်ကို ဖန်ဆင်းပြီးလျှင် ဂဠုန်ငှက်မင်း၏ လေအဟုန်ကို ဖော်ပြလျက် နဂါးမင်းကို အစဉ်တစိုက် လိုက်လေ၏။ နဂါးမင်းသည် (ပြေး၍ မလွှတ်နိုင်သည့်အဆုံး၌) မိမိ၏ ပင်ကိုယ်ပကတိ နဂါးကိုယ်ခန္ဓာ အတ္တကို စွန့်ပယ်၍ လုလင်ငယ်အသွင် ဖန်ဆင်းပြီးလျှင် “အရှင်ဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် အရှင်ဘုရားတို့ကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်သိရှိပါ၏”ဟု ပြောဆိုလျက် မထေရ်မြတ်၏ ခြေတော်အစုံတို့ကို ရိုသေစွာ ရှိခိုးလေ၏။
အရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန် မထေရ်မြတ်သည် “နန္ဒ.. မြတ်စွာဘုရားရှင် ကြွလာတော်မူပြီ၊ လာလော့ (မြတ်စွာဘုရားထံသို့) သွားကြစို့”ဟု မိန့်ဆိုကာ နဂါးမင်းကို ဆုံးမ၍ မာန်မာန
၄၄၀
အဆိပ်အတောက် ကင်းပျောက်အောင်ပြုပြီးမှ နဂါးမင်းကို ခေါ်ဆောင်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင် အထံတော်သို့ သွားရောက်လေ၏။ နဂါးမင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုး၍ “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် အရှင်ဘုရားတို့ကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်သိရှိပါ၏”ဟု လျှောက်ထားကာ သရဏဂုံ ခံယူလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “နဂါးမင်း.. သင်သည် ကာယ စိတ္တ သုခနှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသူ ဖြစ်စေသတည်း”ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ရဟန်းအပေါင်း ခြံရံလျက် အနာထပိဏ်သူဌေးအိမ်သို့ ကြွတော်မူလေ၏။
အနာထပိဏ်သူဌေးသည် “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အဘယ့်ကြောင့် အလွန်ကြီး နေမြင့်မှ ကြွလာတော်မူကြပါသနည်း”ဟု လျှောက်ထား မေးမြန်းလေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ဒါယကာသူဌေး.. ယနေ့ မောဂ္ဂလာန်နှင့် နန္ဒောပနန္ဒ နဂါးမင်းတို့၏ သူရှုံး ငါနိုင် အပြိုင်ဆင်နွှဲ စစ်တိုက်ပွဲကြီး ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ (ထို့ကြောင့် နေမြင့်မှ ငါဘုရားတို့ ကြွလာကြကုန်၏)”ဟူ၍ မိန့်တော်မူ၏။ “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အဘယ်သူ၏ အောင်ခြင်းဖြစ်၍ အဘယ်သူ၏ ရှုံးခြင်း ဖြစ်ပါသနည်း (=အဘယ်သူက အောင်နိုင်၍ အဘယ်သူက ရှုံးနိမ့်ပါသနည်းဘုရား)”ဟု အနာထပိဏ်သူဌေးက လျှောက်ထားသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဒါယကာသူဌေး.. မောဂ္ဂလာန်၏ အောင်ခြင်းဖြစ်၍ နန္ဒ၏ရှုံးခြင်း ဖြစ်လေသည် (=မောဂ္ဂလာန်က အောင်နိုင်၍ နန္ဒောပနန္ဒက ရှုံးနိမ့်လေသည်)”ဟု မိန့်ဆိုတော်မူလေ၏။
အနာထပိဏ်သူဌေးသည် အလွန် နှစ်သက်အားရမ်း ဝမ်းမြောက်လှရကား “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်ပင်ဘုရားသည် နေ့စဉ်ရက်ဆက် ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး တပည့်တော်၏ဆွမ်းကို ရဟန်းအပေါင်းနှင့်တကွ လက်ခံတော်မူပါ၊ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး မထေရ်မြတ်အား ပူဇော်သက္ကာရမှုကို ပြုလုပ်ပါအံ့”ဟု လျှောက်ထားပြီးလျှင် ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ဘုရားအမှူးရှိသော
၄၄၁
ရဟန်းငါးရာတို့အား ကြီးစွာသော ပူဇော်သက္ကာရမှု တည်းဟူသော အောင်ပွဲသဘင်ကို ဆင်ယင်ကျင်းပ ပြုလုပ်လေ၏။
(ဤ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန် မထေရ်က နန္ဒောပနန္ဒ နဂါးမင်းကို ဆုံးမတော်မူသော အကြောင်းအရာများကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အဋ္ဌကထာ ဒုတိယအုပ် ၁၂-ဣဒ္ဓိဝိဓနိဒ္ဒေသ၊ စာမျက်နှာ ၂၇-နှင့် ထေရဂါထာ အဋ္ဌကထာ ဒုတိယအုပ် စာမျက်နှာ ၅၀၁- မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဂါထာအဖွင့်မှ ထုတ်ဆောင်ဖော်ပြအပ်ပါသည်)။
အရှင်မောဂ္ဂလာန်အား နည်းညွှန်းပေး၍
နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းကို ဆုံးမစေတော်မူခြင်းအကြောင်း
ပြီး၏။
**********
ဗကဗြဟ္မာကြီးကို နှိမ်နင်းဆုံးမတော်မူခြင်း
(မြတ်ာဘုရားရှင် ဗကဗြဟ္မာကြီးကို ချေချွတ် ဆုံးမတော်မူသည့် ဤအကြောင်းအရာများကား- သတ္တကနိပါတ် ဗကဇာတ်နှင့် စတုက္ကနိပါတ် ကေသ၀ဇာတ် ပါဠိအဋ္ဌကထာတို့၌၎င်း, သံယုတ်ပါဠိတော် ဗြဟ္မသံယုတ် ဗကဗြဟ္မသုတ် ပါဠိအဋ္ဌကထာတို့၌၎င်း လာရှိ၏။ မူလပဏ္ဏာသ ဗြဟ္မနိမန္တနိကသုတ် ပါဠိအဋ္ဌကထာ ဖွင့်ပြချက်သည် ထိုဇာတ်နှင့် သံယုတ် ပါဠိအဋ္ဌကထာ ဖွင့်ပြချက်တို့ကိုပါ ငုံမိသောကြောင့် ဤမဟာဗုဒ္ဓဝင်ကျမ်း၌ မူလပဏ္ဏာသ ဗြဟ္မနိမန္တနိကသုတ် ပါဠိအဋ္ဌကထာ ဖွင့်ပြချက်ကို ဦးတည်ရေးသား ဖော်ပြပေအံ့)-
အခါတပါး၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သာဝတ္ထိပြည်မွန် ဇေတဝန်ရွှေကျောင်း၌ ကိန်းအောင်းမွေ့လျော် နေတော်မူစဉ် ရဟန်းတို့ကိုခေါ်၍ မိန့်တော်မူသည်မှာ-
ရဟန်းတို့.. ငါဘုရားသည် အခါတပါး၌ ဥက္ကဋ္ဌမြို့ သုဘဂတောအုပ်အတွင်း အင်ကြင်းပင်မင်းအရင်း၌ နေ၏၊ ရဟန်းတို့.. ထိုအခါ ဗကဗြဟ္မာ၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ်-
“ဤကိုယ်နှင့် တကွသော ဗြဟ္မလောကသည် မြဲ၏။ ခိုင်ခံ့၏၊ တည်တံ့၏။ သီးသန့်ဖြစ်၏။ ရွေ့လျောခြင်း သဘောမရှိ၊ ဤဗြဟ္မလောက၌ ပဋိသန္ဓေနေသူ, အိုသူ, သေသူ, ရွေ့လျောသူ, (ရွေ့လျောပြီးနောက် တဖန်ပဋိသန္ဓေ
၄၄၂
တည်နေသောအားဖြင့်) ကပ်ရောက်သောသူဟူ၍ မရှိ၊ ဤကိုယ်နှင့်တကွသော ဗြဟ္မလောကမှတပါး အခြား လွန်မြတ်သော ထွက်မြောက်ရာလည်း မရှိ”-
ဟု ဤသို့သဘောရှိသော အလွန်အားကောင်းသည့် သဿတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအယူ ဖြစ်ပေါ်နေ၏။
(အထူးအားဖြင့် ဤသို့ ပြောဆိုယူလေ့ရှိသော ထိုဗကဗြဟ္မာကြီးသည် (မိမိက ပဌမဈာန်ဘုံသို့ ကပ်ရောက်နေသူ ဖြစ်ရကား ထို၏အထက်ဖြစ်သော) ဒုတိယဈာန် ဗြဟ္မာ့ဘုံ, တတိယဈာန် ဗြဟ္မာ့ဘုံ, (အရူပ ၄-ဘုံနှင့် တကွသော) စတုတ္ထဈာန် ဗြဟ္မာ့ဘုံတို့နှင့်တကွ မဂ်,ဖိုလ်,နိဗ္ဗာန် တည်းဟူသော အထက်အထက် တရားများကို တားမြစ်ပယ်ရှားသည် မည်၏)။
ရဟန်းတို့.. ထိုအခါ ငါဘုရားသည် ဗကဗြဟ္မာ၏ စိတ်အကြံကို (ငါဘုရား၏)စိတ်ဖြင့် သိ၍ ခွန်အားရှိသော ယောက်ျားသည် ကွေးထားသောလက်ကို ဆန့်သကဲ့သို့၎င်း, ဆန့်ထားသော လက်မောင်းကို ကွေးသကဲ့သို့၎င်း ဤအတူပင် ဥက္ကဋ္ဌမြို့ သုဘဂတောအုပ် အင်ကြင်းပင်မင်းအရင်း၌ ကွယ်ခဲ့၍ ထို(ပဌမဈာန်) ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ ထင်ရှားဖြစ်လေ၏။
ရဟန်းတို့.. ဗကဗြဟ္မာသည် ငါဘုရား လာလတ်သည်ကို အဝေးမှပင် မြင်၍-
“အရှင်မြတ်.. လာပါလော့ ၊ အရှင်မြတ်.. (အရှင်မြတ်၏) လာခြင်းသည် ကောင်းသောလာခြင်း ဖြစ်ပါ သည်၊ အရှင်မြတ်.. အရှင်မြတ်သည် ဤဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လာရောက်ရန် အလှည့်အကြိမ်ကို ကြာမြင့်မှပင် ပြုဘိ၏။ အရှင်မြတ်.. ဤကိုယ်နှင့်တကွသော ဗြဟ္မာလောကသည် မြဲ၏၊ ခိုင်ခံ့၏၊ တည်တံ့၏၊ သီးသန့်ဖြစ်၏၊ ရွေ့လျောခြင်း သဘောမရှိ၊ ဤဗြဟ္မလောက၌ ပဋိသန္ဓေနေသူ, အိုသူ, သေသူ, ရွေ့လျောသူ, (ရွေ့လျောပြီးနောက် တဖန် ပဋိသန္ဓေ တည်နေသောအားဖြင့်) ကပ်ရောက်သောသူဟူ၍ မရှိ၊
၄၄၃
ဤကိုယ်နှင့် တကွသော ဗြဟ္မာလောကမှတပါး အခြား လွန်မြတ်သော ထွက်မြောက်ရာလည်း မရှိ”-
ဟူ၍ ပြောဆိုလေသည်၊ ရဟန်းတို့.. ဤသို့ဆိုလေသော် ငါဘုရားသည် ဗကဗြဟ္မာကို-
“အချင်းတို့.. ဗကဗြဟ္မာသည် မိုက်မဲလေစွာ့တကား..။ အချင်းတို့.. ဗကဗြဟ္မာသည် မိုက်မဲလေစွာ့တကား..။ ယင်းသည့် ဗကဗြဟ္မာသည် မမြဲသည်သာလျှင်ဖြစ်သော တရားကို ‘မြဲ၏’ဟု ဆိုတုံဘိ၏၊ မခိုင်ခံ့သည်, မတည်တံ့သည်, သီးသန့်မဟုတ်သည်, ရွေ့လျောခြင်း သဘောရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်သော တရားကို ‘ခိုင်ခံ့၏’ ‘သီးသန့်ဖြစ်၏’ ‘ရွေ့လျောခြင်း သဘောမရှိ’ဟု ဆိုတုံဘိ၏၊ အကြင် (ပဌမဈာန်) ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေနေသူ, အိုသူ, သေသူ, ရွေ့လျောသူ, တဖန် ကပ်ရောက်သောသူ ရှိပါလျက် ထို(ပဌမဈာန်) ဗြဟ္မာ့ဘုံကို ‘ဤဗြဟ္မာလောက၌ ပဋိသန္ဓေနေသူ, အိုသူ, သေသူ, ရွေ့လျောသူ, တဖန်ကပ်ရောက်သော သူဟူ၍ မရှိ’ဟု ပြောဆိုတုံဘိ၏၊ ဤ(ပဌမဈာန်) ဗြဟ္မာလောကမှတပါး အခြား ဒုတိယဈာန် ဗြဟ္မာလောက, တတိယဈာန် ဗြဟ္မာလောက, စတုတ္ထဈာန် ဗြဟ္မာလောက, မဂ်,ဖိုလ်,နိဗ္ဗာန် တည်းဟူသော လွန်မြတ်သော ထွက်မြောက်ရာတရား ထင်ရှားရှိပါလျက် ‘ဤကိုယ်နှင့် တကွသော ဗြဟ္မာလောကမှတပါး အခြားလွန်မြတ်သော ထွက်မြောက်ရာလည်း မရှိ’ဟု ဆိုတုံဘိ၏”–
ဟူ၍ မိန့်ဆို၏။
အလုပ်အကျွေး ဗြဟ္မာတဦးကို မာရ်နတ်ပူးဝင်ခြင်း
ရဟန်းတို့.. ထိုအခါ မာရ်နတ်ယုတ်သည် အလုပ်အကျွေး ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇ ဗြဟ္မာငယ်တဦးကို ပူးဝင်ပြီးသော် ငါဘုရားကို ဤသို့ ထိပါး ပြောဆိုလာလေသည်-
၄၄၄
“ရဟန်း.. ရဟန်း.. ဤဗကဗြဟ္မာကို မထိခိုက်လင့်၊ ဤဗကဗြဟ္မာကို မထိခိုက်လင့်၊ ရဟန်း.. ဤဗကဗြဟ္မာသည် ဗြဟ္မာကြီးလည်း ဖြစ်သည်၊ လွှမ်းမိုးနိုင်သူလည်း ဖြစ်သည်။ မည်သူကမျှ မလွှမ်းမိုးနိုင်သူလည်း ဖြစ်သည်၊ စင်စစ်ဧကန်ပင် အလုံးစုံကို မြင်တတ်သူလည်း ဖြစ်သည်။ သတ္တဝါအားလုံးကို မိမိအလိုသို့ လိုက်စေနိုင်သူလည်း ဖြစ်သည်။ လောက၌ အစိုးရသူလည်း ဖြစ်သည်၊ လောကကို ပြုလုပ်ဖန်ဆင်းတတ်သူလည်း ဖြစ်သည်၊ လောက၏ အကြီးအမြတ်လည်း ဖြစ်သည်၊ (သင်သည် မင်းဖြစ်ရမည်၊ ပုဏ္ဏားဖြစ်ရမည်၊ ကုန်သည် လယ်လုပ် ဖြစ်ရမည်၊ သူဆင်းရဲ ဖြစ်ရမည်။ သင်သည် လူဖြစ်ရမည်၊ ရဟန်းဖြစ်ရမည်၊ (အယုတ်သဖြင့်) သင်သည် ကုလားအုပ်ဖြစ်ရမည်၊ သင်သည် နွားဖြစ်ရမည်ဟု) သတ္တဝါတို့ကို စီမံတတ်သူလည်း ဖြစ်သည်၊ ဈာန်၌ လေ့လာပြီးသူလည်း ဖြစ်သည်။ ဖြစ်ပြီးသော သတ္တ၀ါ, ဖြစ်ဆဲသော သတ္တဝါတို့၏* အဖလည်း ဖြစ်သည်။
ရဟန်း.. လောက၌ ပထဝီဓာတ်ကို (သင်ကဲ့သို့ပင် အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တဟူ၍) ကဲ့ရဲ့တတ် စက်ဆုပ်တတ်ကုန်သော အာပေါဓာတ်ကို, တေဇောဓာတ်ကို, ဝါယောဓာတ်ကို,
* ဖြစ်ပြီးသောသတ္တဝါ ဖြစ်ဆဲသောသတ္တဝါ- ဟူရာ၌ ဥ၌ဖြစ်သော သတ္တဝါ သားအိမ်၌ဖြစ်သော သတ္တဝါတို့သည် ဥတွင်း သားအိမ်တွင်း၌ တည်နေကြစဉ် ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါ မည်ကြ၍ ထိုဥ ထိုသားအိမ်မှ အပြင်သို့ ထွက်သောအခါမှ အစပြု၍ ဖြစ်ပြီးသောသတ္တဝါ မည်ကြလေသည်။
အညှိ၌ဖြစ်သော (=သံသေဒဇ) သတ္တဝါတို့သည် ပဋိသန္ဓေစိတ်ခဏ၌ ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါ မည်ကြ၍ ထိုမှနောက်၌ ဖြစ်ပြီးသတ္တဝါ မည်ကြလေသည်။
ဥပပတ်သတ္တဝါတို့သည် ပဌမ ဣရိယာပုထ်အခိုက်၌ ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါ မည်ကြ၍ ဒုတိယ ဣရိယာပုထ်မှစ၍ နောက်၌ ဖြစ်ပြီးသတ္တဝါတို့ မည်ကြသည်။ ။မ ဋ္ဌ၊ ၂၊ ၃ဝ၃-မျက်နှာမှ။
၄၄၅
သတ္တဝါကို, နတ်ကို, မာရ်နတ်ကို, ဗြဟ္မာကို (သင်ကဲ့သို့ပင် အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တဟူ၍) ကဲ့ရဲ့တတ် စက်ဆုပ်တတ်ကုန်သော သင့်ထက် ရှေးကျသည့် သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ကိုယ်ခန္ဓာပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်အခါဝယ် ယုတ်ညံ့သော (အပါယ်)ဘုံဘဝ၌ ဖြစ်ကြကုန်၏။
ရဟန်း.. လောက၌ ပထဝီဓာတ်ကို (မြဲ၏၊ ခိုင်ခံ့၏၊ တည်တံ့၏၊ မပြတ်နိုင်၊ မကွဲနိုင်၊ မကုန်နိုင်ဟူ၍) ချီးမွမ်းတတ် အလွန် နှစ်သက်တတ်ကုန်သော အာပေါဓာတ်ကို, တေဇောဓာတ်ကို, ဝါယောဓာတ်ကို, သတ္တဝါကို, နတ်ကို, မာရ်နတ်ကို, ဗြဟ္မာကို (မြဲ၏၊ ခိုင်ခံ့၏၊ တည်တံ့၏၊ မပြတ်နိုင်၊ မကွဲနိုင်၊ မကုန်နိုင်ဟူ၍) ချီးမွမ်းတတ် အလွန် နှစ်သက်တတ်ကုန်သော သင့်ထက် ရှေးကျသည့် သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ကိုယ်ခန္ဓာပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်အခါဝယ် မြတ်သော (ဗြဟ္မာ့)ဘုံဘဝ၌ ဖြစ်ကြကုန်၏။
ရဟန်း.. ထို့ကြောင့် သင့်ကို ငါ ဤသို့ဆို၏၊ အချင်း.. သင့်ကို ငါ တိုက်တွန်းလိုသည်မှာ- ဗြဟ္မာပြောဆိုသော စကားကိုသာလျှင် သင်လိုက်နာလော့၊ သင်သည် ဗြဟ္မာ၏စကားကို မလွန်ဆန်လင့်၊ ရဟန်း.. သင်သည် ဗြဟ္မာ၏စကားကို အကယ်၍ လွန်ဆန်ပါမူ ယောက်ျားသည် မိမိထံမှောက် ရောက်လာသော ကြက်သရေကို (လေးတောင်ရှိသော) တုတ်ရှည်ကြီးဖြင့် ရိုက်နှက်ပုတ်ခတ်ကာ မောင်းနှင်ထုတ်သကဲ့သို့၎င်း, ယောက်ျားသည် ချောက်ကမ်းပါးပြတ်၌ ကျသည်ရှိသော် မြေကို လက်တို့ဖြင့်၎င်း ခြေတို့ဖြင့်၎င်း မကိုင်စွဲမိ မထောက်တည်မိသကဲ့သို့၎င်း ဤအတူပင် သင့်အတွက် ဤဥပမာနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။ အချင်း.. (ထို့ကြောင့်) သင့်ကို ငါတိုက်တွန်းလိုသည်မှာ- ဗြဟ္မာပြောဆိုသော စကားကိုသာလျှင် သင်လိုက်နာလော့၊ သင်သည်
၄၄၆
ဗြဟ္မာ၏စကားကို မလွန်ဆန်လင့်၊ ရဟန်း.. သင်သည် စုဝေးနေသော ဗြဟ္မာပရိသတ်ကို မြင်သည်မဟုတ်လော”-
ဟု ထိပါးပြောဆိုလာလေသည်။ ရဟန်းတို့.. ဤသို့လျှင် မာရ်နတ်ယုတ်သည် ငါဘုရားကို ဗြဟ္မာ၏ပရိသတ်ဖြစ်အောင် ဆွဲဆောင်လာ၏။
(ဤ၌။ ။မာရ်နတ်သည် မြတ်စွာဘုရားကို အဘယ်သို့ မြင်သနည်းဟု မေးဖွယ်ရှိ၏။ အဖြေကား- မာရ်နတ်သည် မိမိ၏ဘုံဗိမာန်၌ နေရင်းပင် မကြာမကြာ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ယခုအခါ ရဟန်းဂေါတမသည် အဘယ်ရွာနိဂုံး၌ နေသနည်း”ဟု ဆင်ခြင်လေ့ရှိ၏၊ ယခုအကြိမ် ဆင်ခြင်လတ်သော်ကား “ဥက္ကဋ္ဌမြို့ သုဘဂတောအုပ်၌ နေ၏”ဟု သိပြီးလျှင် “ရဟန်းဂေါတမသည် အဘယ်အရပ်သို့ သွားသနည်း”ဟု ဆက်၍ ကြည့်ရှုပြန်သည်တွင် ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ ကြွသွားသော မြတ်စွာဘုရားကို မြင်လတ်၍ “ရဟန်းဂေါတမသည် ယခု ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ ကြွသွား၏။ ထိုဗြဟ္မာပြည်၌ တရားဟော၍ ဗြဟ္မာအပေါင်းကို ငါ၏နယ်ပယ်မှ မလွန်မြောက်စေသေးမီ ငါသွားရောက်ကာ တရားဟောခြင်း၌ ဆန္ဒကင်းပြတ်အောင် ပြုပေအံ့”ဟု ကြံစည်ကာ မြတ်စွာဘုရားနောက်သို့ မျက်ခြေမပျောက် လိုက်ပါလျက် ဗြဟ္မာပရိသတ်၏ အလယ်၌ မထင်ရှားသောကိုယ်ဖြင့် ရပ်တည်နေလေသည်။ သူသည် မြတ်စွာဘုရားက ဗကဗြဟ္မာကြီးကို “အချင်းတို့.. ဗကဗြဟ္မာသည် မိုက်မဲလေစွာ့တကား”- စသည်ဖြင့် မောင်းမဲအပ်လေပြီဟု သိရှိ၍ ဗကဗြဟ္မာဖက်က အထောက်အကူဖြစ်ကာ ရပ်တည်လာလေသည်။
ထိုမာရ်နတ်သည် မဟာဗြဟ္မာကြီးနှင့် ဗြဟ္မပုရောဟိတ ဗြဟ္မာတို့ကိုကား မပူးဝင်နိုင်၊ ထို့ကြောင့် အလုပ်အကျွေး ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဖ ဗြဟ္မာငယ်တဦး၏ ကိုယ်တွင်းသို့ ပူးဝင်လေသည်)။
ရဟန်းတို့.. မာရ်နတ်ယုတ်က ဤသို့ (ပူးဝင်ကာ) ပြောဆိုအပ်လေသော် ငါဘုရားသည် မာရ်နတ်ယုတ်ကို-
“ဟယ်မာရ်ယုတ်.. သင့်ကို ငါဘုရားသိ၏၊ ‘ငါ့ကို ရဟန်းဂေါတမသည် မသိ’ဟူ၍များ သင် အထင်မမှားလင့်၊ ဟယ်မာရ်ယုတ်.. သင်ကား မာရ်နတ်ဖြစ်၏၊
၄၄၇
ဟယ်မာရ်ယုတ်.. မဟာဗြဟ္မာကြီးသည်၎င်း, ဗြဟ္မာပရိသတ်သည်၎င်း, အလုပ်အကျွေး ဗြဟ္မာအပေါင်းသည်၎င်း အလုံးစုံသောသူတို့ပင် သင့်လက်တွင်းသို့ သက်ဆင်း ကျရောက်ရကုန်၏၊ အလုံးစုံသော သူတို့ပင် သင့်အလိုသို့ လိုက်ပါကြရကုန်၏။ ဟယ်မာရ်ယုတ်.. သင်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် ‘ဤရဟန်းသည်လည်း ငါ့လက်တွင်းသို့ သက်ဆင်းကျရောက်သူ ဖြစ်လေရာ၏၊ ဤရဟန်းသည်လည်း ငါ့အလိုသို့ လိုက်ပါရသူ ဖြစ်လေရာ၏’ဟု အကြံမှား အစည်မှား ဖြစ်ဘိ၏။ ဟယ်မာရ်ယုတ်.. စင်စစ်သော်ကား ငါဘုရားသည် သင့်လက်တွင်း သက်ဆင်းကျရောက်သူလည်း မဟုတ်၊ သင့်အလိုသို့ လိုက်ပါရသူလည်း မဟုတ်ချေ”-
ဟု ပြန်လည်ချေပ ပြောဆိုခဲ့လေပြီ။
ရဟန်းတို့.. ဤသို့ ငါဘုရားက မာရ်နတ်ကို ပြောဆိုအပ်ပြီးလတ်သော် ဗကဗြဟ္မာကြီးသည် ငါဘုရားကို ဤသို့ ပြောဆို၏။ ပြောဆိုပုံမှာ-
“အရှင်မြတ်.. ငါသည် မြဲသော တရားကိုသာလျှင် ‘မြဲ၏’ဟု ဆို၏၊ ခိုင်ခံ့သော တရား, တည်တံ့သောတရား, သီးသန့်ဖြစ်သော တရား, ရွေ့လျောခြင်း သဘောမရှိသော တရားကိုသာလျှင် ‘ခိုင်ခံ့၏’ ‘တည်တံ့၏’ ‘သီးသန့်ဖြစ်၏’ ‘ရွေ့လျောခြင်း သဘောမရှိ’ဟု ဆို၏။ အကြင် ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေနေသူ, အိုသူ, သေသူ, ရွေ့လျောသူ, တဖန် ကပ်ရောက်သောသူ မရှိ၊ ထိုဗြဟ္မာ့ဘုံကိုပင် ‘ဤဗြဟ္မာ့လောက၌ ပဋိသန္ဓေနေသူ, အိုသူ, သေသူ, ရွေ့လျောသူ, တဖန် ကပ်ရောက်သောသူ မရှိ’ဟူ၍ ငါသည် ဆို၏။ ဤကိုယ်နှင့် တကွသော ဗြဟ္မာလောကမှတပါး အခြား လွန်မြတ်သော ထွက်မြောက်ရာတရား မရှိသည်ကိုပင် (=မရှိ၍ပင်) ဤကိုယ်နှင့် တကွသော ဗြဟ္မာလောကမှတပါး အခြား လွန်မြတ်သော ထွက်မြောက်ရာတရားလည်း မရှိ’ဟု ငါဆို၏။
၄၄၈
ရဟန်း.. လောက၌ သင့်ထက် ရှေးကျသည့် သမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ကျင့်ကြံမှုကား သင်၏ အသက်နှင့်အမျှပင် ဖြစ်ပေ၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် (ဤကိုယ်နှင့် တကွသော ဗြဟ္မာလောကမှ) တပါး အခြားလွန်မြတ်သော ထွက်မြောက်ရာ ရှိသည်ကိုလည်း ‘(ကိုယ်နှင့်တကွသော ဗြဟ္မာလောကမှ) တပါး အခြားလွန်မြတ်သော ထွက်မြောက်ရာ ရှိ၏’ဟူ၍၎င်း (ဤကိုယ်နှင့် တကွသော ဗြဟ္မာလောကမှ) တပါး အခြား လွန်မြတ်သော ထွက်မြောက်ရာ မရှိသည်ကိုလည်း ‘(ဤကိုယ်နှင့် တကွသော ဗြဟ္မာလောကမှ) တပါး အခြား လွန်မြတ်သော ထွက်မြောက်ရာ မရှိ’ဟူ၍၎င်း သိကုန်ရာ၏။
ရဟန်း.. ထို့ကြောင့် သင့်ကို ငါသည် ဤသို့ဆို၏-- (ဤဆိုလတ္တံ့သောအတိုင်း အခိုင်အမာ ရဲရဲကြီး ပြောဆို၏ဟု ဆိုလိုသည်) သင်သည် (ဤကိုယ်နှင့်တကွသော ဗြဟ္မာလောကမှ တပါး) အခြား လွန်မြတ်သော ထွက်မြောက်ရာကိုလည်း တွေ့လိမ့်မည်မဟုတ်၊ ပင်ပန်းရုံ ဆင်းရဲရုံသာ သင် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။
ရဟန်း.. သင်သည် အကယ်၍ ပထဝီဓာတ်ကို စွဲလမ်းမူ ငါ၏အနီး၌ နေရသူ, ငါ၏တည်ရာ၌ နေရသူ, ငါအလိုရှိတိုင်း ပြုပိုင်သည့် လက်အောက်လူ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ သင်သည် အကယ်၍ အာပေါဓာတ်ကို, တေဇောဓာတ်ကို, ဝါယောဓာတ်ကို, သတ္တဝါတို့ကို, နတ်တို့ကို, မာရ်နတ်ကို, အကယ်၍ ဗြဟ္မာကို စွဲလမ်းမူ ငါ၏အနီး၌ နေရသူ, ငါ၏တည်ရာ၌ နေရသူ, ငါအလိုရှိတိုင်း ပြုပိုင်သည့် ငါလက်အောက်လူ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်”-
ဟု ဤကဲ့သို့ ပြောဆို၏။ (မြတ်စွာဘုရားရှင်က တုံ့ပြန်၍ မိန့်တော်မူသည်မှာ)-
“ဗြဟ္မာ.. ငါဘုရားသည်လည်း ဤသို့သိ၏- ‘အကယ် ဤငါသည် ပထဝီဓာတ်ကို စွဲလမ်းမူ သင်၏အနီး၌ နေရသူ,
၄၄၉
သင်၏တည်ရာ၌ နေရသူ, သင်အလိုရှိတိုင်း ပြုပိုင်သည့် သင့်လက်အောက်လူ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်၊ အာပေါဓာတ်ကို, တေဇောဓာတ်ကို, ဝါယောဓာတ်ကို, သတ္တဝါတို့ကို, နတ်တို့ကို, မာရ်နတ်ကို, အကယ်၍ ငါသည် ဗြဟ္မာကို စွဲလမ်းမူ သင်၏အနီး၌ နေရသူ, သင်၏တည်ရာ၌ နေရသူ, သင်အလိုရှိတိုင်း ပြုပိုင်သည့် သင့်လက်အောက်လူ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်’-ဟု ငါဘုရားသည်လည်း သိပေ၏။
ဗြဟ္မာ.. စင်စစ်သော်ကား ‘ဗကဗြဟ္မာသည် ဤသို့ ကြီးသော တန်ခိုးရှိ၏၊ ဤသို့ ကြီးသော အာနုဘော်ရှိ၏။ ဤသို့ များသော အကျော်အစော အခြံအရံရှိ၏’ဟု သင်၏ ဖြစ်ပုံကိုလည်း ငါဘုရားသိ၏၊ အစွမ်းသတ္တိကိုလည်း ငါဘုရား သိ၏”-
ဟူ၍ မိန့်တော်မူ၏၊ ထိုအခါ ဗကဗြဟ္မာက တဖန် ပြန်ကြားလျှောက်ထား မေးမြန်းသည်မှာ-
“အရှင်မြတ်.. ‘ဗကဗြဟ္မာသည် ဤသို့ ကြီးသော တန်ခိုးရှိ၏။ ဤသို့ ကြီးသော အာနုဘော်ရှိ၏၊ ဤသို့ များသော အကျော်အစော အခြံအရံ ရှိ၏’ဟု အဘယ်သို့ ငါ၏ဖြစ်ပုံကို သင်သိသနည်း၊ အစွမ်းသတ္တိကိုလည်း သင်သိသနည်း”-
ဟူ၍ မေးမြန်းလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဖြေကြားတော်မူသည်မှာ-
“အရပ်မျက်နှာတို့၌ တင့်တယ် ထွန်းလင်းစေလျက် လ,နေတို့ လှည့်လည်ရာ (=လောကဓာတ် စကြဝဠာ တခု တခု) ပမာဏအားဖြင့် လောကဓာတ် စကြဝဠာပေါင်း တထောင်၌ သင်၏အာဏာသည် ဖြစ်၏။ ။(အဓိပ္ပါယ်ကား- လ,နေအစုံတို့ အရပ်မျက်နှာတို့၌ တင့်တယ် ထွန်းလင်းစေလျက် လှည့်လည်ရာ အရပ်ဒေသ အဝန်းအဝိုင်းတခုကို လောကဓာတ် စကြဝဠာတခုဟူ၍ ခေါ်သည်၊
၄၅၀
ထိုသို့သော လောကဓာတ် စကြဝဠာတိုက်ပေါင်း တထောင်၌ သင်၏ အာဏာတန်ခိုး ပြန့်နှံ့သည်-ဟု ဆိုလိုသည်)။
ဤလောကဓာတ် စကြဝဠာပေါင်း တထောင်အတွင်း၌သာ မြတ်သောသတ္တဝါ, ယုတ်သောသတ္တဝါ အပေါင်းကို၎င်း, တပ်မက်မှုရှိသူ, တပ်မက်မှု ကင်းသူတို့ကို၎င်း, ဤစကြဝဠာကို၎င်း, ကျန်သော (၉၉၉) ကိုးရာကိုးဆယ့်ကိုးခုကို၎င်း, ဤအတွင်း၌ သတ္တဝါတို့၏ ပဋိသန္ဓေတည်နေမှု သေမှုကို၎င်း အသင်ဗကဗြဟ္မာသည် သိ၏။
ဗကဗြဟ္မာ.. ‘ဤသို့လျှင် ဗကဗြဟ္မာသည် တန်ခိုးကြီးသူ အာနုဘော်ကြီးသူ များသော အခြံအရံ အကျော်အစောရှိသူ ဖြစ်သည်’ဟု သင်၏ ဖြစ်ပုံကိုလည်း ငါဘုရားသိ၏။ အစွမ်းသတ္တိကိုလည်း ငါဘုရားသိ၏။ (မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ မိန့်ကြားချက် မဆုံးသေးပါ၊ ကြားညှပ်၍ မှတ်ဖွယ်ကို ပြပါဦးမည်)-
(ဤကဲ့သို့ မိန့်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဗကဗြဟ္မာ.. သင်ကား စကြဝဠာတိုက်ပေါင်း တထောင်အတွင်း၌သာ တန်ခိုးအာဏာ ပြန့်နှံ့သူ ဖြစ်၏၊ သို့စေကာမူ ‘ငါသည် အလွန်ကြီးသော ဗြဟ္မာကြီးတဦး ဖြစ်သည်’ဟု သင်ထင်မှတ်၍ နေ၏၊ သင်ကား စကြဝဠာတိုက် တထောင်ကိုသာ မြင်နိုင်သည့် သဟဿီဗြဟ္မာသာ ဖြစ်သည်။ စင်စစ်၌မူ သင်မှတပါး သင့်ထက် သာလွန်ကြသည့် စကြဝဠာတိုက် နှစ်ထောင်ကို မြင်နိုင် စိုးအုပ်နိုင်ကြသည့် ဒွိသဟဿီ ဗြဟ္မာကြီးများ, စကြဝဠာတိုက် သုံးထောင်ကို, လေးထောင်ကို, ငါးထောင်ကို, တသောင်းကို, စကြဝဠာတိုက်ပေါင်း တသိန်းကို မြင်နိုင် စိုးအုပ်နိုင်ကြသည့် သတသဟဿီ ဗြဟ္မာကြီးများကား မရေတွက်နိုင်အောင်ပင် များစွာ ရှိကြကုန်၏၊ သို့စေကာမူ သင်သည် လေးတောင်မျှသော လုံကွင်းဖြင့် အတောင်များစွာ ရှည်လျားသည့် တောင်ရှည်ပုဆိုးကို နှိုင်းပြိုင်မှုပြုလုပ်ရန် အားထုတ်သောသူကဲ့သို့၎င်း (အဋ္ဌကထာလာ ဥပမာ) ဖမျက်နစ်ရုံသောရေ၌ ငုပ်လျှိုးလိုသော သူကဲ့သို့၎င်း (ဋီကာလာ ဥပမာ) နွားခြေရာကွက်ကို ရေနက်ကြီးထင်မှတ်သော ဖားငယ်ကဲ့သို့၎င်း (ပညာရှိများသုံးသည့် ဥပမာ) ‘ငါသည် အလွန်ကြီးသော ဗြဟ္မာကြီးတဦး ဖြစ်သည်’ဟု အထင်ကြီးနေသူ ဖြစ်၏”ဟူ၍ နှိပ်ကွပ်တော်မူလေသည်)။
၄၅၁
ဗကဗြဟ္မာ.. ဤပဌမဈာန်ဘုံမှ တပါးသော ဘုံဘဝသည် ရှိသေးသည်သာတည်း၊ ထိုဘုံဘဝကို သင် မသိ, မမြင်၊ ငါဘုရား သိ၏, မြင်၏။ ဗကဗြဟ္မာ.. အာဘဿရမည်သော ဘုံဘဝသည် ရှိသေးသည်သာတည်း၊ ယင်း အာဘဿရ ဘုံဘဝမှ စုတေခဲ့၍ ဤပဌမဈာန်ဘုံ၌ သင် ဖြစ်လာရ၏။ သင့်အဖို့ရာ (ဤပဌမဈာန်ဘုံ၌) အနေကြာသွားခြင်းကြောင့် ထိုအောက်မေ့မှု = သတိသည် မေ့ပျောက်၍ နေ၏၊ ထို့ကြောင့် ထို(အာဘဿရ) ဘုံဘဝကို သင် မသိ, မမြင်၊ ထို(အာဘဿရ) ဘုံဘဝကို ငါဘုရား သိ၏, မြင်၏၊ ဗကဗြဟ္မာ.. ငါဘုရားသည် ဤသို့ (သင်မသိသည့် အာဘဿရ ဘုံဘဝကို) သိသောကြောင့်လည်း သင်နှင့် ဉာဏ်ပညာအားဖြင့် တူညီသူမဟုတ်ချေ။ အဘယ်မှာ သင့်အောက် နိမ့်ကျပေအံ့နည်း၊ စင်စစ်မှာမူ ငါသာလျှင် သင့်ထက် ဉာဏ်ပညာအားဖြင့် သာလွန်သူဖြစ်၏။ (၁) (မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ မိန့်ကြားချက် မဆုံးသေးပါ။ ကြားညှပ်၍ မှတ်ဖွယ်ကို ပြဆိုပါဦးမည်)-
(ဤဗကဗြဟ္မာကြီးကား အထက်အထက် ဗြဟ္မာ့ပြည်မှ စုတေခဲ့၍ အောက်အောက် ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ ပဋိသန္ဓေ တည်နေသူ ဖြစ်လေသည်၊ ချဲ့ဦးအံ့- ထိုဗကဗြဟ္မာကြီးသည် လွန်ခဲ့သည့် ဘုရားမပွင့်သော ကပ်ကမ္ဘာတခုက ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ကသိုဏ်းရှုမှု = ပရိကံကို ပြုပြီးလျှင် သမာပတ်တို့ကို ဖြစ်စေခဲ့၍ ဈာန် မလျောကျပဲ ထိုဘဝမှ စုတေလတ်သော် မဟာကပ်ငါးရာ အသက်ရှည်သည့် စတုတ္ထဈာန်ဘုံ ဝေဟပ္ဖိုလ်ဘုံ၌ဖြစ်၍ ထိုဝေဟပ္ဖိုလ်ဘုံ၌ အသက်တမ်းပြည့် = မဟာကပ်ငါးရာ တည်နေပြီးလျှင် အောက်ဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေကို တောင့်တ၍ အထက်တန်းစား ရူပါဝစရ တတိယဈာန်ကို ပွါးများပြီးလျှင် ထို(ဝေဟပ္ဖိုလ်ဘုံမှ စုတေလတ်သော်) မဟာကပ်ပေါင်း (၆၄) ခြောက်ဆယ့်လေးကပ် အသက်ရှည်သည့် တတိယဈာန်ဘုံ = သုဘကိဏှ ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်လေသည်။
အထူးမှတ်ရန်မှာ- တစုံတယောက်သောသူသည် အမိသတ်ခြင်းစသော အာနန္တရိယကံပေါင်း များစွာတို့ကို ပြုအပ်ခဲ့သော် ထိုအာနန္တရိယကံပေါင်း များစွာတို့အနက်မှ အားအကြီးဆုံး အလေးဆုံး
၄၅၂
အာနန္တရိယကံ ကသာလျှင် မဟာအဝီစိ အပါယ်ဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေကျိုးပေး၍ ကျန်သော အာနန္တရိယကံများကမူ ပဋိသန္ဓေကျိုး မပေးကြပဲ ထိုပဋိသန္ဓေကျိုးပေးသည့် အာနန္တရိယကံအား အားအထောက်အကူသာ ပေးကြသကဲ့သို့၊ ထို့အတူပင် ရူပဈာန် လေးပါးလုံးတို့ကို ပွါးများအပ်သည်ရှိသော် ထိုဈာန်လေးပါးတို့အနက်မှ အဓိပတိလေးပါးဖြင့် အထူးပြု၍ ပွါးအပ်သော ဈာန်ကသာလျှင် မိမိဆိုင်ရာ ရူပါဝစရဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေကျိုးပေး၍ ကျန်သော ရူပဈာန်တို့ကမူ မိမိတို့ကိုယ်တိုင်က ပဋိသန္ဓေအကျိုးပေးခွင့် မရကြသောကြောင့် ပဋိသန္ဓေကျိုးကို မပေးကြတော့ပဲ ထိုပဋိသန္ဓေကျိုးပေးသည့် ရူပဈာန်အားသာ အသက်တမ်းပြည့် အကျိုးပေးနိုင်ရန် အားအထောက်အကူသာ ပေးကြလေကုန်သည်။ (ဋီကာမှ)
ဗကဗြဟ္မာကြီးသည် ထိုသုဘကိဏှ ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ အသက်တမ်းပြည့် မဟာကပ်ပေါင်း (၆၄) ခြောက်ဆယ့်လေးကပ် တည်နေပြီးလျှင် ရှေးနည်းအတူ အထက်တန်းစား ရူပါဝစရ ဒုတိယဈာန်ကို ပွါးများ၍ (ထိုသုဘကိဏှဘုံမှ စုတေလတ်သော်) မဟာကပ်ပေါင်း (၈)ရှစ်ကပ် အသက်ရှည်သည့် ဒုတိယဈာန်ဘုံ = အာဘဿရ ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်လေသည်။ ထိုဘုံ၌ အသက်တမ်းပြည့် မဟာကပ်ပေါင်း (၈)ရှစ်ကပ် တည်နေပြီးလျှင် ရှေးနည်းအတူ အထက်တန်းစား ရူပါဝစရ ပဌမဈာန်ကို ပွါးများ၍ (ထိုအာဘဿရဘုံမှ စုတေလတ်သော်) အန္တရကပ် အနေအားဖြင့် ခြောက်ဆယ့်လေးကပ် = အသင်္ချေယျကပ် အနေအားဖြင့် တကပ်သာ အသက်ရှည်သည့် ပဌမဈာန်ဘုံ = မဟာဗြဟ္မာဘုံ၌ ဖြစ်လေ၏။
ထိုဗကဗြဟ္မာကြီးသည် မိမိ ယခုရောက်နေဆဲ ပဌမဈာန် မဟာဗြဟ္မာဘုံ၌ ပဌမရှေ့ပိုင်း အချိန်ကာလကမူ မိမိပြုခဲ့သည့် ဈာန်ကုသိုလ်ကံကို၎င်း, မိမိဖြစ်ခဲ့ရသည့် အတိတ်ဘဝ ဘုံဌာနကို၎င်း သိသေး၏၊ အချိန်ကာလ ကြာလွန်လတ်သော်ကား ထိုနှစ်ပါးစုံကိုပင် မေ့လျော့၍ သဿတအယူမှားကို ယူမှားလေတော့၏။ ထို့ကြောင့် ထိုဗကဗြဟ္မာကြီးကို မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ထိုအောက်မေ့မှုသတိ မေ့ပျောက်၍ နေသောကြောင့် ထိုအာဘဿရဘုံဘ၀ကို သင် မသိ မမြင်”စသည် မိန့်ဆိုတော်မူလေသည်။
ဗကဗြဟ္မာကြီး၏ အတိတ်ဖြစ်ရပ်ဇာတ်
ထိုသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်က မိန့်ကြားတော်မူလတ်သောအခါ ဗကဗြဟ္မာကြီးသည် “ရဟန်းဂေါတမသည် ငါ၏ ဘဝအဆက်ဆက်
၄၅၃
အသက်တမ်းကို၎င်း, ဖြစ်ခဲ့ဘူးသည့် ဘုံဘဝ ဌာနများကို၎င်း, ရှေးကပြုခဲ့ဘူးသည့် ဈာန်ကုသိုလ်ကံများကို၎င်း သိ၏၊ ယခုအခါ ငါသည် ရဟန်းဂေါတမကို ရှေးကပြုခဲ့ဘူးသည့် (ငါ၏) ကုသိုလ်ကံကို မေးတော့အံ့”ဟု ကြံစည်စဉ်းစားပြီးနောက် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မိမိ၏ ရှေးကပြုခဲ့ဘူးသော ကောင်းမှုကုသိုလ်ကံကို မေးလေ၏၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဖြေကြား ဟောဆိုတော်မူ၏။
ချဲ့ဦးအံ့– ဤဗကဗြဟ္မာကြီးသည် ရှေးအတိတ်အခါဝယ် အမျိုးကောင်းသားတဦးဖြစ်၍ ကာမတရားတို့၌ အပြစ်ကို မြင်ပြီးလျှင် “ပဋိသန္ဓေနေခြင်း, အိုခြင်း, နာခြင်း, သေခြင်း၏ အဆုံးကို ငါပြုအံ့”ဟု ကြံစည်ကာ တောထွက်၍ ရသေ့ရဟန်းပြုပြီးလျှင် လောကီသမာပတ် ဈာန်များကို ဖြစ်စေ၍ အဘိညာဏ်၏ အခြေပါဒ ဈာန်ကိုရရှိလျက် ဂင်္ဂါမြစ်ကမ်းအနီး၌ သစ်ရွက်မိုးကျောင်းကလေး ဆောက်လုပ်ကာ ဈာန်တရား၌ မွေ့လျော်ခြင်းဖြင့် အချိန်ကို ကုန်လွန်စေ၏။
အထူးအားဖြင့် ထိုသို့နေစဉ်အခါ မကြာမကြာ လှည်းကုန်သည်တို့သည် လှည်းအစီးငါးရာတို့ဖြင့် သဲကန္တာရကို ဖြတ်သန်းသွားလာကြကုန်၏။ သဲကန္တာရ၌ကား နေ့အခါ၌ မသွားနိုင်ပဲ ညဉ့်အခါ၌သာ သွားရခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ထိုသို့ လှည်းကုန်သည်များ သဲကန္တာရခရီးကို ဖြတ်သန်း၍ ညဉ့်အခါ၌ သွားကြသောအခါ ရှေ့ဆုံးလှည်း၏ ရှေ့ဆုံးထမ်းပိုး၌ က-အပ် (ကောက်အပ်)သော နွားတို့သည် သွားကြရင်းပင် (မျက်စိလည်ကာ) နောက်သို့ ပြန်လှည့်၍ လာရင်းလမ်းသို့သာ ရှေးရှူသွားကြလေကုန်၏။ ကျန်သောလှည်းများလည်း ထိုနည်းအတူပင် လာလမ်းသို့ ပြန်လှည့်ကြ၍ အရုဏ်တက်သော အခါကျမှ ကုန်သည်များသည် ပြန်လှည့်လာကြောင်းကို သိရှိကြလေ၏။
ထိုလှည်းကုန်သည်တို့အဖို့ ထိုနေ့ကား သဲကန္တာရကို လွန်မြောက်ရမည့်နေ့ ဖြစ်၏၊ အလုံးစုံသော ထင်း,ရေများကား ကုန်ခဲ့လေပြီ၊ သို့ရကား “ယခုအခါ ငါတို့အသက် မရှိတော့ပြီ”ဟု ကြံစည်ကြ၍ လှည်းများကို ချွတ်ကြကာ နွားများကို လှည်းဘီးတို့၌ ချည်ကြ၍ လူများသည် လှည်းနောက်မြီး အရိပ်သို့ဝင်၍ အိပ်ကြကုန်၏။
ဗကဗြဟ္မာအလောင်း ဈာန်ရရသေ့သည်လည်း နံနက်စောစောပင် သစ်ရွက်မိုးကျောင်းကလေးမှ ထွက်၍ ကျောင်းတံခါး၌ထိုင်လျက် ဂင်္ဂါမြစ်ကို ကြည့်ရှုလတ်သော် ကျောက်စိမ်းတုံးကြီး လိမ့်၍ လိမ့်၍ လာသကဲ့သို့ ဂင်္ဂါမြစ်တပြင်လုံး ကြီးစွာသော ရေအယဉ်ဖြင့်
၄၅၄
လွှမ်းဖုံးစီးဆင်း၍ လာသည်ကို မြင်ရ၍ “ဤလောက၌ ဤသို့သဘောရှိသည့် ချိုမြိန်သောရေကို မရသည့်အတွက် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်နေကြသော သတ္တဝါများ ရှိကြလေသလော”ဟု ကြံစည်ဆင်ခြင်လတ်သော် သဲကန္တာရအတွင်း၌ ဒုက္ခရောက်နေသော ထိုလှည်းကုန်သည်အပေါင်းကို မြင်၍ “ဤသတ္တဝါတို့သည် မပျက်စီးကြပါစေကုန်လင့်”ဟု စိတ်သန်တောင့်တပြီးလျှင် “ဤဂင်္ဂါမြစ်မှ ကြီးစွာသော ရေအစုသည် ပြတ်၍ သဲကန္တာရ၌ လှည်းကုန်သည်များသို့ရှေးရှု စီးသွားစေသတည်း”ဟုအဘိညာဏ်စိတ်ဖြင့် အဓိဋ္ဌာန်လေ၏။
အဘိညာဏ်စိတ် ဖြစ်သည်နှင့် တပြိုင်နက်ပင် မြောင်းတွင်းသို့ စီးဆင်းသည့်အလား ကြီးစွာသော ရေအစုသည် ထိုသဲကန္တာရသို့ စီးသွားလေ၏၊ လူများသည် ရေသံဖြင့် နေရာမှထကြ၍ ရေကို မြင်ကြရလေလျှင် အလွန် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်ရှိကြလျက် ရေမိုးချိုးကြ သောက်ကြပြီးလျှင် နွားများကိုလည်း ရေတိုက်ကြ၍ ချမ်းချမ်းသာသာ မိမိတို့ အလိုရှိရာဌာနသို့ ရောက်ဆိုက်ကြလေကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဗကဗြဟ္မာကြီး၏ ထိုရှေးကုသိုလ်ကံကို ပြတော်မူလိုသည် ဖြစ်၍-
ယံ တွံ အပါယေသိ ဗဟူ မနုဿေ၊
ပိပါသိတေ ဃမ္မနိ သမ္ဗရေတေ။
တံ တေ ပုရာဏံ ဝတသီလဝတ္တံ၊
သုတ္တပ္ပဗုဒ္ဓေါဝ အနုဿရာမိ။
(ဗြဟ္မေ = ဗကသညာ အိုဗြဟ္မာ..)။ တွံ = သင်သည်။ (ပုဗ္ဗေ = အတိတ်ဝေးစွာ ဈာန်ရရသေ့ဖြစ်သည့် ရှေးအခါ၌)။ ဃမ္မနိ သမ္ဗရေတေ = သဲကန္တာရအတွင်းဝယ် နေပူဖြင့် နှိပ်စက်အပ်ကုန်သော။ ပိပါသိတေ = ရေသိပ် (ရေငတ်)၍ နေကုန်သော။ ဗဟူ မနုဿေ = များလှဘိတောင်း လှည်းကုန်သည် လူအပေါင်းတို့ကို။ ယံ အပါယေသိ = အဘိညာဏ် ဈာန်တန်ခိုးဖြင့် အကြင်ရေမိုး သောက်ချိုး သုံးဆောင်စေခဲ့လေပြီ။ တေ = သင်၏။ ပုရာဏံ = ရှေး၌ဖြစ်သော။ တံ ဝတသီလဝတ္တံ = ထိုဆောက်တည်အပ် လေ့လာကျင့်သုံးအပ်သည့် အကျင့်သီလဝတ်ကို။ အဟံ = လူသုံးပါးတို့၏ဆရာ ဘုရားငါသည်။ သုတ္တပ္ပဗုဒ္ဓေါဝ = အိပ်သည့်ယောက်ျား နိုးသောလားသို့။ အနုဿရာမိ = ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏ်ဖြင့် ဖန်ဖန်စေ့စေ့ အောက်မေ့သိမြင်ပေ၏။-
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောကြားတော်မူလေ၏။ (က)
၄၅၅
နောက်တချိန်၌ ထိုရသေ့သည် ဂင်္ဂါမြစ်ကမ်းတခုဝယ် သစ်ရွက်မိုးကျောင်းကလေး ဆောက်လုပ်ကာ တောရွာကလေးတခုကို အမှီဂေါစရဂါမ်ပြုကာ နေထိုင်လေ၏။ ထိုအခါ ခိုးသားဓားပြများသည် ထိုရွာကလေးကို ရိုက်နှက်ပုတ်ခတ် လုယက်၍ ရွှေငွေအနှစ်များကို လုယူကြကာ ကျွဲနွားတို့ကို၎င်း, သုံ့ပန်းလူများကို၎င်း ခေါ်ဆောင်၍ သွားကြလေကုန်၏။ ကျွဲများ နွားများ ခွေးများ လူများသည် ဆူဆူညံညံ ကျယ်စွာသောအသံဖြင့် ဟစ်အော်ကြလေ၏။ ရသေ့သူမြတ်သည် ထိုအသံကို ကြားရ၍ “ဤသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အသို့နည်း”ဟု ဆင်ခြင်သည်ရှိသော် “ရွာနေလူတို့အား ဘေးဖြစ်လေပြီ”ဟု သိ၍ “ငါမြင်စဉ် ဤသတ္တဝါတို့သည် မပျက်စီးကြပါစေကုန် သတည်း”ဟု စိတ်သန်တောင့်တလျက် အဘိညာဏ်၏ အခြေပါဒဖြစ်သော ဈာန်ကိုဝင်စား၍ ထိုဈာန်မှ ထပြီးသော် အဘိညာဏ် ဈာန်စိတ်ဖြင့် ခိုးသားဓားပြတို့၏ ခရီးရင်ဆိုင်၌ မိမိတို့ဆိုင်ရာ ပစ်ခတ်တီးမှုတ် ဟစ်ကြွေးမှုပြုလုပ်ကာ ချီတက်လာသော (ဆင်,မြင်း,ရထား, ခြေလျင်အားဖြင့်) အင်္ဂါလေးရပ်ပါရှိသည့် စစ်တပ်ကြီးကို ဖန်ဆင်းလေသည်။
ခိုးသားဓားပြတို့သည် ထိုစစ်တပ်ကြီးကို မြင်ကြရ၍ “ပြည့်ရှင်မင်းကြီး ထွက်ကြွလာပြီ”ဟု ထင်မှတ်ကြကာ လုယက်ထားသမျှသော ပစ္စည်းများအားလုံးကို စွန့်ပစ် ထွက်ပြေးကြလေကုန်၏။ ရသေ့သူမြတ်သည် “အကြင်ပစ္စည်းသည် အကြင်သူ၏ ဥစ္စာဖြစ်၏၊ ထိုပစ္စည်းသည် ထိုသူ၏ဥစ္စာသာ ဖြစ်စေသတည်း”ဟု အဓိဋ္ဌာန်၏၊ ထိုရှင်ရသေ့ အဓိဋ္ဌာန်ချက်အတိုင်းပင် ဖြစ်လေသည်၊ လူများအပေါင်းသည် ချမ်းသာခြင်းသို့ ရောက်ရှိကြလေသည်။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဗကဗြဟ္မာကြီး၏ ဤရှေးကုသိုလ်ကံကိုလည်း ပြတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍-
ယံ ဧဏိကူလသ္မိ ဇနံ ဂဟီတံ၊
အမောစယီ ဂယှက နီယမာနံ။
တံ တေ ပုရာဏံ ဝတသီလဝတ္တံ၊
သုတ္တပ္ပဗုဒ္ဓေါဝ အနုဿရာမိ။
(ဗြဟ္မေ = ဗကသညာ အိုဗြဟ္မာ..)။ တွံ = သင်သည်။ (ပုဗ္ဗေ = အတိတ်ဝေးစွာ ဈာန်ရရသေ့ဖြစ်သည့် ရှေးအခါ၌)။ ဧဏိကူလသ္မိံ = ဧဏီမည်သောသား အလွန်ပေါများသဖြင့် ဧဏီကုလ အမည်ရသော ဂင်္ဂါမြစ်ဆိပ်ကမ်း၌။ ဂယှကနီယမာနံ = သုံ့ပန်းပြုကာ
၄၅၆
ဖမ်းဆောင်လာသော။ ဇနံ = ရွာ၌နေသူ လူအပေါင်းကို၎င်း။ ဂဟီတံ = ခိုးသူတို့ ယူငင်အပ်သည့် ဥစ္စာစုကို၎င်း။ ယံ အမောစယီ = အင်္ဂါလေးရပ် စစ်တပ်ကို ဖန်ဆင်း၍ ခိုးသူတို့လက်တွင်းမှ ရှင်းရှင်း လွတ်မြောက်စေခဲ့လေပြီ။ တေ = သင်၏။ ပုရာဏံ = ရှေး၌ဖြစ်သော။ တံ ဝတသီလဝတ္တံ = ထိုဆောက်တည်အပ် လေ့လာကျင့်သုံးအပ်သည့် အကျင့်သီလဝတ်ကို။ အဟံ = လူသုံးပါးတို့၏ဆရာ ဘုရားငါသည်။ သုတ္တပ္ပဗုဒ္ဓေါဝ = အိပ်သည့်ယောက်ျား နိုးသောလားသို့။ အနုဿရာမိ = ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏ်ဖြင့် ဖန်ဖန်စေ့စေ့ အောက်မေ့သိမြင်ပေ၏။-
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောကြားတော်မူလေ၏။ (ခ)
တဖန် နောက်တချိန်၌ ဂင်္ဂါမြစ်အထက် (=အညာ)နေ အိမ်တအိမ်သည် ဂင်္ဂါမြစ်အောက် (=အကြေ)နေ အိမ်တအိမ်နှင့် သမီးပေးခြင်း သမီးဆောင်ခြင်း = ထိမ်းမြားမင်္ဂလာသဘင် ဆင်ယင်ကျင်းပ မိတ်ဖွဲ့ကြ၍ လှေချင်းပေါင်းစပ်ကာ ဖောင်ပမာ ပြုလုပ်ကြပြီးလျှင် ထိုအပေါ်၌ များစွာသော ခဲဖွယ်စားဖွယ်များ နံ့သာပန်းမာလ် စသည်များကို တင်ဆောင်ကြ၍ ဂင်္ဂါမြစ်ရေအယဉ်ဖြင့် လာရောက်လေ၏။ လှေပေါ်ပါ လူအများတို့သည် ခဲကြ, စားကြ, ကခုန်ကြ, သီဆိုကြလျက် နတ်ဗိမာန်ကြီးဖြင့် သွားကြရသကဲ့သို့ လွန်စွာ မြူးထူးပျော်ပါး အားရဝမ်းသာ ဖြစ်ရှိကြကုန်၏။
ထိုအခါ ဂင်္ဂါမြစ်၌ စိုးအုပ်နေထိုင်သော နဂါးမင်းသည် ထိုလူများကို မြင်၍ အမျက်ထွက်ကာ “ဤလူများသည် ‘ငါတို့ ဤကဲ့သို့ မြူးထူးပျော်ပါး ကစားလွန်းကြလျှင် ဂင်္ဂါမြစ်နေ နဂါးမင်း အမျက်ထွက်လိမ့်မည်’ဟု ငါ့အပေါ်၌ အမှတ်မပြုကြကုန်၊ ယခုအခါ ထိုလူများကို သမုဒြာတွင်းသို့သာလျှင် ရောက်စေအံ့”ဟု ကြံစည်၍ ကြီးစွာသော ကိုယ်ခန္ဓာအတ္တဘောကို ဖန်ဆင်းပြီးလျှင် ရေကို နှစ်ခြမ်းခွဲ၍ ဖွားကနဲ ပေါ်တက်လာကာ ကြီးစွာသော ပါးပျဉ်းကိုထောင်လျက် တရှူးရှူးအသံကို ပြုလျက် ပေါက်သတ်တော့မည့်အဟန်ဖြင့် တည်နေလေ၏။
လူများအပေါင်းသည် နဂါးမင်းကို မြင်ရ၍ ကြောက်လန့်ရကား ဟစ်အော်ဖောက်ပြန် ကျယ်လောင်သော အသံကို ပြုကြလေ၏၊ ရသေ့သူမြတ်သည် သစ်ရွက်မိုးကျောင်း၌ ထိုင်နေရင်းကပင် ထိုအသံကို ကြားရ၍ “ဤလူများသည် စောစောပိုင်းက က-ခုန်ကြ သီဆိုကြကာ အလွန် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ လာကြကုန်၏၊ ယခုအခါ၌ကား ဘေးတွေ့၍ ကြောက်လန့်သောအသံကို ဟစ်အော်မြည်တမ်းကြကုန်၏၊
၄၅၇
အကြောင်း အသို့နည်း”ဟု ဆင်ခြင်တော်မူလေလျှင် နဂါးမင်းကို မြင်ရ၍ “ငါမြင်စဉ် ဤလူများသည် မပျက်စီးကြပါစေလင့်”ဟု ကြံစည်အောက်မေ့ကာ အဘိညာဏ်၏ အခြေပါဒဈာန်ကို ဝင်စား၍ မိမိ၏ ပကတိအတ္တဘောကို စွန့်ပယ်ကာ ဂဠုန်ငှက်မင်းအသွင် ဖန်ဆင်းပြီးလျှင် နဂါးမင်းအား သုတ်ချီတော့မည့်အဟန် ပြလေ၏။
နဂါးမင်းသည် အလွန်ကြောက်လန့်ကာ ပါးပျဉ်းကို ရုပ်သိမ်း၍ ရေတွင်းသို့ ဝင်လေ၏၊ လူများအပေါင်းသည် ချမ်းသာခြင်းသို့ ရောက်ကြလေ၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဗကဗြဟ္မာကြီး၏ ဤရှေးကောင်းမှု ကုသိုလ်ကံကိုလည်း ပြတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍-
ဂင်္ဂါယ သောတသ္မိ ဂဟီတနာဝံ၊
လုဒ္ဒေန နာဂေန မနုဿကပ္ပါ။
အမောစယိတ္ထ ဗလသာ ပသယှ၊
တံ တေ ပုရာဏံ ဝတသီလဝတ္တံ။
သုတ္တပ္ပဗုဒ္ဓေါဝ အနုဿရာမိ။
(ဗြဟ္မေ = ဗကသညာ အိုဗြဟ္မာ..။ တွံ = သင်သည်။ ပုဗ္ဗေ = အတိတ်ဝေးစွာ ရသေ့ဖြစ်သည့် ရှေးအခါ၌)။ လုဒ္ဒေန = ကြမ်းကြုတ်ခက်ထန်သော။ နာဂေန = ရေနတ်နဂါးသည်။ ဂင်္ဂါယ = ဂင်္ဂါမြစ်၏။ သောတသ္မိံ = ရေအယဉ်၌။ မနုဿကပ္ပါ = နှစ်ရွာနေငြား လူအများကို ပျက်ပြားဆုံးရှုံးစေလိုသောကြောင့်။ ဂဟီတနာဝံ = ခြောက်လှန့် နှိပ်စက်အပ်သော လှေကို။ ဗလသာ = ဝိကုဗ္ဗနိဒ္ဓိ မည်ရှိထင်ရှား အဘိညာဏ်စွမ်းအားဖြင့်။ ပသယှ = လွှမ်းမိုး၍။ အမောစယိတ္ထ = နဂါးဘေးမှ ကင်းဝေး လွတ်မြောက်စေခဲ့ပြီ။ တေ = သင်၏။ ပုရာဏံ = ရှေး၌ဖြစ်သော။ တံ ဝတသီလဝတ္တံ = ထိုဆောက်တည်အပ် လေ့လာကျင့်သုံးအပ်သည့် အကျင့်သီလဝတ်ကို။ အဟံ = လူသုံးပါးတို့၏ဆရာ ဘုရားငါသည်။ သုတ္တပ္ပဗုဒ္ဓေါဝ = အိပ်သည့်ယောက်ျား နိုးသောလားသို့။ အနုဿရာမိ = ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏ်ဖြင့် ဖန်ဖန်စေ့စေ့ အောက်မေ့သိမြင်ပေ၏။-
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောကြားတော်မူလေ၏။ (ဂ)
နောက်တချိန် တခုသောဘဝဝယ် ဤဗကဗြဟ္မာကြီး အလောင်းသည် ကေသဝ-မည်သော ရသေ့သူမြတ် ဖြစ်လေသည်၊ ထိုအခါ၌ အကျွန်ုပ်တို့
၄၅၈
ဘုရားအလောင်းတော်သည် ကပ္ပ-မည်သော လုလင်ဖြစ်ကာ ကေသဝ ရသေ့ဆရာကြီး၏ အနီးထံပါး အမြဲခစား ပြုစုလုပ်ကျွေးသည့် အန္တေဝါသိက တပည့်ဖြစ်လျက် ဆရာကြီး၏ အဘယ်အမှုကို ပြုရမည်နည်းဟု အမြဲ အမိန့်ကိုနာခံသူ, ဆရာကြီး နှစ်သက်သည်ကိုသာ ပြုလုပ်လေ့ရှိသူ, ဉာဏ်ပညာနှင့် ပြည့်စုံသူ, အကျိုးရှိအောင် ကျင့်ကြံသူ ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ ကေသဝ ရသေ့ဆရာကြီးသည် ထိုတပည့်ရင်း ကပ္ပရသေ့ကို ကင်းကွာ၍ သွားလာ နေထိုင် စားသောက်မှု အစရှိသည်ကို ပြုခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်။ ဗာရာဏသီမင်းက ပြုစုလုပ်ကျွေးအပ်ပါသော်လည်း မင်းကိုစွန့်ခဲ့၍ တပည့်ရင်းကြီး ကပ္ပရသေ့ကိုသာ အမှီပြု၍ အသက်မွေးမှုကို ပြုလေသည်။ (ဝတ္ထုကြောင်း အကျယ်ကို စတုက္ကနိပါတ် ကေသ၀ဇာတ်၌ ကြည့်ရှုရာ၏)။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဗကဗြဟ္မာကြီး၏ ဤရှေးကောင်းမှု ကုသိုလ်ကံကိုလည်း ပြတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍-
ကပ္ပေါ စ တေ ဗဒ္ဓစရော အဟောသိ၊
သမ္ဗုဒ္ဓိမန္တံ ဝတိနံ အမညိ။
တံ တေ ပုရာဏံ ဝတသီလဝတ္တံ၊
သုတ္တပ္ပဗုဒ္ဓေါဝ အနုဿရာမိ။
(ဗြဟ္မေ = ဗကသညာ အိုဗြဟ္မာ..။ အဟံ = လူသုံးပါးတို့၏ဆရာ ဘုရားငါသည်။ အတီတေ ဧကသ္မိံ ဘဝေ = အတိတ်ကာလ တခုသော ဘဝတုန်းက)။ တေ = ကေသဝဟု နာမမည်တွင် သူတော်စင်ရသေ့ဖြစ်ခဲ့သော သင်၏။ ဗဒ္ဓစရော = ထံပါးနီးရပ် ဆည်းကပ်မြဲထွေ အန္တေဝါသိက တပည့်ဖြစ်သော။ ကပ္ပေါ = ကပ္ပမည်တွင် ရသေ့သူတော်စင်သည်။ အဟောသိ = ဖြစ်ခဲ့လေပြီ။ (တွံ = သင်သည်။ မံ = ငါ့ကို။ တဒါ = ထိုစဉ်အခါ၌။ သမ္ဗုဒ္ဓိမန္တံ = ကောင်းမြတ်ထူးချွန် ပညာဉာဏ်ရှိသူ ဟူ၍၎င်း။ ဝတိနံ = ကိုယ်ကျင့်သီလ လောက်ငကုံလုံ ပြည့်စုံသူ ဟူ၍၎င်း။ အမညိ = မြတ်နိုးအားရမ်း ချီးမွမ်းခဲ့လေပြီ။ တေ = သင်၏။ ပုရာဏံ = ရှေး၌ဖြစ်သော။ တံ ဝတသီလဝတ္တံ = ထိုဆောက်တည်အပ် လေ့လာကျင့်သုံးအပ်သည့် အကျင့်သီလဝတ်ကို။ အဟံ = လူသုံးပါးတို့၏ဆရာ ဘုရားငါသည်။ သုတ္တပ္ပဗုဒ္ဓေါဝ = အိပ်သည့်ယောက်ျား နိုးသောလားသို့။ အနုဿရာမိ = ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏ်ဖြင့် ဖန်ဖန်စေ့စေ့ အောက်မေ့သိမြင်ပေ၏။-
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောကြားတော်မူလေ၏။ (ဃ)
၄၅၉
ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဗကဗြဟ္မာကြီး၏ အမျိုးမျိုးသော ကိုယ်အဖြစ်တို့က ပြုလုပ်ခဲ့သော ကောင်းမှုကုသိုလ်ကံကို ဟောကြားညွှန်ပြတော်မူ၏၊ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူစဉ်ပင် ဗကဗြဟ္မာကြီးသည် မိမိ၏ အတိတ်ဖြစ်ရပ် ဇာတ်များကို ပြန်၍ အမှတ်ရရှိလေသည်။ ထိုဗကဗြဟ္မာကြီး၏ ဉာဏ်ဝ၌ ဆီမီးအထောင် ထွန်းညှိသောအခါ အဆင်းအမျိုးမျိုး ထင်ရှားသကဲ့သို့ အလုံးစုံသော အတိတ်ကံများ ထင်ရှား၍ ထင်ရှား၍ လာလေကုန်၏။ ဗကဗြဟ္မာကြီးသည် သဒ္ဓါရွှန်းစို ကြည်ညိုသောစိတ် တရိပ်ရိပ် ဖြစ်ရှိလတ်ရကား-
အဒ္ဓါ ပဇာနာသိ မမေတမာယုံ၊
အညမ္ပိ ဇာနာသိ တထာ ဟိ ဗုဒ္ဓေါ။
တထာ ဟိ တျာယံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊
ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ ဗြဟ္မလောကံ။
(မာရိသ = ဒုက္ခခပ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူပြီးသော မြတ်စွာဘုရား။ တွံ = အရှင်ဘုရားသည်)။ အဒ္ဓါ = မချွတ်ဧကန် အမှန်ပင်။ မမ = အကျွန်ုပ်၏။ ဧတံ အာယုံ = ထိုအတိတ်ဘဝက ဖြစ်ခဲ့သမျှ အသက်တမ်းကို။ ပဇာနာသိ = ပိုင်းခြားထင်ထင် သိမြင်တော်မူပါပေ၏။ အညမ္ပိ = (အကျွန်ုပ်၏ အသက်မှတပါး) ဉေယျတရား အားလုံးကိုလည်း။ ဇာနာသိ = ပိုင်းခြားထင်ထင် သိမြင်တော်မူပါပေ၏။ တထာ ဟိ = ထို့ကြောင့်ပင်လျှင်။ ဗုဒ္ဓေါ = သဗ္ဗညူဗုဒ္ဓ မှန်လှပါပေ၏။ တထာ ဟိ = ထိုသို့ သဗ္ဗညူဗုဒ္ဓ မှန်လှသောကြောင့်ပင်လျှင်။ တေ = အရှင်ဘုရား၏။ အယံ ဇလိတာနုဘာဝေါ = ဤထွန်းလင်းတောက်ပြောင် ကိုယ်တော်ရောင် အာနုဘော် သည်။ ဗြဟ္မလောကံ = ဗြဟ္မာ့ပြည်အလုံးကို။ ဩဘာသယံ-ဩဘာသယန္တော = နေ,လရာထောင် မကအောင်ပင် တောက်ပြောင်ထွန်းပလျက်။ တိဋ္ဌတိ = တည်ပါပေ၏။-
ဟူသော ဤဂါထာကို လျှောက်ဆိုလေသည်)။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ကြားညှပ်အနေဖြင့် ဗကဗြဟ္မာကြီး မေးမြန်း လျှောက်ထားချက်အရ အတိတ်ဇာတ် ဖြစ်ရပ်များကို ဟောကြားတော်မူပြီးလျှင် တဖန် မူလ အနုသန္ဓေစကားရပ်နှင့် ဆက်စပ်၍ ဤသို့ ဟောတော်မူအပ်လေသည်-
ဗကဗြဟ္မာ.. သုဘကိဏှမည်သော ဘုံဘဝသည်၎င်း, ဝေဟပ္ဖိုလ်မည်သော ဘုံဘဝသည်၎င်း, အဘိဘူမည်သော
၄၆၀
ဘုံဘဝသည်၎င်း ရှိသေးသည်သာတည်း၊ ထိုဘုံဘဝကို သင် မသိ, မမြင်၊ ထိုဘုံဘဝကို ငါဘုရား သိ၏, မြင်၏။ ဗကဗြဟ္မာ.. ငါဘုရားသည် ဤသို့ (သင်မသိသည့် အဘိဘူဘုံဘဝကို) သိသောကြောင့်လည်း သင်နှင့် ဉာဏ်ပညာအားဖြင့် တူညီသူ မဟုတ်ချေ။ အဘယ်မှာ သင့်အောက် နိမ့်ကျပေအံ့နည်း၊ စင်စစ်မှာမူ ငါဘုရားသာလျှင် ဉာဏ်ပညာအားဖြင့် သင့်ထက် သာလွန်သူဖြစ်၏။
ထို့နောင်မှ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဗကဗြဟ္မာကြီးအား တဆင့်တက်၍ ကိုယ်တော်မြတ်သည် ဗြဟ္မာကြီးနှင့် အသိဉာဏ်ပညာအားဖြင့် တူညီမျှသူ မဟုတ်သည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း, ကိုယ်တော်မြတ်ကသာ အသိဉာဏ် ပညာအားဖြင့် ဗကဗြဟ္မာကြီးထက် သာလွန်မြင့်မြတ်သူ ဖြစ်သည်ကို၎င်း ထင်စွာ ဖော်ပြတော်မူလို၍ ဤဆိုလတ္တံ့သောအတိုင်း ဆက်၍ ဟောတော်မူ၏-
“ဗကဗြဟ္မာ.. ငါဘုရားသည် ပထဝီဓာတ်ကို ပထဝီဓာတ် သဘောအားဖြင့် အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိရှိပြီးလျှင် ပထဝီဓာတ်ဟူသမျှ၏ ပထဝီသဘောအားဖြင့် မရောက်ရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုကာ သိရှိ၍ ပထဝီဓာတ်ကို (တဏှာ, မာန, ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မစွဲယူ၊ ပထဝီဓာတ်၌ (အတ္တ-စသည် တည်သောအနေဖြင့်လည်း) မစွဲယူ၊ ပထဝီဓာတ် (အတ္တ-စသည် ဖြစ်ပွါးထွက်ပေါ်လာသော အနေဖြင့်လည်း) မစွဲယူ၊ ပထဝီဓာတ်ကို ငါ့ဥစ္စာဟူ၍ မစွဲယူ။ ပထဝီဓာတ်ကို (ငါ,ငါ့ဥစ္စာ, ငါ့လိပ်ပြာဟူ၍) မစွဲဆို။ ဗကဗြဟ္မာ.. ငါဘုရားသည် ဤသို့ (သင်မသိသည့် နိဗ္ဗာန်ကို) သိသောကြောင့်လည်း သင်နှင့် ဉာဏ်ပညာ အားဖြင့် တူညီသူမဟုတ်ချေ၊ အဘယ်မှာ သင့်အောက် နိမ့်ကျပေအံ့နည်း၊ စင်စစ်မှာမူ ငါဘုရားကသာလျှင် ဉာဏ်ပညာအားဖြင့် သင့်ထက် သာလွန်သူဖြစ်၏။
ဗကဗြဟ္မာ.. ငါဘုရားသည် အာပေါဓာတ်ကို ၊(ပ)၊ တေဇောဓာတ်ကို ၊(ပ)၊ ဝါယောဓာတ်ကို ၊(ပ)၊
၄၆၁
သတ္တဝါတို့ကို ၊(ပ)၊ နတ်တို့ကို ၊(ပ)၊ မာရ်နတ်ကို ၊(ပ)၊ ဗြဟ္မာကို ၊(ပ)၊ အာဘဿရဗြဟ္မာတို့ကို ၊(ပ)၊ သုဘကိဏှဗြဟ္မာတို့ကို ၊(ပ)၊ ဝေဟပ္ဖိုလ်ဗြဟ္မာတို့ကို ၊(ပ)၊ အဘိဘူဗြဟ္မာကို ၊(ပ)၊ အလုံးစုံ (တေဘူမက သက္ကာယတရား)ကို အလုံးစုံ (တေဘူမက သက္ကာယတရား) သဘောအားဖြင့် အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိရှိပြီးလျှင် အလုံးစုံ (တေဘူမက သက္ကာယတရား) ဟူသမျှ၏ အလုံးစုံ (တေဘူမက သက္ကာယတရား) သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုကာ သိရှိ၍ အလုံးစုံ = တေဘူမက သက္ကာယတရားကို (တဏှာ, မာန, ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မစွဲယူ၊ အလုံးစုံ = တေဘူမက သက္ကာယတရား၌ (အတ္တစသည် တည်သောအနေဖြင့်လည်း) မစွဲယူ၊ အလုံးစုံ = တေဘူမက သက္ကာယတရားမှ (အတ္တ-စသည် ဖြစ်ပွါး ထွက်ပေါ်လာသော အနေဖြင့်လည်း) မစွဲယူ၊ အလုံးစုံ = တေဘူမက သက္ကာယတရားကို ငါ့ဥစ္စာဟူ၍ မစွဲယူ၊ အလုံးစုံ = တေဘူမက သက္ကာယတရားကို (ငါ, ငါ့ဥစ္စာ, ငါ့လိပ်ပြာဟူ၍) မစွဲဆို။ ဗကဗြဟ္မာ.. ငါဘုရားသည် ဤသို့ (သင်မသိသည့် နိဗ္ဗာန်ကို) သိသောကြောင့်လည်း သင်နှင့် ဉာဏ်ပညာအားဖြင့် တူညီသူမဟုတ်ချေ။ အဘယ်မှာ သင့်အောက် နိမ့်ကျပေအံ့နည်း၊ စင်စစ်မှာမူ ငါဘုရားကသာလျှင် ဉာဏ်ပညာအားဖြင့် သင့်ထက် သာလွန်သူဖြစ်၏”-
ဟူ၍ မိန့်တော်မူ၏။ (ထိုအခါ ဗကဗြဟ္မာကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မုသာဝါဒဖြင့် နှိပ်လိုရကား)-
“အရှင်ဘုရား.. အကယ်၍ အလုံးစုံ၏ အလုံးစုံသော သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာတရားဖြစ်ခဲ့မူ ယင်း မရောက်ရာတရားကို သိ၍(ဟူသော) အရှင်၏စကားသည် (ဆိတ်သုဉ်းသောစကား ဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်။ ယင်းကဲ့သို့ ဆိတ်သုဉ်းသောစကား မဖြစ်ပါစေလင့်၊ အရှင်၏စကားသည်
၄၆၂
(အချည်းနှီးသောစကား ဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်။ ထိုကဲ့သို့) အချည်းနှီးသောစကား မဖြစ်ပါစေလင့်”-
ဟူ၍ ပြောဆိုလေ၏။
(ဤ၌။ ။ဗုဒ္ဓဝင်စာဖတ် သူတော်စင်ပရိသတ်တို့ နားမရှုပ်အောင် အနည်းငယ် ရှင်းလင်းဖော်ပြဦးအံ့-
အလုံးစုံဟူသော မြန်မာစကားနှင့် သဗ္ဗဟူသော ပါဠိစကားသည် အနက်အဓိပ္ပါယ် တူမျှ၏။ ထိုသဗ္ဗ = အလုံးစုံဟူသော ပါဠိစကား မြန်မာစကားကို လောကီတရား အားလုံး (=သက္ကာယတရားအားလုံး)ကို ရည်ရွယ်၍လည်း ခေါ်ဆိုသုံးစွဲ၏၊ ထိုသို့ လောကီတရား အားလုံးကို ရည်ရွယ်၍ ခေါ်ဆိုသုံးစွဲအပ်သည့် “သဗ္ဗ = အလုံးစုံ”ဟူသော ပါဠိစကား မြန်မာစကားကို “သက္ကာယသဗ္ဗ= သက္ကာယတရားအားလုံး”ဟူ၍ ခေါ်သည်၊ ယင်း သက္ကာယသဗ္ဗ = သက္ကာယတရားအားလုံး = လောကီတရားအားလုံးကို ရည်ရွယ်၍ အာဒိတ္တပရိယာယသုတ်၌ “သဗ္ဗံ ဘိက္ခဝေ အာဒိတ္တံ”ဟူ၍ ဟောတော်မူအပ်သည်။
ဤပါဠိတော်၌ “ရဟန်းတို့.. အလုံးစုံသော တရားကို ရာဂအစရှိသော မီးတို့သည် လောင်အပ်၏”ဟူရာဝယ် လောကုတ္တရာ တရားများကို ရာဂ, ဒေါသ, မောဟစသော အကုသိုလ်တရားတို့က လုံးဝ အာရုံမပြုနိုင်သောကြောင့် ထိုလောကုတ္တရာ တရားများကို ရာဂအစရှိသော မီးတို့သည် လောင်အပ်၏ဟု မဆိုရချေ၊ လောကီတရားများ = သက္ကာယတရား = ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ တရားများကိုသာ လောဘ, ဒေါသ, မောဟစသော အကုသိုလ်တရားတို့က အာရုံပြုနိုင်သောကြောင့် ထိုလောကီ တရားများကိုသာ ရာဂအစရှိသော မီးတို့သည် တောက်လောင်အပ်၏ဟု ဆိုရသည်။ ထို့ကြောင့် “သဗ္ဗံ = အလုံးစုံသော တရားကို”ဟူသော စကားအရ၌ လောကုတ္တရာတရားများကို လွှတ်၍ လောကီတရားအားလုံး = သက္ကာယတရားအားလုံး = ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ တရားအားလုံးကိုသာ ကောက်ယူရသည်၊ ထို့ကြောင့် ထိုအာဒိတ္တပရိယာယသုတ်လာ “သဗ္ဗ”ကို “သက္ကာယသဗ္ဗ = သက္ကာယတရား အားလုံး”ဟူ၍ ခေါ်ဆိုသည်။
“သဗ္ဗညုတဉာဏ = အလုံးစုံကို သိသောဉာဏ်” ဟူရာ၌ ထိုသဗ္ဗညုတဉာဏ်ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် လောကီတရား အားလုံး, လောကုတ္တရာ အားလုံး, ပညတ်တရား အားလုံးကို သိတော်မူသောကြောင့်
၄၆၃
ထို“သဗ္ဗညုတဉာဏ = အလုံးစုံကို သိသောဉာဏ်”ဟူသော စကား၌ ပါရှိသည့် “သဗ္ဗ = အလုံးစုံ”ဟူသော စကားအရ လောကီ, လောကုတ္တရာ, ပညတ် ရှိရှိသမျှ တရားအားလုံးကို ကောက်ယူရသည်၊ ထို့ကြောင့် ထို“သဗ္ဗညုတဉာဏ”ပုဒ်ပါ သဗ္ဗကို “သဗ္ဗသဗ္ဗ = ရှိရှိသမျှ တရားအားလုံး”ဟူ၍ ခေါ်ဆိုသည်။
ဤမျှဆိုလျှင် တရားစာပေနယ်၌ “သဗ္ဗ = အလုံးစုံ”ဟူ၍ ခေါ်ဆို သုံးစွဲ ဟောပြောမှုသည် (၁) သက္ကာယသဗ္ဗ = သက္ကာယတရား အားလုံး = လောကီတရား အားလုံးကိုသာ ရည်ရွယ်၍ ခေါ်ဆိုသုံးစွဲ ဟောပြောမှုလည်းရှိသည်၊ (၂) သဗ္ဗသဗ္ဗ = လောကီ, လောကုတ္တရာ, ပညတ် ရှိရှိသမျှ တရားအားလုံးကို ရည်ရွယ်၍ ခေါ်ဆိုသုံးစွဲ ဟောပြောမှုလည်း ရှိသည်။ (အချုပ်အားဖြင့်) (၁) သက္ကာယသဗ္ဗ (၂) သဗ္ဗသဗ္ဗဟူ၍ သဗ္ဗ = အလုံးစုံ နှစ်မျိုးရှိသည်ဟူ၍ ဗုဒ္ဓဝင်စာဖတ် ပရိသတ်သူတော်စင်တို့ နားလည်လောက်ပြီ။ ယခုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် ဗကဗြဟ္မာကြီးတို၏ သဗ္ဗ-အရကို စိစစ်ကြစို့-
မြတ်စွာဘုရားရှင်က ကိုယ်တော်မြတ်သည် ဗကဗြဟ္မာကြီးထက် အသိဉာဏ်ပညာအားဖြင့် သာလွန် မြင့်မြတ်သူဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြရာ၌-
(၁) ငါဘုရားသည် (သင်သိသည့်) ပထဝီဓာတ်ကိုလည်း သိသည်။ (သင် မသိသည့်) ပထဝီဓာတ် သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာ နိဗ္ဗာန်တရားကိုလည်း သိသည်။ (၂) ငါဘုရားသည် (သင်သိသည့်) အာပေါဓာတ်ကိုလည်း သိသည်၊ (သင် မသိသည့်) အာပေါဓာတ် သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာ နိဗ္ဗာန်တရားကိုလည်း သိသည်.. (ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့်) (၃) တေဇောဓာတ်၊ (၄) ဝါယောဓာတ်၊ (၅) သတ္တဝါ၊ (၆) နတ်၊ (၇) မာရ်နတ်၊ (၈) ဗြဟ္မာ၊ (၉) အာဘဿရဗြဟ္မာ၊ (၁၀) သုဘကိဏှဗြဟ္မာ၊ (၁၁) ဝေဟပ္ဖိုလ်ဗြဟ္မာ၊ (၁၂) အဘိဘူ ဗြဟ္မာ = အသညသတ်ဗြဟ္မာကို ဆိုလိုသည်၊.. (၁၃) ငါဘုရားသည် (သင် သိသည့်) အလုံးစုံသော တရားကိုလည်း သိသည် = သက္ကာယသဗ္ဗကို ရည်ရွယ်တော်မူသည်၊ (သင် မသိသည့်) အလုံးစုံတရား သဘော အားဖြင့် မရောက်ရာ (နိဗ္ဗာန်)တရားကိုလည်း သိသည်၊-
ဟူ၍ အချက်ပေါင်း (၁၃) တဆယ့်သုံးချက် ဖော်ပြတော်မူခဲ့ရာ ဗကဗြဟ္မာကြီးသည် ရှေ့ (၁၂) တဆယ့်နှစ်ချက်အပေါ်၌ အပြစ်တင်ရန်
၄၆၄
အချက်ကို လုံးဝရှာ၍ မတွေ့ချေ။ နောက်ဆုံး (၁၃) တဆယ့်သုံးခုမြောက် အချက်၌မူ—
(မြတ်စွာဘုရားရှင်က) သက္ကာယသဗ္ဗ = သက္ကာယတရားအားလုံး = လောကီတရား အားလုံးကို ရည်ညွှန်းတော်မူ၍- “ဗကဗြဟ္မာ.. ငါဘုရားသည် အလုံးစုံ (သက္ကာယ = လောကီတရားများ)ကို အလုံးစုံသဘော အားဖြင့် အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု ထူးသောဉာဏ်ဖြင့်လည်း သိသည်။ ယင်းသို့ သိပြီးနောက် (ထိုဝိပဿနာဉာဏ်အထူး၏ ကျေးဇူးပြုပေးချက်ကြောင့် မဂ်ဉာဏ်ဖြင့်) အလုံးစုံ (သက္ကာယ = လောကီတရားစု)၏ အလုံးစုံ သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာ (နိဗ္ဗာန်)တရားကိုလည်း သိသည်”ဟု မိန့်တော်မူခဲ့သည်။ ထိုအနက်အဓိပ္ပါယ်ကို “ငါသည် အလုံးစုံကို အလုံးစုံသဘောအားဖြင့် အထူးသိပြီးလျှင် အလုံးစုံ၏ အလုံးစုံသဘောအားဖြင့် မရောက်ရာ တရားကိုလည်း သိ၍”ဟု အသိခက် လျှို့ဝှက်သောစကားဖြင့် မိန့်ကြားတော်မူလေသည်။
ထိုမိန့်ကြားချက်တွင် “ငါသည် အလုံးစုံကို အလုံးစုံ သဘောအားဖြင့် အထူးသိပြီးလျှင်” ဟူသည်မှာ- “ငါဘုရားသည် အလုံးစုံသော တေဘူမက သက္ကာယတရား လောကီခန္ဓာငါးပါးကို ချင်းတို့၏ အနိစ္စသဘော, ဒုက္ခသဘော, အနတ္တသဘောအားဖြင့် (ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့်) ပိုင်းပိုင်းခြားခြား သိပြီးလျှင်”ဟု ဆိုလိုသည်။ ဤ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်က သက္ကာယသဗ္ဗကိုသာ ရည်ညွှန်း၍ “အလုံးစုံကို အလုံးစုံ သဘောအားဖြင့်”ဟု မိန့်ဆိုတော်မူခြင်းဖြစ်သည်။ ။“အလုံးစုံ၏ အလုံးစုံ သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာတရားကို သိ၍” ဟူသည်မှာ- “အလုံးစုံသော တေဘူမက သက္ကာယတရား လောကီခန္ဓာငါးပါး၏ ချင်းတို့၏ သင်္ခတသဘောအားဖြင့်မရောက်ရာ နိဗ္ဗာန်တရားကို မဂ်ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုကာ သိရှိ၍”ဟု ဆိုလိုသည်။ ။(သင်္ခတတရားမျိုးဖြစ်သည့် ပထဝီဓာတ်, အာပေါဓာတ် အစရှိသော ရုပ်တရားများ၏ ခက်မာမှု, ဖွဲ့စေးမှု အစရှိသော သင်္ခတသဘော၊ ဖဿ, ဝေဒနာ- အစရှိသော သင်္ခတမျိုး နာမ်တရားတို့၏ တွေ့ထိမှု, ခံစားမှု- အစရှိသော သင်္ခတသဘောများသည် အသင်္ခတတရားဖြစ်သည့် နိဗ္ဗာန်၌ လုံးဝမရှိ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော အသင်္ခတတရား၌ကား သင်္ခတသဘောများမှ ဆန့်ကျင်ဖက်ဖြစ်သည့် သန္တိသဘော = ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော ရှိသည်။ ထိုအချက်ကိုပင် ရည်ရွယ်၍ “ပထဝီဓာတ်၏ ပထဝီသဘောအားဖြင့် မရောက်ရာ နိဗ္ဗာန်၊ အာပေါဓာတ်၏ အာပေါသဘောအားဖြင့် မရောက်ရာ နိဗ္ဗာန်၊ (ပ) အလုံးစုံသော သက္ကာယတရား၏ သက္ကာယ သဘောအားဖြင့်
၄၆၅
မရောက်ရာ နိဗ္ဗာန်”ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်ကိုလည်း အထူးသိမှတ်ရာ၏)။
ဤမျှဆိုလျှင် ဗုဒ္ဓဝင်စာဖတ် သူတော်စင်ပရိသတ်တို့အဖို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဗကဗြဟ္မာကြီးအား-
“ငါဘုရားသည် (သင်သိနိုင်မည့်) အလုံးစုံသော သက္ကာယတရား လောကီခန္ဓာ ငါးပါးကိုလည်း ပိုင်းပိုင်းခြားခြား သိ၏၊ (သင်မသိနိုင်သည့်) အလုံးစုံသော သက္ကာယတရား သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာ နိဗ္ဗာန်ကိုလည်းသိ၏”—
ဟု မိန့်ဆိုတော်မူလိုရင်း ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ထိုစကားဝယ် “အလုံးစုံ”အရ လောကီ ခန္ဓာငါးပါး = သက္ကာယသဗ္ဗ တရားကိုသာ ကောက်ယူ၍ “အလုံးစုံ သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာ တရား”အရ နိဗ္ဗာန်ကို ကောက်ယူရမည်ဖြစ်ကြောင်း ကောင်းစွာ သိနိုင်ပေပြီ။
(ဗကဗြဟ္မာကြီးကမူ) အပြစ်တင်ယူတတ်သည့် ဝါဒရှင်ပုဂ္ဂိုလ်တယောက် ဖြစ်သည့်အလျောက် (မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ သက္ကာယသဗ္ဗကို ရည်ညွှန်းမိန့်ဆိုခြင်းကို အလျှင်းပင်မသိပဲ) “အလုံးစုံ”အရ “သဗ္ဗသဗ္ဗ = ရှိရှိသမျှ လောကီတရား လောကုတ္တရာတရား ပညတ်တရား အားလုံး”ဟု အကောက်အယူ လွဲမှားကာ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-
“အရှင်ဘုရား.. အကယ်၍ အလုံးစုံ၏ အလုံးစုံ သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာတရား ဖြစ်ခဲ့မူ ယင်း မရောက်ရာတရားကို သိ၍(ဟူသော) အရှင်ဘုရား၏ စကားသည် (အနက်အဓိပ္ပါယ်မှ ဆိတ်သုဉ်းသောစကား ဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်၊ ယင်းကဲ့သို့) ဆိတ်သုဉ်းသောစကား မဖြစ်ပါစေလင့်။ အရှင်ဘုရား၏ စကားသည် (အချည်းနှီးသောစကား ဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်။ ထိုကဲ့သို့) အချည်းနှီးသောစကား မဖြစ်ပါစေလင့်”-
ဟု မုသာဝါဒဖြင့် နှိပ်လေသည်။
ဗကဗြဟ္မာ၏ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပါယ်မှာ- အရှင်ဘုရား၏ မိန့်ကြားချက်၌-
(၁) အလုံးစုံသောတရားကို ငါသိ၏။
(၂) ထိုအလုံးစုံသော တရား၏ အလုံးစုံ သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာ တရားကိုလည်း ငါသိ၏-
ဟု စကားနှစ်စုရှိလေသည်။ ထိုနှစ်စုတွင်—
၄၆၆
(၁) “အလုံးစုံကို ငါသိ၏”ဟူသော စကား၌ “အလုံးစုံ”ဟူသော စကားဖြင့်ပင် ရှိရှိသမျှ တရားအားလုံး ပါဝင်နေပြီး ယူပြီးဖြစ်သောကြောင့် (တရားအားလုံး ပဌမစကားထဲ၌ပင် ကုန်နေပြီဖြစ်ရကား) (၂) အမှတ်ပြ “ထိုအလုံးစုံသော တရား၏ အလုံးစုံ သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာ တရား”ဟူ၍ မရှိနိုင်တော့ပြီ၊ မရှိပါပဲလျက် ထိုတရားရှိသည့်အနေ ထိုတရားကို ငါသိ၏ဟု ပြောဆိုပါမူ အရှင်ဘုရား၏ ထို(၂)အမှတ်ပြ တရားသည် ကောင်းကင်ပန်း ယုန်ချို လိပ်မွေး ပုဇွန်သွေးဟူသော စကားများကဲ့သို့ စကားအဆိုသာရှိ၍ အနက်ဒြဗ်ဝတ္ထု လုံးဝမရှိသော စကားဖြစ်ပါလိမ့်မည်။
(၂) အမှတ်ပြ “ထိုအလုံးစုံ၏ အလုံးစုံ သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာတရား” အသီးအခြားရှိပါသည် ဆိုလျှင်လည်း (၁)အမှတ်ပြ “အလုံးစုံသော တရား”အရ၌ ထိုတရား မပါဝင်ရကား ထို (၁) အမှတ် တရားသည် အလုံးစုံပင် မဖြစ်နိုင် မဖြစ်ထိုက်၊ ထိုသို့ အလုံးစုံ မဟုတ်ပါပဲလျက် “အလုံးစုံကို ငါသိ၏”ဟုဆိုသော အရှင်ဘုရား၏ စကားသည် ချွတ်လွဲသော မုသားစကား ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။ ဤကဲ့သို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မုသာဝါဒဖြင့် နှိပ်လိုရင်းဖြစ်သည်။ (ဤ၌ မြတ်စွာဘုရားက သက္ကာယသဗ္ဗကို ရည်၍ ဟောတော်မူသဖြင့် တရားနှစ်မျိုးလုံးပင် ရှိသည်၊ ဗကဗြဟ္မာကမူ သဗ္ဗသဗ္ဗ အနေအားဖြင့် အယူမှားသောကြောင့် အနှိပ်မှားလေသည်ဟု အချုပ်မှတ်ယူရာ၏)။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်ကား ထိုဗကဗြဟ္မာကြီးထက် အပြန်အရာ, အပြန်အထောင်, အပြန်အသိန်းအားဖြင့် လွန်ကဲမြင့်မြတ်သည့် ဝါဒရှင် (ဝါဒီပုဂ္ဂိုလ်မြတ်ကြီး) ဖြစ်တော်မူသောကြောင့် “ငါဘုရားသည် အလုံးစုံကိုလည်း ဟောဆိုအံ့သည်သာ၊ အလုံးစုံ၏ အလုံးစုံ သဘောအားဖြင့် မရောက်ရာ နိဗ္ဗာန်တရားကိုလည်း ဟောဆိုအံ့သည်သာဖြစ်သည်။ သင်သည် နားထောင်လော့”ဟု ထိုဗကဗြဟ္မာ၏ အလွဲလွဲ အမှားမှား မုသာဝါဒဖြင့် အပြစ်တင်ချက်ကို ပယ်ဖျက် ချိုးနှိမ်တော်မူရန် အကြောင်းကို ထုတ်ဆောင် ဟောပြလိုသည်ဖြစ်၍-
“ဗကဗြဟ္မာ.. မဂ်ဉာဏ်, ဖိုလ်ဉာဏ်, ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်တို့ဖြင့် အထူးအားဖြင့် ခပ်သိမ်းသော သင်္ခတတရားတို့ထက် ထူးကဲလွန်မြတ်သော တရားအနေဖြင့် သိအပ်သော,
၄၆၇
ပကတိ မံသစက္ခုဖြင့် မမြင်အပ် မမြင်ကောင်းသော (ဝါ) အတူပြုကာ ညွှန်ပြဖွယ်ရာ တရားတပါးမရှိသော ဖြစ်မှု = ဥပါဒ်စွန်း, ပျက်ဆုံးမှု = ဘင်စွန်း အလျှင်းမရှိသော အလုံးစုံ (တရား)ထက် ပြိုးပြက်ထွန်းပြောင် အလင်းရောင်ရှိသော (ဝါ) အခါခပ်သိမ်းပင် အမှောင်ဟူ၍မရှိ ပကတိပြိုးပြက် တလက်လက် ထွန်းပြောင် နေသော နိဗ္ဗာန်တရားသည် ရှိ၏။ (ဤစကားရပ်ဖြင့် အလုံးစုံသော တေဘူမက သက္ကာယတရားစု၏ သက္ကာယတရား သဘောအနေဖြင့် မရောက်ရာ နိဗ္ဗာန်တရား ဧကန်ရှိကြောင်း ရဲရဲတောက် မိန့်တော်မူခြင်း ဖော်ပြတော်မူခြင်း ဖြစ်သည်)။
ထိုနိဗ္ဗာန်တရားကို (၁)ပထဝီဓာတ်၏ ပထဝီသဘောအားဖြင့် မရောက်အပ်၊ (၂) အာပေါဓာတ်၏ အာပေါဓာတ်သဘောအားဖြင့် မရောက်အပ်၊ (၃) တေဇောဓာတ်၏၊ (၄) ဝါယောဓာတ်၏။ (၅) သတ္တဝါတို့၏ သတ္တဝါ သဘောအားဖြင့် မရောက်အပ်၊ (၆) နတ်တို့၏၊ (၇) မာရ်နတ်၏၊ (၈) ဗြဟ္မာတို့၏ ဗြဟ္မာသဘောအားဖြင့် မရောက်အပ်၊ (၉) အာဘဿရ ဗြဟ္မာတို့၏၊ (၁၀) သုဘကိဏှ ဗြဟ္မာတို့၏၊ (၁၁) ဝေဟပ္ဖိုလ် ဗြဟ္မာတို့၏ ဝေဟပ္ဖိုလ်ဗြဟ္မာ သဘောအားဖြင့် မရောက်အပ်၊ (၁၂) အဘိဘူဗြဟ္မာ (=အသညသတ်ဗြဟ္မာ)၏ အဘိဘူဗြဟ္မာ သဘောအားဖြင့် မရောက်အပ်၊ (၁၃) အလုံးစုံ (သက္ကာယတရားအစု)၏ အလုံးစုံ (သက္ကာယ)သဘောအားဖြင့် မရောက်အပ်။ (ဤစကားရပ်ဖြင့် အလုံးစုံကိုလည်း ကိုယ်တော်မြတ် ဟောဆိုကြောင်း ထင်ရှားစေသည်)။
ဤသို့လျှင် သင် ဗကဗြဟ္မာကဲ့သို့သော ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ သိမှီရာ နယ်ပယ်ဖြစ်သော အလုံးစုံသော တေဘူမက = သက္ကာယတရားအစုသည် ရှိ၏၊ ထိုအလုံးစုံသော တေဘူမက = သက္ကာယတရားအစု၏ သက္ကာယတရားသဘော
၄၆၈
အနေအားဖြင့် ထို(ရှေးဆိုအပ်ပြီးဂုဏ် ၄-ချက်နှင့် ပြည့်စုံသည့်) နိဗ္ဗာန်တရားကို မရောက်အပ် မရောက်နိုင်ချေ”-
ဟူ၍ မိန့်တော်မူကာ ကိုယ်တော်မြတ်၏ ဝါဒကို ကြံ့ကြံ့ခိုင်ကျည် တည်စေတော်မူလေ၏။
မြတ်စွာဘုရားနှင့် ဗကဗြဟ္မာကြီးတို့ ပုန်းကွယ်ပျောက်လျှိုး တန်ခိုးပြိုင်ကြခြင်း
ထို့နောင်မှ ဗကဗြဟ္မာသည် မိမိ ယူတိုင်း ယူတိုင်း ပြောတိုင်း ပြောတိုင်းသော “ဤကိုယ်နှင့် တကွသော ဗြဟ္မာ့ဘုံဌာနသည် မြဲ၏ ခိုင်ခံ့၏ တည်တံ့၏”- အစရှိသော စွဲယူချက်အားလုံးကို ထိုထိုအချက်တိုင်းမှာပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်က အပြစ်ကိုပြကာ နှိပ်ကွပ်အပ် စွန့်ပယ်စေအပ်ရကား အခြား တစုံတရာ ယူဖွယ် ပြောဖွယ် ကိုးစားဖွယ်ကို မတွေ့မမြင်၍ မိမိ၏အရှုံးကို ဖုံးလွှမ်းခြင်းငှါ ဝါဒစကား ယှဉ်ပြိုင် ပြောကြားခြင်းကို ပယ်ရှား၍ ပုန်းကွယ်ပျောက်လျှိုး တန်ခိုးပြာဋိဟာချင်း ပြိုင်ဆိုင်လိုရကား-
“အရှင်မြတ်.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် (=ဒီလိုဆိုလျှင်) ငါသည် သင်၏ မျက်မှောက်၌ ယခုပင် ကွယ်လိုက်မည် (=သင် ငါ့ကို မမြင်နိုင်သည့် တန်ခိုးပြာဋိဟာကို ငါပြုမည်)၊ အရှင်မြတ်သည် ရှုလော့”-
ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဗကဗြဟ္မာကို-
“ဗကဗြဟ္မာ.. ထိုသို့ဖြစ်က (တကယ်တော့ သင် စွမ်းနိုင်မည်မဟုတ်ပါ) အကယ်၍ သင်စွမ်းနိုင်ခဲ့လျှင် သင်သည် ငါ၏မျက်မှောက်၌ ယခုပင် ကွယ်လိုက်လော့”-
ဟူ၍ ခွင့်ပြုစကား မိန့်ကြားတော်မူလေ၏။
ဗြဟ္မာတို့မှာ (၁)ပကတိအတ္တဘော (၂) ပြုပြင်ဖန်ဆင်းထားသော အတ္တဘောဟူ၍ = အတ္တဘောနှစ်မျိုး ရှိသည်။ ထိုနှစ်မျိုးတို့တွင် (၁) ပကတိအတ္တဘော = အဦးအစ ပဋိသန္ဓေ တည်နေစဉ်ကဖြစ်သော အတ္တဘောသည် သိမ်မွေ့၏၊ အခြားဗြဟ္မာတို့အဖို့
၄၆၉
(သိမ်မွေ့လွန်းသောကြောင့်) မထင်မမြင်နိုင်၊ ထို့ကြောင့် အခြားသူများ မြင်နိုင်ရန် (၂) ပြုပြင်ဖန်ဆင်းထားသော အတ္တဘော = ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော ကိုယ်ဖြင့်သာလျှင် တည်နေကြလေသည်။ ထို့ကြောင့် ဗကဗြဟ္မာကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်က ခွင့်ပြုစကား မိန့်ကြားတော်မူလိုက်သောအခါ-
လက်ရှိ ပြုပြင် ဖန်ဆင်းထားသော ရုန့်ရင်း ကြမ်းတမ်းသည့် အတ္တဘောကို ရုပ်သိမ်း၍ သိမ်မွေ့နူးညံ့သော ပကတိအတ္တဘောသို့ ပြောင်းလိုက်ရန် စိတ်ညွတ်လေ၏။ ထိုအကြောင်းကို သိတော်မူသဖြင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ဤဗကဗြဟ္မာသည် သိမ်မွေ့သော ပကတိအတ္တဘောဖြင့် မတည်ပဲ ယခုလက်ရှိ ပြုပြင်ဖန်ဆင်းထားသည့် ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော အတ္တဘောဖြင့်သာ တည်စေသတည်း”ဟု အဓိဋ္ဌာန်တော်မူ၏။ ထို့ကြောင့် ဗကဗြဟ္မာကြီးသည် ပကတိ အတ္တဘောသို့လည်း မပြောင်းနိုင်ပဲ ရှိလေသည်။ ထို့ကြောင့် သူ၏ ကိုယ်ကာယကား မပျောက်ကွယ်ပဲ ရှိလေသည်။
တဖန် ဗကဗြဟ္မာကြီးသည် ပကတိအတ္တဘောသို့ မပြောင်းနိုင်သဖြင့် လက်ရှိအတ္တဘောကို ဖုံးလွှမ်းမည့် အမိုက်မှောင်ကြီးကို ဖန်ဆင်းရန် အားထုတ်ပြန်လေသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကလည်း ကိုယ်တော်၏တန်ခိုးဖြင့် ဗကဗြဟ္မာကြီး ဖန်ဆင်းသည့် အမိုက်မှောင်ကို ပယ်ဖျောက်ပစ်လိုက်ပြန်လေသည်။ ထို့ကြောင့် ပုန်းကွယ်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ပဲ ရှိပြန်လေသည်။
ဗကဗြဟ္မာကြီးသည် ပကတိအတ္တဘောသို့လည်း မပြောင်းနိုင်၊ အမိုက်မှောင်ကိုလည်း မဖန်ဆင်းနိုင်သဖြင့် ပုန်းကွယ်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ရကား ပြုမိပြုရာ ပြုလုပ်သောအားဖြင့် ဘုံဗိမာန်အတွင်းသို့ဝင်၍ ပုန်းပြန်၏။ ပဒေသာပင်၌ ပုန်းပြန်၏၊ ဆောင့်ကြောင့် ကုပ်ကုပ်ကလေး ထိုင်နေပြန်၏။ ထိုအခါ ပရိသတ် ဗြဟ္မာအပေါင်းသည် “ဤဗကဗြဟ္မာကြီးသည် ဗိမာန်၌ ပုန်းအောင်းနေ၏။ ပဒေသာပင်၌ ပုန်းအောင်းနေ၏၊ ဆောင့်ကြောင့် ကုပ်ကုပ်ကလေး ထိုင်နေ၏၊ အိုဗကဗြဟ္မာ.. သင်သည် “ငါပုန်းလျှိုး ကွယ်ပျောက်နေ၏”ဟူသော
၄၇၀
အမှတ်သညာကို ဖြစ်မှဖြစ်စေဘိပလေ”ဟူ၍ ပြက်ရယ် ပြောင်လှောင်မှုကို ပြုကြလေသည်၊ ဗကဗြဟ္မာကြီးသည် ဗြဟ္မာအပေါင်းက ပြက်ရယ် ပြောင်လှောင်အပ်ရကား မျက်နှာမသာမယာ ဖြစ်ရှိလေ၏။ ။ဤအကြောင်းအရာများကို အကျဉ်းချုပ်၍ ပါဠိတော်၌-
“ရဟန်းတို့.. ထိုအခါ ဗကဗြဟ္မာသည် ‘ရဟန်းဂေါတမ၏ မျက်မှောက်၌ ငါ ကွယ်လိုက်မည်၊ ရဟန်းဂေါတမ၏ မျက်မှောက်၌ ငါ ကွယ်လိုက်မည်’ဟု ဆိုသော် လည်း ငါဘုရား၏ မျက်မှောက်၌ ကွယ်ခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်”-
ဟူ၍ ဟောတော်မူအပ်လေသည်။
ဤကဲ့သို့ ဗကဗြဟ္မာကြီး မပုန်းကွယ်နိုင်သောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဗကဗြဟ္မာကြီးကို-
“ဗကဗြဟ္မာ.. ထိုသို့ သင်မပုန်းကွယ်နိုင်လျှင် ငါသည် သင်၏မျက်မှောက်၌ ယခုပင် ပုန်းကွယ်လိုက်မည် = သင် ငါ့ကိုမမြင်နိုင်သည့် တန်ခိုးပြာဋိဟာကို ငါပြုတော့မည်”-
ဟူ၍ မိန့်တော်မူ၏။ ထိုအခါ ဗကဗြဟ္မာကြီးသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-
“အရှင်မြတ်.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် အကယ်၍ စွမ်းနိုင်ပါက အရှင်မြတ်သည် ငါ၏မျက်မှောက်၌ ယခုပင် ကွယ်လိုက်လော့”-
ဟူ၍ ပြန်ကြားပြောဆိုလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် (ပါဒကဈာန်၊ အဓိဋ္ဌာန်နှင့်၊ တဖန်ပါဒက၊ စတုတ္ထ၊ ကျတုံအဘိညာ- ဟူသောအတိုင်း) (၁) ရှေးဦးစွာ အဓိဋ္ဌာန်၏ အခြေပါဒဖြစ်သော ရူပါဝစရကိရိယာ စတုတ္ထဈာန်ကို ၀င်စားတော်မူလေ၏၊ (၂) ထို့နောင်မှ ထိုဈာန်မှထ၍ “မဟာဗြဟ္မာကြီးသည်၎င်း, ဗြဟ္မာပရိသတ်သည်၎င်း, အလုပ်အကျွေး ဗြဟ္မာငယ်များသည်၎င်း
၄၇၁
ငါဘုရား၏ အသံကိုသာ ကြားကြ၍ ငါဘုရားကိုကား မမြင်ကြစေကုန်သတည်း”ဟု မဟာကိရိယာ ဉာဏသမ္ပယုတ်ဇော ဝီထိဖြင့် အဓိဋ္ဌာန်တော်မူလေသည်၊ အဓိဋ္ဌာန်ဝီထိ ဖြစ်လေသည်ဟု ဆိုလိုသည်၊ (၃) ထို့နောင်မှ အဘိညာဏ်၏ အခြေပါဒဖြစ်သော ရူပါဝစရကိရိယာ စတုတ္ထဈာန်ကို ၀င်စားတော်မူလေ၏။ (၄)ထိုဈာန်မှ ထတော်မူပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ စိတ်အစဉ်၌ ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဏ် ဝီထိစိတ်အစဉ် ဖြစ်လာလေသည်၊ ထိုဝီထိစိတ်အစဉ်ဝယ် ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဏ် ဈာန်ဇော တကြိမ်စောလိုက်သည်နှင့် တပြိုင်နက် ကိုယ်တော်မြတ်၏ ရူပကာယကြီး ပျောက်ကွယ်သွားလေတော့သည်၊ တဦးတယောက်သော ဗြဟ္မာကမျှ မမြင်ရတော့ချေ။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပျောက်ကွယ်တော်မူရင်းကပင် ကိုယ်တော်မြတ် ဤနေရာ၌ ရှိနေသည်ကို သိသာရန်-
“ဘဝေဝါဟံ ဘယံ ဒိသွာ၊ ဘဝဉ္စ ဝိဘဝေသိနံ။
ဘဝံ နာဘိဝဒိံ ကိဉ္စိ၊ နန္ဒိဉ္စ န ဥပါဒိယိံ။
(ဘောန္တော = စည်းဝေးညီညာ အိုဗြဟ္မာတို့..)။ အဟံ = လူသုံးပါးတို့၏ဆရာ ဘုရားငါသည်။ ဘဝေ = ကာမ, ရူပ, အရူပဟု ဘ၀သုံးပါး ဝဋ်ရထား၌။ ဘယဉ္စ = ပဋိသန္ဓေ အိုနာသေရေး ကြောက်ဖွယ်ဘေးကို၎င်း။ ဝိဘဝေသိနံ = ဘဝကင်းရာ နိဗ္ဗုတာကို ဖွေရှာလမ်းမှား (ဗကဗြဟ္မာကဲ့သို့သော) သတ္တဝါများ၏။ ဘဝဉ္စ = ဘဝသုံးထပ် ဘုံသုံးရပ်ဝယ် မရပ်မနား ဖြစ်ပွါးခြင်းကို၎င်း။ ဒိသွာ ဧဝ = ဉာဏ်မျက်စိဖြင့် တိကျထင်ထင် တွေ့မြင်ရသောကြောင့်ပင်လျှင်။ ကိဉ္စိ ဘဝံ = တစုံတခုသော ဘဝကိုမျှ။ နာဘိဝဒိံ = တဏှာဒိဋ္ဌိတို့၏ အစွမ်းဖြင့် နိစ္စ, ဓုဝ, သဿတ- က စသည်ဖောက်ပြား အထင်မမှားတော့ပြီ။ နန္ဒိဉ္စ = ဘဝတဏှာကိုလည်း။ န ဥပါဒိယိံ = လေးမဂ်လျှံရှိန် ဉာဏ်ပုဆိန်ဖြင့် လေးကြိမ်ဖြတ်တောက် အမြစ်ပါပျောက်သဖြင့် မကပ်ရောက် မစွဲယူတော့ပြီ။” -
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆို ဟောကြားတော်မူ၏။
၄၇၂
ဗြဟ္မာတသောင်း အရိယာဖြစ်ခြင်း
ဤဂါထာ၌။ ။ဘဝံ-ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ဒုက္ခသစ္စာကို ပြတော်မူသည်။ နန္ဒိံ-ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် သမုဒယသစ္စာကို ပြတော်မူသည်။ ဝိဘဝ-သဒ္ဒါဖြင့် နိရောဓသစ္စာကို ပြတော်မူသည်၊ နန္ဒိဉ္စ န ဥပါဒိယိံ-ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် မဂ္ဂသစ္စာကို ပြတော်မူသည်။
ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် စည်းဝေးရောက်ရှိလာကြသော ထိုဗြဟ္မာတို့၏ အဇ္ဈာသယအားလျော်စွာ သစ္စာလေးပါးတို့ကို အကျယ်တဝင့် ဖွင့်ပြတော်မူလျက် ဝိပဿနာ ဉာဏ်ပညာသို့ ရောက်စေပြီးလျှင် အဆုံး၌ အရဟတ္တဖိုလ်ဖြင့် ဒေသနာ၏အထွတ် တပ်ဆင်ယူတော်မူလေသည်။ ဒေသနာနိဂုံး ဆုံးလတ်သောအခါ တရားဒေသနာတော်နောက် ဉာဏ်အစဉ်လျှောက်သဖြင့် ဝိပဿနာ ဉာဏ်တရားသားကို ယူစေကြ၍ ဗြဟ္မာပေါင်း တသောင်းတို့သည် အချို့ကား သောတာပတ္တိဖိုလ်၌, အချို့ကား သကဒါဂါမိဖိုလ်၌, အချို့ကား အနာဂါမိဖိုလ်၌, အချို့ကား အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်ကြလေကုန်၏။ ထိုအခါ ဗြဟ္မာအပေါင်းသည် အလွန် နှစ်သက်အားရမ်း ဝမ်းမြောက်အံ့ဩ ချီးမွမ်းစကား ပြောကြားကြလေသည်။ ထို့ကြောင့် ပါဠိတော်၌-
“ရဟန်းတို့.. ထိုအခါ ဗြဟ္မာသည်၎င်း, ဗြဟ္မာပရိသတ်သည်၎င်း, ဗြဟ္မာအလုပ်အကျွေးတို့သည်၎င်း ‘အချင်းတို့.. ရဟန်းဂေါတမ၏ ကြီးသော တန်ခိုးရှိသည့်အဖြစ်, ကြီးသော အာနုဘော်ရှိသည့် အဖြစ်သည် အံ့ဩဖွယ်ဖြစ်ပေစွာ့၊ မဖြစ်စဘူး အထူးဖြစ်ပေစွာ့၊ သာကီဝင်မင်းသားဖြစ်၍ သာကီဝင်မင်းမျိုးမှ ရဟန်းပြုသော ဤရဟန်းဂေါတမကဲ့သို့ ဤသို့ ကြီးသောတန်ခိုးရှိသူ, ဤသို့ ကြီးသော အာနုဘော်ရှိသူ အခြား တပါးသော သမဏကိုသော်၎င်း, ဗြာဟ္မဏကိုသော်၎င်း ရှေးယခင်အခါက ငါတို့ မြင်လည်း မမြင်ခဲ့စဘူး၊ ကြားလည်း မကြားခဲ့စဘူး။ အချင်းတို့.. သာကီဝင်မင်းသားဖြစ်၍ သာကီဝင်မင်းမျိုးမှ ရဟန်းပြုသော ဤရဟန်းဂေါတမသည် ဘဝ၌မွေ့လျော်
၄၇၃
ဘဝ၌ပျော်ပိုက် ဘဝ၌ဖြစ်ပွါးသော သတ္တဝါအပေါင်း၏ ဘဝကို (အဝိဇ္ဇာ တဏှာ တည်းဟူသော) အမြစ်နှင့်တကွ နုတ်နိုင်ပါပေစွာ့’ဟု အံ့ဩခြင်း မဖြစ်စဘူး စိတ်ဖြစ်ခြင်း ရှိကြလေကုန်၏”-
ဟူ၍ ဟောတော်မူလေသည်။
မာရ်နတ် အနှောက်အယှက် ပေးလာပြန်ခြင်း
ထိုအခါ မာရ်နတ်သည် အမျက်ထွက်ကာ “ငါ လှည့်လည်ကျက်စား သွားလာနေစဉ်ပင် ရဟန်းဂေါတမသည် တရားစကား ဟောကြားပြီးလျှင် ဗြဟ္မာပေါင်း တသောင်းကို ငါ၏ အလိုနိုင်ငံကို လွန်မြောက်စေအပ်ကုန်ပြီ”ဟု စဉ်းစားဆင်ခြင် သိရှိကာ အမျက်ကောဓ ပြင်းထန်စွာ နှိပ်စက်အပ်ရကား အလုပ်အကျွေး ဗြဟ္မာငယ်တယောက်၏ကိုယ်၌ ပူးဝင်ပြန်လေ၏။
(ဤ၌။ ။မာရ်နတ်သည် ဗြဟ္မာတသောင်း အရိယာဖြစ်ကြောင်းကို အဘယ်သို့ သိသနည်းဟူမူ- နယဂ္ဂါဟ မှန်းဆသော အနုမာနဉာဏ်ဖြင့် သိ၏၊ သိပုံမှာ- “ရဟန်းဂေါတမသည် တရားဟောလျှင် သံသရာ၌ အပြစ်, နိဗ္ဗာန်၌ အကျိုးကို ဖော်ပြလျက် တရားနာ ဝေနေယျ သတ္တဝါအပေါင်းကို နိဗ္ဗာန်ကိုမြင်အောင် ဟောပြလေ့ရှိသည်၊ သူဟောသမျှ တရားဒေသနာသည်လည်း သိကြားပစ်လွှတ်လိုက်သော ဝဇိရစိန်လက်နက်ကဲ့သို့ အကျိုးရသည်ချည်းဖြစ်သည်၊ သူ၏ အဆုံးအမ ဩဝါဒအာဏာ၌ တည်ကြသော နတ်လူတို့သည် သံသရာ၌ မထင်ရ မမြင်ရကုန်သည်ချည်း ဖြစ်သည်”ဟု နယဂ္ဂါဟ မှန်းဆသော အနုမာနဉာဏ်ဖြင့် သိ၏)။
ထိုသို့ ပူးဝင်ပြီးနောက် မာရ်နတ်သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို အနှောက်အယှက်စကား ပြောကြားလေသည်။ ထိုအကြောင်းကို ပါဠိတော်၌ ဤဆိုလတ္တံ့သောအတိုင်း ဟောကြားအပ်လေသည်-
ရဟန်းတို့.. ထိုအခါ မာရ်နတ်ယုတ်သည် အလုပ်အကျွေး ဗြဟ္မာငယ်တဦးကို ပူးဝင်၍ ငါဘုရားကို ဤသို့ ပြောဆိုလာ၏၊ ပြောဆိုပုံမှာ-
၄၇၄
အရှင်မြတ်.. အကယ်၍ အရှင်မြတ်သည် ဤသို့ (သစ္စာလေးပါးတရားကို) ခွဲခြား၍ သိပါမူ ဤသို့ သယမ္ဘူဉာဏ်ဖြင့် သစ္စာလေးပါးကို သိပါမူ တပည့်သာဝကတို့သို့ ထိုတရားကို မပို့ဆောင်ပါလင့်၊ ရသေ့ပရိဗိုဇ်ရဟန်းတို့သို့ ထိုတရားကို မပို့ဆောင်ပါလင့်၊ တပည့်သာဝကတို့အား တရားမဟောပါလင့်၊ ရသေ့ပရိဗိုဇ်ရဟန်းတို့အား တရားမဟောပါလင့်၊ တပည့်သာဝကတို့၌ တပ်မက်မောခြင်းကို မပြုပါလင့်၊ ရသေ့ပရိဗိုဇ် ရဟန်းတို့၌ တပ်မက်မောခြင်းကို မပြုပါလင့်။
ရဟန်း.. လောက၌ ကိလေသာရန်သူကို သတ်တတ်သူ = အရဟန္တ, တရားအားလုံးကို ကိုယ်တိုင်သိသူ = သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓတို့ဟူ၍ ဝန်ခံကြသော သင့်ထက်ရှေးကျသည့် သမဏ, ဗြာဟ္မဏတို့သည် ရှိကြကုန်၏၊ ထို သမဏ, ဗြာဟ္မဏတို့သည် တပည့်သာဝကနှင့် ရသေ့ပရိဗိုဇ်ရဟန်းတို့သို့ တရားကို ပို့ဆောင်ကြကုန်၏။ တပည့်သာဝကတို့နှင့် ရသေ့ပရိဗိုဇ် ရဟန်းတို့အား တရားဟောကြကုန်၏။ တပည့်သာဝကတို့နှင့် ရသေ့ပရိဗိုဇ် ရဟန်းတို့၌ မက်မောခြင်းကို ပြုကြကုန်၏။ ထိုသမဏ, ဗြာဟ္မဏတို့သည် တပည့်သာဝကတို့နှင့် ရသေ့ပရိဗိုဇ် ရဟန်းတို့သို့ တရားကို ပို့ဆောင်ကြ၍ တပည့်သာဝကတို့နှင့် ရသေ့ပရိဗိုဇ် ရဟန်းတို့အား တရားဟောကြားကြ၍ တပည့်သာဝကတို့နှင့် ရသေ့ပရိဗိုဇ် ရဟန်းတို့၌ တပ်မက်မောသောစိတ် ရှိကြကုန် ၍ ကိုယ်ခန္ဓာပျက်စီး သေပြီးသည်မှနောက်ဝယ် ယုတ်ညံ့သော အပါယ်ဘုံဘဝ၌ ဖြစ်ကြကုန်၏။ (က)
ရဟန်း.. လောက၌ ကိလေသာရန်သူကို သတ်တတ်သူ = အရဟန္တ, တရားအားလုံးကို ကိုယ်တိုင်သိသူ = သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓတို့ဟူ၍ ဝန်ခံကြသော သင့်ထက်ရှေးကျသည့် သမဏ, ဗြာဟ္မဏတို့သည် ရှိကြကုန်၏၊ ထိုသမဏ, ဗြာဟ္မဏတို့သည် တပည့်သာဝကတို့နှင့် ရသေ့ပရိဗိုဇ်
၄၇၅
ရဟန်းတို့သို့ တရားကို မပို့ဆောင်ကြကုန်။ တပည့်သာဝကတို့နှင့် ရသေ့ပရိဗိုဇ် ရဟန်းတို့အား တရားမဟောကြကုန်။ တပည့်သာဝကတို့နှင့် ရသေ့ပရိဗိုဇ် ရဟန်းတို့၌ မက်မောခြင်းကို မပြုကြကုန်။ ထိုသမဏ, ဗြာဟ္မဏတို့သည် တပည့်သာဝကတို့နှင့် ရသေ့ပရိဗိုဇ် ရဟန်းတို့သို့ တရားကို မပို့ကြကုန်၍ တပည့်သာဝကတို့နှင့် ရသေ့ပရိဗိုဇ် ရဟန်းတို့အား တရားမဟောကြကုန်၍ တပည့်သာဝကတို့နှင့် ရသေ့ပရိဗိုဇ် ရဟန်းတို့၌ တပ်မက်မောသောစိတ် မရှိကြကုန်၍ ကိုယ်ခန္ဓာပျက်စီး သေပြီးသည်မှနောက်ဝယ် မြတ်သော ဗြဟ္မာ့ဘုံဘဝ၌ ဖြစ်ကြကုန်၏။ (ခ)
ရဟန်း.. ထို့ကြောင့် သင့်ကို ငါသည် ဤသို့ ပြောဆိုလို၏- “အရှင်မြတ်.. သင့်ကို ကျွန်ုပ်တိုက်တွန်းပါ၏။ မျက်မှောက်ဘ၀၌ ချမ်းသာစွာနေခြင်းကို အားထုတ်လျက် ကြောင့်ကြမဲ့ နေပါလော့။ အရှင်မြတ်.. တရားမဟောခြင်းသည် ကောင်းမြတ်၏။ သူတပါးကို မဆုံးမပါလင့်-ဟု သင့်ကို ငါသည် ဤသို့ ပြောဆိုလို၏”ဟု ပြောဆိုလာ၏။
ရဟန်းတို့.. ဤသို့ ပြောဆိုသော် ငါဘုရားသည် မာရ်နတ်ယုတ်ကို ဤသို့ မိန့်ဆို၏၊ မိန့်ဆိုပုံမှာ-
“မာရ်ယုတ်.. သင့်ကို ငါဘုရားသိ၏၊ သင်သည် ‘ငါ့ကို ရဟန်းဂေါတမသည် မသိ’ဟု မမှတ်ထင်လင့်။ မာရ်ယုတ်.. သင်သည် မာရ်နတ်ဖြစ်၏။ ဟယ်မာရ်ယုတ်.. ငါဘုရားကို သင်သည် အကျိုးစီးပွါးကို လိုလားခြင်းရှိ၍ ဤသို့ ဆိုလာသည်မဟုတ်၊ ဟယ်မာရ်ယုတ်.. ငါဘုရားကို သင်သည် အကျိုးမဲ့ စီးပွါးမဲ့ကို လိုလားခြင်းရှိ၍ ဤသို့ ဆိုလာ၏။ ဟယ်မာရ်ယုတ်.. သင်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် ‘ရဟန်းဂေါတမ ဟောပြမည့်တရားကို နာယူကြသူတို့သည် ငါ၏နယ်ပယ်ဖြစ်သည့် ဘဝသုံးပါးကို လွန်မြောက်ကုန်ကြလိမ့်မည်’ ဤကဲ့သို့ အကြံအစည် ဖြစ်၏။
၄၇၆
ဟယ်မာရယုတ်.. သင်ပြောဆိုသည့် ထိုသမဏ, ဗြာဟ္မဏတို့သည် ကိုယ်တိုင်က သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ မဟုတ်ကြပါပဲလျက် ‘ငါတို့သည် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဖြစ်ကြကုန်၏’ဟု ဝန်ခံခဲ့ကြလေပြီ။ ဟယ်မာရ်ယုတ်.. ငါဘုရားကား ကိုယ်တိုင်က တရားအားလုံးကို ကိုယ်တိုင်သိသူ = သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာလျှင် ဖြစ်၍ “ငါသည် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဖြစ်၏”ဟု အစစ်အမှန်ကို ဝန်ခံသူ ဖြစ်လေသည်။
ဟယ်မာရ်ဟုတ်.. မြတ်စွာဘုရားသည် တပည့်သာဝကတို့အား တရားကို ဟောသော်၎င်း, မဟောသော်၎င်း ချစ်,မုန်းမရှိ တာဒိဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသည်သာတည်း။ ဟယ်မာရ်ယုတ်.. မြတ်စွာဘုရားသည် တပည့်သာဝကတို့သို့ တရားကို ပို့ဆောင်သော်၎င်း, မပို့ဆောင်သော်၎င်း ချစ်,မုန်းမရှိ တာဒိဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသည်သာတည်း။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ-
ဟယ်မာရ်ယုတ်.. မြတ်စွာဘုရားသည် ပူပန်ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်, တဖန်ဘဝ အသစ်ဖြစ်ခြင်းကို ပြုတတ်ကုန်၍ ပူလောင်ခြင်းနှင့်တကွ ဆင်းရဲခြင်းအကျိုး ရှိကြလျက် နောက်အခါဝယ် ပဋိသန္ဓေ တည်နေဖြစ်ပွါးခြင်း အိုခြင်း သေခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်ကြသည့် အာသဝေါတရားတို့ကို ပယ်အပ်ပြီးကုန်ပြီ၊ အနုသယအမြစ်ပါ အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်အပ်ပြီးကုန်ပြီ၊ နုတ်ပြီးသော ထန်းပင်ရာကဲ့သို့ ပြုအပ်ပြီးကုန်ပြီ၊ တဖန်မဖြစ်အောင် ပြုအပ်ပြီးကုန်ပြီ၊ (သို့ရကား မြတ်စွာဘုရား၏အဖို့မှာ ထိုအာသဝေါတရားတို့သည်) နောက်အခါ ဖြစ်ခြင်းသဘော လုံးဝမရှိကြတော့ချေ။
ဟယ်မာရယုတ်.. ထန်းပင်သည် လည်ဆစ်ပြတ်ခဲ့သော် နောက်ထပ် စည်ပင်ခြင်းငှါ မထိုက်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် မြတ်စွာဘုရားသည် ပူပန်ညစ်ညူးစေတတ်ကုန်, တဖန်ဘဝ အသစ်ဖြစ်ခြင်းကို ပြုတတ်ကုန်၍ ပူလောင်ခြင်းနှင့်တကွ ဆင်းရဲခြင်းအကျိုး ရှိကြလျက် နောက်အခါဝယ် ပဋိသန္ဓေ
၄၇၇
တည်နေဖြစ်ပွါးခြင်း အိုခြင်း သေခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်ကြသည့် အာသဝေါတရားတို့ကို ပယ်အပ်ပြီးကုန်ပြီ၊ အနုသယအမြစ်ပါ အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်အပ်ပြီးကုန်ပြီ၊ နုတ်ပြီးသော ထန်းပင်ရာကဲ့သို့ ပြုအပ်ပြီးကုန်ပြီ၊ တဖန်မဖြစ်အောင် ပြုအပ်ပြီးကုန်ပြီ၊ (သို့ရကား မြတ်စွာဘုရား၏အဖို့မှာ ထိုအာသဝေါတရားတို့သည်) နောက်အခါ ဖြစ်ခြင်းသဘော လုံးဝမရှိကြတော့ချေ”ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ဤသို့လျှင် ဤသုတ်ကို မာရ်နတ်အား စကားမဆိုနိုင်စေခြင်းအားဖြင့်၎င်း, ဗြဟ္မာအား အထူးသိစေခြင်းအားဖြင့်၎င်း ဟောကြားတော်မူအပ်သောကြောင့် “ဗြဟ္မနိမန္တနိကသုတ္တန်”ဟူ၍ ဤသုတ္တန်၏အမည်သည် ဖြစ်၏။
ဤတွင် ဗကဗြဟ္မာကြီးအား နှိမ်နင်းဆုံးမခြင်းအကြောင်း ပြီး၏။
**********
အနာထပိဏ်သူဌေးသမီး စူဠသုဘဒ္ဒါနှင့် ယောက္ခမ (မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ) ဥဂ္ဂသူဌေးတို့အကြောင်း
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သာဝတ္ထိပြည်မွန် ဇေတဝန်ကျောင်း၌ ကိန်းအောင်းမွေ့လျော် နေတော်မူစဉ် အနာထပိဏ်သူဌေး၏သမီး စူဠသုဘဒ္ဒါကို အကြောင်းပြု၍ “ဒူရေ သန္တော ပကာသေန္တိ”- အစရှိသော တရားဒေသနာကို ဟောကြားတော်မူသည်၊ အကြောင်းအရာ အကျယ်ကား-
ဥဂ္ဂမြို့သား ဥဂ္ဂမည်သော သူဌေးသားသည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ ငယ်ရွယ်စဉ် ကာလကပင် သူငယ်ချင်း ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ ထိုသူငယ်ချင်း နှစ်ဦးတို့သည် ဆရာတဦးတည်း၏အထံ၌ ပညာသင်ကြားကြစဉ်ကပင် “ငါတို့နှစ်ယောက် အရွယ်သို့ ရောက်ကြသောအခါ သားသမီးများ ဖြစ်ကြသည်ရှိသော် သားအတွက် သမီးကို တောင်းရမ်းလာသူအား သမီးရှင်ဖြစ်သူက
၄၇၈
သားရှင်ဖြစ်သူအား မိမိသမီးကို ပေးကြစတမ်း”ဟူ၍ အချင်းချင်း ကတိကဝတ် ထားခဲ့ကြလေသည်။
ထိုသူငယ်ချင်း နှစ်ဦးလုံးတို့ပင် အရွယ်သို့ ရောက်ကြသည်ရှိသော် မိမိ မိမိတို့၏ မြို့၌ သူဌေးကြီးရာထူး၌ တည်ရှိကြလေသည်။ ထို့နောက် အခါတပါး၌ ဥဂ္ဂသူဌေးသည် ကုန်ရောင်းဝယ်မှု ပြုလုပ်ရန် လှည်းအစီး (၅၀၀) ငါးရာတို့ဖြင့် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေးအိမ်သို့ ရောက်ရှိလာလေ၏၊ အနာပိဏ်သူဌေးသည် မိမိ၏သမီး စူဠသုဘဒ္ဒါကို ခေါ်ပြီးလျှင် “ချစ်သမီး.. သင်ချစ်သမီး၏ဖခင် ဥဂ္ဂမည်သော သူဌေးသည် ရောက်ရှိလာလေပြီ၊ ထိုသူဌေးအတွက် ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ် ပြုဖွယ်ဥဿုံ အလုံးစုံသည် သင်ချစ်သမီး၏ တာဝန်ဖြစ်သည်”ဟု တာဝန်လွှဲအပ် စေခိုင်းလေ၏။
စူဠသုဘဒ္ဒါသည် “ကောင်းပါပြီ”ဟု ဝန်ခံ၍ ဥဂ္ဂသူဌေး လာရောက်သောနေ့မှစ၍ မိမိလက်ဖြင့်ပင် ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ စားမဲဟင်းလျာ စသည်တို့ကို စီမံ ချက်ပြုတ်လေ၏၊ ပန်း, နံ့သာ, နံ့သာပျော့ (=နံ့သာပျောင်း) စသည်တို့ကို စီမံလေ၏၊ ထမင်းကျွေးသောအခါ၌ ဥဂ္ဂသူဌေးအတွက် ချိုးရေကို စီမံစေပြီးလျှင် ဥဂ္ဂသူဌေး ရေချိုးပြီးသောအချိန်မှစ၍ သူဌေးအတွက် ပြုလုပ်ဖွယ်ကိစ္စ အဝဝတို့ကို ရိုသေစွာ ကိုယ်တိုင်အုပ်ချုပ် ပြုလုပ်လေ၏။
ဥဂ္ဂသူဌေးသည် စူဠသုဘဒ္ဒါ၏ အိမ်ရှင်မကောင်းတို့ဆိုင်ရာ ကိုယ်ကျင့်တရားနှင့် ပြည့်စုံပုံကို မြင်ရ၍ ချစ်ခင်ကြည်ညိုသော စိတ်ရှိရကား တနေ့သ၌ အနာထပိဏ်သူဌေးနှင့် အတူတကွ ချမ်းချမ်းသာသာ စကားနှီးနှော ပြောဆိုတိုင်ပင် ထိုင်နေစဉ် “သူငယ်ချင်း.. ငါတို့သည် ငယ်စဉ်အခါက ဤသို့သော ကတိကဝတ်ကို ပြုခဲ့ထားခဲ့ကြပြီ”ဟု အမှတ်ရစေ၍ စူဠသုဘဒ္ဒါကို မိမိ၏သားအတွက် တောင်းရမ်းလေ၏၊ အထူးအားဖြင့် ဥဂ္ဂသူဌေးသည် ပင်ကိုယ် ပကတိကပင် မိစ္ဆာအယူရှိသူ ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် အနာထပိဏ်သူဌေးသည် (မိမိသဘောအတိုင်း) ဆုံးဖြတ်ချက် မချမှတ်သေးပဲ မြတ်စွာဘုရားရှင်အား ထိုအကြောင်းကို
၄၇၉
လျှောက်ထား၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဥဂ္ဂသူဌေး၏ သောတာပတ္တိ မဂ်ဖိုလ်ရကြောင်း ရှေးကောင်းမှု (=ဥပနိဿယည်း)ကို မြင်တော်မူ၍ ခွင့်ပြုတော်မူအပ်ရကား “ပုညလက္ခဏဒေဝီ” သူဌေးကတော်ကြီးနှင့် တိုင်ပင်ပြီးလျှင် ဥဂ္ဂသူဌေး၏ တောင်းရမ်းသောစကားကို လက်ခံ၍ နေ့ရက်သတ်မှတ်ပြီးသော် သမီးစူဠသုဘဒ္ဒါကို ဓနဉ္စယသူဌေးကြီးသမီး ဝိသာခါကို ပေးအပ်၍ လွှတ်သကဲ့သို့ ကြီးစွာသော ထိမ်းမြားမင်္ဂလာ အခမ်းအနား အဆောင်အယောင်များကို ပြုလုပ်စီမံ၍ သမီးသုဘဒ္ဒါကို အနီးသို့ ခေါ်ပြီးလျှင်-
“ချစ်သမီး.. ယောက္ခမအိမ်၌နေသော ချွေးမမည်သည်—
(၁) အိမ်တွင်းကမီးကို အပြင်သို့ မထုတ်ဆောင်ရ။ (=ယောက္ခမ လင်သား၏ အပြစ်စကားကို အခြားအိမ်များသို့ မပြောကြားရဟု ဆိုလိုသည်)။
(၂) အပြင်အပအိမ်ကမီးကို မိမိအိမ်တွင်းသို့ မသွင်းဆောင်ရ။ (=အိမ်နီးနားချင်းများက ယောက္ခမ လင်သား၏ အပြစ်စကား ပြောကြားကြသော် ထိုစကားကို ယောက္ခမ လင်သားတို့အား မပြောကြားရဟု ဆိုလိုသည်)။
(၃) ပြန်ပေးသော သူတို့အားသာ ပေးရမည်။ (=မိမိအိမ်က ငှါးရမ်းသွားသော ပစ္စည်းများကို တဖန်ပြန်၍ မှန်မှန်ပေးသော သူတို့အားသာလျှင် နောက်ထပ်တဖန် ငှါးရမ်းရမည်ဟု ဆိုလိုသည်)။
(၄) ပြန်မပေးသော သူတို့အား မပေးရ။ (=မိမိအိမ်က ငှါးရမ်းသွားသော ပစ္စည်းများကို တဖန်ပြန်၍ မှန်မှန် မပေးသူတို့အား နောက်ထပ်တဖန် ငှါးရမ်းမှု မပြုရဟု ဆိုလိုသည်)။
(၅) ပေးသော်၎င်း, မပေးသော်၎င်း ပေးရမည်။ (=ဆင်းရဲနွမ်းပါးသော ဆွေမျိုးမိတ်သင်္ဂဟများ မိမိအိမ်သို့ ရောက်လာကြလျှင် ထိုသူများက တဖန်ပြန်၍
၄၈၀
ပေးနိုင်သည်ဖြစ်စေ, မပေးနိုင်သည်ဖြစ်စေ ထိုဆင်းရဲနွမ်းပါးသော ဆွေမျိုးမိတ်သင်္ဂဟများအား ဧကန် ပေးသင့်၏ဟု ဆိုလိုသည်)။
(၆) ချမ်းသာစွာ ထိုင်နေရမည်။ (=ယောက္ခမ လင်သားတို့ကို မြင်လျှင် အလျင် ကိုယ်ကထရမည်။ ယင်းသို့ ထရမည့်နေရာ၌ ကိုယ်ကထိုင်နေရန် မသင့်လျော်ဟု ဆိုလိုသည်)။
(၇) ချမ်းသာစွာ စားရမည်။ (=ယောက္ခမ လင်သားတို့၏ အလျင် မိမိက မစားမူ၍ ထိုသူများကို အလျင် ကျွေးမွေးပြီးလျှင် အိမ်သူအိမ်သားအားလုံး အစာထမင်း အစေ့အင ရ,မရကို သိအောင်စိစစ်ပြီးနောက်မှ မိမိက စားရမည်ဟု ဆိုလိုသည်)။
(၈) ချမ်းသာစွာ အိပ်ရမည်။ (=ယောက္ခမ လင်သားတို့၏ အလျင် မိမိက အိပ်ရာပေါ်သို့တက်၍ မအိပ်ရ။ ထိုသူတို့အတွက် ပြုသင့်သော ဝတ်ကြီး ဝတ်ငယ်များကို ပြုပြီးနောက်မှ မိမိက အိပ်ရမည်ဟု ဆိုလိုသည်)။
(၉) မီးကို ရိုသေစွာ ပြုစုလုပ်ကျွေးရမည်။ (=ယောက္ခမ လင်သားတို့ကို မီးပုံကြီးကဲ့သို့၎င်း, အဆိပ်ထန်ပြင်း မြွေနဂါးမင်းကဲ့သို့၎င်း အောက်မေ့ မှတ်ထင်ကာ ရိုသေစွာ ကြည့်ရှုရမည်၊ မျက်စောင်းထိုး မျက်မှောင်ကျိုး၍ မရိုမသေ မကြည့်ရဟု ဆိုလိုသည်)။
(၁ဝ) အိမ်တွင်းနတ်တို့ကို ရှိခိုးရမည်။ (=ယောက္ခမ လင်သားတို့ကို အိမ်ဦးနတ်အဖြစ်ထား၍ ကိုးစားရိုသေရမည်ဟု ဆိုလိုသည်)။
ဤကဲ့သို့ ဓနဉ္စယသူဌေးကြီးက သမီးဝိသာခါအား ဩဝါဒပေးသည့် နည်းအတိုင်းပင် အဆုံးအမ ဩဝါဒ ဆယ်ချက်တို့ကိုပေး၍-
၄၈၁
“ရောက်ရာအရပ်၌ ကျွန်ုပ်၏သမီး စူဠသုဘဒ္ဒါ၏အပြစ် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော် အမောင်တို့ တရားလမ်းအတိုင်း သုတ်သင်ဆုံးဖြတ် ရှင်းလင်းရမည်”-
ဟု ပြောဆိုမှာတမ်းကာ သူကြွယ်ပညာရှိ ရှစ်ယောက်တို့ကို အာမခံပုဂ္ဂိုလ်များအဖြစ် ထည့်လိုက်၍ သမီးစူဠသုဘဒ္ဒါအား ဥဂ္ဂသူဌေးအိမ်သို့ လွှတ်လိုက်ရမည့်နေ့၌ မြတ်စွာဘုရား အမှူးပြုသော ရဟန်းသံဃာအား ကြီးစွာသော အလှူဒါနကို ပေးလှူ၍ ရှေးဘဝက မိမိသမီးပြုခဲ့သော ကောင်းမှုကုသိုလ်တို့၏ အကျိုးပေးတင့်တယ်ပုံကို လူအပေါင်းအား ထင်ရှားပြသကဲ့သို့ ကြီးစွာသော အဆောင်အယောင် အခမ်းအနားဖြင့် သမီးစူဠသုဘဒ္ဒါကို ဥဂ္ဂသူဌေးအိမ်သို့ လွှတ်လိုက်လေ၏။
စူဠသုဘဒ္ဒါ သူဌေးသမီး အစဉ်သဖြင့် မြို့သို့ရောက်သောအခါ၌ ယောက္ခမတအိမ်လုံးနှင့်တကွ မြို့သူမြို့သား လူအများသည် ခရီးဦးကြိုဆိုမှု ပြုကြလေ၏။ စူဠသုဘဒ္ဒါသည်လည်း မိမိ၏ဘုန်းကံ အသရေ၏ တင့်တယ်ပုံကို ထင်ရှားစိမ့်သောငှါ ဝိသာခါ သူဌေးသမီးကဲ့သို့ တမြို့လုံးအား မိမိကိုယ်ကိုပြလျက် ရထားထက်၌ ရပ်တည်၍ မြို့တွင်းသို့ဝင်ပြီးသော် မြို့သူမြို့သားတို့က ပို့သအပ်သော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများကို လက်ခံကာ ထိုထိုမြို့သူမြို့သားတို့ထံ ဂုဏ်ဒြဗ်နှင့် ထပ်မိလိုက်လျောအောင် လက်ဆောင်တုံ့ တဖန်ပြန်လည်ပေးလျက် တမြို့လုံးကို မိမိ၏ အလိမ္မာဂုဏ်တို့ဖြင့် တစပ်တည်း ဖွဲ့စပ်မိအောင် ပြုလေ၏။
အထူးအားဖြင့် စူဠသုဘဒ္ဒါ၏ ယောက္ခမ (မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ) ဥဂ္ဂသူဌေးသည် မိမိအိမ်ဝယ် မင်္ဂလာပွဲသဘင် ဆင်ယင်ကျင်းပသောနေ့ အစရှိသည်တို့၌ အစေလက (=အဝတ်မလွှမ်းသည့် တက္ကတွန်း) ဆရာကြီးများအား ပူဇော်သက္ကာရမှု ပြုသည်ရှိသော် “ချွေးမသည် လာရောက်ကာ ငါတို့၏ ဆရာရဟန်းများကို ရှိခိုးလှည့်လော့”ဟု လူလွှတ်၍ ခေါ်စေလေ၏။ စူဠသုဘဒ္ဒါသည် ရှက်သဖြင့် အဝတ်မလွှမ်း = တက္ကတွန်းတို့ကို မကြည့်ဝံ့ရကား ထိုပူဇော်ရာဌာနသို့ မသွားလိုပဲ ငြင်းဆန် ပယ်ရှားခဲ့လေ၏။
၄၈၂
ဥဂ္ဂသူဌေးသည် ချွေးမ စူဠသုဘဒ္ဒါကို အဖန်ဖန် လူလွှတ်၍ ခေါ်စေသော်လည်း စူဠသုဘဒ္ဒါက ငြင်းဆန်မြဲ ငြင်းဆန် ပယ်ရှားမြဲ ပယ်ရှားအပ်ရကား အမျက်ပြင်းစွာထွက်၍ “အမောင်တို့.. သင်တို့သည် ထိုစူဠသုဘဒ္ဒါကို အိမ်မှ ဆွဲငင်နှင်ထုတ်ကြလော့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ စူဠသုဘဒ္ဒါသည် “ငါ့အပေါ်မှာ အကြောင်းမဟုတ်သဖြင့် အပြစ်တင်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင် = အပြစ်တင်သည်ကို ငါမခံနိုင်”ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် အာမခံထည့်လိုက်သော သူကြွယ်ပညာရှိ ရှစ်ယောက်တို့ကို အခေါ်ခိုင်း၍ ထိုအကြောင်းကို မျက်နှာစုံညီ တင်ပြ ပြောဆိုလေ၏။ ထိုသူကြွယ်ပညာရှိ ရှစ်ယောက်တို့သည် စူဠသုဘဒ္ဒါ၏ လုံးဝ အပြစ်မရှိသည်၏အဖြစ်ကို သိရှိကြပြီးသော် ဥဂ္ဂသူဌေးကို စူဠသုဘဒ္ဒါမှာ တစုံတရာ အပြစ်မရှိကြောင်းကို ပြောကြား သိစေကြကုန်၏။
ဥဂ္ဂသူဌေးသည် “ရှင်မ.. ဤစူဠသုဘဒ္ဒါသည် ငါ၏ဆရာ ရဟန်းတို့ကို ‘အရှက်မရှိသူများ’ဟု ပြောဆိုကာ ရှိမခိုးခဲ့”ဟု မိမိ၏ သူဌေးကတော်အား ပြောကြားလေ၏၊ သူဌေးကတော်ကြီးသည် “ဤချွေးမ စူဠသုဘဒ္ဒါ၏ ဆရာရဟန်းများကား ဘယ်လိုရဟန်းများ ဖြစ်ကြသနည်း၊ ဤစူဠသုဘဒ္ဒါသည် သူ၏ဆရာ ထိုရဟန်း များကို အလွန်အမင်း ချီးမွမ်းပြောဆိုဘိ၏”ဟု ကြံစည်၍ စူဠသုဘဒ္ဒါကို မိမိထံမှောက် အရောက်ခေါ်စေပြီးလျှင်-
ကီဒိသာ သမဏာ တုယှံ၊
ဗာဠှံ ခေါ နေ ပသံသသိ။
ကိံ သီလာ ကိံ သမာစာရာ၊
တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတာ။
(သုဘဒ္ဒေ = ငါတို့ချွေးမ စူဠသုဘဒ္ဒါ..)။ တုယှံ = သင်၏။ သမဏာ = ကိုးကွယ်ရာပြဋ္ဌာန်း ဆရာရဟန်းတို့သည်။ ကီဒိသာ = ဘယ်သို့ရှုအပ် အကျင့်မြတ်ဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံကြသနည်း။ (တွံ = သင်သည်)။ နေ = ထိုရဟန်းဂေါတမနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတို့ကို။
၄၈၃
ဗာဠှံ = အလွန်အမင်း အပြင်းအထန်။ ပသံသသိ = ချီးမွမ်းစကား ပြောကြားဘိ၏။ (တေ = ထိုသင့်ဆရာ ရဟန်းဂေါတမနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတို့သည်)။ ကိံ သီလာ = ဘယ်သို့ထူးတုံ အလေ့ဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံကြသနည်း။ ကိံ သမာစာရာ = ဘယ်လိုထူးလင့် ကိုယ်အကျင့်နှင့် ပြည့်စုံကြသနည်း။ ပုစ္ဆိတာ = ငါမေးအပ်သော သင်သည်။ တံ = ထိုအကြောင်းကို။ မေ = ငါ့အား။ အက္ခာဟိ = အဖြေစကား အမှန်အတိုင်း ပြောကြားလော့” -
ဟူ၍ ပြောဆိုမေးမြန်းလေ၏။
ထိုအခါ စူဠသုဘဒ္ဒါသည် သူဌေးကတော်ကြီးအား မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတို့၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြလိုသည်ဖြစ်၍ ဤဆိုလတ္တံ့သော ဂါထာတို့ကို ရွတ်ဆိုဖြေကြားလေ၏-
သန္တိန္ဒြိယာ သန္တမာနသာ၊
သန္တံ တေသံ ဂတံ ဌိတံ။
ဩက္ခိတ္တစက္ခူ မိတဘာဏီ၊
တာဒိသာ သမဏာ မမ။ (၁)
(အယျေ = ယောက္ခမတွင်ခေါ် သူဌေးကတော်..)။ မမ = ကျွန်တော်မ၏။ (အာစရိယာ = ဆရာသခင် ကျေးဇူးရှင် ဖြစ်တော်မူကြသည့် မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်)။ သန္တိန္ဒြိယာ = သူဌေးကတော်ကြီးတို့၏ ကိုးကွယ်ရာ ဆရာတက္ကတွန်းများကဲ့သို့ ဖောက်ပြားလျှပ်ပေါ်ခြင်း အလျှင်းမရှိ ပကတိတည်ငြိမ်သော ဣန္ဒြေနှင့် ပြည့်စုံတော်မူကြကုန်၏။ သန္တမာနသာ = ကိလေသာဟူ အပူမလိမ်း အေးငြိမ်းသော စိတ်ရှိတော်မူကြကုန်၏။ (တေန = ထို့ကြောင့်)။ တေသံ = ထိုအကျွန်ုပ်၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့၏။ ဂတံ = ပဒုံစက်ပန်း
၄၈၄
ကြွချီမြန်းခြင်းသည်၎င်း။ ဌိတံ = ရွှေစက်စုံညီ ရပ်တည်ခြင်းသည်၎င်း။ သန္တံ = ဖူးမြင်သူ သဒ္ဓါတက်အောင် ငြိမ်သက် တည်ကြည်လှပေ၏။ (တေ = ထိုအကျွန်ုပ်၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်)။ ဩက္ခိတ္တစက္ခူ = ထမ်းပိုးတပြန် မလွန်စေရ ကြည့်ရှုကြသဖြင့် ချအပ်သော မျက်လွှာရှိတော်မူကြကုန်၏။ မိတဘာဏီ = အချိန်ကာလ ဌာနနှင့်ကိုက်ညီ အတိုင်းအရှည်နှင့်ယှဉ်သော စကားကို ပြောကြားလေ့ရှိကုန်၏။ မမ သမဏာ = ကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်။ တာဒိသာ = ထိုသို့ ရှုအပ်တုံ ကြည်ညိုဖွယ်အကျင့်ဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူကြကုန်၏။ (၁)
ကာယကမ္မံ သုစီ နေသံ၊
ဝါစာကမ္မံ အနာဝိလံ။
မနောကမ္မံ သုဝိသုဒ္ဓံ၊
တာဒိသာ သမဏာ မမ။ (၂)
(အယျေ = ယောက္ခမတွင်ခေါ် သူဌေးကတော်..)။ နေသံ = ထိုကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့၏။ ကာယကမ္မံ = ကိုယ်ဖြင့်ပြုဖန် ကာယကံမှု အစုစုသည်။ သုစီ = အကုသိုလ်ညစ် အပြစ်မတွယ် စင်ကြယ် သန့်ရှင်းလှပေ၏။ ဝစီကမ္မံ = နှုတ်ဖြင့်မြွက်ဖန် ဝစီကံမှု အစုစုသည်။ အနာဝိလံ = အကုသိုလ်ဟူ မြူအညစ်စု နောက်ကျုခြင်းမရှိ ပကတိ ကြည်လင်လှပေ၏။ မနောကမ္မံ = စိတ်ဖြင့်ကြံဖန် မနောကံမှု အစုစုသည်။ သုဝိသုဒ္ဓံ = ဒုစရိုက်မှုလှေး အညစ်အကြေးတို့မှ ကင်းဝေး စင်ကြယ်လှပေ၏။ မမ သမဏာ = ကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်။ တာဒိသာ = ထိုသို့ ရှုအပ်တုံ ကြည်ညိုဖွယ်အကျင့်ဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူကြကုန်၏။ (၂)
၄၈၅
ဝိမလာ သင်္ခမုတ္တာဘာ၊
သုဒ္ဓါ အန္တရဗာဟိရာ။
ပုဏ္ဏာ သုဒ္ဓေဟိ ဓမ္မေဟိ၊
တာဒိသာ သမဏာ မမ။ (၃)
(အယျေ = ယောက္ခမတွင်ခေါ် သူဌေးကတော်..)။ တေ = ထိုကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်။) သင်္ခမုတ္တာဘာ = ခရုသင်းနှယ် ပုလဲသွယ်ကဲ့သို့။ ဝိမလာ = ကိလေသာအညစ်အကြေး ကင်းဝေး စင်ကြယ်တော်မူကြကုန်၏။ အန္တရဗာဟိရာ = အတွင်းအပ နှစ်ဌာနလုံးတို့ပင်။ သုဒ္ဓါ = အပြစ်ဟူ၍ မြူမရှိလျှင်း သန့်ရှင်း စင်ကြယ်တော်မူကြကုန်၏။ သုဒ္ဓေဟိ ဓမ္မေဟိ = သန့်ရှင်းစင်ကြယ် သုံးသွယ်သော သိက္ခာတရားတို့နှင့်။ ပုဏ္ဏာ = ဝန်းကျင်ကုံလုံ ပြည့်စုံတော်မူကြကုန်၏။ မမ သမဏာ = ကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်။ တာဒိသာ = ထိုသို့ ရှုအပ်တုံ ကြည်ညိုဖွယ်အကျင့်ဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူကြကုန်၏။ (၃)
လာဘေန ဥန္နတော လောကော၊
အလာဘေန စ ဩနတော။
လာဘာလာဘေန ဧကဋ္ဌာ၊
တာဒိသာ သမဏာ မမ။ (၄)
(အယျေ = ယောက္ခမတွင်ခေါ် သူဌေးကတော်..)။ လောကော = လောကရှိသူ လူအပေါင်းသည်။ လာဘေ န = ပယောဂသမ္ပတ္တိနှင့် မိမိပြုခဲ့သော ကုသိုလ်ကံ = နှစ်တန်အကြောင်း စုပေါင်းဖန်လျှင်း လာဘ်ရခြင်းကြောင့်။ ဥန္နတော = မာန်တံခွန်ထူ တလူလူ တက်ကြွပေ၏။ အလာဘေန စ = ပယောဂဝိပတ္တိနှင့် မိမိပြုခဲ့သော အကုသိုလ်ကံ = နှစ်တန်အကြောင်း စုပေါင်းဖန်လျှင်း လာဘ်မရခြင်းကြောင့်ကား။ ဩနတော = အောက်ကျ နောက်ကျ
၄၈၆
စိတ်ကနွမ်းညှိုး ငုံ့လျှိုး၍ နေတတ်၏။ (တေ = ထိုကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်)။ လာဘာလာဘေန = လာဘ်ကိုရခြင်း, မရခြင်းဟူသော အကြောင်းနှစ်ပါးကြောင့်။ ဧကဋ္ဌာ = ဖောက်ပြန်တုန်လှုပ်ခြင်း အလျှင်းမရှိ ပကတိ တည်ကြည်တော်မူကြကုန်၏။ မမ သမဏာ = ကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်။ တာဒိသာ = ထိုသို့ ရှုအပ်တုံ ကြည်ညိုဖွယ်အကျင့်ဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူကြကုန်၏။ (၄)
ယသေန ဥန္နတော လောကော၊
အယသေန စ ဩနတော။
ယသာယသေန ဧကဋ္ဌာ၊
တာဒိသာ သမဏာ မမ။ (၅)
(အယျေ = ယောက္ခမတွင်ခေါ် အို သူဌေးကတော်..)။ လောကော = လောကရှိသူ လူအပေါင်းသည်။ ယသေန = ပယောဂသမ္ပတ္တိနှင့် မိမိပြုခဲ့သော ကုသိုလ်ကံ = နှစ်တန်အကြောင်း စုပေါင်းဖန်လျှင်း အခြံအရံများခြင်း ကျော်စောခြင်းကြောင့်။ ဥန္နတော = မာန်တံခွန်ထူ တလူလူ တက်ကြွပေ၏။ အယသေန စ = ပယောဂဝိပတ္တိနှင့် မိမိပြုခဲ့သော အကုသိုလ်ကံ = နှစ်တန်အကြောင်း စုပေါင်းဖန်လျှင်း အခြံအရံနည်းပါးခြင်း ဂုဏ်သတင်း ယုတ်လျော့ခြင်းကြောင့်ကား။ ဩနတော = အောက်ကျနောက်ကျ စိတ်ကနွမ်းညှိုး ငုံ့လျှိုး၍နေတတ်၏။ (တေ = ထိုကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်)။ ယသာယသေန = အခြံအရံများခြင်း, အခြံအရံနည်းခြင်း (တနည်း) ဂုဏ်သတင်း ကျော်စောခြင်း, ဂုဏ်သတင်းယုတ်လျော့ခြင်း = ကြောင်းနှစ်သင်းကြောင့်။ ဧကဋ္ဌာ = ဖောက်ပြန်တုန်လှုပ်ခြင်း အလျှင်းမရှိ ပကတိ တည်ကြည်တော်မူကြကုန်၏။
၄၈၇
မမ သမဏာ = ကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်။ တာဒိသာ = ထိုသို့ရှုအပ်တုံ ကြည်ညိုဖွယ်အကျင့်ဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူကြကုန်၏။ (၅)
ပသံသာယုန္နတော လောကော၊
နိန္ဒာယာပိ စ ဩနတော။
သမာ နိန္ဒာပသံသာသု၊
တာဒိသာ သမဏာ မမ။ (၆)
(အယျေ = ဥဂ္ဂဘရိယာ သညာတွင်ခေါ် အို သူဌေးကတော်..)။ လောကော = လောကရှိသူ လူအပေါင်းသည်။ ပသံသာယ = ပယောဂသမ္ပတ္တိနှင့် မိမိပြုခဲ့သော ကုသိုလ်ကံ = နှစ်တန်အကြောင်း စုပေါင်းဖန်လျှင်း အချီးမွမ်းခံရခြင်းကြောင့်။ ဥန္နတော = မာန်တံခွန်ထူ တလူလူ တက်ကြွပေ၏။ နိန္ဒာယာပိ စ = ပယောဂဝိပတ္တိနှင့် မိမိပြုခဲ့သော အကုသိုလ်ကံ = နှစ်တန်အကြောင်း စုပေါင်းဖန်လျှင်း အကဲ့ရဲ့ခံရခြင်းကြောင့်ကား။ ဩနတော = အောက်ကျ နောက်ကျ စိတ်ကနွမ်းညှိုး ငုံ့လျှိုး၍နေတတ်၏။ (တေ = ထိုကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်)။ နိန္ဒာပသံသာသု = အကဲ့ရဲ့ခံရခြင်း, အချီးမွမ်းခံရခြင်း ကြောင်းနှစ်သင်းတို့ကြောင့်။ သမာ = ဖောက်ပြန်တုန်လှုပ်ခြင်း အလျှင်းမရှိ ပကတိ တူညီတော်မူကြကုန်၏။ မမ သမဏာ = ကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်း တော်တို့သည်။ တာဒိသာ = ထိုသို့ရှုအပ်တုံ ကြည်ညိုဖွယ်အကျင့်ဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူကြကုန်၏။ (၆)
သုခေန ဥန္နတော လောကော၊
ဒုက္ခေနာပိ စ ဩနတော။
အကမ္ပာ သုခဒုက္ခေသု၊
တာဒိသာ သမာ မမ။ (၇)
၄၈၈
(အယျေ = ဥဂ္ဂမြို့ပေါ် သူဌေးကတော်ဟု အကျော်ဘွဲ့ချီး ယောက္ခမကြီး..)။ လောကော = လောကရှိသူ လူအပေါင်းသည်။ သုခေန = ပယောဂသမ္ပတ္တိနှင့် မိမိပြုခဲ့သော ကုသိုလ်ကံ = နှစ်တန်အကြောင်း စုပေါင်း ဖန်လျှင်း ချမ်းသာခြင်းကြောင့်။ ဥန္နတော = မာန်တံခွန်ထူ တလူလူတက်ကြွပေ၏။ ဒုက္ခေနာပိ စ = ပယောဂဝိပတ္တိနှင့် မိမိပြုခဲ့သော အကုသိုလ်ကံ = နှစ်တန်အကြောင်း စုပေါင်းဖန်လျှင်း ဆင်းရဲခြင်းကြောင့်ကား။ ဩနတော = အောက်ကျ နောက်ကျ စိတ်ကနွမ်းညှိုး ငုံ့လျှိုး၍နေတတ်၏။ (တေ = ထိုကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်)။ သုခဒုက္ခေသု = ချမ်းသာခြင်း, ဆင်းရဲခြင်း ကြောင်းနှစ်သင်းတို့ကြောင့်။ အကမ္ပာ = ဖောက်ပြန်တုန်လှုပ်ခြင်း အလျှင်းမရှိ ပကတိ တည်ကြည်တော်မူကြကုန်၏။ မမ သမဏာ = ကျွန်တော်မ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့သည်။ တာဒိသာ = ထိုသို့ရှုအပ်တုံ ကြည်ညိုဖွယ်အကျင့်ဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူကြကုန်၏။ (၇)
စူဠသုဘဒ္ဒါ ချွေးမ-လိမ္မာသည် ဤသို့အစရှိသော ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားတို့ဖြင့် ယောက္ခမ သူဌေးကတော်ကြီးကို နှစ်သက်အားရစေလေ၏၊ ထိုအခါ သူဌေးကတော်ကြီးက “သင်၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ တပည့်သာဝက ရဟန်းတို့ကို ငါတို့အားလည်း ပြခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်ပါအံ့လော”ဟု ချွေးမ စူဠသုဘဒ္ဒါကို မေး၍ စူဠသုဘဒ္ဒါကလည်း “တတ်စွမ်းနိုင်ပါ၏”ဟု ပြောဆိုအပ်လေသော် ယောက္ခမ သူဌေးကတော်ကြီးသည် “ထိုသို့ဖြစ်လျှင် သင့်ဆရာရဟန်းတို့ကို ငါတို့မြင်နိုင်အောင် စီရင်ပြုလုပ်လော့”ဟု ခွင့်ပြုစကား ပြောကြားလေ၏။
စူဠသုဘဒ္ဒါသည် “ကောင်းပါပြီ”ဟု ဝန်ခံ၍ မြတ်စွာဘုရား အမှူးပြုသော ရဟန်းသံဃာအတွက် ကြီးစွာသော အလှူဝတ္ထုများကို
၄၈၉
စီမံပြီးလျှင် ပြာသာဒ်မ အထက်အပြင်၌ ရပ်တည်၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်တော်ဖက်သို့ မျက်နှာရှေးရှူမူလျက် တည်ခြင်းငါးပါးဖြင့် ရိုသေစွာ ရှိခိုးပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အရဟံအစရှိသော ကျေးဇူးဂုဏ်တော်တို့ကို ဆင်ခြင်အောက်မေ့၍ နံ့သာဖြင့်ထုံအပ်သော ပန်း,အခိုးတိုင်တို့ဖြင့် ပူဇော်လျက်-
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. တပည့်တော်မသည် နက်ဖြန် ကောင်းမှုကုသိုလ်အလို့ငှါ မြတ်စွာဘုရား အမှူးပြုသော ရဟန်းသံဃာကို ပင့်ဖိတ်ပါ၏။ လူနတ်တို့၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားသည် ယခု စေလွှတ်လိုက်သော မုလေး (မြတ်လေး)ပန်းအမှတ်ဖြင့် တပည့်တော်မ = စူဠသုဘဒ္ဒါက ပင့်ဖိတ်လိုက်တာကို ကောင်းစွာ သိတော်မူပါစေသတည်း”-
ဟု အဓိဋ္ဌာန်မှု ပြုပြီးလျှင် မုလေးပန်း (၈) ရှစ်ဆုပ်တို့ကို ကောင်းကင်၌ ပစ်လွှင့်လိုက်လေသည်၊ မုလေးပန်းများသည် ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် လိပ်ပြာကလေးများပမာ ဝဲပျံကာသွားကြ၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်ဝယ် ပရိသတ်လေးပါး၏ အလယ်၌ တရားဟောတော်မူနေဆဲဖြစ်သော မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အထက်တွင် ပန်းမျက်နှာကြက် ဖြစ်ကြကာ ရပ်တည်ကြလေကုန်၏။
ထိုခဏ၌ အနာထပိဏ်သူဌေးသည်လည်း တရားစကားကို ကြားနာပြီး၍ နက်ဖြန် ကောင်းမှုကုသိုလ်အလို့ငှါ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ပင့်ဖိတ်လေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဒါယကာသူဌေး.. ငါဘုရားသည် နက်ဖြန် ကောင်းမှုကုသိုလ်အလို့ငှါ ဆွမ်းကို လက်ခံပြီးသား ဖြစ်ခဲ့ပြီ”ဟု မိန့်တော်မူ၍ အနာထပိဏ်သူဌေးကြီးက “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. တပည့်တော်ထက် ရှေးကျ၍ လာရောက်ပင့်ဖိတ်သူ တလူမျှမရှိပါ။ အရှင်ဘုရားတို့သည် အဘယ်သူ၏ဆွမ်းကို လက်ခံအပ်ပြီး ဖြစ်ပါသနည်း”ဟု မေးလျှောက်အပ်လေသော် “ဒါယကာသူဌေး.. ငါဘုရားကို စူဠသုဘဒ္ဒါက ပင့်ဖိတ်အပ်ပြီး ဖြစ်လေပြီ”ဟု မိန့်တော်မူ၍ အနာထပိဏ်သူဌေးကြီးက “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား..
၄၉၀
တပည့်တော်၏သမီး စူဠသုဘဒ္ဒါသည် ဤသာဝတ္ထိပြည်မှ အလွန်ဝေးကွာသည့် ယူဇနာ (၁၂၀) တရာ့နှစ်ဆယ်ထက်ဝယ် ဥဂ္ဂမြို့၌ နေထိုင်သည် မဟုတ်ပါလော”ဟု တဖန်ထပ်၍ မေးလျှောက်အပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
“အိမ်း ဟုတ်ပေ၏ ဒါယကာသူဌေး..၊ မှန်၏- သူတော်ကောင်းတို့သည် ခရီးယူဇနာ ဝေးခြားရာအရပ်၌ နေကြကုန်သော်လည်း ငါဘုရား၏ ထံပါးရှေ့မှောက်ဝယ် ရပ်တည်ကြကုန်သကဲ့သို့ ထင်ရှားကုန်၏”-
ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ဤဆိုလတ္တံ့သော တရားဂါထာကို ဟောကြားတော်မူလေ၏-
ဒူရေ သန္တော ပကာသေန္တိ၊
ဟိမဝန္တော၀ ပဗ္ဗတော။
အသန္တေတ္ထ န ဒိဿန္တိ၊
ရတ္တိံ ခိတ္တာ ယထာ သရာ။
(ဂဟပတိ = ဇေတဝန်ကျောင်းဒါယကာ အနာထပိဏ်သူဌေး..)။ သန္တော = အဓိကာရ (=အထိကရ) ပုညကောင်းမှု ကုသိုလ်အရှင် စိတ်နှလုံးဖြူလွင်သည့် သူတော်စင်တို့သည်။ ဒူရေ = ခရီးယူဇနာ ဝေးခြားရာ အရပ်၌။ ဌိတာပိ = တည်ကုန်သော်လည်း။ ဟိမဝန္တော ပဗ္ဗတော၀ = ဟိမဝန္တာတောင်ကြီးကဲ့သို့။ ပကာသေန္တိ = ဘုရားရှင်တို့၏ ဉာဏ်ဝဝယ် ဌာနနီးကပ် ရပ်တည်ကြသည့်အလား ထင်ရှားပေကုန်၏။ အသန္တော = ရဟန်းနှင့်လူ မိုက်သောသူတို့သည်။ ဧတ္ထ = ဤငါဘုရား၏ ထံပါးချဉ်းကပ် အနီးအရပ်၌။ ဌိတာပိ = တည်ကုန်သော်လည်း။ ရတ္တိံ = သန်းခေါင်, လကွယ်, တောအုပ်လယ်နှင့် ရှစ်နယ်တိမ်တိုက် လွှမ်းဖုံးခိုက်ဟု = အမိုက်အပြား အင်္ဂါလေးပါးရှိသော ညဉ့်၌။ ခိတ္တာ = ပစ်လွှင့်အပ်ကုန်သော။ သရာ ယထာ = မြှားတို့ကဲ့သို့။ န ဒိဿန္တိ = မဂ်ဖိုလ်ရရန်
၄၉၁
ပြုခဲ့ဖန်သည့် ရှေးကံ ဥပနိဿယတရား လွန်ခေါင်းပါးသဖြင့် ဘုရားရှင်တို့ ဉာဏ်ဝဝယ် စိုးစဉ်းမျှ မထင်ကြကုန်။
ဒေသနာနိုရုံး ဆုံးလတ်သောအခါ များစွာသောသူတို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ် အစရှိသည်တို့သို့ ရောက်ဆိုက်ကြလေကုန်၏။
ဝိသကြုံဖန်ဆင်းအပ်သည့် ပြာသာဒ်ငါးရာတို့ဖြင့် ဥဂ္ဂမြို့သို့ ကြွတော်မူခြင်း
သိကြားမင်းသည် “မြတ်စွာဘုရားရှင်က စူဠသုဘဒ္ဒါ၏ ဖိတ်ကြားချက်ကို လက်ခံအပ်လေပြီ”ဟု သိရှိ၍ ဝိသကြုံနတ်သားကို “အမောင်ဝိသကြုံ.. အထွတ်တပ်သည့် ပြာသာဒ်ငါးရာတို့ကို ဖန်ဆင်း၍ နက်ဖြန်ခါ၌ မြတ်စွာဘုရား အမှူးပြုသော ရဟန်းသံဃာကို ဥဂ္ဂမြို့သို့ အမောင်ပင့်ဆောင်ရမည်”ဟု စေခိုင်းလေ၏။ ဝိသကြုံနတ်သားသည် နောက်တနေ့၌ အထွတ်တပ်သော ပြာသာဒ်ငါးရာတို့ကို ဖန်ဆင်း၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်တော် တံခါးဝ၌ ရပ်တည်လာလေ၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် လက်ရွေးစင် ရဟန္တာငါးရာတို့ကို နောက်ပါခေါ်တော်မူ၍ အခြံအရံ ရဟန္တာငါးရာ တို့နှင့်တကွ ဝိသကြုံဖန်ဆင်းအပ်သည့် ပြာသာဒ်ငါးရာတို့၌ အသီးအသီး ထိုင်တော်မူကြ၍ ဥဂ္ဂမြို့သို့ ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် ကြွသွားတော်မူလေ၏။
ဥဂ္ဂသူဌေးသည်လည်း အခြံအရံ ပရိသတ်နှင့်တကွ ချွေးမ-လိမ္မာ စူဠသုဘဒ္ဒါက ပေးအပ်သည့် နည်းအတိုင်း မြတ်စွာဘုရား ကြွလာတော်မူမည့်လမ်းကို မှန်းမျှော် ကြည့်ရှုလတ်သော် ကြီးစွာသော ဘုန်းအသရေ၏ တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် မြတ်စွာဘုရားရှင် ကြွလာတော်မူသည်ကို မြင်လတ်၍ အလွန်ကြည်ညိုသောစိတ် ဖြစ်ရှိကာ ပန်းနံ့သာစသည်တို့ဖြင့် ကြီးစွာသော ပူဇော်သက္ကာရမှုပြုလျက် အခြံအရံ ပရိသတ်နှင့်တကွ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ခရီးဦးကြိုဆို လက်ခံရှိခိုးပြီးလျှင် ကြီးစွာသော အလှူဒါနကို ပေးလှူပြီးနောက် အဖန်ဖန် ပင့်ဖိတ်၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ကြီးစွာသော အလှူဒါနကို ဆက်၍ ဆက်၍ လှူဒါန်းလေ၏။
၄၉၂
ဥဂ္ဂသူဌေးနှင့်တကွ သတ္တဝါပေါင်း ရှစ်သောင်းလေးထောင်တို့ ကျွတ်တမ်းဝင်ကြခြင်း
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း ဥဂ္ဂသူဌေးနှင့် သပ္ပါယဖြစ်မည့် တရားဒေသနာကို ဆင်ခြင်ကြည့်ရှုတော်မူကာ ဟောကြားတော်မူလေ၏။ သို့ရကား ဥဂ္ဂသူဌေး ဇနီးမောင်နှံကို အစပြု၍ သတ္တဝါပေါင်း ရှစ်သောင်း လေးထောင်တို့ သစ္စာလေးပါး တရားသိမြင် ကျွတ်တမ်းဝင်ကြလေသည်။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် စူဠသုဘဒ္ဒါအား ချီးမြှောက်တော်မူရန် “ချစ်သားသည် ဤဥဂ္ဂမြို့မှာပင် နေရစ်ရမည်”ဟု မိန့်တော်မူကာ အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်ကို နေရစ်ခဲ့စေ၍ သာဝတ္ထိပြည်သို့ပင် ပြန်ကြွတော်မူလေ၏။ ထိုအချိန်မှ အစပြု၍ ထိုဥဂ္ဂမြို့ကြီးသည် ရတနာသုံးပါးကို ကြည်ညိုသည့် = သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံသောမြို့ကြီး ဖြစ်လာလေသတည်း။ ။(ဓမ္မပဒအဋ္ဌကထာ၊ ဒုတိယအုပ်၊ ၂၁-ပကိဏ္ဏကဝဂ်၊ စာမျက်နှာ ၂၉ဝ-မှ)။
ဤတွင်ရွေ့ စူဠသုဘဒ္ဒါဝတ္ထု ပြီး၏။
**********
မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအယူရှိသော ပုဏ္ဏားတယောက်အား တရားဟောတော်မူခြင်း
အညတရဗြာဟ္မဏဝတ္ထု
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သာဝတ္ထိပြည်မွန် ဇေတဝန်ကျောင်း၌ ကိန်းအောင်းမွေ့လျော် နေတော်မူစဉ် မထင်မရှား ပုဏ္ဏားတယောက်ကို အကြောင်းပြု၍ “တဏှာယ ဇာယတီ သောကော” အစရှိသော တရားဒေသနာကို ဟောကြားတော်မူလေသည်၊ အကြောင်းအရာ အကျယ်သော်ကား-
သာဝတ္ထိပြည်သား မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအယူရှိသော ပုဏ္ဏားတယောက်သည် တနေ့သ၌ အစိရဝတီ မြစ်ကမ်းအနီးသို့ သွားရောက်၍ လယ်ကွက်ကို သုတ်သင်ရှင်းလင်းနေ၏၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုပုဏ္ဏား၏ မဂ်ဖိုလ်ရကြောင်း ရှေးကောင်းမှု ကုသိုလ်နှင့်
၄၉၃
ပြည့်စုံသည်ကို သိမြင်တော်မူ၍ လယ်ကွက်ကို သုတ်သင်ရှင်းလင်းနေသော ထိုပုဏ္ဏားအထံသို့ ကြွသွားတော်မူလေ၏၊ ပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားကို မြင်သော်လည်း မိစ္ဆာအယူရှိသူ ဖြစ်သည့်အတိုင်း အရိုအသေပေးမှု မပြုပဲ စကားမပြော တုဏှီဘောသာ နေလေ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကပင် ထိုပုဏ္ဏားကို ရှေးဦးစွာ နှုတ်ခွန်းဆက်ခေါ်ငင်၍ “အိုပုဏ္ဏား.. သင်သည် အဘယ်ကို ပြုလုပ်သနည်း”ဟု မေးတော်မူ၏။ “အိုအရှင်ဂေါတမ.. ကျွန်ုပ်သည် လယ်ကို သုတ်သင်ရှင်းလင်းနေပါသည်”ဟု ပုဏ္ဏားက ပြန်ကြားပြောဆိုလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပဌမနေ့ဝယ် ဤမျှသာ မိန့်ဆိုပြီးလျှင် ကြွသွားတော်မူလေ၏။
နောက်တနေ့၌လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် လယ်ထွန်ရန်လာသော ထိုပုဏ္ဏားအထံသို့ ကြွသွားတော်မူ၍ “အိုပုဏ္ဏား.. အဘယ်အမှုကို သင်ပြုလုပ်သနည်း”ဟု မေးတော်မူ၍ “အိုအရှင်ဂေါတမ.. ကျွန်ုပ်သည် လယ်ကို ထွန်နေပါသည်”ဟု ပုဏ္ဏား၏ ဖြေကြားပြောဆိုချက်ကို ကြား၍ ဖဲသွားတော်မူလေ၏။
နောက်နေ့ နောက်နေ့များ၌လည်း ထို့အတူပင် ကြွသွားတော်မူကာ “အိုပုဏ္ဏား.. အဘယ်အမှုကို သင်ပြုလုပ်သနည်း”ဟု ရှေးနည်းအတူပင် မေးတော်မူ၍ ပုဏ္ဏားက “အိုအရှင်ဂေါတမ.. ကျွန်ုပ်သည် လယ်ကို ပျိုးကြဲပါ၏၊ စိုက်ပျိုးပါ၏၊ ပေါင်းသင်ပါ၏။ စောင့်၍နေပါ၏”ဟူ၍ အလုပ်နှင့် လိုက်လျောစွာ အဖြေပေးသည့် စကားများကို ကြားနာ၍ ဖဲသွားတော်မူလေ၏။
ဤနည်းဖြင့် ကြွရောက်ဖန်များရကား ပုဏ္ဏားသည် တနေ့သ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ချစ်ခင်ကြည်ညိုလာကာ “အိုအရှင်ဂေါတမ.. အရှင်သည် ကျွန်ုပ်လယ်ကို သုတ်သင်သည့်နေမှ အစပြု၍ ကြွလာတော်မူပေ၏။ ကျွန်ုပ်၏ ကောက်စပါးများ အကယ်၍ ပြီးစီးပြည့်စုံ အောင်မြင်ပါလျှင် အရှင်အားလည်း ခွဲခြမ်းပေးဝေမှု ပြုလုပ်ပါမည်၊ အရှင့်အားမပေးပဲ ကျွန်ုပ်ချည်း
၄၉၄
စားသုံးမည်မဟုတ်ပါ၊ ယနေ့မှစ၍ အရှင်သည် ကျွန်ုပ်၏သူငယ်ချင်း ဖြစ်ပါပြီ”ဟု မိတ်ဖြစ်စကား ပြောကြားလေ၏။
ထို့နောက် အခါတပါး၌ ထိုပုဏ္ဏား၏ ကောက်စပါးများကား ပြည့်စုံရင့်ကျက်ခြင်းသို့ ရောက်ရှိခဲ့လေ၏၊ ပုဏ္ဏားသည် “ငါ၏ ကောက်စပါးများကား ပြည့်စုံရင့်ကျက်ခဲ့လေပြီ၊ ယခုမကြာ နက်ဖြန်ခါပင် ရိတ်စေတော့အံ့”ဟု ကြံစည်ဆုံးဖြတ်ကာ ကောက်ရိတ်ရန်အတွက် ပြုဖွယ်ကိစ္စ အဝဝကို စီမံဖန်တီးနေစဉ် ညဉ့်အခါ၌ မိုးကြီးသည် သည်းထန်စွာ ရွာသွန်း၍ ကောက်ပင်အားလုံးကို တိုက်ဆောင်၍ သွားလေ၏၊ သို့ရကား ပုဏ္ဏား၏ လယ်ကွက်ကြီးတခုလုံးသည် ပြောင်တလင်းခါကာ နုတ်၍ထားသည်နှင့် တူလေတော့၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်ကား ပုဏ္ဏားထံသို့ ကြွသွားသည့် ပဌမနေ့ကပင် “ထိုကောက်စပါးများသည် ပြည့်စုံပြီးမြောက်လိမ့်မည် မဟုတ်”ဟု စောစီးကပင် ကြိုတင်၍ သိတော်မူပြီးဖြစ်၏။ သို့သော်လည်း ကောက်စပါးများ ပျက်စီးသည့်နေ့မှ ပုဏ္ဏားထံကြွ၍ တရားဟော ဩဝါဒပေးလျှင် နာယူမည်မဟုတ်သဖြင့် ကောက်စပါး ပျက်စီးသောနေ့၌ တရားဟော ဩဝါဒပေးလျှင် နာယူကောင်းသည်ဟု ယုံကြည်ရင်းနှီးမှုရှိစေရန် လယ်ကို သုတ်သင်သည့် နေ့ကပင် ပုဏ္ဏားထံသို့ ကြွရောက်တော်မူခဲ့လေသည်။
ပုဏ္ဏားသည် စောစောစီးစီးပင် “လယ်ကို ကြည့်အံ့”ဟူ၍ သွားလေသော် ပြောင်တလင်းခါ၍နေသော လယ်ကို မြင်ရ၍ စိုးရိမ်ပူဆွေးခြင်း ပြင်းထန်စွာဖြစ်ရှိကာ-
“ရဟန်းဂေါတမသည် ငါလယ်ကို သုတ်သင်ရှင်းလင်းသည့် အချိန်ကပင် အစပြုကာ လာခဲ့လေပြီ၊ ငါသည်လည်း ရဟန်းဂေါတမကို ဤကောက်စပါး ပြည့်စုံပြီးမြောက်သော် အရှင်အားလည်း ခွဲခြမ်းပေးဝေမှု ပြုပါအံ့၊ အရှင့်အားမပေးပဲ မိမိချည်း မစားပါ၊ ယခုအခါ ယနေ့မှစ၍
၄၉၅
အရှင်သည် ကျွန်ုပ်၏ သူငယ်ချင်းဖြစ်ခဲ့ပြီ”ဟူ၍ ငါပြောဆိုခဲ့လေပြီ၊ ငါ၏ ထိုစိတ်နှလုံးအလိုသည် အပြီးအဆုံးသို့ မရောက်ခဲ့ပြီ”-
ဟု ကြံစည်စဉ်းစားကာ အိမ်သို့ပြန်ခဲ့၍ အစာကိုဖြတ် အငတ်ခံလျက် ညောင်စောင်းငယ်၌ လျောင်းစက်လေတော့၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပုဏ္ဏား၏ အိမ်တံခါးသို့ ကြွသွားတော်မူလေ၏၊ ပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရား ကြွလာတော်မူကြောင်းကို ကြားသိရ၍ “အမောင်တို့.. ငါ့သူငယ်ချင်းကို ခေါ်ဆောင်၍ ဤအိမ်တွင်း၌ နေရာထိုင်ခင်း ပေးကြပါလော့”ဟု အိမ်နေလူများကို ပြောကြားလေ၏၊ အိမ်နေလူများသည် ပုဏ္ဏား ပြောသည့်အတိုင်းပင် ပြုကြလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုင်နေတော်မူပြီးလျှင် “ပုဏ္ဏားကြီး အဘယ်မှာနည်း”ဟု မေးမြန်း၍ အိမ်နေလူများက “အခန်းတွင်းဝယ် ညောင်စောင်းငယ်၌ လျောင်း၍နေပါသည်”ဟု လျှောက်ထားအပ်လေသော် “ထိုပုဏ္ဏားကြီးကို ခေါ်ခဲ့ကြလော့”ဟု ရှေ့တော်မှောက်သို့ ခေါ်ခဲ့စေ၍ လာရောက်ကာ လျောက်ပတ်ရာ၌ ထိုင်နေသော ပုဏ္ဏားကို “အိုပုဏ္ဏား.. ဘယ့်နှယ်ဖြစ်ထာလဲ”ဟု မေးမြန်းတော်မူလေ၏။
ပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “အိုအရှင်ဂေါတမ.. အရှင်တို့သည် ကျွန်ုပ်လယ်ကို သုတ်သင်ရှင်းလင်းသောနေ့မှ အစပြု၍ ကြွလာတော်မူခဲ့ကြပါသည်၊ ကျွန်ုပ်ကလည်း ‘ကောက်စပါးများ ပြည့်စုံပြီးမြောက်သော် အရှင်တို့အား ခွဲခြမ်းပေးမှု ပြုပါအံ့’ဟူ၍ ပြောဆိုခဲ့ပါသည်၊ ကျွန်ုပ်၏ ထိုနှလုံးအလိုဆန္ဒ တောင့်တချက်သည် ယခုတော့ဖြင့် မပြည့်စုံတော့ပြီ၊ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်၏ စိတ်သန္တာန်မှာ ပူပန်စိုးရိမ်ခြင်း အပြင်း ဖြစ်ရှိလာပါသည်။ ကျွန်ုပ်၏အဖို့ရာ ထမင်းကိုသော်မှလည်း မစားလိုတော့ပါ”ဟူ၍ ပြန်ကြား လျှောက်ထား လေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပုဏ္ဏားကို “အိုပုဏ္ဏား.. အဘယ်ကို အမှီပြု၍ သင်၏စိတ်သန္တာန်ဝယ် စိုးရိမ်ပူဆွေးမှု =
၄၉၆
သောကတရား ဖြစ်ပွါးလာသည်ကို သင်သိပါ၏လော”ဟု မေးတော်မူ၍ ပုဏ္ဏားက “အိုအရှင်ဂေါတမ.. အကျွန်ုပ်မသိပါ။ အရှင်ဘုရားသည် သိသလော”ဟု မေးလျှောက်အပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “အိမ်း..သိပေ၏ ပုဏ္ဏား..၊ ဖြစ်ပေါ်လာသမျှသော စိုးရိမ်ပူဆွေးမှု = သောကတရား, ကြောက်လန့်မှု = ဘေးအစုများသည် တပ်မက်မှု = တဏှာလောဘကိုသာ အမှီပြု၍ ဖြစ်ပေါ်ကြပေ၏”ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ဤဆိုလတ္တံ့သော တရားဂါထာကို ဟောကြားတော်မူလေ၏-
တဏှာယ ဇာယတီ သောကော၊
တဏှာယ ဇာယတီ ဘယံ။
တဏှာယ ဝိပ္ပမုတ္တဿ၊
နတ္ထိ သောကော ကုတော ဘယံ။
(ဗြာဟ္မဏ = သောကဖြစ်ပွါး အိုပုဏ္ဏား..)။ တဏှာယ = တပ်မက်တွယ်တာမှု တဏှာလောဘ တရားအစုကြောင့်။ သောကော = စိုးရိမ်ပူဆွေး စိတ်မအေးရခြင်း သောကတရားသည်။ ဇာယတိ = ဥပါဒ်ထင်ရှား ဖြစ်ပွါးလာ၏။ တဏှာယ = တပ်မက်တွယ်တာမှု တဏှာလောဘ တရားအစုကြောင့်။ ဘယံ = အားနည်းသော ဒေါသဖြင့် စိတ်ကမသန့် ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်မှု စိတ္တုတြာသ ဘေးအစုသည်။ ဇာယတိ = ဥပါဒ်ထင်ရှား ဖြစ်ပွါးလာ၏။ တဏှာယ = တွယ်တာတပ်မက်မှု တဏှာလောဘ တရားအစုမှ။ ဝိပ္ပမုတ္တဿ = အရဟတ္တဖိုလ်ပေါက် လွတ်မြောက်ပြီးသောသူ၏ (သန္တာန်၌)။ သောကော = စိုးရိမ်ပူဆွေး စိတ်မအေးရခြင်းသည်။ နတ္ထိ = တစိုးတစိ မဖြစ်တော့ချေ။ ဘယံ = ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်မှု စိတ္တုတြာသ ဘေးအစုသည်။ ကုတော အတ္ထိ = အနာဂါမိမဂ်ခဏကပင် ဖျက်ချပယ်ခွါ ပြီးခဲ့စွာကြောင့် အဘယ်မှာလျှင် ဖြစ်ရှိချေတော့အံ့နည်း။
၄၉၇
ဒေသနာနိဂုံး ဆုံးလတ်သောအခါ ထိုအညတရပုဏ္ဏားသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်လေ၏။ ။(ဓမ္မပဒအဋ္ဌကထာ ဒုတိယအုပ်၊ ၁၆-ပိယဝဂ်၊ စာမျက်နှာ ၁၈၅-မှ)။
အညတရဗြာဟ္မဏဝတ္ထု ပြီး၏။
**********
စန္ဒာဘမထေရ်အကြောင်း
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သာဝတ္ထိပြည်မွန် ဇေတဝန်ရွှေကျောင်း၌ ကိန်းအောင်းမွေ့လျော် နေတော်မူစဉ် အရှင်စန္ဒာဘမထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ “စန္ဒံဝ ဝိမလံ သုဒ္ဓံ”- အစရှိသော တရားဂါထာကို ဟောကြားတော်မူ၏၊ အကြောင်းအရာ အကျယ်ကား-
စန္ဒာဘမထေရ်၏ ရှေးကောင်းမှု
ရှေးလွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်သား ကုန်သည်တယောက်သည် “ပစ္စန္တရစ်သို့ သွားရောက်၍ စန္ဒကူးနံ့သာများကို ဆောင်ယူအံ့”ဟု ကြံစည်ကာ များစွာသော အဝတ်တန်းဆာ စသည်တို့ကို တင်ဆောင်ယူငင်၍ လှည်းအစီးငါးရာတို့ဖြင့် တိုင်းစွန်ပြည်နား ပစ္စန္တရစ်အရပ်သို့ သွားရောက်ပြီးလျှင် ထိုပစ္စန္တရစ်ရွာတံခါးဝ၌ နေရာကိုယူပြီးသော် တောအုပ်၌ နွားကျောင်းသားတို့ကို “အမောင်တို့.. ဤရွာ၌ တောင်ခြေဝယ် အလုပ်လုပ်သူ တစုံတယောက်သောသူ ရှိသလော”ဟု မေးလေ၏။ နွားကျောင်းသားများက “ဩ.. ရှိပါ၏”ဟု ပြောကြားလတ်သော် “ထိုသူသည် အဘယ်အမည်ရှိသနည်း”ဟု မေးပြန်လေ၏။ နွားကျောင်းသားများက “ထိုသူကား ဤအမည်ရှိ၏”ဟု ဖြေကြားကြလျှင် ထိုသူ၏ ဇနီးမယား သမီးသားတို့၏ အမည်ကို တဖန် မေးပြန်လေ၏။ နွားကျောင်းသားများက ဇနီးမှာ ဤအမည်ရှိ၍ သမီးသားတို့မှာ ဤအမည် ဤအမည် ရှိကြကြောင်း ဖြေကြားသောအခါ “ထိုသူ၏အိမ်ကား အဘယ်အရပ်၌နည်း”ဟု မေးပြန်၍
၄၉၈
နွားကျောင်းသားများကလည်း “ဤအမည်ရှိသော အရပ်၌”ဟု ရိုးသားစွာ ဖြေဆိုကြလေသည်။
ထိုကုန်သည်သည် နွားကျောင်းသားများ ပြောဆိုပေးအပ်သော အမှတ်သညာဖြင့် လှည်းယာဉ်ငယ်ကိုစီး၍ ထိုတောင်ခြေအလုပ်သမား၏ နေအိမ်သို့ သွားရောက်ပြီးလျှင် လှည်းယာဉ်မှ သက်ဆင်း၍ အိမ်တွင်းသို့ဝင်ရောက်လျက် အိမ်ရှင်မ၏အမည်ကို ထုတ်ဖော်၍ ခေါ်လိုက်လေသည်၊ အိမ်ရှင်မသည်လည်း “ငါတို့၏ ဆွေမျိုးတဦး ဖြစ်ပေလိမ့်မည်”ဟု ကြံစည်အောက်မေ့ကာ လျင်မြန်စွာ သွားရောက်၍ နေရာခင်းပေးလေ၏။ ကုန်သည်သည် နေရာ၌ ထိုင်ပြီးသော် အမည်ကို ထုတ်ဖော်၍ “ယခု ငါ့သူငယ်ချင်း အဘယ်သို့ သွားသနည်း”ဟု မေးလေလျှင် အိမ်ရှင်မသည်လည်း “အရှင်.. အရှင့်သူငယ်ချင်းသည် တောသို့သွားပါသည်”ဟု ပြန်လည် ရိုးသားစွာ ဖြေကြားလေ၏။ ထို့နောင်မှ ကုန်သည်သည် ကလေးများ၏အမည်ကို ထုတ်ဖော်ပြီးလျှင် “ငါ့သား (မောင်ဘယ်သူ, ငါ့သမီး (မဘယ်သူ)တို့ကော အဘယ်သို့ သွားနေကြသနည်း”ဟု အားလုံး၏အမည်ကို ဖော်ရွေစွာ ထုတ်ဖော်မေးမြန်းပြီးလျှင် “ငါ့သား (မောင်ဘယ်သူ), ငါ့သမီး(မဘယ်သူ)တို့အား ဤအဝတ်အစား အဆင်တန်ဆာများကို ပေးပါလော့၊ ငါ့ သူငယ်ချင်း (မောင်ဘယ်သူ)အားလည်း တောမှ ပြန်လာသောအခါ ဤအဝတ်အစား တန်းဆာများကို ပေးပါလော့”ဟု ဆို၍ လက်ဆောင်အဖြစ် အဝတ်တန်းဆာများကို ပေးလေ၏။ အိမ့်ရှင်မသည်လည်း ထိုကုန်သည်အား အလွန်ကောင်းမြတ်သော စားဖွယ်သောက်ဖွယ်တို့ဖြင့် ဧည့်ဝတ်ကျေပြွန်စွာ ပြုလုပ်ပြီးလျှင် လင်ယောက်ျား တောမှပြန်လာသောအခါ၌ “အရှင်.. ဤဧည့်သည်သည် ရောက်သည့်အချိန်ကစ၍ အိမ်ရှိလူအားလုံး၏ အမည်ကို ထုတ်ဖော်ပြောဆို နှုတ်ဆက်ပြီး ဤမည် ဤမည်သော အဝတ်အစား အဆင်တန်းဆာများကိုလည်း ပေးအပ်လေသည်”ဟု ဖြစ်ရပ်ကို ပြန်ကြားပြောဆိုလေ၏။ အလုပ်သမား ယောက်ျားသည်လည်း အကျွမ်းတဝင် ဖြစ်ရှိကာ ထိုကုန်သည်အတွက် ပြုလုပ်ရွက်ဆောင်ဖွယ်
၄၉၉
ရှိသမျှ ဧည့်ဝတ်အားလုံးကို ကျေပွန်စွာ ရွက်ဆောင်ပြုလုပ်လေ၏။
ညချမ်းအခါ
ထို့နောင်မှ ကုန်သည်သည် ထိုတောအလုပ်သမားကို ညချမ်းအခါ အိပ်ရာ၌ ထိုင်နေလျက် “အဆွေတော်.. တောင်ခြေ၌ လှည့်လည်သော အဆွေတော်သည် အဘယ်ဝတ္ထုကို များစွာ တွေ့မြင်အပ်သနည်း”ဟု မေးလေ၏။ တောအလုပ်သမားက “အခြား ထူးထူးထွေထွေကိုတော့ မတွေ့မြင်ရပါ၊ နီမြန်းသော အခက်ရှိသည့် သစ်ပင်တို့ကိုကား မြောက်မြားစွာ တွေ့ရှိအပ်ပါသည်”ဟု ရိုးသားစွာ ပြောဆိုဖြေကြားသောအခါ ကုန်သည်သည် တဖန်ထပ်၍ “သစ်ပင်တွေ အများကြီး ဟုတ်၏လော”ဟု အခိုင်အမာ မေးမြန်း၍ “ဩ.. ဟုတ်ပါသည်၊ များစွာသော သစ်ပင်တို့ကို တွေ့မြင်အပ်ပါသည်”ဟု တောအလုပ်သမားက ဖြေကြားလေသော် “ထိုသို့ဖြစ်လျှင် ထိုသစ်ပင်များကို ငါတို့အား ပြပါလော့”ဟု ပြောဆို၍ ထိုအလုပ်သမားနှင့် အတူတကွ တောသို့သွားပြီးလျှင် စန္ဒကူးနီပင်တို့ကို ခုတ်လှည်းကာ လှည်းငါးရာအပြည့် တင်ဆောင်၍ ပြန်လာသည်ရှိသော် “အဆွေတော်.. ဗာရာဏသီပြည်ဝယ် ဤမည်သောအရပ်၌ ကျွန်ုပ်၏နေအိမ် ရှိပါသည်၊ အခါမပြတ် ကျွန်ုပ်၏အထံသို့ လာရောက်စေချင်ပါသည်၊ လာရောက်သော အခါမှာလည်း အခြားတပါးသော လက်ဆောင်များကို ကျွန်ုပ်အလိုမရှိပါ၊ နီမြန်းသော အခက်ရှိသည့် ထိုသစ်ပင်များကိုသာ ခုတ်လှည်း ယူဆောင်ခဲ့စေချင်ပါသည်”ဟု သာယာချေငံစွာ မိတ်ဖွဲ့စကား ပြောဆိုမှာကြားပြီးလျှင် ဗာရာဏသီပြည်သို့ ပြန်သွားလေ၏။
တောအလုပ်သမားသည်လည်း ကုန်သည် မှာသွားသည့်အတိုင်း အခါမပြတ် ကုန်သည်ထံသို့ လာလတ်သည်ရှိသော် စန္ဒကူးနီများကိုသာ ယူဆောင်၍ လာလေ၏။ ကုန်သည်သည်လည်း သူ့ကျေးဇူးကို သိရှိသူပြီပြီ ထိုတောအလုပ်သမားအား များစွာသော ဥစ္စာရွှေငွေများကို ပေးလေသည်။
၅၀၀
ဓာတုစေတီတော်အား လဝန်းသဏ္ဌာန်ပြုကာ စန္ဒကူးနီဖြင့် ပူဇော်ခြင်း
ထိုမှ နောက်တချိန်၌ ကဿပမြတ်စွာဘုရားရှင် ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူပြီး၍ ဓာတုရွှေစေတီတော်ကြီး တည်ထားပြီးသောအခါ ထိုတောအလုပ်သမားသည် များစွာသော စန္ဒကူးတို့ကို ယူဆောင်၍ ဗာရာဏသီပြည် သူငယ်ချင်းကုန်သည်ထံသို့ ရောက်ရှိလာလေ၏။ ထိုအခါ ထိုတောအလုပ်သမားအား သူငယ်ချင်း ကုန်သည်သည် များစွာသော စန္ဒကူးမှုန့်တို့ကို ကြိတ်စေပြီးလျှင် ခွက်အပြည့်ထည့်၍ “အဆွေတော်.. လာလော့၊ ထမင်းချက်၍ မပြီးသေးမီ စေတီတော်ကြီး တည်ရာအရပ်သို့ သွားရောက်ပူဇော်ကြပြီး ပြန်လာကြကုန်အံ့”ဟု ပြောဆိုကာ ထိုတောအလုပ်သမား သူငယ်ချင်းကို ခေါ်ဆောင်၍ စေတီတော်ကြီး တည်ပြီးရှိရာသို့ သွားပြီးလျှင် စန္ဒကူးမှုန့်တို့ဖြင့် ပူဇော်မှုကို ပြုလေ၏။ ပစ္စန္တရစ်သား ထိုတောအလုပ်သမား သူငယ်ချင်းသည်လည်း အားရဝမ်းမြောက်စွာ စေတီတော်ကြီး၏ သပိတ်မှောက် (ဝမ်းတိုက်တော်)၌ စန္ဒကူးနီမှုန့်တို့ဖြင့် လဝန်းသဏ္ဌာန် ပြုလုပ်ကာ ပူဇော်ရှာလေ၏။ (ဤတောအလုပ်သမားသည်ပင် စန္ဒာဘမထေရ်၏ အလောင်းအလျာ ဖြစ်သည်၊ သူ၏ မဂ်ဖိုလ်ရကြောင်း ရှေးကောင်းမှုကား ဤမျှသာဖြစ်သည်)။
စန္ဒာဘပုဏ္ဏားဘဝ
ထိုတောအလုပ်သမားသည် ထိုဘဝမှ စုတေလတ်သော် နတ်ပြည်၌ ဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓန္တရ အသင်္ချေယျတကပ်လုံး ထိုနတ်ပြည်၌ အချိန်ကို ကုန်လွန်စေပြီးနောက် ဤဘုရားလက်ထက်သို့ ရောက်သောအခါ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်ဝယ် ဥစ္စာစီးပွါး အနှစ်များသော ပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်လာလေ၏။ ထိုပုဏ္ဏားလုလင်၏ ချက်အဝန်းမှ လပြည့်ဝန်းနှင့်တူသော ဖြူစင်တောက်ပြောင်သော အရောင်တလက်လက် ထွက်ရှိလေသည်၊ ထို့ကြောင့် ထိုပုဏ္ဏားလုလင်၏ အမည်ကို “စန္ဓာဘ = မောင်လရောင်”ဟူ၍ မိဖဆွေမျိုးတို့က မှည့်ခေါ်ကြလေသည်။ ။(ဤသို့ ချက်မှ လဝန်းပုံသွင် ဖြူစင်တောက်ပြောင်သည့်
၅၀၁
အရောင်တလက်လက် ထွက်ရှိခြင်းမှာ ကဿပမြတ်စွာ စေတီတော်၌ စန္ဒကူးနီမှုန့်တို့ဖြင့် လဝန်းသဏ္ဌာန် ပြုလုပ်၍ ပူဇော်ခဲ့သော ကောင်းမှု၏ အကျိုးဆက် အာနိသင် ဖြစ်သည်)။
ပုဏ္ဏားတို့သည် “ငါတို့ကား ဤသူငယ်ကို ယူဆောင်လှည့်လည်ကာ လောကလူများကို လှည့်ဖြားစားသောက်နိုင်လောက်ပြီ”ဟု ကြံစည်တိုင်ပင်ကြ၍ ထိုသူငယ်ကို ယာဉ်၌ ထိုင်စေပြီးလျှင် “ဤစန္ဒာဘသူငယ်၏ ကိုယ်ကို လက်ဖြင့် သုံးသပ်ကိုင်တွယ်ရသောသူသည် ဤသို့သဘောရှိသော စည်းစိမ်ချမ်းသာကို ရရှိနိုင်၏”ဟု ဝါကြွားပြောဆိုကြကာ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းအနှံ့ လှည့်လည်ကြကုန်၏။ တရာဖြစ်စေ တထောင်ဖြစ်စေ ပေးနိုင်သောသူတို့သည်သာ ထိုစန္ဒာဘသူငယ်၏ကိုယ်ကို လက်ဖြင့် တွေ့ထိ သုံးသပ်နိုင်ခွင့် ရရှိကြလေသည်။
ထိုပုဏ္ဏားတို့သည် ဤနည်းဖြင့် အစဉ်တစိုက် လှည့်လည်ခဲ့ကြရာ သာဝတ္ထိပြည်သို့ ဆိုက်ရောက်ကြလျက် သာဝတ္ထိပြည်နှင့် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၏ အကြားအရပ်ဝယ် တည်းခိုရန်နေရာကို ယူကြလေကုန်၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌လည်း ငါးကုဋေမျှသော အရိယာ သူတော်ကောင်းတို့သည် နံနက်အခါ အလှူဒါန ပေးလှူကြ၍ မွန်းလွဲပြီး နောက်ကာလဝယ် နံ့သာ, ပန်းမာလ်, အဝတ်သင်္ကန်း, ဆေးပစ္စည်း- စသည်တို့ကို လက်စွဲကုန်လျက် တရားနာရန် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ သွားကြလေကုန်၏။
ပုဏ္ဏားတို့သည် ထိုအရိယာ သူတော်ကောင်းတို့ကို မြင်ကြ၍ “အဘယ်သို့ သွားကြမည်နည်း”ဟု မေးကြကုန်၏။ “မြတ်စွာဘုရားထံ တရားနာရန် သွားကြကုန်အံ့”ဟု အရိယာ သူတော်ကောင်းတို့က ဖြေကြားကြလေသော် ထိုပုဏ္ဏားတို့သည် “အမောင်တို့.. လာကြလော့၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားထံသို့ သွားကြ၍ အဘယ်မူစကုန်အံ့နည်း = အဘယ်အကျိုးရှိကုန်အံ့နည်း၊ ငါတို့စန္ဒာဘပုဏ္ဏား၏ အာနုဘော်နှင့်တူသော အခြားအာနုဘော် တပါးမည်သည် မရှိချေ။ မှန်ပါသည်- ထိုစန္ဒာဘပုဏ္ဏား၏ကိုယ်ကို တွေ့ထိကိုင်တွယ်ရသော သူတို့သည် ဤမည်သောအကျိုးကို
၅၀၂
ရရှိကြပါကုန်၏၊ လာကြလော့၊ ထိုစန္ဒာဘပုဏ္ဏားကို ကြည့်ရှုကြလော့”ဟု ပြောဆိုကြလေကုန်၏။
စန္ဒာဘကိုခေါ်၍ ကျောင်းတော်သို့ သွားကြခြင်း
အရိယာ သူတော်ကောင်းတို့ကလည်း “အမောင်တို့.. စန္ဒာဘပုဏ္ဏား၏ အာနုဘော်မည်သည် အဘယ်အာနုဘော်မျိုးနည်း၊ ငါတို့ဆရာ မြတ်စွာဘုရားသည်သာ လောက၌ အာနုဘော် အကြီးမြတ်ဆုံး ဖြစ်တော်မူ၏”ဟု ပြောဆိုကြလေကုန်၏၊ ပုဏ္ဏားများနှင့် အရိယာ သူတော်ကောင်းများသည် အချင်းချင်း အပြီးသတ် ဆုံးဆုံးဖြတ်ဖြတ် သိစေရန် မတတ်နိုင်ကုန်ရကား နောက်ဆုံး၌ “ကျောင်းတော်သို့ သွားရောက်၍ စန္ဒာဘပုဏ္ဏား၏ အာနုဘော်ကို၎င်း, ငါတို့ဆရာဘုရား၏ အာနုဘော်ကို၎င်း သိအောင် စုံစမ်းကြစို့”ဟု သဘောတူ ဆုံးဖြတ်ကြကာ စန္ဒာဘပုဏ္ဏားကိုခေါ်၍ ကျောင်းတော်သို့ သွားကြလေကုန်၏။
စန္ဒာဘပုဏ္ဏား ရဟန်းပြုခြင်း
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် စန္ဒာဘပုဏ္ဏား ကိုယ်တော်မြတ်အနီးသို့ ကပ်ရောက်မိလျှင်ပင် အဓိဋ္ဌာန် တန်ခိုးတော်ဖြင့် ပုဏ္ဏား၏ချက်မှ လဝန်းအရောင် ကွယ်ပျောက်အောင် ပြုတော်မူလေ၏၊ ပုဏ္ဏားသည် ဘုရားရှင်၏အနီး၌ မီးကျီးခြင်းတောင်းဝယ် ကျီးငယ်ကဲ့သို့ ဖြစ်ရှိလေ၏။ ထိုအခါ စန္ဒာဘပုဏ္ဏားကို မြတ်စွာဘုရားမှလွတ်ရာ အခြားအရပ်တပါးသို့ ခေါ်ဆောင်သွားကြလေ၏၊ ပုဏ္ဏား၏ချက်မှ အရောင်သည် နဂိုရ်ပကတိ ပေါ်လာပြန်၏၊ တဖန် မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ ဆောင်ကြပြန်သောအခါ ပုဏ္ဏား၏ချက်မှ အရောင် သည် ရှေးနည်းအတူ ပျောက်ကွယ်မြဲ ပျောက်ကွယ်ပြန်လေ၏၊ ဤနည်းနှင်နှင် သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် သွားရောက်၍ အရောင်ကွယ်ပျောက်သည်ကို တွေ့မြင်၍ စန္ဒာဘပုဏ္ဏားသည် “ဤအရှင်မြတ်ဘုရားသည် အရောင်ကို ကွယ်ပစေတတ်သည့် မန္တန်ကို တတ်သိမည်ထင်၏”ဟု ကြံစည်၍ “အသို့နည်း အရှင်မြတ်ဘုရားသည် အရောငကွယ်ပစေတတ်သည့် မန္တာန်ကို တတ်သိတော်မူပါသလော”ဟု မေးမြန်း လျှောက်ထားလေ၏။
၅၀၃
မြတ်စွာဘုရားရှင်က “အိမ်း.. သိပေ၏”ဟု မိန့်တော်မူလျှင် ပုဏ္ဏားသည် “ထိုသို့ဖြစ်လျှင် အကျွန်ုပ်အား ထိုမန္တာန်ကို ပေးပါလော့”ဟု တောင်းခံ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကလည်း “ရဟန်းမဟုတ်သူအား ပေးခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ စန္ဒာဘပုဏ္ဏားသည် အဖော်ပုဏ္ဏားတို့ကို “ဤမန္တန်ကို သင်ယူပြီးသော် ငါသည် ဇမ္ဗူဒိပ်တကျွန်းလုံး၌ အကြီးမြတ်ဆုံး ဖြစ်ပေလိမ့်မည်၊ သင်တို့သည် ဤသာဝတ္ထိပြည် ယခုတည်းခိုနေရာမှာပင် စောင့်ဆိုင်းနေကြလော့၊ ငါသည် ရှင်ရဟန်းပြုပြီးလျှင် နှစ်ရက် သုံးရက် အတွင်းမှာပင် မန္တာန်ကို သင်ယူခဲ့မည်”ဟု အားရနှစ်သက်စေပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ရှင်အဖြစ်ကို တောင်းယူပြီးနောက် ရဟန်းပြုလေ၏။
စန္ဒာဘမထေရ် ရဟန္တာဖြစ်ခြင်း
ထို့နောက် စန္ဒာဘမထေရ်အား မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဒွတ္တိံသာကာရ ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဟောကြားတော်မူ၏။ စန္ဒာဘမထေရ်က “ဤကေသာ, လောမာ စသည်ကား အဘယ်အရာနည်း”ဟု မေးမြန်း လျှောက်ထားလေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ဤ ကေသာ, လောမာစသော ဒွတ္တိံသာကာရ ကမ္မဋ္ဌာန်းသည် မန္တာန်၏ ရှေ့ပိုင်းပရိကံ အစီအမံဖြစ်သည်။ ယင်းပရိကံကို ရွတ်အံသရဇ္ဈာယ်မှ သင့်မည်”ဟု မိန့်တော်မူ၏။
အဖော်ပုဏ္ဏားတို့သည်လည်း အကြားအကြားကာလ၌ လာရောက်ကြပြီးလျှင် “သင်သည် မန္တာန်ကို သင်ကြားအပ်ပြီလော”ဟု မေးကြကုန်၏။ စန္ဒာဘမထေရ်ကလည်း “ငါသည် မန္တာန်ရင်းကို မသင်ရသေးပါ၊ (ပရိကံကိုသာ ရွတ်အံ သရဇ္ဈာယ်နေရပါသေးသည်)”ဟု ဖြေကြားလေသည်။ ဤနည်းဖြင့် စန္ဒာဘမထေရ်သည် ဒွတ္တိံသာကာရ ကမ္မဋ္ဌာန်းဖြင့် သမာဓိဘာဝနာကို ထူထောင်၍ တဆင့်တက်ကာ ဝိပဿနာတရား ပွါးများကြိုးကုတ် အားထုတ်လေရာ နှစ်ရက် သုံးရက်ဖြင့်ပင် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်၍ ပုဏ္ဏားများက လာရောက်ကြကာ မေးအပ်သောအခါ၌ “သင်တို့ သွားကြလော့၊ ယခုအခါ ငါသည် လူ့ဘောင်သို့
၅၀၄
တဖန် ပြန်လာခြင်းသဘော မရှိတော့ပြီ”ဟု ရှင်းလင်းပြတ်သားစွာ မိန့်ကြားလေ၏။
ရဟန်းတို့သည် အရှင်စန္ဒာဘမထေရ်ပြောဆိုသော စကားကို ကြားကြရ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်အား “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဤစန္ဒာဘရဟန်းသည် မဟုတ်မမှန် ပြောကြား၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ဝန်ခံဘိ၏”ဟု လျှောက်ထားကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ရဟန်းတို့.. ယခုအခါ ငါဘုရား၏သား စန္ဒာဘရဟန်းသည် အာသဝေါကုန်ခန်း ရဟန္တာဖြစ်လေပြီ၊ ဤစန္ဒာဘ ရဟန်းသည် ဟုတ်မှန်သည်ကိုသာ ပြောကြားပေ၏”ဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဆိုလတ္တံ့သော တရားဂါထာကို ဟောကြားတော်မူ၏-
စန္ဒံဝ ဝိမလံ သုဒ္ဓံ၊ ဝိပ္ပသန္နမနာဝိလံ။
နန္ဒီဘဝပရိက္ခီဏံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြဟ္မဏံ။
(ဘိက္ခဝေ = ရဟန်းတော်များ အိုချစ်သားတို့..)။ ဝိမလံ = ညစ်မျိုးငါးသင်း ကင်းရှင်းသော။ ဝါ- ကင်းရှင်းသောကြောင့်။ သုဒ္ဓံ = အပြစ်မထင် သန့်စင်သော။ စန္ဒံဝ = ပြာသာဒ်ယာဉ်သာ လ- စကြာကဲ့သို့။ ဝိပ္ပသန္နံ = အပြစ်မထင် ကြည်လင်သော စိတ်ရှိသော။ အနာဝိလံ = ကိလေသာခပင်း နောက်ကျုခြင်းမှ ကင်းရှင်းပြီးသော။ နန္ဒီဘဝပရိက္ခီဏံ = ဘ၀သုံးပါး ၀ဋ်ရထား၌ လိုက်စားတွယ်တာ တဏှာလောဘ ကုန်ခန်းပြီးသော။ တံ = ထိုခီဏာသ၀ခေါ်ဆို ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်ကို။ အဟံ = လူသုံးပါးတို့ဆရာ ဘုရားငါသည်။ ဗြာဟ္မဏံ = ဗြာဟ္မဏခေါ်ဆို ပုဂ္ဂိုလ်စင်စစ်ဟူ၍။ ဗြူမိ = ယထာဘူတ သဘာဝအား ဟောကြားသိစေပေ၏။
ဒေသနာနိဂုံး ဆုံးလတ်သောအခါ များစွာသောသူတို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ် စသည်တို့သို့ ရောက်ဆိုက်ကြလေကုန်၏။ (ဓမ္မပဒအဋ္ဌကထာ ဒုတိယအုပ်၊ ၂၆-ဗြာဟ္မဏဝဂ်၊ စာမျက်နှာ ၄၂၃-မှ)။
စန္ဒာဘမထေရ်အကြောင်း စန္ဒာဘတ္ထရဝတ္ထု ပြီး၏။
၅၀၅
မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မာရ်နတ်က မင်းပြုရန် ဖြားယောင်းတောင်းပန်လာခြင်း
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် မင်းပြုလုပ်ရန် တောင်းပန် ဖြားယောင်းလာသော မာရ်နတ်သားကို အကြောင်းပြု၍ “အတ္ထမှိ ဇာတမှိ သုခါ သဟာယာ” အစရှိသော တရားဒေသနာကို ဟောကြားတော်မူ၏၊ အကြောင်းအရာ အကျယ်ကား-
အခါတပါး၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ကောသလတိုင်း ဟိမဝန္တာတောင်နံပါး တောကျောင်းငယ်တခု၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူ၏၊ ထိုအချိန်၌ မင်းများသည် တိုင်းသားပြည်သူ လူတို့ကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်၍ မင်းပြုကြဆဲ ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် တရားမကျင့်သော မင်းတို့၏ တိုင်းနိုင်ငံ၌ ဒဏ်အမျိုးမျိုး မတရားသည့် အခွန်အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် အနှိပ်စက်ခံနေရသော လူတို့ကို မြင်တော်မူ၍ သနားကြင်နာတော်မူလှသဖြင့်-
“ကိုယ်တိုင်လည်း မသတ်ဖြတ်ပဲ, သူ့ကိုလည်း မသတ်ဖြတ်စေပဲ, သူ့ဥစ္စာ ပျက်စီးဆုံးရှုံးအောင် ကိုယ်တိုင်လည်း မပြုပဲ, သူ့ကိုလည်း မပြုစေပဲ, သူတဖက်သား စိုးရိမ်ပူဆွေးအောင် ကိုယ်တိုင်လည်းမပြုပဲ, သူ့ကိုလည်း မပြုစေပဲ တရားသဖြင့် မင်းပြုခြင်းငှါ တတ်နိုင်ပါ၏လော”-
ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်တော်မူလေ၏။ မာရ်နတ်သားသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အကြံတော်ကို သိရှိ၍ “ယခုအခါ ရဟန်းဂေါတမသည် ‘မင်းပြုခြင်းငှါ တတ်နိုင်ပါ၏လော’ဟု ကြံစည်နေ၏၊ ယခုအခါ သူသည် မင်းပြုလိုသည် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်၊ ဤမင်းအဖြစ်မည်သည်ကား မေ့လျော့ခြင်း၏ အကြောင်းရင်း ဖြစ်ပေ၏၊ အကယ်၍ ရဟန်းဂေါတမ မင်းပြုလုပ်လျှင် ငါသည် နှောက်ယှက်ခွင့်ကို ရနိုင်လိမ့်မည်၊ ယခုပင် ငါသွား၍ ထိုရဟန်းဂေါတမအား မင်းပြုရန် အားထုတ်မှုကို ဖြစ်စေအံ့”ဟု ကြံစည်၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင်-
၅၀၆
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဘုန်းတော်သခင် ရှင်ပင်ဘုရားသည် မင်းပြုတော်မူပါလော့၊ ကောင်းသောစကားကို မိန့်ကြားတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်တိုင်လည်း မသတ်ဖြတ်ပဲ, သူ့ကိုလည်း မသတ်ဖြတ်စေပဲ, သူ့ဥစ္စာ ပျက်စီးဆုံးရှုံးအောင် ကိုယ်တိုင်လည်း မပြုလုပ်ပဲ, သူ့ကိုလည်း မပြုလုပ်စေပဲ, သူတဖက်သား စိုးရိမ်ပူဆွေးအောင် ကိုယ်တိုင်လည်း မပြုပဲ, သူ့ကိုလည်း မပြုစေပဲ တရားသဖြင့် မင်းပြုတော်မူပါလော့”-
ဟု ဖြားယောင်း တိုက်တွန်းစကား ပြောကြားလေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ဟယ်မာရ်ယုတ်.. သင်က ငါ့ကို ဤကဲ့သို့ ပြောဆိုရအောင် ငါဘုရား၏သန္တာန်၌ အဘယ်တရားကို သင်မြင်သနည်း”ဟု မေးတော်မူ၍ “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်ပင်ဘုရားသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးတို့ကို အပြည့်အစုံ နိုင်နင်းစွာ ပွါးများအပြီး ဖြစ်ပါကုန်သည်။ မှန်ပါသည်- ရှင်ပင်ဘုရားသည် အလိုတော်ရှိ၍ ဟိမဝန္တာတောင်ကြီးကို ‘ရွှေဖြစ်စေ’ဟူ၍ စိတ်ညွတ်တော်မူလျှင် ဟိမဝန္တာ တောင်ကြီးသည်လည်း ရွှေစင်အတိ ဖြစ်လေရာပါ၏၊ အရှင်ဘုရားတို့သည် တရားသဖြင့် မင်းပြုတော်မူကြမည်ဆိုလျှင် အကျွန်ုပ်သည်လည်း ရွှေငွေဥစ္စာဖြင့် ပြုလုပ်ရမည့် ကိစ္စကြီးငယ် အသွယ်သွယ်ကို ကူညီ၍ ရွက်ဆောင်ပြုလုပ်ပါအံ့”ဟူ၍ မာရ်နတ်သားက လျှောက်ထား ပြောဆိုအပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
ပဗ္ဗတဿ သုဝဏ္ဏဿ၊
ဇာတရူပဿ ကေဝလော။
ဒွိတ္တာဝ နာလမေကဿ၊
ဣတိ ဝိဒွါ သမံ စရေ။
ဇာတရူပဿ = နေ၏အရောင် တောက်ပြောင်သော အဆင်းရှိသော။ သုဝဏ္ဏဿ = ရွှေ၏။ ကေဝလော = မြေ,ကျောက်မရော သက်သက်သော။
၅၀၇
ပဗ္ဗတော = ဟိမဝန္တာလောက်နီးနီး တောင်ကြီးသည်။ (ဝါ) ကေဝလော သုဝဏ္ဏဿ ပဗ္ဗတော = ကြေး, သံ, ခဲ- စသည်တို့နှင့်မရော သက်သက်သော ရွှေတောင်ကြီးသည်။ အဿ-ဘဝေယျ = ကုသိုလ်ကံထောက် ဖြစ်မြောက်လေရာ၏။ (တိဋ္ဌတု ဧကော ပဗ္ဗတော = ရွှေတောင်ကြီးတခုကိုကား ထားဘိဦး)။ ဒွိတ္တာဝ = ဟိမဝန္တာလောက် နှစ်ပြန်ဆောက်သား မြင့်မောက်ခိုင်ဖြီး ရွှေတောင်ကြီးသော်(မှလည်း)။ ဧကဿ = တဦးသော ပုဂ္ဂိုလ်၏အတွက်။ န အလံ = တဏှာဆန္ဒ အလိုပြည့်ဝရန် မစွမ်းနိုင်ချေ။ ဣတိ = ဤသို့။ ဝိဒွါ = တဏှာဆန္ဒ ပြည့်ဝနိုင်ခဲ သူ့ဖြစ်နဲကို ဝေခွဲသိမြင် ပညာရှင်သည်။ သမံ = နှလုံး, နှုတ်, ကိုယ် ထိုထိုဒွါရ = သုံးဌာနဝယ် ဓမ္မနှင့်လျော်ညီ သုစရိုက်ဆယ်လီကို။ စရေ-စရေယျ = ကျင့်ကြံကြိုးကုတ် အားထုတ်ပွါးများရာ၏။
ယော ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ ယတောနိဒါနံ၊
ကာမေသု သော ဇန္တု ကထံ နမေယျ။
ဥပဓိံ ဝိဒိတွာ သင်္ဂေါတိ လောကေ၊
တဿေဝ ဇန္တု ဝိနယာယ သိက္ခေ။
ယော ဇန္တု = အကြင်သတ္တဝါသည်။ ဒုက္ခံ = ဆင်းရဲဒုက္ခ အမျိုးမျိုးကို။ ယတောနိဒါနံ = အကြင် အာရုံငါးပါး ကာမတရားလျှင် အကြောင်းရင်းရှိ၏ဟူ၍။ အဒ္ဒက္ခိ = လင်းလင်းထင်ထင် သိမြင်၏။ သော ဇန္တု = “ဆင်းရဲဒုက္ခ ဟူသမျှကား ကာမဥပဓိ အကြောင်းရင်းရှိ”ဟု မြင်သိတတ်စွာ ထိုသတ္တဝါသည်။ ကာမေသု = ဝတ္ထုအာရုံ ကာမဂုဏ်တို့၌။ ဝါ- ကာမဝတ္ထု အစုစုတို့၌။ ကထံ နမေယျ = ဘယ်သို့ထူးတောင်း ဘယ်အကြောင်းကြောင့် အကောင်းထင်ကာ စိတ်ညွတ်ရာအံ့နည်း။ လောကေ = ယခုနေကျ လူ့လောက၌။ ဥပဓိံ = ကာမဝတ္ထု အစုစုတည်းဟူသော ကာမုပဓိတရားကို။ သင်္ဂေါတိ = ရာဂ, ဒေါသ, မောဟ, မာန, ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် ငြိကပ်တွယ်တာရာ
၅၀၈
တရားဟူ၍။ ဝိဒိတွာ = ပိုင်းခြားထင်ထင် သိမြင်၍။ ဇန္တု = သတ္တဝါသည်။ တဿေ၀ = ထိုကာမဝတ္ထု တရားအစုကိုပင်လျှင်။ ဝိနယာယ = ပယ်ဖျောက်ခြင်းငှါ။ သိက္ခေ-သိက္ခေယျ = သိက္ခာသုံးပါး ပွါးများကျင့်ကြံရာ၏။
ဤတရားဂါထာတို့ဖြင့် ထိတ်လန့်စေပြီးလျှင် “ဟယ် မာရ်ယုတ်.. သင်၏ အဆုံးအမကား တခြားသာတည်း။ ငါဘုရား၏ အဆုံးအမကား တပါးသာတည်း၊ (သင်ကား ဝတ္ထု,ကိလေ နှစ်ထွေသော ကာမတရားကို ကြိုးစား၍ အရယူရန် ဆုံးမသည်။ ငါဘုရားကား ထိုကာမတရားကို ပယ်ဖျောက်ရန် ဆုံးမသည်ဟု ဆိုလိုသည်)။ သင်နှင့် အတူတကွ တရားကို နှီးနှောမှုမည်သည် (အဘယ်နည်းဖြင့်မျှ) မဖြစ်နိုင်၊ မှန်၏- ငါဘုရားကား ဤဆိုလတ္တံ့သောအတိုင်း ဆုံးမ၏”ဟု မိန့်ဆိုတော်မူ၍ ဤဆိုလတ္တံ့သော တရားဂါထာ သုံးဂါထာတို့ကို ဟောကြားတော်မူ၏-
အတ္ထမှိ ဇာတမှိ သုခါ သဟာယာ၊
တုဋ္ဌီ သုခါ ယာ ဣတရီတရေန။
ပုညံ သုခံ ဇီဝိတသင်္ခယမှိ၊
သဗ္ဗဿ ဒုက္ခဿ သုခံ ပဟာနံ။ (၁)
(လောကေ = ယခုနေကျ လူ့လောက၌)။ အတ္ထမှိ = ကိစ္စကြီးငယ် အသွယ်သွယ်သည်။ ဇာတမှိ = ဘဝအလျောက် ပေါ်ပေါက် ဖြစ်ပွါးလတ်သော်။ သဟာယာ = ဆွေတော်မိတ်သင်း သူငယ်ချင်းတို့သည်။ သုခါ = ချမ်းသာနိုင်ခြင်း အကြောင်းရင်းတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ (က)။ ဣတရီတရေန = ရတတ်သမျှ ပစ္စယဖြင့်။ ယာ တုဋ္ဌီ = အကြင် နှစ်သက်စံပယ် ရောင့်ရဲလွယ်ခြင်းသည်။ (အတ္ထိ = ရှိ၏။ သာ တုဋ္ဌီ = ထိုရသမျှနှင့် မျှတရောင့်ရဲခြင်းသည်)။ သုခါ = ချမ်းသာနိုင်ခြင်း အကြောင်းရင်းဖြစ်ပေ၏၊ (ခ)။ ဇီဝိတသင်္ခယမှိ = အသက်ကုန်လာ သေခါနီးအခါ၌။
၅၀၉
ပုညံ = အဇ္ဈာသယ ဆန္ဒအလျောက် ကျင့်ဆောက်ခဲ့ပြီး ကုသိုလ်ကောင်းမှု အသီးသီးသည်။ သုခါ = ချမ်းသာနိုင်ခြင်း အကြောင်းရင်းဖြစ်ပေ၏။ (ဂ)။ သဗ္ဗဿ ဒုက္ခဿ = ကြွင်းမဲ့ဥဿုံ အလုံးစုံသော သံသရာဝဋ်ဒုက္ခကို။ ပဟာနံ = ပယ်စွန့်ရာဖြစ်သော အရဟတ္တမဂ်သည်။ သုခါ = ချမ်းသာရခြင်း အကြောင်းရင်းဖြစ်ပေ၏၊ (ဃ)။ ။(ဤ၌။ ။သုခ၏ အကြောင်းကို သုခဟူ၍ ဖလူပစာအားဖြင့် ဟောကြားတော်မူ၏၊ နောက်ဂါထာတို့၌လည်း ဤနည်းအတူပင်တည်း။ ဤဂါထာဖြင့် ချမ်းသာရကြောင်း လေးပါးကို ဟောပြတော်မူ၏)။
သုခါ မတ္တေယျတာ လောကေ၊
အထော ပေတ္တေယျတာ သုခါ။
သုခါ သာမညတာ လောကေ၊
အထော ဗြဟ္မညတာ သုခါ။ (၂)
လောကေ = ယခုနေကျ လူ့လောက၌။ မတ္တေယျတာ = ကျေးဇူးအရှင် မွေးမိခင်၌ ကြည်ရွှင်လုလု ပြုစုလုပ်ကျွေးခြင်းသည်။ သုခါ = ချမ်းသာရခြင်း အကြောင်းရင်း ဖြစ်ပေ၏၊ (၁)။ အထော = ထိုမှတပါး။ ပေတ္တေယျတာ = ကျေးဇူးအရှင် မွေးဖခင်၌ ကြည်ရွှင်လုလု ပြုစုလုပ်ကျွေးခြင်းသည်။ သုခါ = ချမ်းသာရခြင်း အကြောင်းရင်း ဖြစ်ပေ၏၊ (၂)။ လောကေ = ယခုနေကျ လူ့လောက၌။ သာမညတာ = ရသေ့ရဟန်း ပရိဗိုဇ်တို့၌ နှစ်ခြိုက်ကြည်ထွေ ရိုသေလေးမြတ် ဆည်းကပ်လှူဒါန်းခြင်းသည်။ သုခါ = ချမ်းသာရခြင်း အကြောင်းရင်း ဖြစ်ပေ၏၊ (၃)။ အထော = ထိုမှတပါး။ ဗြဟ္မညတာ = မကောင်းမှုများ ပယ်စွန့်ရှားသည့် ဘုရား ပစ္စေကာ အရိယာသာဝကတို့၌ နှစ်ခြိုက်ကြည်ထွေ ရိုသေလေးမြတ် ဆည်းကပ်လှူဒါန်းခြင်းသည်။ သုခါ = ချမ်းသာရခြင်း အကြောင်းရင်း ဖြစ်ပေ၏၊ (၄)။ ။(ဤဂါထာဖြင့်လည်း
၅၁၀
ချမ်းသာရကြောင်း လေးပါးကို ဟောပြတော်မူ၏)။
သုခံ ယာ၀ ဇရာ သီလံ၊
သုခါ သဒ္ဓါ ပတိဋ္ဌိတာ။
သုခေါ ပညာယ ပဋိလာဘော၊
ပါပါနံ အကရဏံ သုခံ။ (၃)
သီလံ = ငါးပါး, ရှစ်ပါး, ဆယ်ပါးစသည် ထိုဤများလှ ကျင့်သီလသည်။ ယာဝ ဇရာ = ဆံဖြူသွားကြွေ သားရေယိုယွင်း အိုမင်းသည်တိုင်အောင်။ သုခံ = ချမ်းသာရကြောင်း ကောင်းမြတ်တင့်တယ်လှပေ၏။ (I)။
(ပတ္တမြားနားဍောင်း နီမြန်းသော အဝတ်တန်းဆာ- စသည်တို့သည် ထိုထိုအရွယ်၌ တည်သော သူတို့အားသာ တင့်တယ်ကြကုန်၏၊ လူငယ်တို့၏ အဆင်တန်းဆာသည် ကြီးသောအခါ၌ မတင့်တယ်၊ ကြီးသူတို့၏ အဆင်တန်းဆာသည် ငယ်စဉ်အခါ၌ မတင့်တယ်၊ အကယ်၍ ကြီးသူက လူငယ်တို့၏ အဆင်တန်းဆာကို ဆင်မြန်းလာလျှင်၎င်း, လူငယ်က လူကြီးတို့၏ အဆင်တန်းဆာကို ဆင်မြန်းလာလျှင်၎င်း “ဤသူ ရူးသွပ်လာသည် ထင်ပါ၏”ဟု ကဲ့ရဲ့မှုကို ဖြစ်စေသဖြင့် အပြစ်ကိုသာ ဖြစ်စေ၏။ ငါးပါးသီလ, ဆယ်ပါးသီလ- အစရှိသော သီလအကျင့်ကား လူငယ်အား၎င်း, လူကြီးအား၎င်း အရွယ်သုံးပါး၌ပင် တင့်တယ်၏။ “ဩ.. ဤသူကား သီလရှိသူပါတည်း”ဟု ချီးမွမ်းခြင်းကို ဖြစ်စေသဖြင့် နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်မှု ပီတိ, သောမနဿ တရားကို ရွက်ဆောင်ပေ၏ဟု ဆိုလိုသည်)။
ပတိဋ္ဌိတာ = မတုန်မလှုပ် သက်ဝင်ယုံကြည်ကာ ကောင်းစွာတည်တံ့သော။ သဒ္ဓါ = လောကီ လောကုတ္တရာ သဒ္ဓါတရားသည်။ သုခါ = ချမ်းသာရကြောင်း ကောင်းမြတ် တင့်တယ်လှပေ၏။ (II)။ ပညာယ = လောကီ လောကုတ္တရာ ပညာနှစ်ပါးကို။ ပဋိလာဘော = လုံ့လထန်ပြင်း အရယူနိုင်ခြင်းသည်။ သုခေါ = ချမ်းသာရကြောင်း ကောင်းမြတ် တင့်တယ်လှပေ၏။ (III)။ ပါပါနံ = အကုသိုလ်စု မကောင်းမှုတို့ကို။
၅၁၁
အကရဏံ = အနုသယ အကြောင်းကိုပါပယ်ရှင်း မပြုခြင်းသည်။ သုခံ = ချမ်းသာရကြောင်း ကောင်းမြတ် တင့်တယ်လှပေ၏။ (IIII)။ (ဤဂါထာဖြင့်လည်း ချမ်းသာရကြောင်း လေးပါးကို ဟောပြတော်မူ၏)။
ဒေသနာနိဂုံး ဆုံးသောအခါ အကုဋေမက များလှစွာသော နတ်အပေါင်းတို့သည် သစ္စာလေးပါး တရားသိမြင် ကျွတ်တမ်းဝင်ကြကုန်၏။ (ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ၊ ၂၊ မျက်နှာ ၃၂၄-မှ)။
မာရဝတ္ထု ပြီး၏။
**********
ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားကြီးအကြောင်း
(ဤပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏား၏ အကြောင်းအရာ အကျယ်ကို သီလက္ခန္ဓဝဂ် ပိဋကတ်မြန်မာပြန်မှ ထုတ်ယူမှတ်သားရာ၏၊ ဤကျမ်း၌ကား အတတ်နိုင်ဆုံး အကျဉ်းချုံး၍ ရေးသားပြဆိုပေအံ့)–
တနေ့သောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် မိုးသောက်ထ ကာလဝယ် သတ္တလောကကို ကြည့်ရှုတော်မူလတ်သော် ကိုယ်တော်၏ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော် ကွန်ရက်၌ ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားကြီး ဝင်လာသဖြင့် ထိုပုဏ္ဏား၏ ရှေးကောင်းမှု ဥပနိဿယည်းကို ဆက်၍ ဆင်ခြင်တော်မူသောအခါ သောတာပတ္တိမဂ်၏ ဥပနိဿယည်းကို မြင်တော်မူ၍-
“ပေါက္ခရသာတိ ဆရာပုဏ္ဏားကြီးသည် ငါဘုရား ဣစ္ဆာနင်္ဂလဇနပုဒ်သို့ ကြွသွားလျှင် လက္ခဏာတော်ကြီးငယ်ကို စုံစမ်းရန် တပည့်ဖြစ်သူ အမ္ဗဋ္ဌပုဏ္ဏားလုလင်ကို စေလွှတ်လိမ့်မည်၊ အမ္ဗဋ္ဌသည် ငါဘုရားနှင့် စကား အပြိုင်အဆိုင်ပြော၍ အထူးထူးသော သူယုတ်တို့၏စကားကို ပြောကြားလိမ့်မည်။ ငါဘုရားသည် ထိုအမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို ဆုံးမကာ မာန်မာနအဆိပ်အတောက် ကင်းပျောက်အောင် ပြုရလိမ့်မည်၊ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ဆရာပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားကြီးအား
၅၁၂
အကြောင်းအကျိုး ပြန်ကြား ပြောဆိုလိမ့်မည်။ ထိုအခါ သူ၏ဆရာ ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားကြီးသည် ထိုစကားကို ကြားသိရ၍ ငါဘုရား၏အထံသို့ လာရောက်၍ ငါဘုရား၏ လက္ခဏာတော်ကြီးငယ်တို့ကို စုံစမ်းလိမ့်မည်၊ ထိုဆရာပုဏ္ဏားကြီးအား ငါဘုရား တရားဟောကြားရပေလိမ့်မည်၊ ထိုပုဏ္ဏားကြီးသည် တရားနိဂုံး ဆုံးသောအခါ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်လိမ့်မည်”-
ဟု ဖြစ်အံ့သော အကြောင်းအရာများကိုလည်း ခွဲခြားကြိုတင် သိမြင်တော်မူကာ ရဟန်းငါးရာခြံရံလျက် ကောသလတိုင်းဖက်သို့ ခရီးဒေသစာရီ ကြွချီတော်မူခဲ့ရာ အစဉ်သဖြင့် ကောသလတိုင်း အဝင်အပါ ဣစ္ဆာနင်္ဂလ ပုဏ္ဏားရွာသို့ ဆိုက်ရောက်တော်မူ၍ ထိုရွာ၏အနီး “ဣစ္ဆာနင်္ဂလ”အမည်ရှိသော တောအုပ်ကြီး၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူ၏။
ထိုအခါ ပသေနဒီ ကောသလမင်းတရား မြို့စားခန့်အပ်ချက်အရ ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားသည် လူနေစည်ကား မြက်, ထင်း, ရေ, ဆန်, စပါး ပေါများသည့် ဥက္ကဋ္ဌမြို့ကို စိုးအုပ်နေထိုင်ဆဲ ဖြစ်လေသည်။
(မြို့တည်မည် ပြုသောအခါ မီရှူးမီးတိုင်များ ထွန်းညှိထားစဉ် မြို့ရာကို သတ်မှတ် တည်ထားအပ်သောကြောင့် မြို့အမည်ကို ဥက္ကဋ္ဌမြို့ဟု ခေါ်တွင်စေသည်။ ဥက္ကာ = မီးရှူးမီးတိုင်များ ထွန်းညှိထားစဉ် + ဌာ = တည်ထားအပ်သောမြို့)။
ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားအကြောင်း- ဤပုဏ္ဏားသည် ကဿပမြတ်စွာဘုရား လက်ထက်တော်အခါ ဗေဒင်သုံးရပ် ကမ်းခတ်အောင် တတ်သိသူ ပုဏ္ဏားဖြစ်၍ အလှူပေး တရားနာပြီးလျှင် နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ခဲ့လေသည်
သူသည် နတ်ပြည်မှ စုတေခဲ့၍ ဤလူ့ပြည်သို့ လာရောက်သောအခါ အမိဝမ်း၌ နေရခြင်းကို စက်ဆုပ်၍ ဟိမဝန္တာအနီး အိုင်ကြီးတခုဝယ် ပဒုမာကြာတိုက်၌ သံသေဒဇ ပဋိသန္ဓေ တည်နေဖြစ်ပွါးလာလေသည်။ ထိုရေအိုင်ကြီး၏အနီး၌ ရသေ့တဦးသည် သင်္ခမ်းကျောင်း ဆောက်လုပ်ကာ နေထိုင်၏၊ ရသေ့သည် ရေအိုင်ကမ်းနား၌ ရပ်တည်လျက်
၅၁၃
ထိုပဒုမာကြာဖူးကြီးကို အထူးတဆန်း တွေ့မြင်ရ၍ “ဤပဒုမာကြာဖူးကြီးသည် အခြားပဒုမာကြာဖူးများထက် ထူးချွန်၍ ကြီးလှ၏၊ ပွင့်သောအခါ၌ ထိုကြာပန်းကို ငါခူးယူအံ့”ဟု ကြံစည်လေသည်။
ထိုကြာဖူးကြီးကား ခုနစ်ရက်ရှိ၍လည်း မပွင့်သေးချေ၊ ရသေ့သည် “အဘယ့်ကြောင့် ဤကြာဖူးကြီးသည် ခုနစ်ရက်ရှိ၍လည်း မပွင့်သနည်း၊ ယခုပင် ငါသည် ထိုကြာဖူးကို ခူးတော့အံ့”ဟု ကြံစည်ကာ အိုင်တွင်းသို့ဆင်း၍ ခူးယူလေ၏၊ ကြာဖူးသည် ရသေ့က ကြာရိုးမှ ဖြတ်လိုက်လျှင် ဖြတ်လိုက်ခြင်း ပွင့်၍လာလေ၏။ ထိုအခါ ထိုကြာပန်း၏အတွင်း၌ ရွှေမှုန်ဖြင့် ကြဲဖြန့် လိမ်းကျံအပ်သည့် ငွေရုပ်တုပမာ ပဒုမာကြာဝတ်မှုံတို့ဖြင့် ကြဲဖြန့်လိမ်းကျံအပ်သည့် ငွေစင်အသွေး ဖွေးဖွေးဖြူသော သူငယ်ကို အထူးတဆန်း တွေ့ရလေ၏။
ရသေ့သည် “ဤသူငယ်ကား ဘုန်းကြီးသူ ဖြစ်လိမ့်မည်။ ယခုပင် ငါသည် ထိုသူငယ်ကို သုတ်သင်ကျွေးမွေးအံ့”ဟု ကြံစည်အောက်မေ့၍ သင်္ခမ်းကျောင်းသို့ ယူဆောင်ကာ သုတ်သင်ကျွေးမွေးပြီးလျှင် ခုနစ်နှစ် အရွယ်ကစ၍ ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို သင်ကြားပေးလေသည်။ သူငယ်သည် ဗေဒင်သုံးရပ် ကမ်းခတ်အောင် တတ်သိ၍ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းအပြင်ဝယ် အလွန်ထင်ရှားသော ပုဏ္ဏားဆရာကြီး ဖြစ်လာလေသည်။ ထိုပုဏ္ဏားဆရာကြီးသည် နောက်တချိန်၌ ကောသလမင်းကြီးအား အတတ်ပညာကို ပြလေသည်၊ ထိုအခါ သူ၏အတတ်၌ ကြည်ညိုရကား ကောသလမင်းကြီးသည် ရှေးဖော်ပြရာပါ ဥက္ကဋ္ဌမြို့ကြီးကို မြို့စားခန့်အပ် ပေးသနားလေသည်။ ဤသို့လျှင် ထိုပုဏ္ဏားကို ကြာတိုက်၌ ပဋိသန္ဓေ ကိန်းတည်နေလာသောကြောင့် ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားဟူ၍ လူအများ အသိအမှတ်ပြုကြကုန်၏။
ထိုပုဏ္ဏား၏ကိုယ်သည် ကြာဖြူအဆင်းရှိလျက် နတ်မြို့တံခါးဝဝယ် စိုက်ထူအပ်သော တုရိုဏ်တိုင်ကဲ့သို့ တင့်တယ်လှ၏၊ သူ၏ဦးခေါင်းကား ဣန္ဒနီလာ ကျောက်သို့ကဲ့သို့ မည်းညိုသော အဆင်းရှိ၏၊ မုတ်ဆိတ်သည်လည်း လဝန်း၌ အမည်းကြောင်းကလေး ရေးဆွဲထားသကဲ့သို့ ထင်ရ၏။ မျက်လုံးတို့သည် ကြာညိုနှင့် တူကြလျက် နှာခေါင်းနှာတံကား ငွေကျည်တောက်ကဲ့သို့ ကောင်းစွာလုံးဝန်း သန့်ရှင်းစင်ကြယ်၏၊ လက်ခြေဖဝါး နှုတ်ခမ်းများမှာလည်း ချိတ်ရည်ဖြင့် အပြေအပြစ် ပြုအပ်သကဲ့သို့ ရှိကုန်၏၊ ပုဏ္ဏား၏အတ္တဘောကား အလွန်တင့်တယ်လှ၏၊
၅၁၄
မင်းမရှိသော အရပ်၌ ဤပုဏ္ဏားကို မင်းပြုလုပ်စေရန် သင့်လျော်သူဖြစ်၏၊ ဤသို့လျှင် ထိုပုဏ္ဏားကား ကြက်သရေရှိလှ၏၊ ဤသို့လျှင် ထိုပုဏ္ဏားကို ကြာဖြူနှင့် တူသောကြောင့် “ပေါက္ခရသာတိ”ဟု အသိအမှတ်ပြုကြလေသည်။ အဋ္ဌကထာမှ)။
ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားကြီးသည် အောက် ဝေရဉ္ဇပုဏ္ဏားကြီးနည်းတူ မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးသတင်းကို ကြားသိလေသည်။ ထိုပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားဆရာကြီးမှာ ဗေဒင်သုံးရပ်နှင့်တကွ ပုဏ္ဏားတို့တတ်အပ်ရာ ကျမ်းအမျိုးမျိုး၌ တတ်ကျွမ်းသိမြင်၍ ဆရာကြီးကိုယ်တိုင်ကပင် တန်းတူထား၍ မြှောက်စားအပ်သော “အမ္ဗဋ္ဌ”ခေါ် အန္တေဝါသိက အနီးနေတပည့်ကြီး ပုဏ္ဏားလုလင်တယောက် ရှိလေသည်။
ထိုအခါ ပေါက္ခရသာတိ ဆရာကြီးသည် အန္တေဝါသိကတပည့် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို မိမိကြားသိရသော မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်သတင်းများကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားပြီးလျှင် “ချစ်သားအမ္ဗဋ္ဌ.. သင် သွားပါ၊ ရဟန်းဂေါတမရှိရာအရပ်သို့ သင်သွားပြီးလျှင် ရဟန်းဂေါတမကို ‘သူ၏ ကျော်စောသတင်းသည် အမှန်အတိုင်း ပြန့်နှံ့၍ ထွက်သလော၊ အမှန်အတိုင်းမဟုတ်ပဲ ပြန့်နှံ့၍ ထွက်သလော။ သူသည် ကျော်စောသည့်အတိုင်း မှန်သလော၊ မမှန်သလော’ဟု ငါတို့သိနိုင်ရန် စုံစမ်းချေလော့”ဟူ၍ စေခိုင်းပြောဆိုလေ၏။
ထိုအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်က “အိုဆရာကြီး.. ‘ထိုအရှင်ဂေါတမ၏ ကျော်စောသံသည် အမှန်အတိုင်း ပြန့်နှံ့၍ ထွက်သလော၊ အမှန်အတိုင်းမဟုတ်ပဲ ပြန့်နှံ့၍ ထွက်သလော၊ ထိုအရှင်ဂေါတမသည် ကျော်စောသည့်အတိုင်း မှန်သလော၊ မမှန်သလော’ဟု ထိုအရှင်ဂေါတမကို အကျွန်ုပ်သည် အဘယ်သို့လျှင် သိအောင် စုံစမ်းရပါမည်နည်း”ဟူ၍ မေးလေလျှင် ပေါက္ခရသာတိဆရာကြီးက “ချစ်သားအမ္ဗဋ္ဌ.. ငါတို့ ဗေဒင်ကျမ်းများ၌ သုံးဆယ့်နှစ်ပါးသော ယောက်ျားမြတ်လက္ခဏာတို့ တိုက်ရိုက်လာရှိကုန်၏၊ ယင်းလက္ခဏာတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ယောက်ျားမြတ်အဖို့ရာ အဖြစ်နှစ်မျိုးသာရှိ၍
၅၁၅
အခြားသောအဖြစ် မရှိကုန်၊ ထိုယောက်ျားမြတ်သည် လူ့ဘောင်၌နေလျှင် လေးကျွန်းသနင်း စကြာမင်းဖြစ်၍ ရဟန်းပြုလျှင် လူသုံးပါး၌ ဘုရားစင်စစ် ဖြစ်၏၊ ချစ်သားအမ္ဗဋ္ဌ.. ငါသည် သင့်အား ဗေဒင်ကျမ်းများကို သင်ကြားပေးသူဖြစ်၍ သင်ကား ဗေဒင်ကျမ်းများကို သင်ကြားနာယူပြီးသူ ဖြစ်လေသည်”ဟု ရှင်းလင်း ပြောကြားလေ၏။
(ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားကား အစဉ်းစားဉာဏ်ရှိသူ ဖြစ်သည့်အတိုင်း “ဤလောက၌ ‘ငါဘုရား.. ငါဘုရား’ဟု ထင်ရှားသူ၏ အမည်ကိုယူ၍ ပူရဏကဿပ- အစရှိသော များစွာသောသူတို့သည် လှည့်လည်လျက် ရှိကြသည်။ ထို့ကြောင့် ငါသည် တဆင့်ကြားမှုဖြင့်ပင် ဆည်းကပ်ရန် မသင့်ချေ။ မှန်၏- အချို့ပုဂ္ဂိုလ်ကို ဆည်းကပ်မိလျှင် ဖဲခွါဖို့ရန်လည်း ခဲယဉ်းဝန်လေးသည့်ပြင် အကျိုးမဲ့လည်း ဖြစ်တတ်သည်၊ သို့ရကား ငါသည် တပည့်အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို စေလွှတ်၍ ဘုရားဟုတ်မဟုတ် သေချာစွာ စုံစမ်းသိရှိပြီးမှ ဆည်းကပ်ရမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟု စဉ်းစားဆင်ခြင်မိသောကြောင့် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို စေလွှတ်ခြင်းဖြစ်သည်)။
ထိုအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် “ကောင်းပါပြီ ဆရာကြီး..”ဟု ဝန်ခံပြီးလျှင် နေရာမှထကာ ဆရာကြီးကို ရှိခိုးအရိုအသေပေးပြီးနောက် ဆရာကြီးစီးသည့် မြည်း(လား)ကသော ရထားကို စီးနင်း၍ လုလင်ငယ်ပေါင်း များစွာတို့နှင့်တကွ ဣစ္ဆာနင်္ဂလ တောအုပ်ရှိရာသို့ သွားရောက်လေ၏။ ဣစ္ဆာနင်္ဂလတောအုပ်သို့ ရောက်ရှိလျှင် ယာဉ်ဖြင့် သွားနိုင်သမျှသွား၍ တံခါးမုခ်အနီးသို့ ရောက်သောအခါ ယာဉ်မှ ဆင်းပြီးသော် ခြေလျင်သာလျှင် ကျောင်းတိုက်သို့ ဝင်လေ၏။ (ထိုအချိန်ကား နေမွန်းတည့်အချိန် ဖြစ်သည်)။
ထိုအချိန်၌ နေ့ကမ္မဋ္ဌာန်းအလုပ် အားထုတ်ကြသည့် များစွာသော ရဟန်းတို့သည် ဟင်းလင်းလွင်ပြင်၌ စင်္ကြံသွားနေကုန်၏။ ထိုအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ထိုရဟန်းတို့ထံ သွားရောက်ပြီးလျှင် ထိုရဟန်းတို့ကို-
၅၁၆
“အရှင်တို့.. အရှင်ဂေါတမသည် ယခု အဘယ်မှာနေပါသနည်း၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် ထိုအရှင်ဂေါတမကို ဖူးမြော်ရန် ဤအရပ်သို့ ကပ်ရောက်လာပါကုန်၏”-
ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းတို့၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ်-
“ဤအမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ထင်ရှားသောအမျိုး၌လည်း ဖြစ်၏။ ထင်ရှားသော ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏား၏ တပည့်လည်းဖြစ်၏။ မြတ်စွာဘုရား၏အဖို့ရာ ဤသို့သော အမျိုးကောင်းသားများနှင့်အတူ စကားနှီးနှော ပြောဆိုမှုသည် ဝန်လေးမည်မဟုတ်”-
ဟု ကြံစည်ကြပြီးလျှင် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို-
“အမ္ဗဋ္ဌ.. တံခါးပိတ်ထားသော ထို(ဟောဟို)ကျောင်းသို့ တိတ်ဆိတ်စွာ ချဉ်းကပ်ပြီးနောက် မုခ်ဦးသို့ ဖြည်းညှင်းစွာဝင်၍ ချောင်းဟန့်ပြီးလျှင် တံခါးရွက်ကို ခေါက်လော့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် သင့်အား တံခါးဖွင့်ပေးပါလိမ့်မည်”-
ဟု မိန့်ဆိုကြကုန်၏။
ထိုအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ရဟန်းများပြောသည့်အတိုင်း သွား၍ တံခါးကိုခေါက်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် တံခါးကို ဖွင့်တော်မူ၏၊ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ကျောင်းတွင်းသို့ဝင်၏။ လုလင်ငယ်များသည်လည်း ကျောင်းတွင်းသို့ ဝင်ကြ၍ မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူတကွ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာစကား ပြောကြားကြပြီးလျှင် အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေကြကုန်၏။
(ဤ၌။ ။ဘုရားရှင် ကိုယ်တိုင်ထ၍ တံခါးဖွင့်ပေးသည်မဟုတ်၊ စင်စစ်သော်ကား မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “တံခါးပွင့်စေသတည်း”ဟု အောက်မေ့တော်မူကာ လက်တော်ကို ဆန့်တန်းလိုက်၏။ ထိုအခါ “မြတ်စွာဘုရား.. ကမ္ဘာပေါင်း ကုဋေပေါင်းများစွာ အလှူဒါန ပေးတော်မူခဲ့သော အရှင်ဘုရားတို့သည် မိမိလက်ဖြင့် တံခါးဖွင့်ပေးရမည့်ကံမျိုး ပြုတော်မူခဲ့ကြသည် မဟုတ်ပါ”ဟု ပြောဆိုသည့်ပမာ အလိုလိုပင်
၅၁၇
တံခါးပွင့်သွားလေ၏၊ ထိုသို့ အလိုလိုပင် တံခါးပွင့်လာခြင်းမှာ မြတ်စွာဘုရား၏ (တံခါးကို ပွင့်စေလိုသော) စိတ်အလိုတော်ကြောင့် ပွင့်လာခြင်းဖြစ်ရကား ပါဠိတော်၌ “ဝိဝရိ ဘဂဝါ ဒွါရံ”ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်၊ မြန်မာပြန်၌လည်း “မြတ်စွာဘုရားသည် တံခါးကို ဖွင့်တော်မူ၏”ဟု ရေးသားခြင်းဖြစ်သည်)။
အမ္ဗဋ္ဌလုလင်၏ အပြုအမူများ
အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည်ကား မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ရူပကာယ အသရေတော်၌ စိတ်ကြည်ညိုမှုကိုမျှသော်လည်း မပြုနိုင်ပဲ “မြတ်စွာဘုရားကို ငါမောင်းမဲအံ့”ဟူသော အကြံမျိုးဖြင့် ရင်၌ဖွဲ့ချည်ထားသော တဘက်ကို ဖြေ၍ လည်၌ တွဲလျားချပြီးလျှင် လက်တဖက်ဖြင့် ပုဆိုးအနားကို ဆွဲကိုင်လျက် စင်္ကြံသို့ တက်ရောက်ကာ မိမိကိုယ်တိုင်က ရံခါ စင်္ကြံသွားလျက်၎င်း, ရံခါ ရပ်လျက်၎င်း, ထိုင်နေတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်အား ရံခါ လက်ရုန်းကို ပြလျက်၎င်း, ရံခါ ရင်ပတ်ကို ပြလျက်၎င်း, ရံခါ ကျောက်ကုန်းကို ပြလျက်၎င်း, ရံခါ လက်၏ ဖောက်ပြန်ခြင်းကို ပြုလျက်၎င်း, ရံခါ မျက်မှောင်၏ ဖောက်ပြန်ခြင်း(မျက်မှောင်ကုတ်ခြင်း)ကို ပြုလျက်၎င်း-
“အိုအရှင်ဂေါတမ.. အရှင်၏အဖို့ရာ ဓာတ်လေးပါး ညီမျှပါ၏လော၊ ဆွမ်းအစာအာဟာရဖြင့်ကော မပင်ပန်းပဲ ရှိပါ၏လော၊ သင့်အဖို့ရာ မပင်ပန်းသော အခြင်းအရာသာ ထင်ပါ၏။ မှန်၏- အရှင်၏ အင်္ဂါကြီးငယ်တို့ကား ဆူဖြိုးကုန်၏၊ အလွန်လည်း ကြည်ညိုဖွယ်ရှိပါကုန်၏။ ရောက်လေရာရာ အရပ်တိုင်း၌ အရှင်ဘုရားအား လူများအပေါင်းတို့သည် ‘မင်းမျိုးမှ ရဟန်းပြုသော သူပေ’ ဟူ၍၎င်း, ‘မြတ်စွာဘုရားပါပေ’ ဟူ၍၎င်း အလွန် မြတ်နိုးတနာ ဖြစ်ရှိကြကာ ကောင်းပေ့, ဩဇာရှိပေ့ဆိုသော အစာအာဟာရများကို ပေးလှူကြကုန်၏။ အချင်းတို့.. ရှုကြစမ်းပါလော့၊(အရှင်ဂေါတမ၏) နေအိမ်သည် ဆန်းကြယ်သော စရပ်ကဲ့သို့ ရှိဘိ၏။ နတ်၌ဖြစ်သော
၅၁၈
ပြာသာဒ်ဆောင်ကဲ့သို့ ရှိဘိ၏။ ဤ(သူအိပ်သည့်) ညောင်စောင်းကို ရှုကြစမ်းပါလော့၊ (သူအုံးသည့်) ခေါင်းအုံးကို ရှုကြစမ်းပါလော့၊ ဤသို့စဉ် ကောင်းမွန်လှသော နေရာ၌ နေထိုင်သော သူ၏အဖို့ရာ ရဟန်းတရား အားထုတ်ရန် အဘယ်မှာလျှင် ငြိုငြင်ခဲယဉ်းမှု ရှိနိုင်တော့အံ့နည်း”-
ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ပြက်ရယ် ပြောင်လှောင်သော စကား, သူတော်စင်တို့အကျင့် မဟုတ်သောအနေဖြင့် အမှတ်ရဖွယ်စကား (သာမန်လူများအဖို့ တသက်လုံး နာကျည်းဖွယ်ကောင်းသော စကား)များကိုသာ ပြောဆို၍ နေလေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဤအမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကား လက်ကိုဆန့်၍ ဘဝဂ်ကို ဆွဲကိုင်ယူလိုသူကဲ့သို့၎င်း, ခြေကိုဆန့်၍ အဝီစိငရဲသို့ လှည့်လည်လိုသူကဲ့သို့၎င်း, မဟာသမုဒြာကို ကူးခတ်လိုသူကဲ့သို့၎င်း, မြင်းမိုရ်တောင်ထက်သို့ တက်လိုသော သူကဲ့သို့၎င်း အရာမဟုတ်သည်၌ အားထုတ်ဘိ၏၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် ထိုအမ္ဗဋ္ဌလုလင်နှင့် စကားနှီးနှော ပြောဆိုပေအံ့”ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်တော်မူကာ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို-
“အမ္ဗဋ္ဌ.. ယခု သင်သည် စင်္ကြံသွားလျက် ရပ်လျက်ပင် ထိုင်နေသော ငါဘုရားနှင့် စိုးစဉ်းစိုးစဉ်းသော (သူတော်စင်တို့ အကျင့်မဟုတ်သည့်အနေဖြင့်) အမှတ်ရဖွယ်စကားကို (မရိုမသေ) ပြောကြားသည့်နည်းတူ အသက်ကြီးလင့် အရွယ်ရင့်ကုန်သော ဆရာပုဏ္ဏား, ဆရာ့ဆရာ ပုဏ္ဏားတို့နှင့် စကားပြောဆိုမှု ပြုသလော”-
ဟု (စကားစ၍) မေးတော်မူလေ၏။ ထိုအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည်-
“အိုအရှင်ဂေါတမ.. ဤသို့ မပြောဆိုပါ၊ အိုအရှင်ဂေါတမ.. သွားနေသော ဆရာပုဏ္ဏားနှင့် စကားပြောလိုသော တပည့်ပုဏ္ဏားသည် သွားလျက်သာလျှင် ပြောရပါသည်။ အိုအရှင်ဂေါတမ.. ရပ်နေသော ဆရာပုဏ္ဏားနှင့် စကားပြောလိုသော တပည့်ပုဏ္ဏားသည် ရပ်လျက်သာလျှင်
၅၁၉
ပြောရပါသည်။ အိုအရှင်ဂေါတမ.. ထိုင်နေသော ဆရာပုဏ္ဏားနှင့် စကားပြောလိုသော တပည့်ပုဏ္ဏားသည် ထိုင်လျက်သာလျှင် ပြောရပါသည်။ အိုအရှင်ဂေါတမ.. လျောင်းနေသော ဆရာပုဏ္ဏားနှင့် စကားပြောလိုသော တပည့်ပုဏ္ဏားသည်လည်း လျောင်းလျက်သာလျှင် ပြောရပါသည်”-
ဟူ၍ ဆိုလေသည်။
ဇာတ်နိမ့်ဟူသောစကားဖြင့် ရှေးဦးစွာ ရှုတ်ချခြင်း
(ဤ၌။ ။တပည့်ပုဏ္ဏားသည် ဆရာပုဏ္ဏားနှင့် သွား, ရပ်, ထိုင် တည်းဟူသော ဣရိယာပုထ် သုံးပါးတို့၌သာ စကားပြောဆိုရိုး ရှိသော်လည်း အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည်ကား မာန်မာန ခက်ထန်လှသောကြောင့် လျောင်းခြင်းဟူသော ဣရိယာပုထ်ကိုပါ ထည့်သွင်း ပြောဆိုလေသည်၊ သို့ရကား) မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို “အမ္ဗဋ္ဌ.. သွားနေသော တပည့်ပုဏ္ဏားက သွားနေသော ဆရာပုဏ္ဏားနှင့်၎င်း, ရပ်နေသော တပည့်ပုဏ္ဏားက ရပ်နေသော ဆရာပုဏ္ဏားနှင့်၎င်း, ထိုင်နေသော တပည့်ပုဏ္ဏားက ထိုင်နေသော ဆရာပုဏ္ဏားနှင့်၎င်း အတူတကွ စကားပြောဆိုခြင်းမည်သည်ကို ခပ်သိမ်းသော ဆရာပုဏ္ဏားတို့၌ပင် ရအပ်ပေ၏။ သင်တမူကား အိပ်နေလျက် အိပ်နေသော ဆရာပုဏ္ဏားနှင့် အတူတကွ စကားပြောဆို၏၊ (ဤသို့ဆိုလျှင် နွားနှင့် တူလှချေတကား။) သင့်ဆရာက-တည်း နွားဖြစ်လေသလော၊ သင်က-တည်း နွားဖြစ်လေသလော”ဟု (သူ၏ စကားကျအတိုင်း) မေးမြန်းတော်မူလေသော် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ပြင်းစွာ အမျက်ထွက်ပြီးလျှင်-
“အိုအရှင်ဂေါတမ.. ဇာတ်နိမ့် မည်းညစ်ကုန်လျက် ဗြဟ္မာ့ခြေဖမိုးမှ ပေါက်ဖွားကြသည့် ဦးပြည်းယုတ် ရဟန်းယုတ်တို့နှင့်မူကား ယခု အရှင်ဂေါတမနှင့် စကားပြောဆိုသကဲ့သို့ပင် အကျွန်ုပ်၏ စကားပြောဆိုခြင်းသည် ဖြစ်ပါ၏”-
၅၂၀
ဟူ၍ “ဇာတ်နိမ့်”ဟူသော စကားဖြင့် ရှေးဦးစွာ ရှုတ်ချပြောဆိုလေ၏။
(ဤ၌။ ။အမ္ဗဋ္ဌ၏အယူမှာ- “ပုဏ္ဏားများသည် ဗြဟ္မာ၏ခံတွင်းမှ မွေးဖွား ထွက်လာကြသည်၊ မင်းများသည် ဗြဟ္မာ၏ရင်မှ မွေးဖွား ထွက်လာကြသည်။ ကုန်သည် (=အသည်များသည်) ဗြဟ္မာ၏ချက်မှ မွေးဖွား ထွက်လာကြသည်၊ ဆင်းရဲသားများသည် ဗြဟ္မာ၏ဒူးမှ မွေးဖွား ထွက်လာကြသည်၊ ရဟန်းများသည် ဗြဟ္မာ၏ ခြေဖမိုးမှ မွေးဖွား ထွက်လာကြသည်”ဟူ၍ အယူရှိလေသည်။ ။ဤသို့ အယူရှိကာ ရဟန်းများကို ဇာတ်အနိမ့်ကျဆုံး ထားရှိကာ ပြောဆိုသော အမ္ဗဋ္ဌသည် မည်သူမည်ဝါဟူ၍ မမှတ်မသား ပြောဆိုအပ် သော်လည်း “မြတ်စွာဘုရားကိုသာလျှင် ငါပြောဆိုအံ့”ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ပြောဆိုလေသည်)။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဤအမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ရောက်လာသောအချိန်မှ အစပြု၍ ငါဘုရားနှင့် အတူတကွ စကားပြောဆိုသည်ရှိသော် မာန်မာနကိုသာမှီ၍ ပြောဆို၏။ လျင်သော အဆိပ်ရှိသော မြွေကို လည်၌ဆုပ်ကိုင်သော သူကဲ့သို့၎င်း, မီးပုံကြီးကို ဖက်ရမ်းသူကဲ့သို့၎င်း, အမုန်ယစ်သော ဆင်ပြောင်ကြီးကို နှာမောင်း၌ ဆွဲကိုင်သောသူကဲ့သို့၎င်း မိမိ၏ပမာဏ (=အတိုင်းအရှည်)ကို မသိရှာချေ၊ ယခုအခါ ငါဘုရား သည် ထိုအမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို သိစေအံ့”ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်တော်မူ၍-
“အမ္ဗဋ္ဌ.. ဤအရပ်သို့ သင်၏လာခြင်းသည် ကိစ္စရှိ၍ လာခြင်းဖြစ်သည်။ သင်တို့သည် အကြင်ကိစ္စအလို့ငှါ လာကြကုန်၏။ ထိုကိစ္စကိုသာလျှင် ကောင်းစွာ နှံလုံးသွင်းကုန်ရာ၏။ (၁)
အိုး.. အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည်ကား မလိမ္မာသေးပဲလျက် မိမိကိုယ်ကို လိမ္မာပြီးဟု မှတ်ထင်နေ၏၊ ယင်းသို့ ပြုမူပြောဆိုခြင်း၌ မလိမ္မာသေးသည်မှလွဲ၍ အခြား မည်သည့်အကြောင်းမျှ မရှိချေ။ (၂)”
ဟူ၍ မိန့်တော်မူ၏။ ။(ဤ၌။ ။၁-စာပိုဒ်ဝယ် “သင့်ကို သင့်ဆရာက မိမိကိစ္စဖြင့် စေလွှတ်လိုက်သည်၊ ငါဘုရားတို့ကို
၅၂၁
ယခုလို လွှမ်းမိုးရှုတ်ချစကား ပြောကြားရန် လွှတ်လိုက်သည်မဟုတ်၊ ထို့ကြောင့် သင့်ဆရာ စေလွှတ်လိုက်သည့် ကိစ္စကို နှလုံးသွင်းလော့”ဟု ဆိုလိုသည်။ ဤသို့လျှင် အမ္ဗဋ္ဌအား မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သူတပါးတို့ထံ လာရောက်သူတို့ လိုက်နာကျင့်သုံးရမည့် ဝတ်တရားကို ပြတော်မူပြီးလျှင် အမ္ဗဋ္ဌ၏ မာန်မာနကို နှိမ်ချိုးခြင်းငှါ ၂-အမှတ်ပြ စကားရပ်ကို မိန့်ဆိုတော်မူသည်)။
ထိုအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် မိမိကို မြတ်စွာဘုရားရှင်က “မလိမ္မာသေး”ဟူသော စကားဖြင့် ဆိုအပ်ရကား အမျက်ထွက်ကာ နှလုံးမသာယာပဲ မြတ်စွာဘုရားကိုပင် ပုတ်ခတ်လို ရှုတ်ချလို စွပ်စွဲလိုသည်ဖြစ်၍ “အချင်းတို့.. ငါသည် ရဟန်းဂေါတမကိုလည်း ထိပါးစေမည်”ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-
“အရှင်ဂေါတမ.. သာကီဝင်မင်းမျိုးသည် ခက်ထန်၏။ ကြမ်းတမ်း၏၊ စိတ်နေသဘောထား နုလှ၏။ စကား များ၏၊ ဇာတ်နိမ့်သူများ ဖြစ်ကြလျက် ပုဏ္ဏားတို့ကို မရိုသေကုန်၊ အလေးမပြုကုန်၊ မမြတ်နိုးကြကုန်၊ မပူဇော်ကြကုန်၊ မတုပ်ဝပ်ကြကုန်၊ အရှင်ဂေါတမ၏ သာကီဝင်မင်းများသည် ဇာတ်ရှိသူများ ဖြစ်ကြလျက် ပုဏ္ဏားတို့ကို မရိုသေခြင်း အလေးမပြုခြင်း မမြတ်နိုးခြင်း မပူဇော်ခြင်း မတုပ်ဝပ်ခြင်းသည် အလျှင်းပင် မသင့်လျော် မလျောက်ပတ်ပေ”-
ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ဤသို့လျှင် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် သာကီဝင်မင်းတို့ကို ဇာတ်နိမ့်သူဟူသော စကားဖြင့် ရှေးဦးစွာ (ပဌမအကြိမ်) ရှုတ်ချပြောဆိုလေ၏။
ဇာတ်နိမ့်သူဟူသောစကားဖြင့် ဒုတိယအကြိမ် ရှုတ်ချခြင်း
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို “အမ္ဗဋ္ဌ.. သာကီဝင်မင်းတို့သည် သင့်အပေါ်မှာ အဘယ်ကဲ့သို့များ ပြစ်မှားဘူးကုန်သနည်း”ဟု မေးတော်မူ၏၊ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်က
၅၂၂
မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “အရှင်ဂေါတမ.. တချိန်က အကျွန်ုပ်သည် ဆရာကြီး ပေါက္ခရသာတိ၏ ကိစ္စတခုဖြင့် ကပိလဝတ်ပြည်သို့ သွားရောက်ခဲ့ပါသည်၊ သာကီဝင်မင်းတို့၏ စည်းဝေးဆောင်ခန်းမသို့ ရောက်ခဲ့ပါသည်၊ ထိုစဉ်အခါ များစွာသော (အဘိသိက်သွန်းပြီး) သာကီဝင်မင်းတို့သည်၎င်း, (အဘိသိက် မသွန်းရသေးသည့်) သာကီဝင် မင်းသားတို့သည်၎င်း အချင်းချင်း ကလိထိုး၍ ပြင်းစွာရယ်ကြ ပြင်းစွာ ကစားကြလျက် စည်းဝေးဆောင်ခန်းမတွင် မြင့်သောနေရာတို့၌ ထိုင်နေကြကုန်၏၊ စင်စစ်မူ အကျွန်ုပ်ကိုသာ ရယ်ကြသည်ဟု ထင်၏၊ မည်သူ တဦးတယောက်မျှ အကျွန်ုပ်ကို နေရာဖြင့်လည်း မဖိတ်ပါ (နေရာမပေးပါ)။ အို အရှင်ဂေါတမ.. ဤသို့ သာကီဝင်မင်းများသည် ဇာတ်နိမ့်သူများ ဖြစ်ကြလျက် ပုဏ္ဏားတို့ကို မရိုသေခြင်း အလေးမပြုခြင်း မမြတ်နိုးခြင်း မပူဇော်ခြင်း မတုပ်ဝပ်ခြင်းသည် အလျှင်းပင် မသင့်လျော် မလျောက်ပတ်ပေ”ဟု ဆိုလေ၏။ ဤသို့လျှင် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် သာကီဝင်မင်းတို့ကို ဤဇာတ်နိမ့်သူဟူသော စကားဖြင့် နှစ်ကြိမ်မြောက် (=ဒုတိယအကြိမ်) ရှုတ်ချပြောဆိုလေ၏။
(အဘယ့်ကြောင့် သာကီဝင်မင်းတို့က ဤကဲ့သို့ ပြက်ရယ်ပြောင်လှောင်မှု ပြုကြသနည်းဟူမူ ထိုသာကီဝင်မင်းတို့ကား အမ္ဗဋ္ဌ၏ အမျိုးအနွယ်ကို သိသူများ ဖြစ်ကြသည်။ ဤအမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကလည်း ထိုအချိန်၌ ခြေဖျားတိုင်အောင် တွဲလျားချ၍ ဝတ်အပ်သော အဝတ်၏ ပုဆိုးအနားကို လက်တဖက်ဖြင့် ဆွဲကိုင်၍ ပခုံးရိုးကိုညွတ်လျက် (လက်တဖက်က ပုဆိုးစကိုဆွဲလျက် ကျန်လက်တဖက်ကို လက်သီးဆုပ်ကာ တောင့်တင်းစွာ အောက်သို့ချကြည့်ပါ၊ ပခုံးရိုးကို ညွတ်သည့်ပုံ ပေါ်လာပါလိမ့်မည်) မာန်မာနဖြင့် ယစ်သကဲ့သို့ လာနေ၏၊ ထိုအခါ “အချင်းတို့.. ငါတို့၏ ကျွန်ဖြစ်သူ ကဏှာယန အနွယ်ရှိသော အမ္ဗဋ္ဌ၏ လာပုံကို ကြည့်ကြစမ်းပါလော့”ဟု ပြောဆိုကြလျက် ဤကဲ့သို့ ကလိထိုး၍ ပြင်းစွာရယ်ခြင်း ပြင်းစွာကစားခြင်း အမှုကို ပြုကြလေသည်။ အမ္ဗဋ္ဌသည်လည်း မိမိ၏ အမျိုးအနွယ်ကို သိသူဖြစ်လေသည်၊ ထို့ကြောင့် “ငါ့ကိုသာ ရယ်သွမ်းသွေးကြသည်”ဟု အမှန်အတိုင်း ကြံစည် စဉ်းစားမိလေသည်)။
၅၂၃
ဇာတ်နိမ့်သူဟူသောစကားဖြင့် တတိယအကြိမ် ရှုတ်ချခြင်း
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို “အမ္ဗဋ္ဌ.. ဘီလုံးငှက်မငယ်ပင်သော်လည်း မိမိ၏ အသိုက်၌ အလိုရှိတိုင်း မြည်နိုင်သေး၏။ အမ္ဗဋ္ဌ.. ကပိလဝတ်ပြည်ကား သာကီဝင်မင်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ပြည် ဖြစ်ပေ၏၊ အမောင်အမ္ဗဋ္ဌသည် ဤအသေးအဖွဲ အမှုကလေးမျှဖြင့် အခဲမကြေ မဖြစ်ထိုက်ပါ”ဟူ၍ မိန့်တော်မူ၏။
ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဘီလုံးငှက်မငယ် ဥပမာထား၍ ဟောကြားတော်မူသောအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် “ဤရဟန်းဂေါတမကား မိမိ၏ ဆွေမျိုးများကို ဘီလုံးငှက်မငယ် ဥပမာထား၍ ငါတို့ကို ဟင်္သာ, ကြိုးကြာ, ဥဒေါင်းတို့နှင့် တူသည်တို့ကို ပြု၏၊ ယခုအခါ မာန်မာနကင်းသူတယောက် ဖြစ်လေပြီ”ဟု အောက်မေ့မှတ်ထင်ကာ တဆင့်တက်၍ အမျိုးလေးပါးကို ဖော်ပြလျက် “အရှင်ဂေါတမ.. မင်း, ပုဏ္ဏား, ကုန်သည်, သူဆင်းရဲဟူသော = ဤအမျိုးလေးပါးတို့ ရှိကြပါသည်။ အရှင်ဂေါတမ.. ဤအမျိုးလေးပါးတို့တွင် မင်း, ကုန်သည်, သူဆင်းရဲဟူသော = အမျိုး၃-ပါးတို့သည် ပုဏ္ဏားမျိုး၏ အလုပ်အကျွေးသာ စင်စစ် ဖြစ်ကုန်၏၊ အိုအရှင်ဂေါတမ.. ဤသို့ သာကီဝင်မင်းများသည် ဇာတ်နိမ့်သူများ ဖြစ်ကြလျက် ပုဏ္ဏားတို့ကို မရိုသေခြင်း အလေးမပြုခြင်း မမြတ်နိုးခြင်း မပူဇော်ခြင်း မတုပ်ဝပ်ခြင်းသည် အလျှင်းပင် မသင့်လျော် မလျောက်ပတ်ပေ”ဟု ဆိုလေ၏။
ဤသို့လျှင် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် သာကီဝင်မင်းတို့ကို ဤဇာတ်နိမ့်သူဟူသော စကားဖြင့် သုံးကြိမ်မြောက် (=တတိယအကြိမ်) ရှုတ်ချပြောဆိုလေ၏။
အမ္ဗဋ္ဌလုလင် ကျွန်မ၏သား ဖြစ်ပုံကို ထင်ရှားစေခြင်း
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် “ဤအမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် သာကီဝင်မင်းမျိုးတို့ကို ‘ဇာတ်နိမ့်သူများ’ဟူသော စကားဖြင့် အပြင်းအထန် ဖိနှိပ်၍သာ နေဘိ၏၊ ငါဘုရားသည်
၅၂၄
သူ၏အနွယ်ကို မေးရမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟု အကြံတော်ဖြစ်ရှိကာ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “အမ္ဗဋ္ဌ.. သင်သည် အဘယ်အနွယ်ရှိသူ ဖြစ်သနည်း”ဟု မေးတော်မူလေ၏။ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ကျယ်လောင်သောအသံဖြင့် “အရှင်ဂေါတမ.. အကျွန်ုပ်ကား ကဏှအနွယ်ရှိသူ ဖြစ်ပါ၏”ဟု သုံးကြိမ်တိုင် ဟစ်အော်၍ ပြောဆိုလေသည်။
(ဤ၌။ ။အမ္ဗဋ္ဌသည် ကဏှအနွယ်၏ မစင်ကြယ်ကြောင်းကို မသိသလောဟု မေးဖွယ်ရှိ၏၊ (အဖြေကား) မစင်ကြယ်ပုံကို သာမန်အားဖြင့်ကား သိ၏၊ ကဏှ၏ အတိတ်ဘဝ ဖြစ်ပုံကိုကား သူသည် မမြင်အပ်ပေ၊ ယင်းသို့ မမြင်သောကြောင့်ပင် “ရဟန်းကြီးသည် အဘယ်ကို ဆိုနိုင်လိမ့်မည်နည်း၊ မည်သို့မျှ ဆိုနိုင်လိမ့်မည်မဟုတ်”ဟု မှတ်ထင်ကာ မာန်မာန ခက်ထန်လှသောကြောင့် ဤသို့ ပြောဆိုလေသည်)။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်အား သကျသာကီဝင် အမျိုးအနွယ်နှင့် ကဏှအမျိုးအနွယ် ဇစ်မြစ်အကြောင်းကို ဤသို့ ဟောတော်မူ၏-
“အမ္ဗဋ္ဌ.. သင်၏ မိဖဆိုင်ရာ ရှေးအမည်အနွယ်ကို အစဉ်လျှောက်၍ အောက်မေ့စိစစ်သော် သာကီဝင်မင်းတို့သည် အရှင်သခင်၏သားများ ဖြစ်ကုန်၏၊ သင်သည် သာကီဝင်မင်းတို့၏ ကျွန်မသားဖြစ်၏။
အမ္ဗဋ္ဌ.. သာကီဝင်မင်းတို့သည် ဩက္ကာကမင်းကို အဘိုးအရာ၌ ထားကြကုန်၏၊ အမ္ဗဋ္ဌ.. ရှေး၌ဖြစ်ဘူး အကြောင်းထူးကား ဩက္ကာကမင်းသည် ချစ်မြတ်နိုးအပ်သော မိဖုရားငယ်၏ သားတော်အား မင်းအဖြစ်ကို ဆောင်နှင်း ပေးအပ်တော်မူလို၍ ဥက္ကာမုခ, ကရကဏ္ဍ, ဟတ္ထိနိက, သိနိသူရဟူသော သားတော်ကြီးတို့ကို တိုင်းပြည်မှ နှင်ထုတ်တော်မူခဲ့၏။ (ထိုမင်းသားတို့၏ အမရင်း နှမရင်းများ ဖြစ်ကြသည့် ပိယာ, သုပ္ပိယာ, အာနန္ဒာ, ဝိဇိတာ, ဝိဇိတသေနာ = ဤမင်းသမီး ၅-ယောက်ကို့သည်လည်း ခမည်းတော်ကို ခွင့်ပန်၍ မင်းသားတို့နှင့်အတူ
၅၂၅
လိုက်ပါခဲ့ကြလေသည်)။ တိုင်းပြည်မှ နှင်ထုတ်ခံရကုန်သော ထိုသားတော်ကြီးတို့သည် ဟိမဝန္တာနံပါး ရေကန်၏အနီး ကျွန်းတောကြီး၌ မြို့တည်၍ နေကြကုန်၏၊ ထိုမင်းသားတို့သည် အမျိုးရောယှက် ပျက်မည်ကြောက်သဖြင့် မိမိတို့၏ နှမများနှင့် အိမ်ထောင်ပြုကြကုန်၏။
အမ္ဗဋ္ဌ.. ထိုအခါ ဩက္ကာကမင်းသည် မှူးမတ်ပရိသတ်တို့ကို “အချင်းတို့..ယခုအခါ သားတော်တို့သည် အဘယ်အရပ်မှာ နေကြသနည်း”ဟု မေးတော်မူ၏။ မှူးမတ် ပရိသတ်တို့က “အရှင်မင်းမြတ်.. ဟိမဝန္တာနံပါး ရေကန်၏အနီး ကျွန်းတောကြီး၌ မင်းသားတို့သည် ယခုအခါ မြို့တည်နေကြပါ၏၊ ထိုမင်းသားတို့သည် အမျိုးရောယှက် ပျက်မည်ကြောက်သဖြင့် မိမိတို့၏ နှမတော်များနှင့် အိမ်ထောင်ပြုကြပါကုန်သည်”ဟု တင်လျှောက်ကြကုန်၏။
အမ္ဗဋ္ဌ.. ထိုအခါ ဩက္ကာကမင်းသည် “အချင်းတို့.. သားတော်တို့သည် စွမ်းနိုင်ကုန်စွာ့တကား၊ အချင်းတို့.. သားတော်တို့သည် စွမ်းနိုင်ကုန်စွာ့တကား”ဟု ဥဒါန်း ကျူးရင့်လေသည်၊ အမ္ဗဋ္ဌ.. ထိုဥဒါန်းကို အစွဲပြု၍ သာကီဝင်မင်းတို့သည် သကျ-ဟု ထင်ရှားကုန်၏။ (သကျ = စွမ်းနိုင်သူများဟု ဆိုလိုသည်)။ ထိုဩက္ကာကမင်းသည် သာကီဝင်မင်းတို့၏ ရှေးဦးအစ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်၏။
ကဏှအနွယ်အစ
အမ္ဗဋ္ဌ.. ဩက္ကာကမင်းမှာ ဒိသာ-မည်သော ကျွန်မတဦးရှိ၏၊ ထိုကျွန်မသည် ကဏှမည်သော သားကို ဖွားမြင်၏၊ ကဏှသည် မွေးဖွားပြီးစမှာပင် ဤသို့ စကားဆို၏-
“အိုမိခင်.. အကျွန်ုပ်ကို ဆေးကြောကြပါ၊ အိုမိခင်.. အကျွန်ုပ်ကို ရေချိုးပေးကြပါ၊ အကျွန်ုပ်ကို ဤအညစ်အကြေးမှ
၅၂၆
လွတ်စေကြပါ၊ အကျွန်ုပ်သည် မိခင်တို့၏အကျိုးကို သည်ပိုးရွက်ဆောင်နိုင်သူ ဖြစ်ပါလိမ့်မည်”ဟု ဆို၏။
အမ္ဗဋ္ဌ.. ယခုအခါ လူတို့သည် ဘီလူး (=ပိသာစ)တို့ကို မြင်လျှင် “ဘီလူး (=ပိသာစ)တို့”ဟူ၍ သိမှတ်ကုန်သကဲ့သို့ ထိုစဉ်အခါ၌ လူတို့သည် ဘီလူး (=ပိသာစ)တို့ကို “ကဏှ”ဟူ၍ သိမှတ်ကုန်၏။ ထိုခေတ်လူတို့သည် “ဤသူငယ်ကား မွေးဖွားပြီးစမှာပင် စကားပြော၏၊ ကဏှမွေးဖွား၏၊ ဘီလူး (=ပိသာစ)ကလေးမွေးဖွား၏”ဟု ပြောဆိုကြကုန်၏။ အမ္ဗဋ္ဌ.. ထိုစကားကို အစွဲပြု၍ ကဏှအနွယ်ဝင်တို့သည် (ကဏှာယန-ဟု) ထင်ရှားကုန်၏။ ထိုကဏှသည်လည်း ကဏှအနွယ်ဝင်တို့၏ ရှေးဦးအစ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်၏။
အမ္ဗဋ္ဌ.. ဤသို့လျှင် သင်၏ မိဖဆိုင်ရာ ရှေးအမည် အနွယ်ကို အစဉ်လျှောက်၍ အောက်မေ့စိစစ်သော် သာကီဝင်မင်းတို့သည် အရှင်သခင်၏သားများ ဖြစ်ကုန်၏၊ သင်သည် သာကီဝင်မင်းတို့၏ ကျွန်မသား ဖြစ်၏”-
ဟူ၍ မိန့်ဆိုတော်မူလတ်သော် အမ္ဗဋ္ဌနှင့် အတူပါလာသူ ထိုလုလင်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “အရှင်ဂေါတမသည် အမ္ဗဋ္ဌကို ကျွန်မသားဟူသော စကားဖြင့် အပြင်းအထန် မနှိပ်ပါလင့်၊ အိုအရှင်ဂေါတမ.. အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ကောင်းသောဇာတ်ရှိသူလည်း ဖြစ်ပါသည်။ အမျိုးကောင်းသားလည်း ဖြစ်ပါသည်။ အကြားအမြင်များသူလည်း ဖြစ်ပါသည်၊ စကားချေငံသူလည်း ဖြစ်ပါသည်၊ ပညာရှိလည်း ဖြစ်ပါသည်၊ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ဤ(ကျွန်မသားဟူသော) စကား၌ အရှင်ဂေါတမနှင့် အတူဖက်ပြိုင်၍ ပြန်ပြောဆိုရန် စွမ်းနိုင်သူလည်း ဖြစ်ပါသည်”ဟု ဝိုင်းဝန်းကာ ကျယ်ကျယ်လောင်လောင် ပြောဆိုကြကုန်၏။
(ဤ၌။ ။ထိုလုလင်များ ဤသို့ ပြောကြားကြခြင်းမှာ ဆရာကြီးထံမှောက် ရောက်လတ်လျှင် အပြစ်တင်ခြင်းမှ လွတ်ရန်သာ ဖြစ်သည်။ ထိုလုလင်တို့၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် “အမ္ဗဋ္ဌသည် ငါတို့ဆရာကြီး၏
၅၂၇
တပည့်အကြီးဆုံး ဖြစ်လေသည်၊ အကယ်၍ ငါတို့သည် ဤကဲ့သို့ စကားအချေအတင် ပြောဆိုရာ၌ တခွန်းနှစ်ခွန်းမျှ ဝင်ရောက်၍ မပြောကြလျှင် ဤအမ္ဗဋ္ဌသည် ဆရာကြီးထံ၌ ငါတို့ကို စိတ်ဝမ်းကွဲအောင် ပြောဆိုလိမ့်မည်”ဟု ကြံစည် စဉ်းစားမိကြကာ အပြစ်တင်ခြင်းမှ ကင်းလွတ်ရန်သာ ဤကဲ့သို့ ပြောဆိုကြခြင်း ဖြစ်လေသည်။ စိတ်အလိုအားဖြင့်မူ ထိုအမ္ဗဋ္ဌ၏ အဖိအနှိပ်ခံရခြင်းကို အလိုရှိကြကုန်၏၊ မှန်၏- မာနအလွန်ကြီးသူ ဖြစ်သောကြောင့် အမ္ဗဋ္ဌကို ထိုလုလင်များကလည်း ပင်ကိုယ်ကပင် မုန်းနေပြီးသား ဖြစ်၏)။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “အကယ်၍ ဤလုလင်ငယ်များသည် ဤနေရာ၌ ထိုင်နေကြလျက် ဤကဲ့သို့ ကျယ်လောင်သောအသံကိုသာ ပြုမူပြောဆိုနေကြလျှင် ယခုပြောဆိုနေဆဲစကားသည် အဆုံးသို့ ရောက်တော့မည်မဟုတ်၊ ယခုအခါ ထိုလုလင်တို့ကို အသံတိတ်အောင် ပြုပြီးလျှင် အမ္ဗဋ္ဌနှင့်သာ အတူတကွ စကားပြောဆိုပေအံ့”ဟု ကြံစည်ဆင်ခြင်တော်မူကာ ထိုလုလင်တို့ကို-
“လုလင်တို့.. အကယ်၍ ‘အမ္ဗဋ္ဌသည် ဇာတ်နိမ့်သူ, အမျိုးကောင်းသား မဟုတ်သူ, အကြားအမြင် နည်းပါးသူ, စကားမချေငံသူ, ပညာမဲ့သူဖြစ်၍ ဤ(ကျွန်မသား ဟူသော) စကား၌ ရဟန်းဂေါတမနှင့်အတူ တုံ့ပြန်ပြောဆိုရန် မစွမ်းနိုင်သူ’ဟု သင်လုလင်တို့ ထင်မြင်ယူဆကြလျှင် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် အသာနေပါစေ၊ သင်တို့သည်သာ ဤစကား၌ ငါဘုရားနှင့်အတူ ဖက်ပြိုင် ပြောဆိုကြလော့။ အကယ်၍ ‘အမ္ဗဋ္ဌသည် ကောင်းသော ဇာတ်ရှိသူ, အမျိုးကောင်းသားဖြစ်သူ, အကြားအမြင်များသူ, စကားချေငံသူ, ပညာရှိသူဖြစ်၍ ဤစကား၌ ရဟန်းဂေါတမနှင့်အတူ တုံ့ပြန်ပြောဆိုရန် စွမ်းနိုင်သူ’ဟု သင်လုလင်တို့ ထင်မြင်ယူဆကြလျှင် သင်တို့ အသာနေကြကုန်၊ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည်သာ ငါဘုရားနှင့်အတူ တုံ့ပြန်ပြောဆိုပါစေ”-
ဟူ၍ မိန့်တော်မူလေ၏။
၅၂၈
ထိုအခါ လုလင်ငယ်တို့သည် “အမ္ဗဋ္ဌသည် ‘သင်ကား ကျွန်မသားဖြစ်၏’ဟူ၍ ဆိုအပ်လျှင်ပင် နောက်တဖန် ဦးခေါင်း မထောင်နိုင်တော့ချေ။ ဤဇာတ်မည်သည်ကို သိနိုင်ခဲ၏။ အကယ်၍များ ရဟန်းဂေါတမက တခြားတဦးတယောက်ကို ‘သင်သည် ကျွန်တည်း’ဟု ပြောဆိုလိုက်လျှင် အဘယ်သူသည် ထိုရဟန်းဂေါတမနှင့် ဖက်ပြိုင်၍ တရားတွေ့နိုင်အံ့နည်း (=မတွေ့နိုင်သည်သာ)၊ အမ္ဗဋ္ဌသည် မိမိ ဖွဲ့ချည် ထားသော အထုပ်ကြီးကို မိမိပင် ဖြေပစေတော့”ဟု ကြံစည်ကြကာ မိမိတို့ကိုယ်ကို အလွတ်ရုန်း၍ အမ္ဗဋ္ဌ၏ အပေါ်မှာပင် တာဝန်ပစ်ချလိုကြကုန်သည်ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-
“အိုအရှင်ဂေါတမ.. အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ကောင်းသော ဇာတ်လည်း ရှိသူ, အမျိုးကောင်းသားလည်း ဖြစ်သူ, အကြားအမြင်လည်း များသူ, စကားလည်း ချေငံသူ, ပညာလည်း ရှိသူဖြစ်၍ သူသည် အရှင်ဂေါတမနှင့် ဖက်ပြိုင်၍ ဤ(ကျွန်မသားဟူသော) စကား၌ တုံ့ပြန်ပြောဆိုရန် စွမ်းနိုင်သူလည်း ဖြစ်ပါသည်၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် ဆိတ်ဆိတ်သာ နေပါကုန်အံ့၊ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည်သာ စကား၌ အရှင်ဂေါတမနှင့်အတူ ဖက်ပြိုင်တုံ့ပြန် ပြောဆိုပါစေ”-
ဟူ၍ တိမ်းရှောင်စကား ပြောကြားကြလေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို ဤသို့ မေးတော်မူ၏-
“အမ္ဗဋ္ဌ.. အကြောင်းလုံလောက်သော ဤမေးခွန်းသည် သင့်ထံသို့ ရောက်လာ၏။ သင်အလိုမရှိသော်လည်း ကြားရပေလိမ့်မည်။ အကယ်၍ သင်သည် အတိအကျမဖြေပဲ နေသော်၎င်း, တခြားတပါးကို လှီးလွှဲပြောဆိုနေသော်၎င်း, ဆိတ်ဆိတ်နေသော်၎င်း, အရပ်တပါး ဖဲခွါသွားသော်၎င်း ဤနေရာ၌ပင် သင့်ဦးခေါင်းသည် ခုနစ်စိတ် ကွဲပေလိမ့်မည်။
၅၂၉
အမ္ဗဋ္ဌ.. ယခု ငါဘုရားမေးမည့်စကားကို သင် မည်သို့မှတ်ထင် သဘောကျသနည်း၊ အသက်ကြီးလင့် အရွယ်ရင့်ကြသည့် ဆရာပုဏ္ဏား, ဆရာ့ဆရာပုဏ္ဏားတို့ ပြောဆိုကြသည်ကို သင် အဘယ်သို့ ကြားဘူးသနည်း၊ ကဏှအနွယ်ဝင်တို့သည် အဘယ်မှစ၍ ဖြစ်ကုန်သနည်း၊ ကဏှအနွယ်ဝင်တို့၏ ရှေးဦးအစ ပုဂ္ဂိုလ်ကား အဘယ်သူနည်း”-
ဟု မေးတော်မူ၏။
ဤသို့ မေးတော်မူအပ်သော် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ဆိတ်ဆိတ်နေ၏။ ။(ဤ၌။ ။အမ္ဗဋ္ဌလုလင်၏ အကြံမှာ “ရဟန်းဂေါတမသည် ငါ့ကို ကိုယ်တိုင်ပင် ကျွန်မသားအဖြစ်ကို နှုတ်မြွက် ပြောဆို ဝန်ခံစေလို၏။ ကိုယ်တိုင် နှုတ်မြွက်ပြောဆို ဝန်ခံအပ်သော်ကား ဧကန်ပင် ကျွန်ဖြစ်တော့သည်သာတည်း၊ ဤရဟန်းဂေါတမသည် နှစ်ကြိမ်သုံးကြိမ် ငါ့ကို မေးမြန်း၍ ငါက အဖြေမပေးလျှင် ဆိတ်ဆိတ်ပင် နေပေလိမ့်မည်။ ထိုအခါ ငါသည် လှည့်၍ ပြန်သွားပေအံ့”ဟု ကြံစည်၍ ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်း ဖြစ်သည်)။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို-
“အမ္ဗဋ္ဌ.. ယခု ငါဘုရားမေးမည့် စကားကို သင် မည်သို့ မှတ်ထင်သဘောကျသနည်း၊ အသက်ကြီးလင့် အရွယ်ရင့်ကြသည့် ဆရာပုဏ္ဏား, ဆရာ့ဆရာပုဏ္ဏားတို့ ပြောဆိုကြသည်ကို သင် အဘယ်သို့ ကြားဘူးသနည်း၊ ကဏှအနွယ်ဝင်တို့သည် အဘယ်မှစ၍ ဖြစ်ကုန်သနည်း၊ ကဏှအနွယ်ဝင်တို့၏ ရှေးဦးအစ ပုဂ္ဂိုလ်ကား အဘယ်သူနည်း”-
ဟု မေးတော်မူ၏။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် (သူကြံထားသည့်အတိုင်း) ဆိတ်ဆိတ်သာလျှင် နေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို-
“အမ္ဗဋ္ဌ.. ယခု ဖြေကြားလော့၊ ယခုအခါ သင့်အဖို့ရာ ဆိတ်ဆိတ်နေရန် အခါမဟုတ်၊ အမ္ဗဋ္ဌ.. အကြင်သူသည်
၅၃၀
သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် အကြောင်းလုံလောက်သော မေးခွန်းကို မြတ်စွာဘုရားက မေးအပ်ပါလျက် မဖြေပဲနေငြားအံ့၊ ထိုသူ၏ဦးခေါင်းသည် ယင်းသည့်နေရာ၌ပင် ခုနစ်စိတ်ကွဲလတ္တံ့”-
ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ထိုစဉ်အခါ သိကြားမင်းသည် ဘီလူးအသွင်ဖြင့် ရဲရဲပြောင်ပြောင် တောက်လောင်စွဲငြိ မီးအလျှံရှိသော သံတူကြီးကို စွဲကိုင်ပြီးလျှင် “ဤအမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် အကြောင်းလုံလောက်သော မေးခွန်းကို မြတ်စွာဘုရားက မေးအပ်ပါလျက် အကယ်၍ မဖြေပဲနေခဲ့လျှင် ထိုအမ္ဗဋ္ဌ၏ဦးခေါင်းကို ဤနေရာ၌ပင် ခုနစ်စိတ် ခွဲပေအံ့”ဟု ကြံရွယ်၍ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်၏အထက် ကောင်းကင်၌ ရပ်တည်လာ၏၊ ထိုဘီလူးအသွင်ရှိသော သိကြားမင်းကို မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်တို့သာ မြင်ကြရ၏။
(ဤ၌။ ။သိကြားမင်းက အဘယ့်ကြောင့် လာရသနည်းဟု မေးဖွယ်ရှိ၏။ (အဖြေကား) မိစ္ဆာအယူကို စွန့်စေဖို့ရန် လာရောက်သည်ဟု ဖြေ။ (တနည်းကား) အောက် ဗြဟ္မယာစန (တရားဟောရန် ဗြဟ္မာမင်း တောင်းပန်သည့်) အခဏ်းတုန်းက သိကြားမင်းသည် သဟမ္ပတိဗြဟ္မာကြီးနှင့် အတူတကွ လိုက်ပါလာရောက်၍ “မြတ်စွာဘုရား.. အရှင်ဘုရားတို့သည် တရားဟောတော်မူကြပါ၊ အရှင်ဘုရားတို့၏ အာဏာ၌ မလိုက်ပါ ဖီဆန်နေသော သူများကို အကျွန်ုပ်တို့သည် လိုက်ပါစေကုန်အံ့။ အရှင်ဘုရားတို့ဖက်က ဓမ္မစက်ဖြစ်ပါစေ၊ အကျွန်ုပ်တို့ဖက်က အာဏာစက် ဖြစ်ပါစေမည်”ဟု ဝန်ခံခဲ့လေပြီ၊ ထို့ကြောင့် ထိုဝန်ခံချက်အတိုင်း “ယနေ့ အမ္ဗဋ္ဌကို ထိတ်လန့်စေ၍ ပြဿနာကို ဖြေဆိုစေမည်”ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် လာရောက်ခြင်းဖြစ်သည်။
“ဘီလူးအသွင်ရှိသော သိကြားမင်းကို မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်တို့သာ မြင်ကြရ၏”ဟူသော စကားရပ်၌ ဘီလူးအသွင်ရှိသော သိကြားမင်းကို အခြားသူများလည်း အကယ်၍ မြင်နေကြရလျှင် ထိုအကြောင်းသည် မလေးစားအပ်သော အကြောင်းသာ ဖြစ်လေရာ၏၊ “ဤရဟန်းဂေါတမသည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို မိမိဝါဒ၌ မသက်ဝင်သည်ကို သိ၍ ဘီလူးကို ခေါ်ဆောင်၍ ပြလေသည်။ ထို့ကြောင့် အမ္ဗဋ္ဌသည်
၅၃၁
ကြောက်သဖြင့်သာ မပြောလိုပဲ ပြောရရှာသည်”ဟု ကဲ့ရဲ့စကား ပြောကြားကြလေရာ၏၊ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် အမ္ဗဋ္ဌတို့သာ မြင်ကြရအောင် သိကြားမင်းက ဖန်ဆင်းပြသလေသည်)။
ထိုဘီလူးအသွင်ကို မြင်ရလျှင်ပင် အမ္ဗဋ္ဌ၏ တကိုယ်လုံးမှ ချွေးများ ဖြိုင်ဖြိုင်ယိုစီး၍ ကျလာကုန်၏၊ ဝမ်းတွင်းတခုလုံးသည် အထက်အောက် လှည့်လည်ကာ တဂျုံးဂျုံးမြည်လျက် ရှိ၏၊ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် “အခြားလုလင်များလည်း ငါလိုပင် ဘီလူးကို မြင်ကြရသလော”ဟု အကဲခပ် ကြည့်ရှုလတ်သော် တဦးတယောက်၏ ကြက်သီးမွေးညှင်းထခြင်းကိုမျှ မမြင်ရချေ။ ထိုအခါ “ဤဘေးသည် ငါ့အားသာလျှင် ဖြစ်၍နေ၏။ အကယ်၍ ငါသည် ‘ဘီလူး ကြီး’ဟု ပြောဆိုလျှင် ‘သင့်မှာသာလျှင် မျက်စိများ ရှိကြသလော၊ သင်တဦး တည်းသာ ဘီလူးကို မြင်၍နေ၏။ အစက ဘီလူးကို မမြင်ရပဲ ရဟန်းဂေါတမက ဝါဒတည်းဟူသော ပေါင်းချုပ် (ဝါ-ဝါဒတည်းဟူသော ပေါင်းချောင်)အတွင်း၌ ထည့်သွင်း ပစ်ချအပ်မှသာလျှင် ဘီလူးကို မြင်ဘိ၏’ဟု အပြစ်တင်စကား ပြောကြားကြကုန်လေရာ၏”ဟု ကြံစည်၍ “ယခုအခါ ငါ့အဖို့ရာ ဤအရပ်ဝယ် ရဟန်းဂေါတမကိုထား၍ အခြားကိုးကွယ်ရာ မရှိတော့ပြီ”ဟု အောက်မေ့ကာ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့် ကြက်သီးမွေးညှင်းထလျက် မြတ်စွာဘုရားကိုသာလျှင် မှီခိုရာ ပုန်းအောင်းရာ ကိုးကွယ်ရာဟု ရှာမှီးလျက် ဘုရားအနီးသို့ကပ်၍ နိမ့်သောနေရာ၌ ထိုင်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-
“အရှင်ဂေါတမသည် ထိုစကားကို အဘယ်သို့ ဆိုလိုက်ပါသနည်း၊ အရှင်ဂေါတမသည် တဖန် ဆိုတော်မူပါဦးလော့”-
ဟု လျှောက်ဆို၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က-
“အမ္ဗဋ္ဌ.. ယခု ငါဘုရားမေးမည့်စကားကို သင် မည်သို့မှတ်ထင် သဘောကျသနည်း၊ အသက်ကြီးလင့် အရွယ်ရင့်ကြသည့် ဆရာပုဏ္ဏား, ဆရာ့ဆရာပုဏ္ဏားတို့ ပြောဆိုကြသည်ကို သင် အဘယ်သို့ ကြားဘူးသနည်း၊
၅၃၂
ကဏှအနွယ်ဝင်တို့သည် အဘယ်မှစ၍ ဖြစ်ကုန်သနည်း၊ ကဏှအနွယ်ဝင်တို့၏ ရှေးဦးအစ ပုဂ္ဂိုလ်ကား အဘယ်သူနည်း”-
ဟု နောက်ဆုံး မေးတော်မူလေသော် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည်-
“အရှင်ဂေါတမ.. အရှင်ဘုရား မိန့်တော်မူသည့်အတိုင်းပင် အကျွန်ုပ် ကြားဘူးပါ၏၊ ကဏှအနွယ်ဝင်တို့သည် ထို(ကျွန်မ၏သား) ကဏှမှစ၍ ဖြစ်ပါကုန်၏၊ ထို(ကျွန်မ၏သား) ကဏှသည်ပင် ကဏှအနွယ်ဝင်တို့၏ ရှေးဦးအစ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပါသည်”-
ဟု အမှန်အတိုင်း နှုတ်မြွက်ဝန်ခံ ဖြေဆိုလျှောက်ထားလေ၏။
အမ္ဗဋ္ဌ၏ အဆက်အနွယ်အကြောင်း
ဤသို့ လျှောက်ဆိုအပ်လေသော် ထိုလုလင်တို့သည် ပြင်းပြကျယ်လောင်သော အသံဖြင့် ပဲ့တင်ထပ်မျှ-
“အချင်းတို့.. အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ဇာတ်ယုတ်သောသူ ဖြစ်သတဲ့၊ အမျိုးကောင်းသား မဟုတ်ဘူးတဲ့၊ သာကီဝင်မင်းတို့၏ ကျွန်မသားတဲ့၊ အချင်းတို့.. သာကီဝင်မင်းတို့သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်၏ အရှင်သခင့်သားများ ဖြစ်ကြသတဲ့။ ငါတို့သည် အမှန်အတိုင်း ပြောဆိုသည့် (ဓမ္မဝါဒီ) ရဟန်းဂေါတမကိုပင် အပြစ်တင်သင့်သည်ဟု ထင်မှားမိခဲ့ကုန်ပြီ”-
ဟု ဟစ်အော်ပြောဆိုကြလေကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် “ဤလုလင်တို့သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို ကျွန်မသားဟူသော စကားဖြင့် အပြင်းအထန် ဖိနှိပ်ကြကုန်၏။ ငါဘုရားသည် အမ္ဗဋ္ဌကို ထိုသို့ ဖိနှိပ်ခြင်းမှ လွတ်စေရမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟု အကြံတော်ဖြစ်ပြီးလျှင် ထိုလုလင်တို့ကို မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
“လုလင်တို့.. သင်တို့သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို ကျွန်မသားဟူသော စကားဖြင့် အပြင်းအထန် မဖိနှိပ်ကုန်လင့်၊ ထိုကဏှသည် တန်ခိုးကြီးသော ရသေ့ဖြစ်ပေသည်၊
၅၃၃
ထိုကဏှရသေ့သည် ဒက္ခိဏဇနပုဒ် (=ဂင်္ဂါမြစ်၏တောင်ဖက် နယ်ပယ်)သို့ သွား၍ မြတ်သော မန္တာန်တို့ကို သင်ယူပြီးလျှင် ဩက္ကာကမင်းထံသို့ ချဉ်းကပ်လျက် မဒ္ဒရူပီ-မည်သော သမီးတော်ကို တောင်းခဲ့လေသည်။
ဩက္ကာကမင်းသည် “အချင်းတို့.. ဤကဏှရသေ့သည် ငါ၏ ကျွန်မသားဖြစ်လျက် သမီးတော် မဒ္ဒရူပီကို တောင်းဘိ၏၊ ဤကဏှကား ဘယ်လိုလူစားနည်း”ဟု ထိုကဏှရသေ့အား အမျက်ထွက်ကာ နှလုံးမသာယာသည်ဖြစ်၍ ပစ်ခတ်ရန် မြှားကိုတင်လေ၏။ ဩက္ကာကမင်းသည် ထိုမြှားကို ပစ်လွှတ်ခြင်းငှါလည်း မတတ်နိုင်၊ ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းခြင်းငှါလည်း မတတ်နိုင်ချေ။
လုလင်တို့.. ထိုအခါ မှူးမတ်ပရိသတ်တို့သည် ကဏှရသေ့ထံ ချဉ်းကပ်ကြ၍ “အရှင်ရသေ့.. မင်းအား ချမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါစေလော့၊ အရှင်ရသေ့.. မင်းအား ချမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါစေလော့”ဟု ဆိုကုန်၏။ (ထိုအခါ ကဏှရသေ့သည်) “မင်းအား ချမ်းသာခြင်း ဖြစ်လတ္တံ့၊ သို့သော် မင်းသည် အကယ်၍ မြှားကို အောက်သို့ လွှတ်လိုက်လျှင် မင်း၏နိုင်ငံတော် တဝှန်းလုံး၌ မြေကြီးသည် ကြေမွပျက်စီးလတ္တံ့”ဟု ခြိမ်းချောက်စကား ပြောကြားလေ၏။
(ဤ၌။ ။ကဏှရသေ့သည် လူဝတ်ဖြင့်ပင် ဒက္ခိဏဇနပုဒ်သို့သွား၍ ပုဏ္ဏားရသေ့တဦးကို ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်ပြုသဖြင့် ထိုရသေ့ထံမှ မြှားဟန့်မန္တာန်ကို ရရှိခဲ့ကာ ကိုယ်တိုင်လည်း ရသေ့အသွင် ဝတ်ဆင်၍ ဩက္ကာကမင်းထံ လာရောက်ပြီးလျှင် သမီးကို တောင်းရမ်းသောအခါ ဩက္ကာကမင်း အမျက်ထွက်၍ ပစ်သတ်ရန် မြှားကိုတင်သည်တွင် မန္တာန်ဖြင့် မြှားကို ဟန့်တားထားခြင်းဖြစ်သည်။ မြှားကို ဟန့်တားရုံမျှသာ မန္တာန်၏အာနုဘော်ရှိသည်။ “မြေကြီး ကြေမွပျက်စီးလတ္တံ့”ဟု ဆိုခြင်းမှာ သက်သက် ခြိမ်းချောက်ခြင်း မုသားပြောခြင်းမျှသာ ဖြစ်၏။ နောက်စကားများ၌လည်း ဤနည်းအတူတည်း။)
၅၃၄
တဖန် မှူးမတ်ပရိသတ်တို့က “အရှင်ရသေ့.. မင်းအားလည်း ချမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါစေလော့၊ ဇနပုဒ် တိုင်းနိုင်ငံအားလည်း ချမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါစေလော့”ဟု တောင်းပန်စကား ပြောကြားကြသောအခါ ကဏှရသေ့သည် “မင်းအားလည်း ချမ်းသာခြင်း ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဇနပုဒ် တိုင်းနိုင်ငံလည်း ချမ်းသာခြင်း ဖြစ်လတ္တံ့၊ သို့သော် မင်းသည် အကယ်၍ မြှားကို လွှတ်လိုက်လျှင် မင်း၏ နိုင်ငံတော်တဝှန်းလုံး၌ ခုနစ်နှစ်တိုင်တိုင် မိုးမရွာလတ္တံ့” ဟု ခြိမ်းချောက်စကား မုသားပြောဆိုပြန်လေ၏။
တဖန် မှူးမတ်ပရိသတ်တိုက “အရှင်ရသေ့.. မင်းအားလည်း ချမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါစေလော့၊ ဇနပုဒ် တိုင်းနိုင်ငံအားလည်း ချမ်းသာခြင်း ဖြစ်ပါစေလော့၊ မိုးလည်း ရွာပါစေလော့”ဟု တောင်းပန်စကား ပြောကြားကြသောအခါ ကဏှရသေ့သည် “မင်းလည်း ချမ်းသာခြင်း ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဇနပုဒ် (တိုင်းနိုင်ငံ)အားလည်း ချမ်းသာခြင်း ဖြစ်လတ္တံ့၊ မိုးလည်း ရွာလတ္တံ့၊ သို့သော် မင်းသည် သားကြီး၌ မြှားကို တည်ပါစေလော့၊ မင်းသားသည် ကြက်သီးမွေးညှင်းမျှ မထမူ၍ ချမ်းသာသည် ဖြစ်လတ္တံ့”ဟု ဆိုလေ၏။ (မင်းက သမီးကို ပေးပါမည်ဟု ဝန်ခံစေပြီးမှ ကဏှရသေ့သည် ဤစကားကို ပြောဆိုခြင်းဖြစ်သည်။)
လုလင်တို့.. ထိုအခါ အမတ်တို့သည် ဩက္ကာကမင်းအား ထိုအကြောင်းကို လျှောက်ထားကြကုန်၏။ ထိုအခါ ဩက္ကာကမင်းသည် သားကြီး၌ မြှားကိုတည်စေ၏၊ မင်းသားသည်လည်း ကြက်သီးမွေးညှင်းမျှ မထမူ၍ ချမ်းသာသည်သာ ဖြစ်လေ၏။ ထိုအခါ ဩက္ကာကမင်းသည် မန္တာန်လက်နက်ဖြင့် ခြိမ်းချောက်ခံရသောကြောင့် ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့် ကြက်သီးမွေးညှင်းထလျက် ကဏှရသေ့အား (ဦးခေါင်း လျှော်စေပြီးလျှင် ကျွန်အဖြစ်မှလွှတ်၍) သမီးတော် မဒ္ဒရူပီကို ပေးလေ၏။
၅၃၅
လုလင်တို့.. သင်တို့သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို ကျွန်မသားဟူသော စကားဖြင့် အပြင်းအထန် မဖိနှိပ်ကုန်လင့်၊ ထိုကဏှသည် တန်ခိုးကြီးသော ရသေ့ဖြစ်ပေသည်”-
ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ဤစကားရပ်ကို မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “အမ္ဗဋ္ဌကား တဖို့တပက္ခအားဖြင့် (မိမိ၏ဖက်မှဟု ဆိုလိုသည်) သာကီဝင်မင်းတို့၏ ဆွေမျိုးဖြစ်သည်”ဟု ဖော်ပြလျက် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်အား သက်သာမှုရစေရန် မိန့်ဆိုတော်မူလေသည်။ ထို့ကြောင့်ပင် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ရေအိုးအရာဖြင့် သွန်းလောင်းအပ်သော သူကဲ့သို့ ပူပန်ခြင်း ငြိမ်းအေးလျက် အလွန်ပင် သက်သာပြီးလျှင် “ရဟန်းဂေါတမသည် ငါ့ကို နှစ်သိမ့်စေအံ့ဟု မိခင်တဖက်အားဖြင့် ဆွေမျိုးပြုပေ၏။ ငါသည် ခတ္တိယစာရင်း မင်းဖြစ်သူတဲ့”ဟု ကြံစည်စဉ်းစား မိမိကိုယ်ကို အထင်ကြီး၍လာလေ၏။
မင်းမျိုးသာလျှင် မြင့်မြတ်ကြောင်း
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် “ဤအမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကား ငါ မင်းမျိုးဖြစ်သည်ဟု အမှတ်ပြုနေလေသည်၊ မိမိ မင်းမဟုတ်ကြောင်းကို မသိချေ၊ ယခုအခါ ထိုအမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို မင်းမဟုတ်ကြောင်း သိစေအံ့”ဟု မင်းမျိုးအနွယ်ကို ပြခြင်းငှါ တရားဒေသနာကို တိုးချဲ့တော်မူလျက်-
“အမ္ဗဋ္ဌ.. ယခု ငါဘုရားမေးမည့်စကားကို သင် မည်သို့မှတ်ထင် သဘောကျသနည်း၊ ဤလောက၌ မင်းမျိုး သတို့သားသည် ပုဏ္ဏားမျိုး သတို့သမီးနှင့် အိမ်ထောင်ပြုရာ၏၊ ထိုသူတို့၏ အိမ်ထောင်ပြုခြင်းကိုစွဲ၍ သားဖွားလေရာ၏၊ မင်းမျိုးသတို့သားနှင့် ပုဏ္ဏားမျိုး သတို့သမီးမှ ဖွားသော ထိုသားသည် ပုဏ္ဏားတို့၌ နေရာဦး ရေဦးကို ရရာ၏လော”-
ဟု မေးတော်မူ၏၊ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်က “အရှင်ဂေါတမ.. ရရာပါ၏”ဟု ဖြေကြားသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က တဖန်ဆက်၍—
၅၃၆
“ပုဏ္ဏားတို့သည် ထိုသားအား ကုပ္ဖီးထမင်း (=သေသူတို့ကို ရည်စူး၍ ကျွေးသောထမင်း) ကျွေးပွဲ၌၎င်း, မင်္ဂလာထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း, ယဇ်ထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း, ဧည့်ခံထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း ကျွေးကုန်ရာ၏လော”-
ဟု မေးတော်မူပြန်၏။ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်က “အရှင်ဂေါတမ.. ကျွေးကုန်ရာပါ၏”ဟု ဖြေကြားသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က တဖန်ဆက်၍-
“ပုဏ္ဏားတို့သည် ထိုသားအား ဝေဒကျမ်းတို့ကို သင်ပေးကုန်ရာ၏လော၊ သင်မပေးကုန်ရာသလော”-
ဟု မေးတော်မူပြန်၏။ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်က “အရှင်ဂေါတမ.. သင်ပေးကုန်ရာပါ၏”ဟု ဖြေကြားသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က တဖန်ဆက်၍-
“ထိုသားကို ပုဏ္ဏေးမတို့နှင့် လက်ထပ်ရေး၌ တားမြစ်ရာသလော၊ မတားမြစ်ရာသလော”-
ဟု မေးတော်မူပြန်၏။ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်က “အရှင်ဂေါတမ.. မတားမြစ်ရာပါ”ဟု ဖြေကြားသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က အချက်ပိုင်စွာ-
“ထိုသားကို မင်းမျိုးတို့သည် မင်းတို့၏ အဘိသိက်မင်္ဂလာ ပြုကုန်ရာသလော”-
ဟု မေးတော်မူ၏။ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်က “အရှင်ဂေါတမ.. မပြုကုန်ရာပါ၊ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် အရှင်ဂေါတမ.. ထိုသားကား အမိဖက်မှ မင်းမျိုးသို့ မဝင်သောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်”ဟု အကြောင်းလုံလောက်စွာ ဖော်ပြဖြေဆိုလေသည်။ (ဤဝါရ၌ အဖကား မင်း, အမိကား ပုဏ္ဏေးမ နှစ်ဦးတို့မှ ဖြစ်သောသားသည် အမိဖက်မှ ဇာတ်ညံ့သောကြောင့် ခတ္တိယအဘိသိက် မခံရသကဲ့သို့ ထို့အတူ အဖကား ပုဏ္ဏား, အမိကား မင်းသမီး ဤသူနှစ်ဦးတို့မှဖြစ်သော သားသည်လည်း အဖဖက်မှ ဇာတ်ညံ့သောကြောင့်
၅၃၇
ခတ္တိယအဘိသိက် မခံရကြောင်း ထင်ရှားသိသာအောင် ဗုဒ္ဓကမေး၍ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်က ဖြေဆိုပုံမှာ)-
(ဗုဒ္ဓ) အမ္ဗဋ္ဌ.. ယခု ငါဘုရားမေးမည့်စကားကို သင် မည်သို့မှတ်ထင် သဘောကျသနည်း၊ ဤလောက၌ ပုဏ္ဏားမျိုး သတို့သားသည် မင်းမျိုး သတို့သမီးနှင့် အိမ်ထောင်ပြုလေရာ၏။ ထိုသူတို့၏ အိမ်ထောင်ပြုခြင်းကိုစွဲ၍ သားဖွားလေရာ၏၊ ပုဏ္ဏားမျိုး သတို့သားနှင့် မင်းမျိုး သတို့သမီးတို့မှ ဖွားသော ထိုသားသည် ပုဏ္ဏားတို့၌ နေရာဦး ရေဦးကို ရရာ၏လော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. ရရာပါ၏။
(ဗုဒ္ဓ) ပုဏ္ဏားတို့သည် ထိုသားအား ကုပ္ဖီးထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း, မင်္ဂလာထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း, ယဇ်ထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း, ဧည့်ခံထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း ကျွေးကုန်ရာ၏လော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. ကျွေးကုန်ရာပါ၏။
(ဗုဒ္ဓ) ပုဏ္ဏားတို့သည် ထိုသားအား ဝေဒကျမ်းတို့ကို သင်ပေးကုန်ရာ၏လော၊ သင်မပေးကုန်ရာသလော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. သင်ပေးကုန်ရာပါ၏။
(ဗုဒ္ဓ) ထိုသားကို ပုဏ္ဏေးမတို့နှင့် လက်ထပ်ရေး၌ တားမြစ်ရာသလော၊ မတားမြစ်ရာသလော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. မတားမြစ်ရာပါ။
(ဗုဒ္ဓ) ထိုသားကို မင်းမျိုးတို့သည် မင်းတို့၏ အဘိသိက်မင်္ဂလာ ပြုကုန်ရာသလော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. မပြုကုန်ရာပါ၊ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် အရှင်ဂေါတမ.. ထိုသား အဖဖက်မှ မင်းမျိုးသို့ မဝင်သောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။
၅၃၈
(ဗုဒ္ဓ၏ စကားသိမ်း) အမ္ဗဋ္ဌ.. ဤသို့လျှင် မိန်းမအချင်းချင်း နှိုင်းယှဉ်သော်၎င်း, ယောက်ျားအချင်းချင်း နှိုင်းယှဉ်သော်၎င်း မင်းမျိုးတို့သာ မြတ်ကုန်၏၊ ပုဏ္ဏားမျိုးတို့သည် ယုတ်ကုန်၏။
တနည်းပြောင်း၍ မင်းမျိုးကသာ မြတ်ကြောင်း, ပုဏ္ဏားမျိုးမှာ ယုတ်ညံ့ကြောင်း ဗုဒ္ဓကမေး၍ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်က ဖြေဆိုပုံမှာ-
(ဗုဒ္ဓ) အမ္ဗဋ္ဌ.. ယခု ငါဘုရားမေးမည့်စကားကို သင် မည်သို့မှတ်ထင် သဘောကျသနည်း၊ ဤလောက၌ ပုဏ္ဏားတို့သည် ပုဏ္ဏားတယောက်ကို အပြစ်တစုံတခုကြောင့် ဦးပြည်းရိတ်၍ (=ခေါင်းတုံးရိတ်၍) ဦးခေါင်းထက် ပြာဖြူးပြီးလျှင် တိုင်းပြည်မှဖြစ်စေ, မြို့မှဖြစ်စေ နှင်ထုတ်ကုန်လေရာ၏၊ ထို(ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရသော) ပုဏ္ဏားသည် ပုဏ္ဏားတို့ထံ၌ နေရာဦး ရေဦးကို ရရာ၏လော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. မရရာပါ။
(ဗုဒ္ဓ) ပုဏ္ဏားတို့သည် ထို(ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရသော) ပုဏ္ဏားအား ကုပ္ဖီးထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း, မင်္ဂလာထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း, ယဇ်ထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း, ဧည့်ခံထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း ကျွေးကုန်ရာ၏လော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. မကျွေးကုန်ရာပါ။
(ဗုဒ္ဓ) ပုဏ္ဏားတို့သည် ထို(ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရသော) ပုဏ္ဏားအား ဝေဒကျမ်းတို့ကို သင်ပေးကုန်ရာ၏လော၊ သင်မပေးကုန်ရာသလော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. သင်မပေးကုန်ရာပါ။
(ဗုဒ္ဓ) ထို(ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရသော) ပုဏ္ဏားကို ပုဏ္ဏေးမတို့နှင့် လက်ထပ်ရေး၌ တားမြစ်ရာသလော၊ မတားမြစ်ရာသလော။
၅၃၉
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. တားမြစ်ရာ၏။ ။တခဏ်း။
(ဗုဒ္ဓ) အမ္ဗဋ္ဌ.. ယခု ငါဘုရားမေးမည့်စကားကို သင် မည်သို့မှတ်ထင် သဘောကျသနည်း၊ ဤလောက၌ မင်းမျိုးတို့သည် မင်းမျိုးဖြစ်သူ တစုံတယောက်ကို အပြစ်တစုံတခုကြောင့် ဦးပြည်းရိတ်၍ ဦးခေါင်းထက် ပြာဖြူးပြီးလျှင် တိုင်းပြည်မှဖြစ်စေ, မြို့မှဖြစ်စေ နှင်ထုတ်ကုန်လေရာ၏၊ ထိုသူသည် ပုဏ္ဏားတို့၌ နေရာဦး ရေဦးကို ရရာ၏လော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. ရရာပါ၏။
(ဗုဒ္ဓ) ပုဏ္ဏားတို့သည် ထိုသူအား ကုပ္ဖီးထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း, မင်္ဂလာထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း, ယဇ်ထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း, ဧည့်ခံထမင်း ကျွေးပွဲ၌၎င်း ကျွေးကုန်ရာ၏လော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. ကျွေးကုန်ရာပါ၏။
(ဗုဒ္ဓ) ပုဏ္ဏားတို့သည် ထိုသူအား ဝေဒကျမ်းတို့ကို သင်ပေးကုန်ရာ၏လော၊ သင်မပေးကုန်ရာသလော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. သင်ပေးကုန်ရာပါ၏။
(ဗုဒ္ဓ) ထိုသူကို ပုဏ္ဏေးမတို့နှင့် လက်ထပ်ရေး၌ တားမြစ်ရာသလော၊ မတားမြစ်ရာသလော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်ဂေါတမ.. မတားမြစ်ရာပါ။
(ဗုဒ္ဓ၏ စကားအုပ်) အမ္ဗဋ္ဌ.. မင်းမျိုးတို့သည် ထိုမင်းမျိုးဖြစ်သူကို အပြစ်တစုံတခုကြောင့် ဦးပြည်းရိတ်၍ ဦးခေါင်းထက် ပြာဖြူးပြီးလျှင် တိုင်းပြည်မှဖြစ်စေ, မြို့မှဖြစ်စေ နှင်ထုတ်ကုန်လတ်သော် ဤမျှဖြင့်ပင် ထိုသူသည် အလွန်ယုတ်သောအဖြစ်သို့ ရောက်လေ၏၊ အမ္ဗဋ္ဌ.. မင်းမျိုးဖြစ်သူသည်
၅၄၀
ဤသို့ အလွန်ယုတ်သောအဖြစ်သို့ ရောက်သောအခါ၌လည်း မင်းမျိုးတို့သာ မြတ်ကုန်၏၊ ပုဏ္ဏားမျိုးတို့သည် ယုတ်ကုန်၏။
အမ္ဗဋ္ဌ.. သနင်္ကုမာရ ဗြဟ္မာသည်လည်း ဤဂါထာကို ရွတ်ဆို၏-
ခတ္တိယော သေဋ္ဌော ဇနေတသ္မိံ၊
ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော။
ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊
သော သေဋ္ဌော ဒေဝမာနုသေ။
ဇနေတသ္မိံ = လူအပေါင်း၌။ ယေ = အကြင်သူတို့သည်။ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော = အမျိုးအနွယ်ကို အားကိုးလေ့ရှိကုန်၏။ တေသု= ထိုသူတို့တွင်။ ခတ္တိယော = မင်းမျိုးသည်။ သေဋ္ဌော = ချီးမွမ်းအပ် မြတ်လှပေ၏။ ဒေဝမာနုသေ = နတ်လူအပေါင်း၌။ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော = အသိဉာဏ် = ဝိဇ္ဇာ + အကျင့် = စရဏနှင့် ပြည့်စုံသော။ (ယော = အကြင်သူသည်။ အတ္ထိ = ရှိ၏)။ သော = ထိုသူသည်။ သေဋ္ဌော = ချီးမွမ်းအပ် မြတ်လှပေ၏။
အမ္ဗဋ္ဌ.. သနင်္ကုမာရ ဗြဟ္မာသည် ထိုဂါထာကို ကောင်းစွာ သီဆိုအပ် ရွတ်အပ်ပေ၏။ မကောင်းသဖြင့် သီဆိုအပ် ရွတ်အပ်သည်မဟုတ်၊ အကျိုးနှင့်စပ်၏၊ အကျိုးနှင့် မစပ်သည်မဟုတ်။ ငါဘုရားသည် သဘာတူ၏၊ အမ္ဗဋ္ဌ.. ငါဘုရားသည်လည်း သနင်္ကုမာရ ဗြဟ္မာအတူပင်-
ခတ္တိယော သေဋ္ဌော ဇနေတသ္မိံ၊
ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော။
ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊
သော သေဋ္ဌော ဒေဝမာနုသေ။
(အနက် ရှေးနည်းအတူပင်)
ဟု ရွတ်ဆိုပေ၏-ဟု မိန့်တော်မူ၏။
၅၄၁
အသိဉာဏ်=ဝိဇ္ဇာနှင့် အကျင့်=စရဏကို အကျယ်ဟောတော်မူခြင်း
ဤဂါထာ၌ “ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော = အသိဉာဏ် = ဝိဇ္ဇာ, အကျင့် = စရဏနှင့် ပြည့်စုံသူ”ဟူသော ပုဒ်ကို ကြားသိရလျှင် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် “ဝိဇ္ဇာမည်သည် ဗေဒင်သုံးပုံပင် ဖြစ်၏၊ စရဏဟူသည် ငါးပါးသီလတို့ပင် ဖြစ်၏၊ ထိုဗေဒင်သုံးပုံ တည်းဟူသော = ဝိဇ္ဇာ, ငါးပါးသီလ တည်းဟူသော = စရဏတရားအစုသည် ငါတို့ ပုဏ္ဏားများမှာသာ ရှိ၏၊ အကယ်၍ ဝိဇ္ဇာတရား, စရဏတရားအစုနှင့် ပြည့်စုံသူသည် ချီးမွမ်းအပ် မြတ်ခဲ့သော် ငါတို့ ပုဏ္ဏားများသာလျှင် ချီးမွမ်းအပ် မြတ်သူတို့ ဖြစ်ကုန်၏”ဟု ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ကာ ဝိဇ္ဇာတရား, စရဏတရားကို မေးလို၍ “အိုအရှင်ဂေါတမ.. ထိုအကျင့် = စရဏတရားကား အဘယ်နည်း၊ ထိုအသိဉာဏ် = ဝိဇ္ဇာတရားကား အဘယ်နည်း”ဟု မေးလျှောက်လေ၏။
ထိုအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်အား မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပုဏ္ဏားတို့၏ အယူ၌ ထင်ရှားသော ဇာတိဝါဒ စသည်နှင့် စပ်ယှဉ် ရောယှက်နေသော ဝိဇ္ဇာတရား = ဗေဒင်သုံးပုံ, စရဏတရား = ငါးပါးသီလများကို ပယ်ရှား၍ အတုမရှိ လွန်မြတ်သည့် ဝိဇ္ဇာတရား, စရဏတရားအစုကို ပြတော်မူလိုရကား-
“အမ္ဗဋ္ဌ.. အတုမရှိ လွန်မြတ်သော ဝိဇ္ဇာတရား, စရဏတရားနှင့် ပြည့်စုံမှု၌ ‘သင်သည် ငါနှင့် ထိုက်တန်၏။ သင်သည် ငါနှင့် မထိုက်တန်’ဟု ဇာတ်ကိုစွဲ၍ဖြစ်သော စကား, အနွယ်ကိုစွဲ၍ဖြစ်သော စကား, မာန်ကိုစွဲ၍ဖြစ်သော စကားများကို လုံးဝ မပြောဆိုသင့်။
အမ္ဗဋ္ဌ.. သမီးဆောင်ယူ၍ ထိမ်းမြားခြင်း = အာဝါဟ, သမီးပေး၍ ထိမ်းမြားခြင်း = ဝိဝါဟ, သမီးဆောင်ယူ သမီးပေး၍ ထိမ်းမြားခြင်း = အာဝါဟ ဝိဝါဟမှုရှိသော ဤလူတို့ဘောင်၌သာ ‘သင်သည် ငါနှင့် ထိုက်တန်၏။ သင်သည် ငါနှင့် မထိုက်တန်’ဟု ဇာတ်ကိုစွဲ၍ဖြစ်သော စကား,
၅၄၂
အနွယ်ကိုစွဲ၍ဖြစ်သော စကား, မာန်ကိုစွဲ၍ဖြစ်သော စကားများကို ပြောဆိုသင့်၏။
အမ္ဗဋ္ဌ.. ဇာတ်ကိုစွဲ၍ဖြစ်သောစကား (=ဇာတိဝါဒ)၌ စွဲလမ်းမှုရှိသောသူ, အနွယ်ကိုစွဲ၍ဖြစ်သောစကား (=ဂေါတ္တဝါဒ)၌ စွဲလမ်းမှုရှိသောသူ, မာန်ကိုစွဲ၍ဖြစ်သောစကား (=မာနဝါဒ)၌ စွဲလမ်းမှုရှိသောသူ, သမီးဆောင်ယူ၍ ထိမ်းမြားခြင်း (=အာဝါဟ) သမီးပေး၍ ထိမ်းမြားခြင်း (=ဝိဝါဟ)၌ စွဲလမ်းမှုရှိသောသူ ထိုသူများသည် အတုမရှိသော ဝိဇ္ဇာတရား, စရဏတရားတို့နှင့် ပြည့်စုံမှုမှ ဝေးကုန်၏။
အမ္ဗဋ္ဌ.. ဇာတိဝါဒ၌ စွဲလမ်းမှု, ဂေါတ္တဝါဒ၌ စွဲလမ်းမှု, မာနဝါဒ၌ စွဲလမ်းမှု, အာဝါဟ ဝိဝါဟ၌ စွဲလမ်းမှု = ဤအမှုများကို ပယ်မှသာလျှင် အတုမရှိ လွန်မြတ်သော ဝိဇ္ဇာတရား, စရဏတရားနှင့် ပြည့်စုံမှုကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်၏-
ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ထိုအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် “ယခုအခါ ငါတို့သည် ဝိဇ္ဇာတရား, စရဏတရား၌ တွယ်မိသေး၏ဟု ကြံစည်မိကုန်၏။ ရဟန်းဂေါတမသည် လေပြင်းမုန်တိုင်း၌ ဖွဲကို ခါလှေ့သည့်အလား ငါတို့ကို ထိုဝိဇ္ဇာတရား, စရဏတရားအစုမှ အဝေးသို့ ပစ်လွှင့်လိုက်လေပြီ၊ ငါတို့ မတွယ်မိနိုင်သည့် အတုမရှိသော ဝိဇ္ဇာတရား, စရဏတရားအစု၌သာ တိုက်တွန်း ချီးမွမ်းပေ၏၊ ဤရဟန်းဂေါတမ ဟောပြသည့် ဝိဇ္ဇာတရား, စရဏတရားနှင့် ပြည့်စုံမှုကို ငါတို့သည် သိသင့်၏”ဟု ကြံစည်၍ တဖန်လည်း “အိုအရှင်ဂေါတမ.. ထိုအကျင့် = စရဏတရားကား အဘယ်နည်း၊ ထိုအသိဉာဏ် = ဝိဇ္ဇာတရားကား အဘယ်နည်း”ဟု မေးလျှောက်ပြန်လေ၏။
ထိုအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်အား မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သာမညဖလသုတ်၌ကဲ့သို့ မြတ်စွာဘုရား ပွင့်ထွန်းတော်မူသည်မှအစ
၅၄၃
အရဟတ္တမဂ်တိုင်အောင်သော အတုမရှိ လွန်မြတ်သည့် ဝိဇ္ဇာတရား, စရဏတရားတို့ကို အကန့်အကန့် သန့်လျက် သန့်လျက် ဟောကြားတော်မူလေသည်။ (သာမညဖလသုတ် မြန်မာပြန်၌ ကြည့်ရာ၏)။
ပျက်စီးကြောင်းလေးပါးကို ဟောတော်မူခြင်း
(အကျဉ်းချုံး၍ ဖော်ပြပေအံ့။) ထို့နောင်မှ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်အား ဝိဇ္ဇာစရဏနှင့် ပြည့်စုံမှု၏ (=သာသနာ၏) ပျက်စီးကြောင်းတရား လေးပါးရှိကြောင်း၊ ၎င်းလေးပါးတို့မှာ-
(၁) ဝိဇ္ဇာစရဏနှင့် ပြည့်စုံအောင် မကျင့်နိုင်သည့်အတွက် တောသို့ဝင်ကာ ကြွေကျသော သစ်သီးကိုသာ စားလေ့ရှိသော ရသေ့ရဟန်းအဖြစ်၊ (၂)ထိုမျှလောက်ပင် မကျင့်နိုင်သည့်အတွက် တောသို့ဝင်ကာ သစ်မြစ် သစ်ဖု သစ်သီးကိုသာ စားလေ့ရှိသော ရသေ့ရဟန်းအဖြစ်၊ (၃) ထိုမျှလောက်ပင် မကျင့်နိုင်သည့်အတွက် မြို့ရွာအနီး မီးတင်းကုပ်ကို ဆောက်လုပ်ကာ မီးကို လုပ်ကျွေးပြုစုလေ့ရှိသော ရသေ့ရဟန်းအဖြစ်၊ (၄) ထိုမျှလောက်ပင် မကျင့်နိုင်သည့်အတွက် လမ်းလေးခွဆုံရာ၌ လေးမျက်နှာ မဏ္ဍပ်ဆောက်လုပ်ကာ အရပ်လေးမျက်နှာမှ လာလာသမျှသော သူတို့အား ရေချမ်းတိုက်ခြင်း စသည်ပြုကာ စီးပွါးရှာသော ရသေ့ရဟန်း အဖြစ် = ဤလေးပါးတို့ဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုဣသိပဗ္ဗဇ္ဇာ = ရသေ့ရဟန်းအဖြစ် လေးမျိုးရှိသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏအမည်ခံ ပုဂ္ဂိုလ်များသည် ဤသာသနတော်က ဝိဇ္ဇာစရဏနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်း၏ အလုပ်အကျွေးမျှသာ ဖြစ်ကြောင်း အကျယ်ဟောပြ၍ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်တို့မှာ ဆရာနှင့်တကွပင် ဝိဇ္ဇာစရဏနှင့်ပြည့်စုံမှု အကျင့်မှ ဝေးသေးကြောင်း, (စရဏနှင့် ပြည့်စုံမှုကို မဆိုထားဘိ) ဝိဇ္ဇာစရဏနှင့် ပြည့်စုံမှု (=သာသနာ)၏ ပျက်စီးကြောင်းတရား လေးပါးခေါ်သည့် ရသေ့ရဟန်းအဖြစ် လေးပါးတို့နှင့် ပြည်စုံကြသူများ မဟုတ်ကြောင်းကို မြတ်စွာဘုရားကမေး၍ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို အတိအလင်း ဖြေဆိုဝန်ခံစေပြီးနောက်-
၅၄၄
“အမ္ဗဋ္ဌ.. ဤသို့လျှင် ဆရာနှင့်တကွသော သင်သည် အတုမရှိသော ဝိဇ္ဇာစရဏနှင့် ပြည့်စုံမှုမှလည်း ယုတ်လျော့၏၊ ထိုဝိဇ္ဇာစရဏနှင့် ပြည့်စုံမှု၏ ပျက်စီးကြောင်းတရား လေးပါးတို့မှလည်း ယုတ်လျော့၏။
အမ္ဗဋ္ဌ.. သင့်ဆရာ ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားသည် ပျက်စီးကြောင်းတရားကိုမှ ကိုယ်တိုင် မဖြည့်စွမ်းနိုင်ပဲလျက် “ဇာတ်နိမ့် မည်းညစ်ကုန်သော ဗြဟ္မာ၏ခြေဖမိုးမှ ပေါက်ဖွားကုန်သော ဦးပြည်းရဟန်းညံ့တို့သည် အဘယ်သို့သောသူများ ဖြစ်ကြသနည်း၊ ထိုသူတို့နှင့် ဗေဒင်သုံးပုံဆောင် ပုဏ္ဏားတို့၏ ဆွေးနွေးမှုသည် အဘယ်မှာဖြစ်နိုင်အံ့နည်း”ဟူသော စကားကို ရိုင်းပြစွာ ဆိုခဲ့ဘိ၏။ အမ္ဗဋ္ဌ.. သင့်ဆရာ ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏား၏ ဤမျှလောက်သော ချွတ်ယွင်းချက်ကိုလည်း ရှုလော့”-
ဟု ပဌမအကြိမ် အပြစ်တင်ပြ မိန့်ကြားတော်မူလေသည်။ ။(ဤအခဏ်း၌ အကျယ်ကို သီလက္ခန္ဓဝဂ်ပါဠိတော် မြန်မာပြန် မျက်နှာ-၁၀၅,၆,၇-တို့၌ ကြည့်ရှုရာ၏။)
ထို့နောင်မှ ဆက်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို-
“အမ္ဗဋ္ဌ.. သင့်ဆရာ ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားသည် ပသေနဒီ ကောသလမင်းပေးသော စည်းစိမ်ကို ခံစား၏။ သို့ပါလျက် ထိုပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားအား ပသေနဒီ ကောသလမင်းသည် မျက်နှာချင်းဆိုင်ခွင့်ကိုလည်း မပေး၊ ထိုပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားနှင့် တိုင်ပင်သောအခါ၌လည်း ကန့်လန့်ကာခြား၍ တိုင်ပင်၏။ အမ္ဗဋ္ဌ.. တရားနှင့်အညီ ပေးထားသော ရိက္ခာတော်ကို ခံယူရသူအား ပသေနဒီ ကောသလမင်းက အဘယ့်ကြောင့် မျက်နှာချင်းဆိုင်ခွင့်ကို မပေးဘိသနည်း၊ (ထိုအကြောင်းကို သင်စဉ်းစားလော့)။ အမ္ဗဋ္ဌ.. သင့်ဆရာ ပေါက္ခရသာတိ
၅၄၅
ပုဏ္ဏား၏ ဤမျှလောက်သော ချွတ်ယွင်းချက် (=အပြစ်)ကိုလည်း သင်ရှုလော့”-
ဟု ဒုတိယအကြိမ် အပြစ်တင်ပြ မိန့်ကြားတော်မူလေသည်။
(ဤ၌။ ။ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားသည် “သမ္မုခါအာဝဋ္ဋနီ = မျက်မှောက်လှည့်ဖြား တတ်သည့်” မန္တန်ကို တတ်သိသူဖြစ်၏။ မင်းကြီး အလွန်အဖိုးထိုက်တန်သည့် အဆင်တန်းဆာကို ဝတ်ဆင်သောအခါ မင်း၏အနီး၌ ရပ်တည်၍ ထိုအဆင်တန်းဆာ၏ အမည်ကို ထုတ်ဖော်ကာ မန္တာန်ကို ရွတ်ဆိုလိုက်လျှင် မင်းသည် ထိုအဆင်တန်ဆာကို ငါမပေးဟု မဆိုနိုင်တော့ပဲ ပေးလိုက်တော့သည်သာ ဖြစ်၏၊ ပေးပြီးနောက် ပွဲသဘင်ရှိသောနေ့၌ “မဟာရဟ အဆင်တန်းဆာကို ယူခဲ့ကြ”ဟု ပြောဆိုလတ်သော် “မရှိတော့ပါ အရှင်မင်းကြီး..၊ အရှင်မင်းကြီးတို့သည် ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားအား ပေးအပ်ပြီးပါပြီ”ဟု မင်းချင်းတို့က လျှောက်ဆိုကြ၏။ “ငါက အဘယ့်ကြောင့် ပေးအပ်သနည်း”ဟု မင်းကြီးက မေးလေလျှင် မှူးမတ်တို့က “အရှင် မင်းကြီး.. ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားသည် သမ္မုခါအာဝဋ္ဋနီမန္တန်ကို တတ်သိ၏၊ ထိုမန္တန်ဖြင့် အရှင်မင်းကြီးတို့ကို လှည့်ဖြား၍ မဟာရဟတန်းဆာကို ယူဆောင်သွားလေသည်”ဟု ပြောဆိုကြကုန်၏။
မင်းကြီးနှင့် ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားတို့ အလွန်အမင်း ချစ်ကျွမ်းဝင်ကြသည်ကို မနာလို မရှုစိမ့်ကြသော အခြားအမတ်များကလည်း “အရှင်မင်းကြီး.. ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားကိုယ်မှာ ခရုသင်းခေါ် နူနာတမျိုးရှိပါသည်။ အရှင်မင်းကြီးတို့သည် ထိုပုဏ္ဏားကို တွေ့မြင်လျှင်ပင် ဖက်ရမ်းသုံးသပ်ကုန်ဘိ၏၊ ဤနူနာမည်သည် ကိုယ်လက်နှီးနှောခြင်းဖြင့် ကူးစက်နိုင်ပါသည်။ ဤသို့ ပြုတော်မမူကြပါလင့်”ဟု ပြောဆိုကြကုန်၏။ ထိုအချိန်မှစ၍ ပသေနဒီ ကောသလမင်းသည် ပေါက္ခရာတိပုဏ္ဏားအား မျက်နှာချင်းဆိုင်ခွင့် မပေးတော့ချေ။
ထိုသို့ပင် မျက်နှာချင်းဆိုင်ခွင့် မပေးသော်လည်း ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားကား နီတိကျမ်းတတ် ပဏ္ဍိတ်တယောက်ဖြစ်သည်။ သူနှင့် တိုင်ပင်၍ပြုသော အမှုမှန်သမျှ ချွတ်ယွင်းသောမည်သည် မရှိ၊ ထို့ကြောင့် မင်းကြီးသည် ကန့်လန့်ကာအတွင်း၌ တည်နေ၍ ကန့်လန့်ကာပြင်ဖက်မှာ တည်ရှိသော ထိုပုဏ္ဏားနှင့် တိုင်ပင်လေသည်။
၅၄၆
ဤအကြောင်းကို မင်းနှင့် ပုဏ္ဏားကိုထား၍ အခြားသူ တဦးတယောက်မျှ မသိချေ၊ သို့စင် ဖုံးလွှမ်းလျှို့ဝှက်အပ်သော အကြောင်းကို “(ဤအကြောင်းကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလိုက်ခြင်းဖြင့်) ရဟန်းဂေါတမသည် ဧကန်ပင် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ရှင် ဖြစ်ပေသည်ဟု သန္နိဋ္ဌာန်ကျ ဆုံးဖြတ်ချက်ချလိမ့်မည်”ဟု သိမြင်တော်မူကာ မြတ်စွာဘုရားရှင် ထုတ်ဖော်မိန့်ကြားတော်မူလေသည်။ (သက်သက် ပုဏ္ဏားအား အရှက်ရစေလို၍ မိန့်တော်မူသည်မဟုတ်)။
ထို့နောင်မှ တဖန်ဆက်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်အား ပသေနဒီ ကောသလမင်းနှင့် အမတ်ဖြစ်စေ, မင်းညီမင်းသားဖြစ်စေ တိုင်ပင်စကား ပြောကြားရာ နေရာ၌ပင် နေ၍ အခြား ဆင်းရဲသားဖြစ်စေ, ဆင်းရဲသား၏ ကျွန်ဖြစ်စေ, မင်းနှင့် အမတ် (သို့မဟုတ်) မင်းနှင့် မင်းညီမင်းသားတို့ ပြောဆိုတိုင်ပင်ကြသည့် စကားအတိုင်း ပြောဆိုရုံမျှဖြင့် ထိုဆင်းရဲသား, ဆင်းရဲသား၏ ကျွန်သည် မင်းသော်၎င်း, အမတ်သော်၎င်း မဖြစ်နိုင်သည်ကို အမ္ဗဋ္ဌလုလင်အား မေးမြန်းတော်မူကာ ဝန်ခံစေ၍ ဥပမာတင်ထားပြီးလျှင် အဋ္ဌက, ဝါမကစသော ရှေးရသေ့ သူတော်စင်တို့ သီဆိုရွတ်ဖတ် ပို့ချအပ်သည့် ဝေဒကျမ်းများကို သီဆိုရွတ်ဖတ် ပို့ချရုံမျှဖြင့် ဆရာနှင့်တကွသော အမ္ဗဋ္ဌလုလင်တို့ ရသေ့သော်၎င်း, ရသေ့ဖြစ်ရန် ကျင့်သောသူသော်၎င်း မဖြစ်နိုင်ကြောင်းကို မိန့်တော်မူ၏။
တဖန်ဆက်၍ ထိုအဋ္ဌက, ဝါမကစသော ရှေးရသေ့ သူတော်စင်တို့သည် ယနေ့ ဆရာနှင့်တကွသော အမ္ဗဋ္ဌလုလင်တို့ကဲ့သို့ အဝတ်တန်းဆာကောင်းတို့ကို ဝတ်ဆင်ကုန်လျက်, အစားကောင်းတို့ကို စားသောက်ကုန်လျက်, မိန်းမတို့ဖြင့် ဝန်းရံကုန်လျက်, ရထားကောင်းတို့ကို စီးကုန်လျက်, နေရာကောင်း တိုက်အိမ်ကောင်းတို့၌ အစောင့်အနေတို့ကို ချထားကုန်လျက်, ကာမဂုဏ်ခံစားမှု လုံးဝမရှိကြောင်းကို အမ္ဗဋ္ဌလုလင်အား မေးမြန်းတော်မူကာ ဝန်ခံစေပြီးနောက် နိဂုံးချုပ်အနေအားဖြင့် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို-
၅၄၇
“အမ္ဗဋ္ဌ.. ဤသို့လျှင် ဆရာနှင့်တကွသော သင်သည် ရသေ့လည်းမဟုတ်၊ ရသေ့ဖြစ်ရန် ကျင့်သူလည်း မဟုတ်၊ အမ္ဗဋ္ဌ.. ငါဘုရား၌ ဘုရားဟုတ်မဟုတ် ယုံမှားတွေးတောခြင်း ရှိသောသူသည် ငါဘုရားကို မေးမြန်းခြင်းဖြင့် ထိုယုံမှားတွေးတောခြင်းကို သုတ်သင်ရာ၏၊ ငါဘုရားသည် ဖြေကြားခြင်းဖြင့် ထိုယုံမှားတွေးတောခြင်းကို သုတ်သင်ပေအံ့”-
ဟူ၍ မိန့်တော်မူ၏။ (ဤစကားကို မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “အမ္ဗဋ္ဌလုလင်၏အဖို့ရာ ဤဘဝ၌ မဂ်ဖိုလ်ရခွင့် လုံးဝမရှိ၊ စင်စစ်သော် နေ့သာကုန်လွန်၍ သွားချိမ့်မည်။ ဤအမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည်ကား ငါဘုရား၏ လက္ခဏာတော်ကြီးများကို စုံစမ်းရန် လာရောက်သူဖြစ်သည်။ ထိုကိစ္စကိုလည်း အမ္ဗဋ္ဌသည် မေ့၍နေ၏။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်အား သတိဖြစ်ရန် နည်းပေးအံ့”ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်တော်မူ၍ မိန့်တော်မူ လေသည်)။
ဤသို့ မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ထိုင်၍ လျောင်း၍ နေတော်မူကြသော မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့၏ လက္ခဏာတော်ကို တစုံတယောက်မျှ စုံစမ်းကြည့်ရှုရန် မစွမ်းနိုင်၊ ရပ်တော်မူ စင်္ကြံကြွတော်မူကုန်သော မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့၏ လက္ခဏာတော်ကို စုံစမ်းရန် စွမ်းနိုင်သောကြောင့်၎င်း, လက္ခဏာတော်ကို စုံစမ်းရန် လာရောက်ကြောင်းကို သိလျှင် နေရာမှထ၍ စင်္ကြံကြွချီတော်မူခြင်းသည် ဘုရားရှင်တို့၏ အလေ့အကျက် ဓမ္မတာ ဖြစ်သောကြောင့်၎င်း မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ကျောင်းတော်မှ ထွက်တော်မူ၍ စင်္ကြံသို့ရှေးရှူ ကြွတော်မူလေ၏။ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည်လည်း ဘုရားရှင်နောက်မှ ထက်ကြပ်မကွာ လိုက်ပါသွားလေ၏။
လက္ခဏာတော်နှစ်မျိုးကို ပြခြင်း
ထိုအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် စင်္ကြံကြွသော မြတ်စွာဘုရားရှင်သို့ နောက်မှလိုက်၍ စင်္ကြံသွားလျက် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ကိုယ်တော်၌ သုံးဆယ့်နှစ်ပါးသော ယောက်ျားမြတ် လက္ခဏာတော်တို့ကို ကြည့်ရှုစုံစမ်းသောအခါ (၁) အအိမ်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော
၅၄၈
ယောက်ျားနိမိတ်နှင့် (၂) ပါးလျရှည်ပြန့်သော လျှာတော် = ဤလက္ခဏာတော်ကြီး နှစ်ပါးကိုချန်၍ ကျန်သော လက္ခဏာတော်ကြီး သုံးဆယ်ကို မျက်မှောက်ထင်ထင် တွေ့မြင်ရလေ၏။ ဖော်ပြရာပါ လက္ခဏာတော်ကြီး နှစ်ပါးတို့ကိုသာ မမြင်ရသဖြင့် ထိုလက္ခဏာတော် နှစ်ရပ်၌ ယုံမှားတွေးတောကာ မဆုံးဖြတ်နိုင် မယုံကြည်နိုင်ပဲ ရှိလေ၏။
ထိုအကြောင်းကို ကောင်းစွာ သိမြင်တော်မူကာ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အအိမ်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော ယောက်ျားနိမိတ်ကို အမ္ဗဋ္ဌလုလင် မြင်နိုင်ရန် တန်ခိုးဖန်ဆင်းတော်မူ၏။ ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် လျှာတော်ကို ထုတ်၍ နားတွင်းတော် နှစ်ဖက်တို့ကို အပြန်အလှန် သုံးသပ်တော်မူ၏။ (ဤဖြင့် လျှာတော်ရှည်မှုကို သိစေတော်မူသည်)။ နှာခေါင်းတွင်းတော် နှစ်ခုတို့ကိုလည်း အပြန်ပြန်အလှန်လှန် (ဗယ်ပြန်ညာပြန်) သုံးသပ်တော် မူ၏။ (ဤဖြင့် လျှာတော်နူးညံ့မှုကို သိစေတော်မူသည်)။ အလုံးစုံသော နဖူးပြင် (နဖူးပြင်တခုလုံး)ကို လျှာဖြင့် ဖုံးအုပ်တော်မူ၏။ (ဤဖြင့် လျှာတော်ပြန့်သည်ကို သိစေတော်မူ၏)။
ထိုအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် “ရဟန်းဂေါတမကား တကယ်ပင် သုံးဆယ့်နှစ်ပါးသော ယောက်ျားမြတ် လက္ခဏာတော်တို့နှင့် တင်းတင်းကုံလုံ ပြည့်စုံသူဖြစ်ပေ၏”ဟု ကြံစည်ဆင်ခြင် ဆုံးဖြတ်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ကိုင်း.. အရှင်ဂေါတမ.. ယခုအခါ အကျွန်ုပ်တို့ သွားကြပါဦးမည်၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် ကိစ္စများသူ ပြုဖွယ်များသူတို့ ဖြစ်ကြပါသည်”ဟု ခွင့်ပန်စကား လျှောက်ထားလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က “အမ္ဗဋ္ဌ.. ယခုအခါ သင်သွားရန် အချိန်ကို သင်သိ၏၊ (=သွားရန်မှာ သင်၏အလိုအတိုင်းပင် ဖြစ်၏)”ဟု မိန့်တော်မူလေလျှင် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် မြည်း (=လား)ကသော ရထားကို တက်စီး၍ ပြန်သွားလေ၏။
ပေါက္ခရသာတိဆရာကြီး မြို့မှထွက်၍ စောင့်ကြိုနေခြင်း
ထိုစဉ်အခါ၌ ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားဆရာကြီးသည် ဥက္ကဋ္ဌမြို့မှထွက်၍ ပုဏ္ဏားပေါင်း များစွာတို့နှင့်တကွ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကိုသာ
၅၄၉
စောင့်မျှော်လျက် မိမိပိုင် ဥယျာဉ်၌ နေလင့်၏။ ထိုအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ထိုဥယျာဉ်ရှိရာသို့ ယာဉ်ဖြင့် သွားနိုင်သလောက် သွား ရောက်ပြီးလျှင် ယာဉ်မှသက်ဆင်းကာ ခြေလျင်သာလျှင် ဆရာကြီး ပေါက္ခရသာတိထံသို့ သွားရောက်ရှိခိုးကာ တခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေလေ၏။ ထိုအခါ ဆရာနှင့် တပည့်တို့ အပြန်အလှန် မေးကြ ဖြေကြပုံမှာ-
(ပေါက္ခရသာတိ) ချစ်သားအမ္ဗဋ္ဌ.. ထိုအရှင်ဂေါတမကို သင် တွေ့မြင်ခဲ့ရ၏လော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်.. အကျွန်ုပ်တို့သည် ထိုအရှင်ဂေါတမကို တွေ့မြင်ခဲ့ရပါကုန်သည်။
(ပေါက္ခရ) ချစ်သားအမ္ဗဋ္ဌ.. ထိုအရှင်ဂေါတမ၏ ကျော်စောသတင်းသည် အမှန်အတိုင်း ပြန့်နှံ့၍ ထွက်သလော၊ အမှန်အတိုင်းမဟုတ်ပဲ ပြန့်နှံ့၍ ထွက်သလော၊ ထိုအရှင်ဂေါတမသည် ကျော်စောသည့်အတိုင်း မှန်သလော၊ မမှန်ဘူးလော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်.. ထိုအရှင်ဂေါတမ၏ ကျော်စောသတင်းသည် အမှန်အတိုင်း ပြန့်နှံ့၍ ထွက်ပါ၏၊ မမှန်ပဲ ပြန့်နှံ့၍ထွက်သည် မဟုတ်ပါ။ ထိုအရှင်ဂေါတမသည် ကျော်စောသည့်အတိုင်း မှန်ပါ၏၊ မမှန်သည် မဟုတ်ပါ။ ထိုအရှင်ဂေါတမသည် တကယ်ပင် သုံးဆယ့်နှစ်ပါးသော ယောက်ျားမြတ် လက္ခဏာတော်တို့နှင့် တင်းတင်းကုံလုံ ပြည့်စုံသူ ဖြစ်ပါ၏၊ တင်းတင်းမပြည့်သော လက္ခဏာတို့နှင့် ပြည့်စုံသူမဟုတ်ပါ။
(ပေါက္ခရ) ချစ်သားအမ္ဗဋ္ဌ.. သင်သည် ရဟန်းဂေါတမနှင့် အတူတကွ စကားတစုံတရာ ပြောဆိုခဲ့ရပါ၏လော။
(အမ္ဗဋ္ဌ) အရှင်.. အကျွန်ုပ်သည် ရဟန်းဂေါတမနှင့် အတူတကွ စကားတစုံတရာ ပြောဆိုခဲ့ရပါ၏။
(ပေါက္ခရ) ချစ်သားအမ္ဗဋ္ဌ.. သင်သည် ရဟန်းဂေါတမနှင့် အတူတကွ စကားတစုံတရာကို အဘယ်ကဲ့သို့ ပြောဆိုခဲ့ရသနည်း။
၅၅၀
ဤသို့ ဆရာကြီးက မေးသောအခါ အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် မြတ်စွာဘုရားနှင့်အတူ မိမိပြောဆိုခဲ့သမျှ စကားအလုံးစုံကို ဆရာကြီး ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားအား ပြန်ကြား ပြောဆိုလတ်သော် ပေါက္ခရသာတိ ဆရာကြီးသည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို-
“ဟယ်.. ငါတို့၏ ပညာရှိကလေးတို့.. အံ့ဖွယ်ကောင်းပါဘိ၊ ဟယ်.. ငါတို့၏ ဗဟုသုတရှင်ကလေးတို့.. အံ့ဖွယ်ကောင်းပါဘိ၊ ဟယ်.. ငါတို့၏ ဗေဒင်သုံးပုံတတ်ကလေးတို့.. အံ့ဖွယ်ကောင်းပါဘိ။ အချင်းတို့.. ဤသို့သော အကျိုးဆောင်ပုဂ္ဂိုလ်နှင့်(ဆိုလျှင်) ယောက်ျားသည် ကိုယ်ခန္ဓာပျက်ကြွေ စုတေသည်မှ နောက်ကာလဝယ် အပါယ်လေးဘုံသို့ ကျရောက်ရန် သေချာလှ၏။
ဟယ်.. အမ္ဗဋ္ဌ.. သင်သည် ထိုအရှင်ဂေါတမကို ဤသို့ ထိပါးကာ ထိပါးကာ အကြင်စကားကို ဆို၏၊ ထိုစကားကြောင့်ပင် ထိုအရှင်ဂေါတမသည် ငါတို့၏ အပြစ်ကိုလည်း ဤသို့ ထုတ်ဖော်ကာ ထုတ်ဖော်ကာ ဆိုတော်မူ၏။ ဟယ်.. ငါတို့၏ ပညာရှိကလေးတို့.. အံ့ဖွယ်ကောင်းပါဘိ၊ ဟယ်.. ငါတို့၏ ဗဟုသုတရှင်ကလေးတို့.. အံ့ဖွယ်ကောင်းပါဘိ၊ ဟယ်.. ငါတို့၏ ဗေဒင်သုံးပုံတတ်ကလေးတို့.. အံ့ဖွယ်ကောင်းပါဘိ။ အချင်းတို့.. ဤအမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကဲ့သို့သော အကျိုးဆောင်ပုဂ္ဂိုလ်နှင့်သာ(ဆိုလျှင်) ယောက်ျားသည် ကိုယ်ခန္ဓာပျက်ကြွေ စုတေသည်မှ နောက်ကာလဝယ် အပါယ်လေးဘုံသို့ ကျရောက်ရန် သေချာလှဘိ၏”-
ဟု မြည်တွန်ကဲ့ရဲ့စကား ပြောကြားပြီးလျှင် အမျက်ထွက်ကာ နှလုံးမသာမယာ ဖြစ်ရှိရကား အမ္ဗဋ္ဌလုလင်ကို ခြေဖြင့်သာလျှင်ကန်၍ မြေ၌ တိမ်းလည်းစေ၏။ အမ္ဗဋ္ဌအတွက် အမျက်ထွက်ရင်း ထွက်ရင်းကပင် ထိုခဏ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဖူးမြော်ခြင်းငှါ ချဉ်းကပ်ရန်လည်း အလိုရှိလေ၏။ (အမ္ဗဋ္ဌလုလင်အဖို့မှာ ရှေးအခါက ဆရာကြီးပေါက္ခရသာတိနှင့် အတူတကွ ရထားတက်စီးကာ
၅၅၁
ရထားထိန်းအဖြစ် လိုက်ပါရသော အခွင့်အရေးကို ရုပ်သိမ်းခံရပြီးလျှင် ထိုအချိန်မှစ၍ ရထား၏ရှေ့မှ ခြေလျင်သာလျှင် သွားရလေတော့၏)။
ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားကြီး ဘုရားထံ ဆည်းကပ်ခြင်း
ထိုသို့ ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏား မြတ်စွာဘုရားထံမှောက်သို့ သွားရောက် ဖူးမြော်လိုသောစိတ် အပြင်းအထန် ဖြစ်ပွါးသောအခါ ပုဏ္ဏားတို့သည် ပေါက္ခရသာတိဆရာကြီးကို-
“အရှင်.. ယနေ့ ရဟန်းဂေါတမကို ဖူးမြော်ခြင်းငှါ သွားရောက်ရန် အချိန်မဲ့လှပါပြီ၊ အရှင်ပေါက္ခရသာတိသည် နက်ဖြန်၌ ရဟန်းဂေါတမကို ဖူးမြော်ခြင်းငှါ သွားရောက်နိုင်ပါလိမ့်မည်”-
ဟု ပြောဆိုကြကုန်၏။
ထို့နောက် ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားကြီးသည် မိမိအိမ်၌ မွန်မြတ်သော ခဲဖွယ်ဘောဇဉ်ကို စီမံချက်ပြုတ်စေပြီးလျှင် (*ယာဉ်၌တင်၍) မီးရှူးတိုင်တို့ကို စိုက်ထောင်ဆောင်အပ်ကုန်လျက် ဥက္ကဋ္ဌမြို့မှထွက်၍ ဣစ္ဆာနင်္ဂလတောအုပ်သို့ သွားလေ၏။ ယာဉ်ဖြင့် သွားနိုင်သမျှသောအရပ်ကို ယာဉ်ဖြင့်သွား၍ ယာဉ်မှသက်ဆင်းပြီးသော်
* (ယာဉ်၌ တင်၍)ဟု ပြန်ဆိုခြင်းမှာ သီဟိုဠ်မူ, မြန်မာပိဋကဆဋ္ဌမူ နှစ်ဆူလုံး၌ပင် (ယာနေ အာရောပေတွာ)ဟု ပါဠိရှိသောကြောင့် ပြန်ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ (ယာနံ အာရောပေတွာ)ဟု ပါဠိရှိမူ (ယာဉ်သို့ တက်စီး၍)ဟု ပြန်ဆိုရမည်ဖြစ်၍ အလွန်ပင် အသင့်ယုတ္တိရှိ၍ ကောင်းမွန်ပါမည်။
ထင်ရှားစေဦးအံ့- မြန်မာ, သီဟိုဠ် ပါဠိမူ နှစ်ရပ်လုံးမှာပင် တညီတညွတ်တည်း (ယာနေ အာရောပေတွာ)ဟု ပါဠိရှိနေသောကြောင့် ပိဋကမြန်မာပြန် ဆရာတော်များသည်လည်း (ယာဉ်၌ တင်ပြီးလျှင်)ဟူ၍ မြန်မာပြန်ဆိုတော်မူကြ၍ နောက်(ပုဏ္ဏားအိမ်သို့ မြတ်စွာဘုရား ဆွမ်းဘုဉ်းပေးကြွသောအခဏ်း)၌ “အပိုဒ် (၂၉၂)၌ ‘ခဲဖွယ်ဘောဇဉ်ကို ယာဉ်၌တင်ပြီးလျှင် ဥက္ကဋ္ဌမြို့မှ ထွက်ခဲ့သည်’ဟု ဆိုထားသောကြောင့် ဤအိမ်သည် ဥက္ကဋ္ဌမြို့တွင်းရှိ အိမ်မဟုတ်တန်ရာ၊ ဣစ္ဆာနင်္ဂလရွာ၌သော်၎င်း,
၅၅၂
ခြေလျင်သာလျှင် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားနှင့်အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ (=နှုတ်ခွန်းဆက်)စကား အမှတ်ရဖွယ်စကား ပြောဆိုပြီးဆုံးစေ၍ တခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေ၏။
ထိုသို့ ထိုင်နေပြီးသော ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားကြီးနှင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့ စကားနှီးနှော ပြောဆိုကြသည်မှာ-
(ပေါက္ခရ) အရှင်ဂေါတမ.. အကျွန်ုပ်တို့၏တပည့် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ဤအရပ်သို့ လာပါသလော။
(ဗုဒ္ဓ) ပုဏ္ဏား.. သင့်တပည့် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် လာပေ၏။
(ပေါက္ခရ) အရှင်ဂေါတမ.. အရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်နှင့် စကားတစုံတရာ ပြောဆိုရပါ၏လော။
(ဗုဒ္ဓ) ပုဏ္ဏား.. ငါဘုရားသည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်နှင့်အတူ စကားတစုံတရာ ပြောဆိုရပေ၏။
(ပေါက္ခရ) အရှင်ဂေါတမ.. အရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်နှင့်အတူ စကားတစုံတရာကို အဘယ်သို့ ပြောဆိုရပါသနည်း။
အခြား တနေရာ၌သော်၎င်း ရှိသော ပေါက္ခရသာတိ၏အိမ် ဖြစ်တန်ရာ၏”ဟူ၍ အထူးမှတ်ချက် ဖော်ပြတော်မူခဲ့ကြသည်။
(ယာနံ အာရောပေတွာ)ဟု ပါဠိရှိလျှင်ကား “မိမိအိမ်၌ ခဲဖွယ်ဘောဇဉ်များကို အသင့်စီမံ ချက်ပြုတ်ထားခဲ့ကြပြီးလျှင် ယာဉ်စီး၍ မီးရှူးများ စိုက်ထောင်ထွန်းညှိအပ်ကုန်လျက် ဥက္ကဋ္ဌမြို့မှ ထွက်ခဲ့၍ ဘုရားထံသို့ သွားရောက်ပင့်ဖိတ်ပြီး မိမိအိမ်၌ပင် ဆွမ်းကပ်သည်”ဟု အဖြောင့်အနက် အဓိပ္ပါယ်ထွက်ရှိ၏၊ ထိုသို့ ပါဠိရှိမှသာ အောက် သာမညဖလသုတ် အဇာတသတ်မင်း ဘုရားထံသို့ သွားရောက်ခဏ်း၌ လာရှိသည့် အာရောဟနီယံ နာဂံ အဘိရုဟိတွာ ဥက္ကာသု ဓာရိယမာနေသု ရာဇဂဟာ နိယျာသိ-ဟူသော ပါဠိနှင့်လည်း ညီညွတ်ပေမည်။ မှန်၏- ဣစ္ဆာနင်္ဂလကား ဥက္ကဋ္ဌမြို့နယ်အတွင်း၌ တည်ရှိ၏။ နေအိမ်ကိုသာ နိဝေသနဟု ပါဠိသုံးရိုးရှိ၍ ခေတ္တတည်းခိုအိမ်ကိုကား ပရိဝေသနာဟု သုနိဓဝဿာကာရဝတ္ထု၌ သုံးစွဲထားသည်ကို သတိပြုရပေမည်။
၅၅၃
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်နှင့်အတူ ပြောဆိုခဲ့သမျှ စကားအလုံးစုံကို ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားအား မိန့်ကြားတော်မူလေလျှင် ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “အရှင်ဂေါတမ.. အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် မိုက်မဲသူဖြစ်ပါသည်။ အရှင်ဂေါတမသည် အမ္ဗဋ္ဌလုလင်အား သည်းခံတော်မူပါ”ဟု တောင်းပန်စကား လျှောက်ထားလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
“ပုဏ္ဏား.. အမ္ဗဋ္ဌလုလင်သည် ချမ်းသာစေသတည်း”-
ဟု သည်းခံစကား မိန့်ကြားတော်မူလေ၏။
ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏား လက္ခဏာတော်ကြီးများကို ကြည့်ရှုစုံစမ်းခြင်း
ထိုအခါ ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ကိုယ်တော်၌ သုံးဆယ့်နှစ်ပါးသော ယောက်ျားမြတ် လက္ခဏာတော်တို့ကို ကြည့်ရှုစုံစမ်းသောအခါ (အမ္ဗဋ္ဌလုလင်နည်းတူ) (၁) အအိမ်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော ယောက်ျားနိမိတ်နှင့် (၂) ပါးလျရှည်ပြန့်သော လျှာတော် = ဤလက္ခဏာတော်ကြီး နှစ်ပါးကိုချန်၍ ကျန်သော လက္ခဏာတော်ကြီး သုံးဆယ်တို့ကို မျက်မှောက်ထင်ထင် တွေ့မြင်ရလေ၏။ ဖော်ပြရာပါ လက္ခဏာတော်ကြီး နှစ်ပါးတို့ကိုသာ မမြင်ရသဖြင့် ထိုလက္ခဏာတော် နှစ်ရပ်၌ ယုံမှားတွေးတောကာ မဆုံးဖြတ်နိုင် မယုံကြည်နိုင်ပဲ ရှိလေ၏။
ထိုအကြောင်းကို ကောင်းစွာ သိမြင်တော်မူကာ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အအိမ်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော ယောက်ျားနိမိတ်ကို ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏား မြင်နိုင်ရန် တန်ခိုးဖန်ဆင်းတော်မူ၏။ ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် လျှာတော်ကိုထုတ်၍ နားတွင်းတော်နှစ်ဖက်တို့ကို အပြန်အလှန် (ဗယ်တလှည့် ညာတလှည့်) သုံးသပ်တော်မူ၏၊ (ဤဖြင့် လျှော်တော်ရှည်မှုကို သိစေတော်မူသည်)။ နှာခေါင်းတွင်းတော် နှစ်ခုတို့ကိုလည်း အပြန်ပြန်အလှန်လှန် (ဗယ်ပြန်ညာပြန်) သုံးသပ်တော်မူ၏။ (ဤဖြင့်
၅၅၄
လျှာတော်နူးညံ့မှုကို သိစေတော်မူသည်)။ နဖူးပြင်တခုလုံးကို လျှာတော်ဖြင့် ဖုံးအုပ်တော်မူ၏။ (ဤဖြင့် လျှာတော်ပြန့်သည်ကို သိစေတော်မူ၏)။
ထိုအခါ ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားသည် “ရဟန်းဂေါတမကား တကယ်ပင် သုံးဆယ့်နှစ်ပါးသော ယောက်ျားမြတ် လက္ခဏာတော်တို့နှင့် တင်းတင်းကုံလုံ ပြည့်စုံသူ ဖြစ်ပေ၏”ဟု ကြံစည်ဆင်ခြင် အပြီးတိုင် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-
“အရှင်ဂေါတမသည် တပည့်ရဟန်းသံဃာနှင့်တကွ ယနေ့ ကောင်းမှုကုသိုလ်အလို့ငှါ အကျွန်ုပ်၏ဆွမ်းကို လက်ခံတော်မူပါ”-
ဟု လျှောက်ထားလေ၏၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း ဆိတ်ဆိတ်နေသဖြင့် လက်ခံတော်မူလေ၏။
ထိုအခါ ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်က လက်ခံတော်မူကြောင်းကို သိရှိကာ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “အရှင်ဂေါတမ.. ဆွမ်းဘုဉ်းပေးရန် အချိန်တန်ပါပြီ၊ ဆွမ်းပြင်ပြီးပါပြီ”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ ယင်းသို့ ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏား လျှောက်ထား ပင့်ဖိတ်ချက်အရ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရဟန်းသံဃာနှင့်တကွ နံနက်အခါ ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏား၏ နေအိမ်သို့ ကြွတော်မူပြီးလျှင် အသင့်ခင်းထားအပ်သော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူ၏။
ထိုအခါ ဆရာဖြစ်သူ ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားက မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို တပည့်လုလင်ငယ်များက ရဟန်းသံဃာကို ကိုယ်စီကိုယ်င တာဝန်ယူကြ၍ မွန်မြတ်သော ဆွမ်းခဲဖွယ်ဘောဇဉ်တို့ဖြင့် ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ပြုစုလုပ်ကျွေးကြလေသည်။ ထို့နောက် ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားရှင် ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီး၍ သပိတ်တော်မှ လက်တော်ကို ဖယ်ရှားပြီးသည်ကို သိရှိကာ နိမ့်သော ထိုင်စရာတခုကို ယူ၍ အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေလေ၏။
၅၅၅
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေပြီးသော ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားအား မဂ်ဖိုလ်ရောက်ကြောင်း ကောင်းမြတ်သော တရားလမ်းစဉ်ဖြစ်သည့် (၁) ဒါနကထာ = ဒါနနှင့်စပ်သော တရားစကား, (၂) သီလကထာ = သီလနှင့်စပ်သော တရားစကား, (၃) သဂ္ဂကထာ = နတ်ရွာသုဂတိနှင့်စပ်သော တရားစကား, (၄) မဂ္ဂကထာ = မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း လမ်းကောင်းကျင့်စဉ်နှင့်စပ်သော တရားစကားတို့ကို အစဉ်အတိုင်း ဟောကြားတော်မူ၍ ထိုပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏား ခံ့သောစိတ်ရှိ, နူးညံ့သောစိတ်ရှိ, ပိတ်ပင်ခြင်းနီဝရဏမှ ကင်းသောစိတ်ရှိ, တက်ကြွဝမ်းမြောက်သော စိတ်ရှိ, ကြည်လင်သော စိတ်ရှိသည်ကို သိတော်မူသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားကြီးအား သစ္စာလေးဝ သာမုက္ကံသိက ဓမ္မဒေသနာကို ဟောကြားတော်မူလေလျှင် ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားကြီးသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်လေ၏ = သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်လေ၏။
ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏား ဥပါသကာအဖြစ် အထူးလျှောက်ထားခြင်း
ထိုအခါ သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ပြီးသော ပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-
“အိုအရှင်ဂေါတမ.. အလွန် နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါပေစွာ့။ အိုအရှင်ဂေါတမ.. အလွန် နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါပေစွာ့။ အိုအရှင်ဂေါတမ.. လောကဥပမာအားဖြင့် မှောက်၍ထားအပ်သော ဝတ္ထုကို လှန်လိုက်ဘိသကဲ့သို့၎င်း, ဖုံးအုပ်ထားသော အရာဝတ္ထုကို ဖွင့်လှစ်လိုက်ဘိသကဲ့သို့၎င်း, မျက်စိလည် လမ်းမှားသောသူအား လမ်းမှန်ကို ပြောကြားလိုက်သကဲ့သို့၎င်း, ‘မျက်စိအမြင်ရှိသော သူတို့သည် အဆင်းအမျိုးမျိုးတို့ကို မြင်ကြပေလိမ့်မည်’ဟု အမိုက်မှောင်၌ ဆီမီးတန်ဆောင်ကို ထွန်းညှိထားဘိသကဲ့သို့၎င်း ထို့အတူပင် အရှင်ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်အား များစွာသော အကြောင်းဖြင့် တရားတော်ကို ထင်ရှားစွာ ဟောပြတော်မူအပ်ပါပေပြီ။
၅၅၆
အိုအရှင်ဂေါတမ.. ထိုအကျွန်ုပ်သည် သား, သမီး, မယား, ပရိသတ်, အမတ်တို့နှင့်တကွ အရှင်ဂေါတမကို၎င်း, တရားတော်ကို၎င်း, ရဟန်းသံဃာတော်ကို၎င်း ကိုးကွယ်လည်းလျောင်း ပုန်းအောင်းရာဟူ၍ သိမှတ် ဆည်းကပ်ပါ၏။ အရှင်ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်ကို ယနေ့မှစ၍ အသက်ရှည်သမျှ ကာလပတ်လုံး သရဏဂုံတည်သူ ဥပါသကာဟူ၍ မှတ်ယူတော်မူပါလော့။
အရှင်ဂေါတမသည် ဥက္ကဋ္ဌမြို့၌ အခြားတပါးသော ဥပါသကာ ဒါယကာများအိမ်တို့သို့ ကြွရောက်တော်မူသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အကျွန်ုပ် ပေါက္ခရသာတိအိမ်သို့လည်း ကြွရောက်တော်မူပါ၊ ထိုအကျွန်ုပ် ပေါက္ခရသာတိအိမ်၌ အကြင် လုလင်ပျို လုံမပျိုတို့သည် အရှင်ဂေါတမကို ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးမူလည်း ရှိခိုးကြပါလိမ့်မည်၊ ခရီးဦးသော်မူလည်း ကြိုဆိုကြပါလိမ့်မည်။ နေရာကိုဖြစ်စေ, ရေကိုဖြစ်စေ ပေးလှူသော်မူလည်း ပေးလှူကြပါလိမ့်မည်၊ (အနည်းဆုံး) မိမိတို့၏စိတ်ကို သဒ္ဓါရွှန်းစို ကြည်ညိုမူလည်း ကြည်ညိုကြစေပါလိမ့်မည်၊ ထိုလုလင်ပျို လုံမပျိုတို့၏ ထိုသို့ ပြုမူခြင်းသည် ထိုသူတို့အဖို့ရာ ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး စီးပွါး,ချမ်းသာ တိုးတက်ခြင်းငှါ ဖြစ်ပါလိမ့်မည်”-
ဟု လောကုတ္တရာ သရဏဂုံ ခံယူဆောက်တည်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဖိတ်ကြားနိမန်မှု ပြုလေ၏။ ။(ဤပေါက္ခရသာတိ ပုဏ္ဏားကြီး၏ သရဏဂုံ ခံယူခဏ်း၌ (၁) သား, သမီး, မယား, ပရိသတ်, အမတ်တို့ကိုပါ ထည့်သွင်း၍ သရဏဂုံခံယူခြင်း၊ (၂) နောက်ဆုံးစကားပိုဒ်ဖြင့် ကျိုးကြောင်းဖော်ပြကာ မြတ်စွာဘုရားကို ဖိတ်ကြားနိမန်မှု ပြုလုပ်ခြင်း ဤအချက်များသည် အခြားသူတို့၏ သရဏဂုံ ခံယူခဏ်းထက် ထူးကဲ လေသည်၊ ထို့ကြောင့်ပင်) မြတ်စွာဘုရားရှင်ကလည်း နောက်ဆုံး နိဂုံးချုပ်အနေအားဖြင့်-
၅၅၇
“ပုဏ္ဏား.. ကောင်းသောစကားကို သင် ဆိုအပ်ပါပေ၏”-
ဟု ချီးကျူးနှုတ်မြွက်၍ ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏား၏ လျှောက်ထားချက်ကို နှစ်သက်ကြည်ဖြူ လက်ခံတော်မူလေသတည်း။
ဤတွင်ရွေ့ ပေါက္ခရသာတိပုဏ္ဏားကြီးအကြောင်း ပြီး၏။
ဤတွင် အခဏ်း ၃၅-ပြီး၏။
**********