မဟာဗုဒ္ဓဝင်/အခန်း- ၃၉

by မင်းကွန်းဆရာတော်

၄၈

အခဏ်း-၃၉

အာဋာနာဋိယသုတ်ကို ဟောတော်မူခြင်း

     အခါတပါး၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၏ အနီး ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်ကျောင်း၌ ကိန်းအောင်းမွေ့လျော် နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ ဓတရဋ္ဌ, ဝိရူဠှက, ဝိရူပက္ခ, ကုဝေရဟူသော စတုမဟာရာဇ်နတ်မင်းကြီးလေးပါးတို့သည် သိကြားမင်းအတွက် အရပ်လေးမျက်နှာတို့၌ များပြားလှစွာသော ယက္ခနတ်စစ်သည်, ဂန္ဓဗ္ဗနတ်စစ်သည်, ကုမ္ဘဏ္ဍနတ်စစ်သည်, နဂါးနတ်စစ်သည်များကို (အသုရာရန်မှ တားမြစ်ရန်) အစောင့် အနေ လုံလောက်စွာ ချထားပြီးလျှင် ကုဝေရနတ်မင်းကြီး၏နေရာ အာဋာနာဋနတ်မြို့၌ နတ်မင်းကြီးလေးဦးတို့ စည်းဝေးညီမူကြကာ ခုနစ်ဆူသော ဘုရားရှင်တို့ကို အကြောင်းပြု၍ အာဋာနာဋိယပရိတ်ကို စီကုံး ဖွဲ့ဆိုကြပြီးလျှင် “မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဓမ္မစက်, ငါတို့၏ အာဏာစက်ကို မလိုက်နာ ကျူးလွန်သူတို့အား ဤသို့ ဤသို့သော ဒဏ်ထားမှုကို ပြုကြကုန်အံ့”ဟု ကြွေးကြော်ကျေညာမှု ပြုကြ၍ မိမိတို့အတွက်လည်း အရပ်လေးမျက်နှာတို့၌ များပြားလှစွာသော ယက္ခနတ်စစ်သည်များ, ဂန္ဓဗ္ဗနတ်စစ်သည်များ, ကုမ္ဘဏ္ဍနတ်စစ်သည်များ, နဂါးနတ်စစ်သည်များကို အစောင့်အနေ လုံလောက်စွာ ချထားကြပြီးလျှင် သန်းခေါင်ယံအခါ၌ အလွန်နှစ်လိုဖွယ်သော အဆင်းရှိကြလျက် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်ယံတခုလုံးကို မိမိတို့၏ ကိုယ်ရောင်ဖြင့် ထွန်းလင်း တောက်ပစေကြ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင် ထံတော်မှောက်သို့ သွားရောက်ဝပ်လျှိုး ရှိခိုး ဦးညွတ်ကြကာ အပြစ်ခြောက်ပါး ကင်းလွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေကြလေကုန်၏။

(နတ်တို့အဖို့ရာ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏အနီး ထံတော်ပါး ဆည်းကပ်ကြသောအခါ ထိုင်နေကြသည်ကား နည်းပါးလှ၏။ များသောအားဖြင့် ရပ်တည်၍သာ နေကြ၏၊ ဤသုတ်၌ကား အာဋာနာဋိယပရိတ်ကို ရိုသေလေးစားသောအားဖြင့် ထိုင်နေကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ။အဋ္ဌကထာ)။

     စတုမဟာရာဇ်နတ်မင်းကြီး လေးပါးတို့နှင့် အတူတကွ ပါလာကြသော ထိုယက္ခနတ်တို့သည်လည်း အချို့က မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို

၄၉

ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးကြ၍ အပြစ်ခြောက်ပါး ကင်းစင်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေကြကုန်၏။ အချို့က မြတ်စွာဘုရားနှင့် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ တသက်ပတ်လုံး အောက်မေ့ထိုက်သောစကားကို ပြောကြားပြီးလျှင် အပြစ်ခြောက်ပါး ကင်းစင်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေကြကုန်၏။ အချို့က မြတ်စွာဘုရား ရှိတော်မူရာဘက်သို့ လက်အုပ်ကို ညွှတ်ကိုင်းပြီးလျှင် အပြစ်ခြောက်ပါး ကင်းစင်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေကြကုန်၏၊ အချို့က မိမိတို့၏ အမည်အနွယ်များကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုကြကာ အပြစ်ခြောက်ပါး ကင်းစင်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေကြကုန်၏။ အချို့က စကားမပြော တုဏှီဘောသာ ထိုင်နေကြကုန်၏။

     ယင်းသို့ နတ်ပရိသတ်ကြီး ညီမူစည်းဝေးမိသောအခါ ဝေဿဝဏ်နတ်မင်းကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဤသို့ လျှောက်ထားလေ၏-

“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. တန်ခိုးကြီးသော ယက္ခနတ်တို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏အပေါ်၌ ကြည်ညိုကြသည်လည်း ရှိပါသည်၊ မကြည်ညိုကြသည်လည်း ရှိပါသည်။ (ထို့အတူပင်) တန်ခိုးအလယ်အလတ်ရှိသော ယက္ခနတ်, တန်ခိုးသေးငယ်သော ယက္ခနတ်တို့သည်လည်း မြတ်စွာဘုရား၏ အပေါ်၌ ကြည်ညိုကြသည်လည်း ရှိပါသည်၊ မကြည်ညိုကြသည်လည်း ရှိပါသည်။

မြတ်စွာဘုရား.. ယက္ခနတ်တို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ အပေါ်၌ မကြည်ညိုကြသည်ကသာ များပါကုန်၏။ အကြောင်းသော်ကား- မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်တော်ဘုရားသည် သူ့အသက်ကိုသတ်ခြင်း, သူ့ဥစ္စာကို ခိုးယူခြင်း, ကာမတရားတို့၌ ဖောက်ပြန်မှားယွင်းစွာ ကျင့်ကြံခြင်း, မဟုတ်မမှန်စကား ပြောကြားခြင်း, သေအရက်ကို သောက်စားခြင်းတို့မှ ရှောင်ကြဉ်ရန် တရားကို ဟောတော်မူပါ၏။ မြတ်စွာဘုရား.. ယက္ခနတ်တို့သည် သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်းမှ မရှောင်ကြဉ်ကြသူကသာ များပါကုန်၏၊ သူဥစ္စာကို ခိုးယူခြင်း, ကာမတရားတို့၌ ဖောက်ပြန်မှားယွင်းစွာ

၅၀

ကျင့်ကြံခြင်း, မဟုတ်မမှန်စကား ပြောကြားခြင်း, သေအရက်ကို သောက်စားခြင်းတို့မှ မရှောင်ကြဉ်ကြသူကသာ များပါကုန်၏။ ထိုဒုဿီလဖြစ်ကြသော ယက္ခနတ်တို့အဖို့ရာ ငါးပါးသီလ အကျင့်မြတ်သည် မချစ်နှစ်သက်ဖွယ်သာဖြစ်၍ နေပါ၏။

မြတ်စွာဘုရား.. မြို့စွန်ရွာဖျား တောကျောင်းများ၌ နေထိုင်ကြသည့် အရှင်ဘုရား၏ တပည့်သာဝက ရဟန်းတော် အများအပြား ရှိကြပါသည်၊ ထိုမြို့စွန်ရွာဖျား တောအရပ်များဝယ် ဤဘုရားသာသနာ၌ မသဒ္ဓါ မကြည်ညိုကြသည့် တန်ခိုးကြီးလှသော ယက္ခနတ်ပေါင်းများစွာ အမြဲနေထိုင်လျက် ရှိကြပါသည်။ မြတ်စွာဘုရား.. ထိုယက္ခနတ်များ သဒ္ဓါကြည်ညို ဖြစ်ရှိကြရန် ရှင်တော်ဘုရားသည် အာဋာနာဋိယ ပရိတ်အရံအတားကို ရဟန်းယောက်ျား, ရဟန်းမိန်းမ, ဥပါသကာ ယောက်ျား, ဥပါသိကာ မိန်းမတို့၏ အကာအကွယ် အစောင့်အရှောက် ဖြစ်ခြင်းငှါ ယက္ခနတ်တို့ အညှဉ်းဆဲ မခံရခြင်းငှါ ဣရိယာပထလေးပါး၌ ချမ်းသာစွာ နေထိုင်ကြရခြင်းငှါ သင်ကြားပေးတော်မူပါလော့”-

     ဤကဲ့သို့ လျှောက်ထားလေသည်။ ။(ဤ၌ နတ်မင်းကြီးလေးပါး လာရောက်ကြရာဝယ် ဝေဿဝဏ်နတ်မင်းကြီးကား မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် အထူး အကျွမ်းဝင်သည့်ပြင် စကား အလျှောက်အဆိုလည်း လိမ္မာလှသောကြောင့် ထိုနတ်မင်းကြီးကသာ မြတ်စွာဘုရားကို လျှောက်ထားလေသည်)။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဆိတ်ဆိတ်နေတော်မူခြင်းဖြင့် ဝေဿဝဏ်နတ်မင်းကြီး တင်လျှောက်ချက်ကို လက်ခံတော်မူ၏။

     ထိုအခါ ဝေဿဝဏ် နတ်မင်းကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားရှင် လက်ခံတော်မူကြောင်း ကောင်းစွာသိ၍ ထိုအချိန်၌ ဤအာဋာနာဋိယ ပရိတ်အရံအတားကို ရွတ်ဆို လျှောက်ထားလေ၏—

၅၁

အာဋာနာဋိယ ပရိတ်အရံအတား

(၁) ဝိပဿိဿ စ နမတ္ထု၊ စက္ခုမန္တဿ သိရီမတော။

သိခိဿပိ စ နမတ္ထု၊ သဗ္ဗဘူတာနုကမ္ပိနော။

(၂) ဝေဿဘုဿ စ နမတ္ထု၊ နှာတကဿ တပဿိနော။

နမတ္ထု ကကုသန္ဓဿ၊ မာရသေနာပမဒ္ဒိနော။

(၃) ကောဏာဂမနဿ နမတ္ထု၊ ဗြာဟ္မဏဿ ဝုသီမတော။

ကဿပဿ စ နမတ္ထု၊ ဝိပ္ပမုတ္တဿ သဗ္ဗဓိ။

(၄) အင်္ဂီရသဿ နမတ္ထု၊ သကျပုတ္တဿ သိရီမတော။

ယော ဣမံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာပနူဒနံ။

(၅) ယေ စာပိ နိဗ္ဗုတာ လောကေ၊ ယထာဘူတံ ဝိပဿိသုံ။

တေ ဇနာ အပိသုဏာထ၊ မဟန္တာ ဝီတသာရဒါ။

(၆) ဟိတံ ဒေဝမနုဿာနံ၊ ယံ နမဿန္တိ ဂေါတမံ။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နံ၊ မဟန္တံ ဝီတသာရဒံ။

(၇) ယတော ဥဂ္ဂစ္ဆတိ သူရိယော၊ အာဒိစ္စော မဏ္ဍလီ မဟာ။

ယဿ စုဂ္ဂစ္ဆမာနဿ၊ သံဝရီပိ နိရုဇ္ဈတိ။

ယဿ စုဂ္ဂတေ သူရိယေ၊ ဒိဝသောတိ ပဝုစ္စတိ။

(၈) ရဟဒေါပိ တတ္ထ ဂမ္ဘီရော၊ သမုဒ္ဒေါ သရိတောဒကော။

ဧဝံ တံ တတ္ထ ဇာနန္တိ၊ သမုဒ္ဒေါ သရိတောဒကော။

(၉) ဣတော သာ ပုရိမာ ဒိသာ၊ ဣတိ နံ အာစိက္ခတီ ဇနော။

ယံ ဒိသံ အဘိပါလေတိ၊ မဟာရာဇာ ယသဿိ သော။

(၁၀) ဂန္ဓဗ္ဗာနံ အဓိပတိ၊ ဓတရဋ္ဌောတိ နာမသော။

ရမတီ နစ္စဂီတေဟိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗေဟိ ပုရက္ခတော။

(၁၁) ပုတ္တာပိ တဿ ဗဟဝေါ၊ ဧကနာမာတိ မေ သုတံ။

အသီတိ ဒသ ဧကော စ၊ ဣန္ဒနာမာ မဟဗ္ဗလာ။

(၁၂) တေ စာပိ ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာန၊ ဗုဒ္ဓံ အာဒိစ္စဗန္ဓုနံ။

ဒူရတောဝ နမဿန္တိ၊ မဟန္တံ ဝီတသာရဒံ။

၅၂

(၁၃) နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ။

ကုသလေန သမေက္ခသိ၊ အမနုဿာပိ တံ ဝန္ဒန္တိ။

သုတံ နေတံ အဘိဏှသော၊ တသ္မာ ဧဝံ ဝဒေမသေ။

(၁၄) ဇိနံ ဝန္ဒထ ဂေါတမံ၊ ဇိနံ ဝန္ဒာမ ဂေါတမံ။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နံ၊ ဗုဒ္ဓံ ဝန္ဒာမ ဂေါတမံ။

(၁၅) ယေန ပေတာ ပဝုစ္စန္တိ၊ ပိသုဏာ ပိဋ္ဌိမံသိကာ။

ပါဏာတိပါတိနော လုဒ္ဒါ၊ စောရာ နေကတိကာ ဇနာ။

(၁၆) ဣတော သာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ၊ ဣတိ နံ အာစိက္ခတီ ဇနော။

ယံ ဒိသံ အဘိပါလေတိ၊ မဟာရာဇာ ယသဿိ သော။

(၁၇) ကုမ္ဘဏ္ဍာနံ အဓိပတိ၊ ဝိရူဠှော ဣတိ နာမသော။

ရမတီ နစ္စဂီတေဟိ၊ ကုမ္ဘဏ္ဍေဟိ ပုရက္ခတော။

(၁၈) ပုတ္တာပိ တဿ ဗဟဝေါ၊ ဧကနာမာတိ မေ သုတံ။

အသီတိ ဒသ ဧကော စ၊ ဣန္ဒနာမာ မဟဗ္ဗလာ။

(၁၉) တေ စာပိ ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာန၊ ဗုဒ္ဓံ အာဒိစ္စဗန္ဓုနံ။

ဒူရတောဝ နမဿန္တိ၊ မဟန္တံ ဝီတသာရဒံ။

(၂၀) နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ။

ကုသလေန သမေက္ခသိ၊ အမနုဿာပိ တံ ဝန္ဒန္တိ။

သုတံ နေတံ အဘိဏှသော၊ တသ္မာ ဧဝံ ဝဒေမသေ။

(၂၁) ဇိနံ ဝန္ဒထ ဂေါတမံ၊ ဇိနံ ဝန္ဒာမ ဂေါတမံ။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နံ၊ ဗုဒ္ဓံ ဝန္ဒာမ ဂေါတမံ။

(၂၂) ယတ္ထ စောဂ္ဂစ္ဆတိ သူရိယော၊ အာဒိစ္စော မဏ္ဍလီ မဟာ။

ယဿ စောဂ္ဂစ္ဆမာနဿ၊ ဒိဝသောပိ နိရုဇ္ဈတိ။

ယဿ စောဂ္ဂတေ သူရိယေ၊ သံဝရီတိ ပဝုစ္စတိ။

၅၃

(၂၃) ရဟဒေါပိ တတ္ထ ဂမ္ဘီရော၊ သမုဒ္ဒေါ သရိတောဒကော။

ဧဝံ တံ တတ္ထ ဇာနန္တိ၊ သမုဒ္ဒေါ သရိတောဒကော။

(၂၄) ဣတော သာ ပစ္ဆိမာ ဒိသာ၊ ဣတိ နံ အာစိက္ခတီ ဇနော။

ယံ ဒိသံ အဘိပါလေတိ၊ မဟာရာဇာ ယသဿိ သော။

(၂၅) နာဂါနဉ္စ အဓိပတိ၊ ဝိရူပက္ခောတိ နာမသော။

ရမတီ နစ္စဂီတေဟိ၊ နာဂေဟေဝ ပုရက္ခတော။

(၂၆) ပုတ္တာပိ တဿ ဗဟဝေါ၊ ဧကနာမာတိ မေ သုတံ။

အသီတိ ဒသ ဧကော စ၊ ဣန္ဒနာမာ မဟဗ္ဗလာ။

(၂၇) တေ စာပိ ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာန၊ ဗုဒ္ဓံ အာဒိစ္စဗန္ဓုနံ။

ဒူရတောဝ နမဿန္တိ၊ မဟန္တံ ဝီတသာရဒံ။

(၂၈) နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ။

ကုသလေန သမေက္ခသိ၊ အမနုဿာပိ တံ ဝန္ဒန္တိ။

သုတံ နေတံ အဘိဏှသော၊ တသ္မာ ဧဝံ ဝဒေမသေ။

(၂၉) ဇိနံ ဝန္ဒထ ဂေါတမံ၊ ဇိနံ ဝန္ဒာမ ဂေါတမံ။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နံ၊ ဗုဒ္ဓံ ဝန္ဒာမ ဂေါတမံ။

(၃၀) ယေန ဥတ္တရကုရုဝှေါ၊ မဟာနေရု သုဒဿနော။

မနုဿာ တတ္ထ ဇာယန္တိ၊ အမမာ အပရိဂ္ဂဟာ။

(၃၁) န တေ ဗီဇံ ပဝပန္တိ၊ နပိ နီယန္တိ နင်္ဂလာ။

အကဋ္ဌပါကိမံ သာလိံ၊ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ မာနုသာ။

(၃၂) အကဏံ အထုသံ သုဒ္ဓံ၊ သုဂန္ဓံ တဏ္ဍုလပ္ဖလံ။

တုဏ္ဍိကီရေ ပစိတွာန၊ တတော ဘုဉ္ဇန္တိ ဘောဇနံ။

(၃၃) ဂါဝိံ ဧကခုရံ ကတွာ၊ အနုယန္တိ ဒိသောဒိသံ။

ပသုံ ဧကခုရံ ကတွာ၊ အနုယန္တိ ဒိသောဒိသံ။

(၃၄) ဣတ္ထိံ ဝါ ဝါဟနံ ကတွာ၊ အနုယန္တိ ဒိသောဒိသံ။

ပုရိသံ ဝါဟနံ ကတွာ၊ အနုယန္တိ ဒိသောဒိသံ။

၅၄

(၃၅) ကုမာရိံ ဝါဟနံ ကတွာ၊ အနုယန္တိ ဒိသောဒိသံ။

ကုမာရံ ဝါဟနံ ကတွာ၊ အနုယန္တိ ဒိသောဒိသံ။

(၃၆) တေ ယာနေ အဘိရုဟိတွာ၊

သဗ္ဗာ ဒိသာ အနုပရိယာယန္တိ။

ပစာရာ တဿ ရာဇိနော။

(၃၇) ဟတ္ထိယာနံ အဿယာနံ၊ ဒိဗ္ဗံ ယာနံ ဥပဋ္ဌိတံ။

ပါသာဒါ သိဝိကာ စေဝ၊ မဟာရာဇဿ ယသဿိနော။

(၃၈) တဿ စ နဂရာ အဟု၊

အန္တလိက္ခေ သုမာပိတာ။

အာဋာနာဋာ ကုသိနာဋာ ပရကုသိနာဋာ၊

နာဋသုရိယာ ပရကုသိဋနာဋာ။

(၃၉) ဥတ္တရေန ကသိဝန္တော၊

ဇနောဃမပရေန စ။

နဝနဝုတိယော အမ္ဗရအမ္ဗရဝတိယော၊

အာဠကမန္ဒာ နာမ ရာဇဓာနီ။

ကုဝေရဿ ခေါ ပန မာရိသ မဟာရာဇဿ ဝိသာဏာ နာမ ရာဇဓာနီ၊ တသ္မာ ကုဝေရော မဟာရာဇာ၊ ဝေဿဝဏောတိ ပဝုစ္စတိ။

(၄၀) ပစ္စေသန္တော ပကာသေန္တိ၊

တတောလာ တတ္တလာ တတောတလာ။

ဩဇသိ တေဇသိ တတောဇသီ၊

သူရော ရာဇာ အရိဋ္ဌော နေမိ။

(၄၁) ရဟဒေါပိ တတ္ထ ဓရဏီ နာမ၊

ယတော မေဃာ ပဝဿန္တိ။

ဝဿာ ယတော ပတာယန္တိ၊

သဘာပိ တတ္ထ သာလဝတီ နာမ။

၅၅

(၄၂) ယတ္ထ ယက္ခာ ပယိရုပါသန္တိ၊ တတ္ထ နိစ္စဖလာ ရုက္ခာ။

နာနာ ဒိဇဂဏာ ယုတာ၊ မယူရကောဉ္စာဘိရုဒါ။

ကောကိလာဒီဟိ ဝဂ္ဂုဟိ။

(၄၃) ဇီဝဉ္ဇီဝကသဒ္ဒေတ္ထ၊ အထော ဩဋ္ဌဝစိတ္တကာ။

ကုက္ကုဋကာ ကုဠီရကာ၊ ဝနေ ပေါက္ခရသာတကာ။

(၄၄) သုကသာဠိကသဒ္ဒေတ္ထ၊ ဒဏ္ဍမာဏဝကာနိ စ။

သောဘတိ သဗ္ဗကာလံ သာ၊ ကုဝေရနဠိနီ သဒါ။

(၄၅) ဣတော သာ ဥတ္တရာ ဒိသာ၊ ဣတိ နံ အာစိက္ခတီ ဇနော။

ယံ ဒိသံ အဘိပါလေတိ၊ မဟာရာဇာ ယသဿိ သော။

(၄၆) ယက္ခါနဉ္စ အဓိပတိ၊ ကုဝေရော ဣတိ နာမသော။

ရမတီ နစ္စဂီတေဟိ၊ ယက္ခေဟေဝ ပုရက္ခတော။

(၄၇) ပုတ္တာပိ တဿ ဗဟဝေါ၊ ဧကနာမာတိ မေ သုတံ။

အသီတိ ဒသ ဧကော စ၊ ဣန္ဒနာမာ မဟဗ္ဗလာ။

(၄၈) တေ စာပိ ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာန၊ ဗုဒ္ဓံ အာဒိစ္စဗန္ဓုနံ။

ဒူရတောဝ နမဿန္တိ၊ မဟန္တံ ဝီတသာရဒံ။

(၄၉) နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ။

ကုသလေန သမေက္ခသိ၊ အမနုဿာပိ တံ ဝန္ဒန္တိ။

သုတံ နေတံ အဘိဏှသော၊ တသ္မာ ဧဝံ ဝဒေမသေ။

(၅၀) ဇိနံ ဝန္ဒထ ဂေါတမံ၊ ဇိနံ ဝန္ဒာမ ဂေါတမံ။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နံ၊ ဗုဒ္ဓံ ဝန္ဒာမ ဂေါတမံ။

(ဤကား အာဋာနာဋိယ ပရိတ်အရံအတားတည်း။)

     ဝေဿဝဏ်နတ်မင်းကြီးသည် “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဤလျှောက်ဆိုအပ်ပြီးသည်ကား ရဟန်းယောက်ျား, ရဟန်းမိန်းမ, ဥပါသကာယောက်ျား, ဥပါသိကာမိန်းမတို့၏ အကာအကွယ် အစောင့်အရှောက် ဖြစ်ခြင်းငှါ ယက္ခနတ်တို့ အညှဉ်းဆဲ မခံရခြင်းငှါ ဣရိယာပထလေးပါး၌ ချမ်းသာစွာ နေထိုင်ကြရခြင်းငှါ အာဋာနာဋိယ ပရိတ်အရံအတား

၅၆

ဖြစ်ပါသည်။ မြတ်စွာဘုရား.. ဤအာဋာနာဋိယ ပရိတ်အရံအတားကို ကောင်းစွာသင်ကြား လေ့လာထားသည့် ရဟန်းယောက်ျားကိုဖြစ်စေ, ရဟန်းမိန်းမကိုဖြစ်စေ, ဥပါသကာ ယောက်ျားကိုဖြစ်စေ, ဥပါသိကာ မိန်းမကိုဖြစ်စေ ယက္ခနတ်တဦးဦး ဂန္ဓဗ္ဗနတ်တဦးဦး ကုမ္ဘဏ္ဍနတ်တဦးဦး နာဂနတ်တဦးဦးသည် နှောက်ယှက်ဖျက်ဆီးလိုသော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ထံပါးကပ်ကာ လိုက်ပါတည်နေလျှင် ထိုယက္ခနတ်သည် ရွာနိဂုံးတို့၌ အကျွန်ုပ်၏ အခွင့်အရေးဖြစ်သည့် အရိုအသေပြုခြင်း အလေးအမြတ်ပြုခြင်းများကို မရရာ၊ မြတ်စွာဘုရား.. ထိုယက္ခနတ်သည် အကျွန်ုပ်၏ အာဠကမန္ဒာမည်သော မင်းနေပြည်၌ ဗိမာန် အိမ်ရာကို၎င်း, အမြဲနေခြင်းကို၎င်း မရရာ”– ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ထိုနှောက်ယှက်ပူးကပ်သော ယက္ခနတ်၏ အခွင့်အရေး ဆုံးရှုံးမှု အစရှိသည်ကို လျှောက်ထား၍ မင်း၏ အမိန့်အာဏာကို မနာခံ ဖီဆန်ကုန်သော လူဆိုးသူခိုးများ ရှိသကဲ့သို့ စတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းကြီးတို့၏ အမိန့်အာဏာကို မနာခံ ဖီဆန်ကုန်သော ယက္ခနတ်ဆိုးများလည်းရှိကြောင်း, အကယ်၍ ထိုယက္ခနတ်ဆိုးများသည် ပရိသတ်လေးပါး (ရဟန်းယောက်ျား, ရဟန်းမိန်းမ, ဥပါသကာယောက်ျား, ဥပါသိကာမိန်းမ) မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သာဝက သာဝိကာ တဦးဦးကို ပူးကပ်နှောက်ယှက်ခဲ့လျှင် ဣန္ဒနတ်, သောမနတ်, ဝရုဏနတ်- အစရှိသော နတ်စစ်သူကြီး (၃၈)သုံးကျိပ်ရှစ်ဦးတို့ကို “ဤဘီလူးသည် ဤသူကို ဖမ်းစားပူးဝင် နှိပ်စက်ညှဉ်းဆဲ ဆင်းရဲစေ၏၊ ပင်ပန်းစေ၏။ ဤဘီလူးသည် မလွှတ်လို”ဟူ၍ တိုင်တန်း ပြောဆိုရန်အကြောင်း လျှောက်ထားပြီးလျှင် “အရှင်ဘုရား.. အကျွန်ုပ်တို့သည် ကိစ္စပြုဖွယ် များကြွယ်သူများ ဖြစ်ကြပါ၍ ယခုအခါ အကျွန်ုပ်တို့သည် သွားပါကုန်အံ့”ဟူ၍ လျှောက်ထားခွင့်ပန်လေ၏။ ။(ဤအာဋာနာဋိယသုတ် ပရိတ်အရံအတား၏ အနက်မြန်မာနှင့်တကွ ဝေဿဝဏ်နတ်မင်းကြီး၏ နောက်ဆက်တွဲ လျှောက်ထားချက် အကျယ်ကို ပါထိကဝဂ်ပါဠိတော် မြန်မာပြန် စာမျက်နှာ ၁၇၇-မှစ၍ ကြည့်ရှု မှတ်ယူကုန်ရာ၏)။

၅၇

     “နတ်မင်းကြီးတို့.. ယခုအခါ၌ သွားရန်အချိန်ကို သင်တို့ သိကုန်၏”ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ခွင့်ပြုစကား မိန့်ကြားတော်မူသောအခါ စတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းကြီး လေးဦးတို့သည် နေရာမှထကာ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် အရိုအသေပြု၍ ထိုအရပ်၌ပင် ကွယ်ကြလေကုန်၏၊ အခြံအရံဖြစ်သော ယက္ခနတ်တို့သည်လည်း လာစဉ်ကနည်းတူ အချို့က နေရာမှထကာ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် အရိုအသေပြု၍ ထိုအရပ်၌ပင် ကွယ်ကြလေကုန်၏။ အချို့က မြတ်စွာဘုရားနှင့် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ တသက်ပတ်လုံး အောက်မေ့ထိုက်သော စကားကို ပြောကြားပြီးဆုံးစေပြီးလျှင် ထိုအရပ်၌ပင် ကွယ်ကြလေကုန်၏။ အချို့က မြတ်စွာဘုရား ရှိတော်မူရာဘက်သို့ လက်အုပ်ချီညွတ်ပြီးလျှင် ထိုအရပ်၌ပင် ကွယ်ကြလေကုန်၏။ အချို့က မိမိတို့၏ အမည်အနွယ်များကို ထုတ်ဖော် ပြောဆိုကြကာ ထိုအရပ်၌ပင် ကွယ်ကြလေကုန်၏။ အချို့ကမူ စကားမပြော တုဏှီဘောသာ ထိုအရပ်၌ပင် ကွယ်ကြလေကုန်၏။

နတ်မင်းကြီးလေးဦး လျှောက်ထားခဏ်း ပြီး၏။

**********

ရဟန်းတို့အား မြတ်စွာဘုရားရှင်က တဖန်ပြန်၍ ဟောကြားတော်မူခြင်း

     ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုညဉ့်လွန်မြောက် နောက်တနေ့သို့ ရောက်သောအခါ ရဟန်းတို့ကို ယမန်နေ့ညဉ့် ဖြစ်ရပ်အားလုံးကို (ရှေးဖော်ပြရာပါအတိုင်း) မိန့်တော်မူ၍ အာဋာနာဋိယသုတ် ပရိတ်အရံအတားကို ဟောကြားတော်မူပြီးနောက်-

“ရဟန်းတို့.. အာဋာနာဋိယ ပရိတ်အရံအတားကို သင်ယူကြကုန်လော့၊ အဖန်ဖန် လေ့လာကြကုန်လော့၊ နှုတ်တက်အာဂုံ ဆောင်ကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့.. အာဋာနာဋိယ ပရိတ်အရံအတားသည် အကျိုးစီးပွါးနှင့် စပ်ယှဉ်၏၊ ရဟန်းယောက်ျား, ရဟန်းမိန်းမ, ဥပါသကာယောက်ျား, ဥပသိကာမိန်းမတို့၏ အကာအကွယ်အစောင့်အရှောက် ဖြစ်ခြင်းငှါ ယက္ခနတ်တို့ အညှဉ်းဆဲ မခံရခြင်းငှါ

၅၈

ဣရိယာပထလေးပါး၌ ချမ်းသာစွာ နေထိုင်ကြရခြင်းငှါ ဖြစ်ပေ၏”-

ဟူ၍ တိုက်တွန်းအားပေးစကား မိန့်ကြားတော်မူလေ၏။

ပရိတ်ရွတ်ရန် အစီအမံ မှတ်ဖွယ်

     ပရိတ်ရွတ်မည့်ပုဂ္ဂိုလ်သည် သက်ဆိုင်ရာပရိတ်ကို အနက်သဒ္ဒါ ပြည့်စုံစင်ကြယ်စွာ သင်ယူအပ်ပြီး ဖြစ်ရပေမည်၊ ပုဒ်ဗျည်းများကို မယုတ်လျော့စေပဲ အပြည့်အစုံ သင်ယူအပ်ပြီး ဖြစ်ရပေမည်။ မှန်၏- အနက်နှင့် ပါဠိကို ချွတ်ယွင်းစေ၍ဖြစ်စေ (သို့မဟုတ်) အလုံးစုံ လေ့လာနိုင်နင်းမှု မရှိမူ၍ဖြစ်စေ ရွတ်ဆိုသောပုဂ္ဂိုလ်၏ ပရိတ်သည် တန်ခိုးအာနုဘော် မကြီးနိုင်ချေ၊ အလုံးစုံ လေ့လာနိုင်နင်းမှုရှိ၍ ရွတ်ဆိုမှသာ တန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးမြတ်နိုင်သည်။

     လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရကို ရယူလိုမှုကြောင့် သင်ယူ၍ရွတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ ပရိတ်သည်လည်း လိုအပ်သော အကျိုးကို မပြီးစေနိုင်၊ သံသရာဝဋ်မှ ကျွတ်လွတ်လိုမှုကို အဓိကထား၍ မေတ္တာတရား ရှေ့သွားပြုကာ ရွတ်ဆိုမှသာလျှင် လိုအပ်သောအကျိုးကို ပြီးစေနိုင်၏။ ။(ပါထိကဝဂ္ဂအဋ္ဌကထာ၊ မျက်နှာ ၁၅၀-မှ)။

     ပရိတ်ရွတ်ဆိုသောပုဂ္ဂိုလ်သည် အလျင်လက်ဦး အာဋာနာဋိယသုတ်ကို မရွတ်ဆိုရ၊ မေတ္တသုတ်, ဓဇဂ္ဂသုတ်, ရတနသုတ်- ဤသုတ်များကို ရှေးဦးစွာ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ရွတ်ဆိုရာ၏၊ ထိုသို့ရွတ်သဖြင့် ပူးကပ်နေသော ယက္ခနတ်တို့ လွှတ်လျှင်လည်း ကောင်းပေ၏။ မလွှတ်မှသာလျှင် အာဋာနာဋိယသုတ်ကို ရွတ်ဆိုရာ၏။

     အာဋာနာဋိယသုတ်ကို ရွတ်ဆိုသော ရဟန်းသည် မုံ့ညက်ဖြင့် ပြုလုပ်အပ်သော မုံ့များ အသားများ ငါးဟင်းစသော အညှီအဟောက်များကို မစားရာ၊ သုသာန်၌ မနေရာ၊ အကြောင်းကား ထိုအစာ ထိုဌာနများမှာ ယက္ခနတ်တို့ (=ဘီလူးတို့) နှစ်သက်အပ်သောအစာ နှစ်သက်အပ်သော နေရာဖြစ်ခြင်းကြောင့်

၅၉

ထိုယက္ခနတ် (=ဘီလူး)တို့ ပူးဝင်နိုင်ခွင့် အလွယ်တကူနှင့် ရယူနိုင်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။

     ပရိတ်ရွတ်မည့်နေရာကို နွားချေးအစိုဖြင့် လိမ်းကျံ၍ ထိုနေရာ၌ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်သော ထိုင်စရာ (နေရာထိုင်)ကို ခင်းစေပြီးမှ ပရိတ်ရွတ်မည့်ရဟန်း ထိုင်နေရာ၏၊ ထိုပရိတ်ရွတ်မည့် ရဟန်းကလည်း စင်ကြယ်သောပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်ရပေမည်။

     ပရိတ်ရွတ်မည့်ရဟန်းကို ကျောင်းမှ အိမ်သို့ ပင့်ဆောင်သူတို့သည် ဒိုင်း ကာ လက်နက်တို့ဖြင့် ဝန်းရံ၍ ပင့်ဆောင်ရာ၏။ ဟင်းလင်းအပြင် လွင်တီးခေါင်၌ထိုင်၍ ပရိတ်ကို မရွတ်ရာ၊ တံခါးမ လေသာတံခါးတို့ကို ပိတ်၍ အိမ်တွင်း၌ထိုင်နေကာ အတွင်းအပြင် အစောင့်အရှောက် ဖြစ်စိမ့်သောငှါ လက်နက်စွဲသောသူများ ဝန်းခြံကာ မေတ္တာစိတ်ကို ရှေ့သွားပြု၍ ရွတ်ဆိုရာ၏၊ ဤကဲ့သို့ လက်နက်စွဲသူတို့ ဝန်းခြံခြင်းတည်းဟူသော အပြင်အပ အစောင့်အနေ, မေတ္တာစိတ်ကို ရှေ့သွားပြုခြင်း တည်းဟူသော အတွင်းအစောင့်အနေများကို စီမံပြီး ရွတ်ဆိုမှသာလျှင် ယက္ခနတ် (=ဘီလူး)တို့ ပရိတ်ရွတ်ဆိုမှု၏ အန္တရာယ်ကို မပြုနိုင်ကြပဲရှိမည်။

     ရှေးဦးစွာ သူနာကို သိက္ခာပုဒ်များကို ဆောက်တည်စေ၍ သီလ၌တည်သော သူနာအား ပရိတ်ရွတ်ဆိုမှု အရံအတားကို ပြုရာ၏။ (ဤအစီအမံအတိုင်း ပရိတ်အရံအတား ပြုလုပ်လျှင် ယက္ခနတ် (=ဘီလူး)တို့ ပူးကပ်မှု ငြိမ်းအေးနိုင်ပေ၏)။

     ဤနည်းဖြင့် ယက္ခနတ် (=ဘီလူး)တို့ ပူးကပ်မှု မငြိမ်းခဲ့သော် သူနာကို ကျောင်းတိုက်သို့ ယူဆောင်၍ စေတီယင်ပြင်၌ လျောင်းစက်စေလျက် မြတ်စွာဘုရားအား နေရာတော်ဖြင့် ပူဇော်မှု ပြုလုပ်စေပြီးလျှင် ဆီမီးတို့ကို ညှိထွန်း၍ စေတီယင်ပြင်တော်ကို တံမြက်လှည်းပြီးနောက် ရှေးဦးအစီအမံအနေဖြင့် မင်္ဂလာဂါထာများကို ရွတ်ဆိုရမည်၊ ထိုကျောင်းတိုက် (သို့မဟုတ် ထိုဂါမခေတ်)၌ နေထိုင်ကြသည့် ရဟန်းအားလုံးတို့ စည်းဝေးဘို့ရန်“စေတီတော်ယင်ပြင်၌ ရဟန်းတော်အားလုံးကို စည်းဝေးကြရမည်”ဟု

၆၀

ကြွေးကြော်ရာ၏။ ကျောင်းတိုက်၏ အနီးဖြစ်သော တောအုပ်အတွင်း၌ တောစိုးသစ်ပင် (=နတ်ရဲသစ်ပင်)ဟူ၍ ရှိလေသည်။ ထိုတောစိုးသစ်ပင် (=နတ်ရဲသစ်ပင်)၌ “အသင်နတ်ဘီလူးတို့၏ လာရောက်ခြင်းကို ရဟန်းသံဃာသည် တောင့်တလင့်ဆို အလိုရှိ၏”ဟူ၍ တမန်လွှတ်ကာ ပြောကြားရာ၏။ ရဟန်းအားလုံး စည်းဝေးရာအရပ်၌ ပူးဝင်သောနတ်ဘီလူးသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် စတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းကြီးတို့၏ အာဏာကို ကြောက်ရွံ့သဖြင့် မလာရောက်ပဲ မနေနိုင်။

     ထို့နောင်မှ ဘီလူးဖမ်းသောသူနာကို “သင်သည် အဘယ်အမည်ရှိသူနည်း”ဟု မေးရာ၏။ (ဤ၌ ဘီလူးဖမ်းစားအပ်သော သူနာကို ဦးတည်သဖြင့် ဖမ်းစားတတ်သူ နတ်ဘီလူးကိုပင် မေးအပ်သည်ဖြစ်လေသည်)။ ဖမ်းစားသူ နတ်ဘီလူးက မိမိအမည်ကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားလျှင် ထိုအမည်ဖြင့်ပင် ရဟန်းတို့က ဤဆို လတ္တံ့သောအတိုင်း ပြောဆိုရမည်-

“အမောင်××မည်သော နတ်ဘီလူး.. ပန်းနံ့သာစသည် ပူဇော်ရသော ကောင်းမှု, နေရာတော် ပူဇော်ရသောကောင်းမှု, ဆွမ်းလှူရသော ကောင်းမှု ကုသိုလ်များ၏ အဖို့ဘာဂကို အမောင့်အား အမျှပေးဝေပါ၏၊ ရဟန်းသံဃာတော်သည် အမောင့်အတွက် လက်ဆောင်ပဏ္ဏာ ဖြစ်ပါစေခြင်းငှါ မဟာမင်္ဂလာ ဂါထာများကို ရွတ်ဆို ဟောကြားအပ်ပါကုန်ပြီ၊ ရဟန်းသံဃာတော်၌ ရိုသေလေးစားသောအားဖြင့် သူနာကို အမောင်သည် လွှတ်လော့”-

ဟူ၍ မေတ္တာစကား ပြောကြားကာ လွှတ်စေရာ၏။ ဤကဲ့သို့ မေတ္တာစကား ပြောကြား၍မှ မလွှတ်ခဲ့သော် ဣန္ဒနတ်, သောမနတ်, ဝရုဏနတ်- အစရှိသော နတ်စစ်သူကြီး (၃၈)သုံးကျိပ်ရှစ်ဦးတို့အား “အသင်နတ်စစ်သူကြီးများ အသိပင် ဖြစ်ကြပါသည်၊ ဤဘီလူးသည် ငါတို့၏ မေတ္တာရှေ့ထား ပြောကြားချက်ကို မလိုက်နာပေ၊ ငါတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အာဏာတော်အတိုင်း

၆၁

ပြုလုပ်ကြရပါတော့မည်”ဟု တိုင်ကြားပြောဆိုပြီးလျှင် ဤအာဋာနာဋိယသုတ် ပရိတ်အရံအတား ရွတ်ဆိုမှုကို ပြုရာ၏။ ။(ဤကား လူဝတ်ကြောင် သူနာများအတွက် အစီအမံဖြစ်သည်)။

     ရဟန်းဖြစ်သော သူနာကို ဘီလူးပူးကပ်လျှင် နေရာများကို ဆေးကြောသုတ်သင်၍ ရဟန်းအားလုံး စည်းဝေးရန် ကြွေးကြော်စေလျက် နံ့သာပန်းစသည် ပူဇော်ရသော ကောင်းမှုအဖို့ဘာဂကို အမျှပေးဝေပြီးလျှင် (အမျှပေး မေတ္တာရပ်၍ မရမှ) အာဋာနာဋိယပရိတ်ကို ရွတ်ဆိုရာ၏။ ။(ဤကား ရဟန်းသူနာအတွက် အစီအမံဖြစ်သည်)။

**********

သက္ကပဉှသုတ်ကို ဟောတော်မူခြင်း

     အခါတပါး၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် မဂဓတိုင်း ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၏ အရှေ့မျက်နှာ အမ္ဗသဏ္ဍမည်သော ပုဏ္ဏားရွာ၏ မြောက်အရပ်ဝယ် ဝေဒိယကတောင်ယံ နှံပဲပင်ပေါက်ရောက်ရာ “ဣန္ဒသာလ”မည်သော လိုဏ်ဂူ၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူ၏။

(သရက်ပင်စဉ် ဥယျာဉ်အနီး၌ တည်သောရွာ ဖြစ်သောကြောင့် ထိုပုဏ္ဏားရွာ၏ အမည်သည် အမ္ဗသဏ္ဍ မည်တွင်လေသည်။ တောင်ခြေကိုပတ်လျက် နီလာပွတ်လုံးများပမာ အစီအရီ ပေါက်ရောက်သည့် သစ်ပင်အပေါင်း တောအရေးဖြင့် ဝန်းရံအပ်သောကြောင့် ထိုတောင်၏ အမည်သည် ဝေဒိယက မည်တွင်လေသည်။

ဂူ (နှင့်) လိုဏ်အထူးမှာ သဘာဝအလျောက် ဖြစ်ပေါ်နေသော တောင်ခေါင်းမျိုးကို ပါဠိလို ဂုဟာ (မြန်မာလို ဂူ)ဟု ခေါ်၍ ထိုတောင်ခေါင်းကို အင်းကတေ, အုတ်, ကျောက်, အသားတို့ဖြင့် နံရံတံခါးပေါက် ပန်းပြောက်စသည် ခြယ်လှယ်မွမ်းမံ ပြုပြင်အပ်သည်ကို ပါဠိလို လေဏ (မြန်မာလို လိုဏ်)ဟု ခေါ်ဆိုလေသည်။

ယခု မြတ်စွာဘုရားရှင် သီတင်းသုံးတော်မူသော လိုဏ်မှာ (လိုဏ်မပြုမီ) ရှေးအခါက တောင်နှစ်လုံးတို့၏ အကြားဝယ် အလိုလို သယံဇာတ ဖြစ်ပေါ်နေသော တောင်ခေါင်းဂူဖြစ်သည့်ပြင် ထိုဂူ၏အဝဝယ် နှံပဲပင်လည်း ပေါက်ရောက်နေသောကြောင့် ပါဠိလို ဣန္ဒသာလဂုဟာ (မြန်မာလို ဣန္ဒသာလဂူ)ဟူ၍ မည်တွင်လေသည်။ နောက်အခါမှာမှ

၆၂

ဒကာ ဒကာမတို့က ထိုဂူကို အုတ်, ကျောက်, အင်းကတေ, သစ်သားတို့ဖြင့် နံရံပတ်လည်တက်ကာ ဝင်တံခါး လေသောက်တံခါးများ တပ်ဆင်ကြလျက် အင်းကတေခြူးပန်း နွယ်ပန်းများ အဆန်းတကြယ် ပြုလုပ်ကြပြီးလျှင် (လိုဏ်ပြုလုပ်ကြပြီးလျှင်) မြတ်စွာဘုရားရှင်အား လှူဒါန်းကြလေသည်။ သို့ရကား မြတ်စွာဘုရားရှင် ယခု သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူသောအချိန်မှာ လိုဏ်ကြီးဖြစ်နေ၍ ဣန္ဒသာလလိုဏ် (ဣန္ဒသာလလေဏ)ဟု ခေါ်ဆိုသင့်သော်လည်း ရှေးအမည်ဖြင့်ပင် ဣန္ဒသာလဂူ (ဣန္ဒသာလဂုဟာ) ဟူ၍သာ လူအများ အသိအမှတ် ပြုလေသည်)။

သိကြားမင်းအား သေအံ့သော ပုဗ္ဗနိမိတ်ငါးပါး ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ခြင်း

     ထိုသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဒိယကတောင်ယံ နှံပဲပင်ပေါက်ရောက်ရာ ဣန္ဒသာလလိုဏ်ဂူ၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူသောအခါ သိကြားမင်း၏ အသက်တမ်း ကုန်ခါနီးပြီဖြစ်ရကား (၁-ပန်းများညှိုးခြင်း၊ ၂-အဝတ်များ ညစ်နွမ်းခြင်း၊ ၃-လက်ကတီး (ချိုင်း)ကြားတို့မှ ချွေးယိုထွက်ခြင်း၊ ၄-ရုပ်ရည် အဆင်း ဖောက်ပြန်ခြင်း = အရုပ်ဆိုးခြင်း၊ ၅-မိမိနေရာ၌ မမွေ့လျော်ခြင်း တည်းဟူသော) သေအံ့သော ပုဗ္ဗနိမိတ် ငါးပါးတို့ကို မြင်၍ “ယခုအခါ ငါ၏ အသက်တမ်းကား ကုန်ခဲ့လေပြီ”ဟု ကောင်းစွာဆင်ခြင် သိမြင်လေ၏။

     သေနိမိတ်ငါးပါး ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ အားနည်းသော ကုသိုလ်ကံကြောင့် နတ်ပြည်၌ဖြစ်ကြသော နတ်တို့သည် “ယခုအခါ ငါတို့သည် အဘယ်ဘုံဘဝ၌ ဖြစ်ကြမှာပါလိမ့်”ဟု အောက်မေ့ဆင်ခြင်ကာ ကြောက်ရွံ့ကြ ထိတ်လန့်ကြကုန်၏၊ အားကြီးသော ကုသိုလ်ကံ များမြတ်သော ကုသိုလ်ကံကြောင့် နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ကြသော နတ်တို့သည် မိမိတို့လှူဒါန်းခဲ့သော အလှူဒါန, စောင့်သုံးခဲ့သော သီလ, ပွါးများခဲ့သော ဘာဝနာ ကောင်းမှုကုသိုလ်ကံကို အစွဲပြုကာ “ငါတို့သည် ယခုအခါ အထက်နတ်ပြည်၌ စည်းစိမ်ကို ခံစားကြရကုန်တော့အံ့”ဟု အောက်မေ့ ဆင်ခြင်ကြလျက် မကြောက်ရွံ့ကြ မထိတ်လန့်ကြကုန်။

၆၃

     သိကြားနတ်မင်းသည်ကား ရှေးဖော်ပြရာပါ မိမိသေအံ့သော ပုဗ္ဗနိမိတ်ငါးပါးကို တွေ့မြင်ရသောအခါ ယူဇနာတသောင်း ကျယ်ဝန်းသော တာဝတိံသာနတ်ပြည်, ယူဇနာတထောင်မြင့်သော ဝေဇယန္တာ နန်းပြာသာဒ်, ယူဇနာသုံးရာ ကျယ်ဝန်းသော သုဓမ္မာနတ်သဘင် = နတ်ဓမ္မာရုံကြီး, ယူဇနာတရာမြင့်သော ပင်လယ်နတ်ကသစ်ပင်, အလျားယူဇနာ ခြောက်ဆယ်, အနံယူဇနာ ငါးဆယ်, အထုယူဇနာ တဆယ့်ငါးရှိသော ပဏ္ဍုကမ္ဗလာ မြကျောက်ဖျာ, နှစ်ကုဋေငါးသန်း အရေအတွက်ရှိသော ကခြေသည် နတ်သမီးများ, စတုမဟာရာဇ် တာဝတိံသာ နတ်ပြည်နှစ်ထပ်၌ရှိသော မိမိ၏ အခြွေအရံ နတ်ပရိသတ်ကြီး, နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်, စိတ္တလတာဥယျာဉ်, မိဿကဥယျာဉ်, ဖာရုသကဥယျာဉ် တည်းဟူသော နတ်ဥယျာဉ်ကြီးများ ဤသို့သော သိကြားစည်းစိမ်အားလုံးကို ကြည့် ရှုကာ “အိုး.. ငါ၏ ကြီးကျယ်ခမ်းနားသော ဤသိကြားစည်းစိမ်ကြီးကား ပျက်စီးခြင်းမလှ ပျက်စီးရတော့မည်တကား”ဟု စိုးရိမ်ပူဆွေး သေရအံ့သောဘေးမှ ကြောက်သွေးမွှန်လျက် ရှိချေ၏။

     ထို့နောင်မှ သိကြားမင်းသည် “ငါ၏နှလုံး၌ စူးဝင်နေသော ဤသောကမြှားငြှောင့်ကို နုတ်ပယ်၍ ဤနတ်စည်းစိမ်ကို မြဲမြံခိုင်ကျည် တည်အောင်ပြုနိုင်မည့် တစုံတယောက်သော သာသနာပြင်ပ ရဟန်း, ပုဏ္ဏား, ဗြဟ္မာများ ရှိလေသလား”ဟု စဉ်းစား ကြည့်ရှုလေသော် တဦးတယောက်ကိုမျှ မတွေ့မမြင်ရပဲ တဖန်ဆက်၍ စဉ်းစားဆင်ခြင်လေလျှင် “မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ငါကဲ့သို့သော သိကြားနတ်မင်းအသိန်းတို့၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်ပွါးသည့် သောကမြှားငြှောင့်ကို နုတ်ပယ်တော်မူခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်ပါပေ၏”ဟု မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မြင်လေ၏။ ထိုသို့ စဉ်းစားဆင်ခြင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မြင်သောအခါ သိကြားမင်း၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဖူးမြော်ရန် ထက်သန်သော အလိုဆန္ဒ ပြင်းပြစွာ ဖြစ်ရှိလေ၏။

     ထိုအခါ သိကြားမင်းသည် “ယခုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အဘယ်အရပ်၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူသနည်း”ဟု ကြည့်ရှု

၆၄

ဆင်ခြင်လတ်သော် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဒိယကတောင်ယံ နှံပဲပင်ပေါက်ရောက်ရာ ဣန္ဒသာလလိုဏ်ဂူ၌ မြတ်စွာဘုရား သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူသည်ကို ကောင်းစွာသိမြင်၍ တာဝတိံသာနတ်တို့ကို “အချင်းနတ်အပေါင်းတို့.. မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါ ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဒိယကတောင်ယံ နှံပဲပင်ပေါက်ရောက်ရာ ဣန္ဒသာလလိုဏ်ဂူ၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူလျက်ရှိ၏၊ အချင်းနတ်အပေါင်းတို့.. ငါတို့သည် ထိုမြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြော်ရန် ချဉ်းကပ်ကြရမူ ကောင်းလေစွ”ဟု ပြောဆိုလေလျှင် တာဝတိံသာနတ်တို့သည် “ကောင်းပါပြီ အရှင်သိကြားမင်း..”ဟု ဝန်ခံစကား ပြောကြားကြလေ၏။

(ဤ၌။ ။သိကြားမင်းသည် ရှေးလွန်ခဲ့သော နှစ်ရက်သုံးရက်ခန့်က မြတ်စွာဘုရားရှင် ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်အတွင်း ထင်းရှူးဂန္ဓကုဋိကျောင်း (ကောသလမင်းကြီး၏ ကောင်းမှုကျောင်း)၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူစဉ် အခြားသော နတ်ပရိသတ်မပါပဲ မိမိ၏အခြံအရံ မာတလိနတ်သား စသည်တို့နှင့် အတူတကွ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဖူးမြော်ရန် သွားရောက်ခဲ့လေသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ယခုအခါ သိကြားမင်း၏ဉာဏ်ကား မရင့်သန်သေး၊ နှစ်ရက် သုံးရက် လွန်မြောက်မှ ငါဘုရား ဣန္ဒသာလဂူ၌နေစဉ် ပုဗ္ဗနိမိတ်ငါးမျိုးတို့ကိုမြင်၍ သေရမည့်ဘေးမှ ကြောက်လန့်ကာ စတုမဟာရာဇ် တာဝတိံသာ နတ်ပြည်နှစ်ဘုံ၌ ရှိကြသော နတ်တို့နှင့် အတူတကွ ငါဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ပြဿနာ (၁၄)တဆယ့်လေးရပ်တို့ကို မေးမြန်းလိမ့်မည်၊ ထိုအခါ ဥပေက္ခာဝေဒနာနှင့်စပ်သော ပြဿနာကို ဖြေဆိုပြီးသောအဆုံး၌ ဤသိကြားမင်းသည် နတ်ပေါင်း (၈ဝဝဝဝ)ရှစ်သောင်းတို့နှင့် အတူတကွ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်ပေလိမ့်မည်”ဟု ဆင်ခြင်စဉ်းစား သိရှိတော်မူသောကြောင့် သိကြားမင်း ဖူးမျှော်ခွင့်မရရှိအောင် ဖလသမာပတ် ချမ်းသာဖြင့်သာ နေတော်မူခဲ့လေသည်။

ယခုအကြိမ်၌ကား သိကြားမင်းသည် “ရှေးလွန်ခဲ့သော သုံးရက်က နတ်ပရိသတ်မပါရှိပဲ ငါတဦးတည်း ဘုရားဖူး သွားရောက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ငါ့အား မြတ်စွာဘုရားသည် ဖူးမြော်ခွင့်ကို မပြုအပ်ခဲ့ချေ၊ ဧကန္တပင် ငါ့အဖို့ရာ မဂ်ဖိုလ်ရကြောင်း ရှေးကောင်းမှု = ဥပနိဿယ ရှိမည်မထင်။ တဦးတယောက်သောသူအား မဂ်ဖိုလ်ရကြောင်း ရှေးကောင်းမှု = ဥပနိဿယ ရှိလျှင်ကား မြတ်စွာဘုရားသည် စကြဝဠာအဆုံးတိုင်ရှိသော

၆၅

ပရိသတ်အား တရားဟောတော်မူမြဲ ဖြစ်ချေသည်၊ ဧကန္တပင် နတ်နှစ်ပြည်မှ နတ်အများခေါ်၍ သွားရလျှင် ထိုနတ်များအနက်မှ တဦးတယောက်အား မဂ်ဖိုလ်ရကြောင်း ရှေးကောင်းမှု = ဥပနိသယ ရှိပေလိမ့်မည်၊ ထိုဥပနိဿယရှိသောနတ်ကို ရည်၍ မြတ်စွာဘုရားသည် တရားဟောတော်မူလိမ့်မည်၊ ထိုတရားကို ကြားနာရလျှင် ငါသည်လည်း မိမိ၏ နှလုံးမသာယာမှုကို ငြိမ်းစေနိုင်ပေလိမ့်မည်ဟု ကြံစည်ဆင်ခြင်၍ တာဝတိံသာနတ်တို့ကို အဖော်သဟဲဖြစ်ဖို့ရန် ဤကဲ့သို့ ခေါ်ဝေါ်ပြောဆိုလေသည်ဟု အထူးမှတ်ယူရာ၏။ ။အဋ္ဌကထာမှ)။

     ထို့နောင်မှ သိကြားမင်းသည် “စတုမဟာရာဇ် တာဝတိံသာ နတ်နှစ်ရွာ၌ရှိကြသော နတ်တို့ကို ခေါ်ဆောင်၍ ရထားဦးဖြင့် ပုတ်ခတ်သကဲ့သို့ ငါ့အဖို့ရာ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဆည်းကပ်ရန် မသင့်လျော်ချေ၊ ဤပဉ္စသိခနတ်သားကား မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အလုပ်အကျွေးနတ်သား ဖြစ်သည့်ပြင် အကျွမ်းဝင်သူလည်းဖြစ်၍ သူအလိုရှိတိုင်း အလိုရှိတိုင်းသော ခဏမှာပင် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ သွားရောက်၍ ပြဿနာမေးလျှောက်ကာ တရားနာနေကျဖြစ်သည်၊ ဤပဉ္စသိခနတ်သားကို အလျင်လက်ဦး စေလွှတ်၍ ဖူးမြော်ခွင့်ရအောင် ဆောင်ရွက်စေပြီးလျှင် ဤပဉ္စသိခနတ်သား မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြော်ခွင့်ရအောင် ရွက်ဆောင် ပြုလုပ်ပြီးသောအခါမှ ငါသည် မြတ်စွာဘုရားထံတော်သို့ ဆည်းကပ်၍ ပြဿနာကို မေးလျှောက်ပေအံ့”ဟု ကြံစည်စဉ်းစားပြီးလျှင် ဘုရားဖူးခွင့်ရအောင် ပြုလုပ်ရန် ပဉ္စသိခနတ်သားကို “အမောင်ပဉ္စသိခ.. ယခုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဒိယကတောင်ယံ နှံပဲပင်ပေါက်ရောက်ရာ ဣန္ဒသာလလိုဏ်ဂူ၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူလျက်ရှိ၏၊ အမောင်ပဉ္စသိခ.. ငါတို့သည် ထိုမြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြော်ရန် ချဉ်းကပ်ကြရမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟု ပြောဆိုလေလျှင် ပဉ္စသိခ ဂန္ဓဗ္ဗနတ်သားသည် “ကောင်းပါပြီ အရှင်သိကြားမင်း..”ဟု ဝန်ခံစကား ပြောကြား၍ ဗေလုဝပဏ္ဍု-မည်သော နတ်စောင်းကို ပိုက်ယူကာ သာယာလေးတွဲ့စွာ တီးခတ်သီဆိုလျက် အခြားနတ်တို့ကိုလည်း သိကြားနတ်မင်း သွားအံ့သောအချိန်ကို သိစေကာ သိကြားမင်း၏အနီး၌ ရပ်တည်လေ၏။

၆၆

     ထိုသို့ ပဉ္စသိခနတ်သား၏ စောင်းသံ သီချင်းသံဖြင့် နတ်အများ စုဝေးပြီးသောအခါ သိကြားနတ်မင်းသည် တာဝတိံသာနတ်တို့ ခြံရံအပ်လျက် ပဉ္စသိခ ဂန္ဓဗ္ဗနတ်သားကို ရှေ့ဆောင်ပြု၍ ခွန်အားကြီးသော ယောက်ျားသည် ကွေးသောလက်ကို ဆန့်သကဲ့၎င်း, ဆန့်သောလက်ကို ကွေးသကဲ့သို့၎င်း ဤအတူပင် တာ၀တိံသာနတ်ပြည်မှ ကွယ်ခဲ့၍ မဂဓတိုင်း ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၏ အရှေ့အရပ်ရှိ အမ္ဗသဏ္ဍမည်သော ပုဏ္ဏားရွာ၏ မြောက်အရပ် ဝေဒိယကတောင်၌ ထင်ရှားပေါ်လာလေ၏။

     ထိုစဉ်အခါ ဝေဒိယကတောင်နှင့် အမ္ဗသဏ္ဍ ပုဏ္ဏားရွာသည် နတ်တို့၏အရောင်ဖြင့် တပြောင်ပြောင် တောက်ပလျက်ရှိ၏၊ သို့ရကား ထက်ဝန်းကျင်ရွာတို့၌ နေကုန်သော လူတို့သည် “ယနေ့ ဝေဒိယကတောင်သည် တောက်လှချည့်တကား၊ ယနေ့ ဝေဒိယကတောင်သည် လောင်စလိလိ ရှိလှချည့်တကား၊ ယနေ့ ဝေဒိယကတောင်နှင့် အမ္ဗသဏ္ဍပုဏ္ဏားရွာသည် အဘယ့်ကြောင့် အလွန့်အလွန် တောက်ပြောင်ပါဘိသနည်း”ဟု ပြောဆိုကုန်လျက် ထိတ်လန့်ကြ ကြက်သီးမွေးညှင်း တဖျဉ်းဖျဉ်းထလျက် ရှိကြကုန်၏။

(လူများ ပကတိ ညစာစားပြီးစအချိန် ရွာအလယ်၌ ကလေးများ ကစားနေကြစဉ် “သိကြားမင်းသည် ဝေဒိယကတောင်သို့ ရောက်ရှိလေသည်။ ထို့ကြောင့် လူအများမြင်ကြ၍ ရှေး၌ ဆိုအပ်ခဲ့သည့်အတိုင်း ပြောဆိုကြလေသည်။ ။နတ်ဗြဟ္မာတို့သည် သန်းခေါင်ယံ၌ မြတ်စွာဘုရားထံတော်သို့ ဆည်းကပ်ကြမြဲဓမ္မတာ ဖြစ်သော်လည်း သိကြားနတ်မင်းသည် သေဘေးမှ ထိတ်လန့် ကြောက်ရွံ့လှသောကြောင့် ပဌမယံ = ညဉ့်ဦးယံ၏ ရှေ့ပိုင်းအချိန်မှာပင် လာရောက်ခြင်းဖြစ်လေသည်)။

     ထိုအခါ သိကြားနတ်မင်းသည် ပဉ္စသိခနတ်သားကို “အမောင်ပဉ္စသိခ.. မြတ်စွာဘုရားတို့သည် ဈာန်ဝင်စားလေ့ ရှိတော်မူကုန်၏၊ ဈာန်၌ မွေ့လျော်တော်မူကုန်၏၊ ထိုအခိုက် = ထိုအချိန်၌ တပါးတည်း ကိန်းအောင်းတော်မူကုန်၏၊ (သို့ရကား) ငါကဲ့သို့သော လောဘ ဒေါသ မောဟ မကင်းသူသည် ချဉ်းကပ်ရန်

၆၇

မလွယ်ကူလှချေ၊ အမောင်ပဉ္စသိခ.. သင်သည် မြတ်စွာဘုရားကို ရှေးဦးစွာ ခွင့်ပန်ပါလော့၊ အမောင်ခွင့်ပန်အပ်ပြီးသည့်နောက်မှ ငါတို့သည် မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြော်ရန် ချဉ်းကပ်ရပါမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟု ပြောဆိုလေလျှင် ပဉ္စသိခနတ်သားသည် “ကောင်းပါပြီ အရှင်သိကြားမင်း..”ဟု ဝန်ခံစကား ပြောကြား၍ ရှေးခရီးသွားစဉ်က ပခုံး၌လွယ်အပ်သော ဗေလုဝပဏ္ဍု နတ်စောင်းကို တီးခတ်ရန် လက်ဝဲလက်၌ထားကာ ယူဆောင်၍ ဣန္ဓသာလလိုဏ်ဂူရှိရာသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် “ဤမျှလောက်ဆိုက မြတ်စွာဘုရားသည် ငါနှင့် မဝေးလွန်း မနီးလွန်းဖြစ်၍ ငါ၏ စောင်းသံကိုလည်း ကြားတော်မူလိမ့်မည်”ဟု နှလုံးသွင်းကာ တခုသောနေရာ၌ ရပ်တည်လေ၏။

ပဉ္စသိခနတ်သား၏ စောင်းချင်းဂါထာများ

     ယင်းသို့ ရပ်တည်ပြီးသော် ပဉ္စသိခနတ်သားသည် ဗေလုဝပဏ္ဍု နတ်စောင်းကို တီးလေ၏၊ ဘုရားနှင့်စပ်သော, တရားနှင့်စပ်သော, သံဃာနှင့်စပ်သော, ရဟန္တာနှင့်စပ်သော, ကာမဂုဏ်နှင့်စပ်သော (ဆိုလတ္တံ့သော) ဂါထာတို့ကိုလည်း သီဆိုလေ၏-

(မှတ်ချက်။ ။ဤပဉ္စသိခစောင်းချင်းဂါထာများအနက်ကို (၁) နရိန္ဒာဘိသိရိသဒ္ဓမ္မဓဇမဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇဂုရု (၂) နရိန္ဒာဘိသိရိသဒ္ဓမ္မဇောတိပါလဓဇမဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇဂုရု (မင်းတုန်းမင်းတရား လှူဒါန်းသည့် တံဆိပ်တော် ၂-ရပ်နှင့်) (၃) နရိန္ဒာဘိဓဇအတုလဓိပတိသိရိပဝရမဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇဂုရု (သီပေါမင်းတရား လှူဒါန်းသည့် တံဆိပ်တော်) ဤတံဆိပ်တော် သုံးထပ်ရ ပဉ္စမသံဂါယနာအမှူး ဖြစ်တော်မူသော ဆီးဘန်နီ ဆရာတော်ဘုရားကြီး ရေးသားတော်မူခဲ့သည့်အတိုင်း ကဝိမဏ္ဍနမေဒနီကျမ်းမှ ထုတ်ဆောင်၍ ဤကျမ်း၌ ဖော်ပြအပ်ပေသည်)။

(၁) ဝန္ဒေ တေ ပိတရံ ဘဒ္ဒေ၊ တိမ္ဗရုံ သူရိယဝစ္ဆသေ။

ယေန ဇာတာသိ ကလျာဏီ၊ အာနန္ဒဇနနီ မမ။

     သူရိယဝစ္ဆသေ = နေလုလင်ဝင်း တက်သစ်ဆင်းနှင့် မယွင်းထပ်တူ ကိုယ်ရောင်ယူသော။ ဘဒ္ဒေ = အို အရှင်မ..။

၆၈

ယေန တိမ္ဗရုဒေဝရာဇေန = အကြင် တိမ္ဗရုအမည်ရှိသော ခမည်းတော် နတ်မင်းကြောင့်။ တွံ = သင်ချစ်နှမသည်။ ကလျာဏီ = နှာရု, မံသ, သရ, အဋ္ဌိ, ပရိမဏ္ဍလ = ငါးဝကလျာ ကိုယ်အင်္ဂါနှင့် ပြည့်စုံသည်။ ဟုတွာ = ဖြစ်၍။ ဇာတာ = ဖြစ်လာသည်။ အသိ = ထင်ရှား၏။ မမ = ဝါးမှည့်ရောင်ထင် ငါစောင်းရှင်၏။ အာနန္ဒဇနနီ = နှစ်သက်ကြင်ကျွမ်း ပိုက်ယမ်းပွေ့ဖက် နွှဲယှက်ခင်မွတ်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သည်လည်း။ အသိ = ဖြစ်ပေတမုံ့။ တေ = ရှင်မ သူရိယဝစ္ဆသာ၏။ ပိတရံ = ခမည်းတော်ဖြစ်သော။ တံ တိမ္ဗရုံ = ထိုတိမ္ဗရုဒေဝ ဂန္ဓဗ္ဗနတ်မင်းကို။ အဟံ = ဗေလုဝစောင်းရှင် ငါလုလင်သည်။ ကာရဏာ = သင့်ကိုလိုချင်ခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ဝန္ဒေ = ရှိခိုး၏။

(၂) ဝါတောဝ သေဒတံ ကန္တော၊ ပါနီယံဝ ပိပါသတော။

အင်္ဂီရသိ ပိယာမေသိ၊ ဓမ္မော အရဟတာမိဝ။

(၃) အာတုရဿေဝ ဘေသဇ္ဇံ၊ ဘောဇနံဝ ဇိဃစ္ဆတော။

ပရိနိဗ္ဗာပယ မံ ဘဒ္ဒေ၊ ဇလန္တမိဝ ဝါရိနာ။

     အင်္ဂီရသိ = ကိုယ်ရောင်ထွန်းပ ရွှန်းရွှန်းလှသော သူရိယဝစ္ဆသာ..။ သေဒတံ = သေဒန္တာနံ = ကိုယ်၏ညစ်ကြေး ချွေးယိုကုန်သော သူတို့သည်။ ဝါတော = ဧဧဆော်သွင်း လေဖြည်းညှင်းကို။ ကန္တော ဣ၀ = တောင့်တလင့်ဆို လိုဘိ၏သို့။ ပိပါသတော = ပိပါသန္တဿ = ပန်းလူးခွေလိပ် ရေမွတ်သိပ်သောသူသည်။ ပါနီယံ = သန့်မြန်ဧချို သောက်ရေကိုလျှင်။ ကန္တံ ဣဝ = တောင့်တလင့်ဆို လိုဘိ၏သို့။ အရဟတာ = သံသရာရဟတ် ကန့်ကွပ်ဖျက်ဖြို မြတ်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဓမ္မော = လောကုတ္တရာ မြတ်ကိုးဖြာကို။ ကန္တော ဣဝ = တောင့်တလင့်ဆို လိုဘိ၏သို့။

     အာတုရဿ = ပန်းလျညှိုးနွမ်း ကိုယ်မကျန်းသော သူသည်။ ဘေသဇ္ဇံ = ရောဂါစဲပြတ် ဆေးကောင်းမြတ်ကို။ ကန္တံ ဣ၀ = တောင့်တလင့်ဆို လိုဘိ၏သို့။ ဇိဃစ္ဆတော = တေဇောပြောင်ပြောင် ဓာတ်မီးလောင်၍ ဝမ်းခေါင်ဟင်းလင်း စာမယွင်းရ မွတ်သိပ်လှသောသူသည်။ ဘောဇနံ = ဘောဇဉ်ငါးဖြာ အရသာကို။

၆၉

ကန္တံ ဣဝ = တောင့်တလင့်ဆို လိုဘိ၏သို့။ မေ = မယာ = ငါပဉ္စသိံ နတ်ဒေဝိန်သည်။ တံ = ရှင်မ သူရိယဝစ္ဆသာကို။ ပိယာ = ကမ္ဘာဆက်ဆက် စုံမက်မြတ်နိုးလိုသည်။ အသိ = ဖြစ်၏။ ဘဒ္ဒေ = ကိုယ်ရေကိုယ်သား ညံ့ထွားနုလှ အိုရှင်မ..။ ဇလန္တံ = အလျှံဝင်းရှိန် ထိန်တပြောင်ပြောင် စွဲညိလောင်သည့် အရောင်ညီးညီး မီးပုံကြီးကို။ ဝါရိနာ = သီတာဧလှ ရေချမ်းမြဖြင့်။ ပရိနိဗ္ဗာပေတိ ဣဝ = ငြိမ်းစေဘိ၏သို့။ တဝ = ရှင်မ၏။ ကာရဏာ = မာယာသွယ်သွယ် ပြုံးရယ်ခြင်းစသော အကြောင်းကြောင့်။ ဥပ္ပန္နံ = ဖြစ်သော။ ကာမရာဂပရိဠာဟံ = တေဇောသံဝဋ္ဋ တူမမျှသည့် ရာဂတည်းဟူသော ပူပန်ခြင်းကို။ ပရိနိဗ္ဗာပယ = ရာဂကင်းထွေ ငြိမ်းပါစေလော့။

(၄) သီတောဒကံ ပေါက္ခရဏိံ၊ ယုတ္တံ ကိဉ္ဇက္ခရေဏုနာ။

နာဂေါ ဃမ္မာဘိတတ္တောဝ၊ ဩဂါဟေ တေ ထနူဒရံ။

     ဃမ္မာဘိတတ္တော = နေမင်းတန်ဆောင် ဝင်းဝင်းပြောင်၍ ပူလောင်ခြင်းဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သော ကိုယ်ရှိသော။ နာဂေါ = ဆင်ပြောင်သည်။ ကိဉ္ဇက္ခရေဏုနာ = ပဒုမာရုံ ကြာဝတ်မုံဖြင့်။ ယုတ္တံ = ပြည့်ထသော။ သီတောဒကံ = ရေနောက်မြူနည် ကင်းဝေးတည်လျက် ချမ်းကြည်စွာဘိ ရေသန့်ရှိသော။ ပေါက္ခရဏိံ = တာအပြန်ပြန် လေးထောင့်ကန်သို့။ ဩဂါဟေ ဣဝ = သက်ဆင်းလိုဘိ၏သို့။ တေ = ရှင်မ သူရိယဝစ္ဆသာ၏။ ထနူဒရံ = နတ်ပန်းရနံ့ မွှေးပျံ့သင်းထုံ အစုံနှစ်ပါး ရင်ခွင်ကြားသို့။ ဩဂါဟေ = ရှေးရှုသက်ဝင် ဝပ်ချင်စွာ့တကား။

(၅) အစ္စင်္ကုသောဝ နာဂေါဝ၊ ဇိတံ မေ တုတ္တတောမရံ။

ကာရဏံ နပ္ပဇာနာမိ၊ သမ္မတ္တော လက္ခဏူရုယာ။

     ဘဒ္ဒေ = အိုရှင်မ သူရိယဝစ္ဆသာ..။ အစ္စင်္ကုသော = ချွန်းကို လွန်ထသော။ (ဝါ) ချွန်းဖြင့်ချိတ်လည်း နှိပ်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ထသော။ နာဂေါ = ဆင်ပြောင်သည်။ မဒမဒ္ဒနေ = နား, မျက်စိ, သို = သုံးရပ်ထို၌ စီးယိုသုန်သုန် မာန်ယစ်မုန်ကြောင့်။ တုတ္တတောမရံ = ခမိုးဦးကင်း နားရင်းမင်းတိုင် ချိတ်ကိုင်ရူးရူး

၇၀

မိန်းထူးစိတ်သန် မြှားလှံချွန်းတောင်းကို။ ဇိတံ = ကျင်နာမထင် အောင်မြင်ပြီးသည်ဖြစ်၍။ ကာရဏာကာရဏံ = အကောင်း,မကောင်း ကျိုးအကြောင်းကို။ နပ္ပဇာနာတိ ဣဝ = မသိနိုင်သကဲ့သို့။ ဧဝံ = ပမာထို့တူ။ အဟံ = စောင်းမင်းသခင် ငါလုလင်သည်။ တေ = ရှင်မ၏။ လက္ခဏူရုယာ = လက္ခဏာနှင့် ပြည့်စုံသော ပေါင်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ သမ္မတ္တော = ရာဂဖြင့် ယစ်သည်ဖြစ်၍။ ကာရဏာကာရဏံ = အကောင်း, မကောင်း ကျိုးအကြောင်းကို။ နပ္ပဇာနာမိ = မသိနိုင်ပြီ။

(၆) တယိ ဂေဓိတစိတ္တောသ္မိ၊ စိတ္တံ ဝိပရိဏာမိတံ။

ပဋိဂန္တုံ န သက္ကောမိ၊ ဝင်္ကဃသ္တောဝ အမ္ဗုဇော။

     သူရိယဝစ္ဆသေ = နေလုလင်တမျှ ထွန်းဝင်းပသည့် သူရိယဝစ္ဆသာ..။ အဟံ = စောင်းမင်းသခင် ငါလုလင်သည်။ တယိ = သင်နတ်အမိ၌။ ဂေဓိတစိတ္တော = မက်မောတပ်ပြွေ့ လွမ်းရှိန်ငွေ့လျက် အောက်မေ့သောစိတ်ရှိသည်။ အသ္မိ = ဖြစ်သည်တမုံ့။ ကိမိဝ = အတန္တုကား။ ဝင်္ကဃသ္တော = သံမြှားချိတ်ကို အစာလို၍ မျိုမိသော။ အမ္ဗုဇော = ငါးဖယ်, ငါးသိုင်း, ငါးရံ့တိုင်းသည်။ ပဋိဂန္တုံ = ထွေးပစ်တတန် တဖန်နစ်ခြင်းငှါ။ န သက္ကောတိ ဣဝ = မစွမ်းနိုင်ပလေ နေရ၏သို့။ ဧဝံ = တထာ = ပမာထို့အတူ။ မေ = ဗေလုဝစောင်းရှင် ငါလုလင်၏။ စိတ္တံ = မက်မောတပ်ပြွေ့ လွမ်းရှိန်ငွေ့လျက် အောက်မေ့သောစိတ်သည်။ ဝိပရိဏာမိတံ = တန့်ရပ်မတည် ချာချာလည်၏။ အဟံ = ပဏ္ဍုသခင် ငါလုလင်သည်။ ပဋိဂန္တုံ = တဖန်ဆုတ်နစ် ကံမြစ်ခြင်းငှါ။ န သက္ကောမိ = ဆည်းထပိုင်ပိုင် မတတ်နိုင်။

(၇) ဝါမူရု သဇ မံ ဘဒ္ဒေ၊ သဇ မံ မန္ဒလောစနေ။

ပလိဿဇ မံ ကလျာဏိ၊ ဧတံ မေ အဘိပတ္ထိတံ။

     ဝါမူရု = ဆယ်မီးကျီရှောင်း လွန်ပျော့ပျောင်းသည့် ရွှေချောင်းနှုန်းဘိ ပေါင်လုံးရှိသော။ ဘဒ္ဒေ သူရိယဝစ္ဆသေ = အို သူရိယဝစ္ဆသာ..။ မံ = ဦးစွန်းငါးဖြာ နတ်သားငါကို။

၇၁

သဇ = အာလိင်္ဂ = စုံမက်နှစ်သက် လည်ကိုဖက်လော့။ မန္ဒလောစနေ = ဖြည်းဖြည်းညှင်းညှင်း မြော်တင်းရှုလေ့ရှိသော။ ဘဒ္ဒေ = အိုအရှင်မ..။ မံ = ဦးစွန်းငါးဖြာ နတ်သားငါကို။ သဇ = အာလိင်္ဂ = ယုယပိုက်ပွေ့ ရွှေရင်ငွေ့ဖြင့် သိမ်မွေ့ငြိမ်သက် လည်ကိုဖက်လော့။ ကလျာဏိ = အညီငါးပါး အပြားခြောက်ဆယ် စွန်းကယ်လေးခု စတုသဋ္ဌိ မှတ်ကြောင်းရှိသော သူရိယဝစ္ဆသာ..။ မံ = ဦးစွန်းငါးဖြာ နတ်သားငါကို။ ပလိဿဇ = အလုံးစုံသော အဖို့အားဖြင့် လည်ကိုဖက်လော့။ ဧတံ = ထိုသို့ ဖြည်းဖြည်းညှင်းညှင်း လည်ကိုဖက်ခြင်းကို။ မေ = မယာ = ငါပဉ္စသိံ နတ်ဒေဝိန်သည်။ အဘိပတ္ထိတံ = အကြိမ်များစွာ တောင့်တပါ၏။

(၈) အပ္ပကော ဝတ မေ သန္တော၊

ကာမော ဝေလ္လိတကေသိယာ။

အနေကဘာဝေါ သမုပ္ပါဒိ၊

အရဟန္တေဝ ဒက္ခိဏာ။

     မေ = မမ = ဗေလုဝစောင်းရှင် ငါလုလင်၏။ ကာမော = ကာမရာဂသည်။ အပ္ပကော ဝတ = ရှင်မဘုန်းဟေ့ မတွေ့ခင်ဝယ် အနည်းငယ်သာလျှင်။ သန္တော = ဖြစ်ပါလျက်။ ဝေလ္လိတကေသိယာ = ညွန့်ညွန့်ရှည်သွယ် နွယ်သောဆံရှိသော ရှင်မကြောင့်။ အရဟန္တေ = ရဟန္တာသခင် အရှင်မြတ်၌။ ဒက္ခိဏာ ဣဝ = သဒ္ဓါကြည်ဖြူ မြတ်သောအလှူကဲ့သို့။ အနေကဘာဝေါ = မတည်တံ့နိုင် ခွေယိုင်တုန်ဆတ် တိမ်းမတ်သော သဘောရှိသည်။ ဟုတွာ = ခါခါဖန်ဖန် ဖြစ်လာပြန်၍။ သမုပ္ပါဒိ = ဖြစ်လေဘိ၏။

(၉) ယံ မေ အတ္ထိ ကတံ ပုညံ၊ အရဟန္တေသု တာဒိသု။

တံ မေ သဗ္ဗင်္ဂကလျာဏိ၊ တယာ သဒ္ဓိံ ဝိပစ္စတံ။

     သဗ္ဗင်္ဂကလျာဏိ = အညီငါးဖြာ လက္ခဏာနှင့် ပြည့်စုံသော သူရိယဝစ္ဆသာ..။ မေ = မယာ = ညှို့ခုနစ်ချောင်း ရွှေစောင်းတော်ရှင် ငါသခင်သည်။ တာဒိသု = လာဘာလာဘ စသည်ရှစ်တန် လောကဓံ၌ သည်းခံကျေးဇူး အထူးရှိလှပေကုန်သော။ အရဟန္တသု = ရဟန္တာသခင် အရှင်မြတ်တို့၌။

၇၂

ကတံ = ပစ္စည်းလေးရပ် ကပ်လှူကြည်နူး ပြုခဲ့ဘူးသော။ ယံ ပုညံ = သန့်ရှင်းဖြူစင် အကြင် ကောင်းမှုသည်။ အတ္ထိ = ရှိ၏။ မေ = မမ = ညှို့ခုနစ်ချောင်း ရွှေစောင်းတော်ရှင် ငါသခင်၏။ တံ ပုညံ = သန့်ရှင်းဖြူနစ် ပွတ်သစ်ခရု ထိုကောင်းမှုသည်။ တယာ = ကလျာစုံလတ် သင်မိနတ်နှင့်။ သဒ္ဓိံ = မကွာလေဘိ။ ဝိပစ္စတံ = ဝိပစ္စတု = ယခုမျက်မှောက် ခံစားလောက်အောင် ကျိုးရောက်မသွေ ပေးစေလို၏တည်း။

(၁၀) ယံ မေ အတ္ထိ ကတံ ပုညံ၊ အသ္မိံ ပထဝိမဏ္ဍလေ။

တံ မေ သဗ္ဗင်္ဂကလျာဏိ၊ တယာ သဒ္ဓိံ ဝိပစ္စတံ။

     သဗ္ဗင်္ဂကလျာဏိ = လုံးစုံလက္ခဏ ပြည့်စုံလှသော သူရိယဝစ္ဆသာ..။ အသ္မိံ ပထဝိမဏ္ဍလေ = မြေမျက်နှာစင် ဤအပြင်၌။ မေ = မယာ = ဥသျှစ်မှည့်ဝင်း စောင်းမင်းဆရာ လုလင်ငါသည်။ ကတံ = ပစ္စည်းလေးရပ် ကပ်လှူကြည်နူး ပြုခဲ့ဘူးသော။ ယံ ပုညံ = သန့်ရှင်းဖြူစင် အကြင် ကောင်းမှုသည်။ အတ္ထိ = ရှိသည်တမုံ့။ မေ = မမ = ဥသျှစ်မှည့်ဝင်း စောင်းမင်းဆရာ လုလင်ငါ၏။ တံ ပုညံ = သံသရာအဟို ကြည်ညိုပြုလစ် ပွတ်သစ်ခရု ထိုကောင်းမှုသည်။ တယာ = အင်္ဂါစုံလတ် သင်မိမြတ်နှင့်။ သဒ္ဓိံ = မကွာပေါင်းဖြစ်။ ဝိပစ္စတံ = ဝိပစ္စတု = ယခုမျက်မှောက် ခံစားလောက်အောင် ကျိုးရောက်မသွေ ပေးစေလို၏တည်း။

(၁၁) သကျပုတ္တောဝ ဈာနေန၊

ဧကောဒိ နိပကော သတော။

အမတံ မုနိ ဇိဂီသာနော၊

တမဟံ သူရိယဝစ္ဆသေ။

     သူရိယဝစ္ဆသေ = နေလုလင်အတူ ကိုယ်ရောင်ယူသော သူရိယဝစ္ဆသာ..။ သကျပုတ္တော = ခမည်းတော်သုဒ္ဓေါဒန မယ်တော်မဟာမာယာ သာကီဝင်မင်း၏သား ဖြစ်တော်မူထသော။ ဈာနေန = နီဝရဏသင်္ဂြိုဟ် ထိုထိုဈာန်မြတ်ဖြင့်။ ဧကောဒိ = မရှိအဖော် ကိုယ်တော်ချည်းသာ ဣရိယာသိမ်မွေ့ နေလတ်လေ့ရှိထသော။

၇၃

နိပကော = ပညာဥဿုံ ပြည့်စုံထသော။ သတော = မမေ့မလျော့ မပေါ့သတိ ရှိတော်မူထသော။ မုနိ = တရားဓမ္မရာဇ် သေဌ်နင်းမြတ်စွာသည်။ အမတံ = အို,နာ,သေ,နေ ကင်းလွတ်ကြွေသား ဘုံရွှေသာထွဋ် အရိမဒ်ကို။ ဇိဂီသာနော ဣဝ = ဆန္ဒတော်ရှိ ရှာလေဘိသို့။ တံ = တိမ္ဗရုသည်းပွတ် သင်မိမြတ်ကို။ အဟံ = ဂန္ဓဗ္ဗနတ် ငါစောင်းတတ်သည်။ ဇိဂီသာမိ = ပတ်ပတ်ရှာဖွေ နေ့တိုင်းမွှေ၏။

(၁၂) ယထာပိ မုနိ နန္ဒေယျ၊ ပတွာ သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။

ဧဝံ နန္ဒေယျံ ကလျာဏိ၊ မိဿီဘာဝံ ဂတော တယာ။

     ကလျာဏိ = သား, ရိုး, ရွယ်, ဆံ, ရေ = ငါးတန်ဖြင့် ကြန်စုံလှသော သူရိယဝစ္ဆသာ..။ မုနိ = ရဟန်းများထွဋ် တမွတ်ဘုန်းရှိ မြတ်မုနိသည်။ ဥတ္တမံ = အကဲမရှိသော။ သမ္ဗောဓိံ = ဝဇိရိန်နှိုင်းဘက် ဉာဏစက်သို့။ ပတွာ = ဝိသုဒ္ဓိခုနစ်ပါး တရားစဉ်သင့် ရောက်သဖြင့်လျှင်။ နန္ဒေယျ ယထာ = အားရမ်းအင်ပြည့် နှစ်သက်၏သို့။ ဧဝံ = တထာ = ပမာထို့တူ။ တယာ = တိမ္ဗရုသည်းပွတ် သင်မိနတ်နှင့်။ မိဿီဘာဝံ = မကွာပေါင်းဖက် ရောယှက်မိသည်၏အဖြစ်သို့။ ဂတော = ရောက်ပါတမူကား။ နန္ဒေယျံ = အဆတရာ ဝမ်းမြောက်ပါ၏။

(၁၃) သက္ကော စေ မေ ဝရံ ဒဇ္ဇာ၊ တာဝတိံသာနမိဿရော။

တာဟံ ဘဒ္ဒေ ဝရေယျာဟေ၊ ဧဝံ ကာမော ဒဠှော မမ။

     အဟေ = အို သူရိယဝစ္ဆသာ..။ တာဝတိံသာနံ = တာဝတိံသာ နတ်များစွာတို့ကို။ ဣဿရော = အစိုးရသော။ သက္ကော = ဆင်းရဲချမ်းသာ ပေးငှါပိုင်ပိုင် စွမ်းနိုင်လေငြား နတ်သိကြားသည်။ မေ = ဗေလုဝစောင်းရှင် ငါလုလင်အား။ ဝရံ = ဝရာနိ = နတ်ဒေဝရိန် မင်းစည်းစိမ်နှင့် ဂုဏ်ရှိန်ကြီးမြတ် သင်မိနတ်ဟု နှစ်ရပ် အပြား ဆုမြတ်များကို။ စေ ဒဇ္ဇာ = နှစ်သက်ရာမူ အမောင်ယူဟု ကြည်ဖြူဆောက်နှင်း အကြွင်းမထား ကယ်ပေးငြားအံ့။ ဧဝံ = ဤသို့ပိုင်စား ပေးသနားသည်ရှိသော်။

၇၄

အဟံ = ဦးစွန်းငါးဖြာ နတ်သားငါသည်။ တံ = သင်နတ်သမီး ရှုမငြီးကို။ ဝရေယျံ = ဆုမြတ်တဆူ ယူပေရာ၏။ (ဒေဝရဇ္ဇံ = နတ်ဒေဝရာဇ် မင်းအဖြစ်ကို။ န ဝရေယျံ = ဆုမြတ်တဆူ ငါမယူပေရာ)။ ဘဒ္ဒေ သူရိယဝစ္ဆသေ = နေရောင်တမျှ ထွန်းလင်းပသည့် သူရိယဝစ္ဆသာ..။ မမ = ဂန္ဓဗ္ဗနတ် ငါစောင်းတတ်၏။ ကာမော = သင်နတ်သမီး ရှုမငြီးကို လိုကြီးလိုလျက် တပ်မက်အပြင်း စွဲလမ်းခြင်းသည်။ ဧဝံ ဒဠှော = ဤသို့ခိုင်လျက် မည်သူဖျက်လည်း မပျက်နိုင်ပဲ သံမှိုစွဲသို့ မြဲပလေ၏တည်း။

(၁၄) သာလံဝ န စိရံ ဖုလ္လံ၊ ပိတရံ တေ သုမေဓသေ။

ဝန္ဒမာနော နမဿာမိ၊ ယဿာသေတာဒိသီ ပဇာ။

     သုမေဓသေ = ပညာဆန်းကြယ် အဝန်းကျယ်သည့် အဘယ် သူရိယဝစ္ဆသာ..။ ယဿ ပိတုနော = အကြင် တိမ္ဗရုဒေဝ အဖနတ်မင်း၏။ ဧတာဒိသီ = ထိုသို့ သဘောရှိသော။ ပဇာ = သမီးချောသည်။ အသိ = ပဋိသန် ဥပပတ် ဖြစ်လာလတ်၏။ န စိရံ = မကြာမြင့်မီ။ ဖုလ္လံ = ရင်းဖျားမလွတ် ပင်လုံးကျွတ်ပွင့်သော။ သာလံ ဣဝ = သန္တာအသွင် အင်ကြင်းပင်ကဲ့သို့။ တေ = အသရေခေါင်ထွဋ် သင်မိနတ်၏။ တံ ပိတရံ = ထိုတိမ္ဗရုဒေဝ အဖခမည်းတော်ကို။ အဟံ = အလေး, အပေါ့, အလျော့, အတင်း, အပြင်း, အသာ, အညံ့ပါသည် = ခုနစ်ဖြာသော စောင်းသံသခင် ငါလုလင်သည်။ ဝန္ဒမာနော = ရှိခိုးသည်ဖြစ်၍။ နမဿာမိ = သင့်ကိုရလိုမှု ဦးညွှတ်ခြင်းကို ငါပြု၏။ ။(ဤကား ပဉ္စသိခစောင်းချင်း ၁၄- ဂါထာ ပါဠိအနက်တည်း)။

     ဤသို့ ပဉ္စသိခနတ်သား စောင်းတီး၍ သီချင်းဆိုလတ်သော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပဉ္စသိခနတ်သားကို “ပဉ္စသိခ.. သင်၏စောင်းသံသည် သီချင်းသံနှင့် ကိုက်ညီပေ၏၊ သီချင်းသံသည်လည်း စောင်းသံနှင့် ကိုက်ညီပေ၏။ သင်၏စောင်းသံသည် သီချင်းသံကို မလွန်ပေ၊ သီချင်းသံသည်လည်း စောင်းသံကို မလွန်ပေ”- (စကားမဆုံးသေး) ဤကဲ့သို့ ချီးမွမ်းစကား မိန့်ကြားတော်မူလေ၏။

၇၅

(ဤ၌။ ။အဘယ့်ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် သီချင်းသံနှင့် စောင်းသံကို ချီးမွမ်းတော်မူသနည်း၊ ထိုသီချင်းသံနှင့် စောင်းသံ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏အဖို့ရာ သာယာတပ်မက်ခြင်း ရှိသလော-ဟု မေးမြန်းဖွယ်ရှိ၏။ ။အဖြေကား- သာယာတပ်မက်ခြင်း အလျှင်းမရှိပါ။ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ = အင်္ဂါခြောက်ပါးရှိသော ဥပေက္ခာဖြင့် မုန်းချစ်မဟူ လျစ်လျူရှုတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤသို့သော အရာမျိုးတို့၌ အလိုရှိအပ်သောအာရုံ အလိုမရှိအပ်သောအာရုံ ဟူ၍သာ သိမှတ်တော်မူ၏။ ထိုအာရုံအပေါ်၌ တပ်မက်ခြင်း အလျှင်းမရှိချေ။ (ထိုအကြောင်းကို သဠာယတနဝဂ္ဂသံယုတ် ကောဋ္ဌိကသုတ်၊ သံ ၂-စာမျက်နှာ ၃၇၂-ကိုထောက်၍ သိရာ၏။)

အကယ်၍ မြတ်စွာဘုရားသည် သီချင်းသံနှင့် စောင်းသံကို ချီးမွမ်းမှု ပြုတော်မမူခဲ့သော် ပဉ္စသိခနတ်သားသည် “ငါ့အား မြတ်စွာဘုရားသည် ခွင့်ပြုအပ်ပြီ”ဟူ၍ မသိနိုင်လေရာ၊ ထိုသို့ဖြစ်ခဲ့သော် သိကြားမင်းသည် “ပဉ္စသိခနတ်သားအား မြတ်စွာဘုရားသည် ခွင့်မပြုအပ်ချေ”ဟု အောက်မေ့ကာ နတ်တို့ကို ခေါ်ဆောင်၍ ထိုနေရာမှပင် ပြန်နစ်လေရာ၏၊ ထိုသို့ ပြန်နစ်သည်ရှိသော် ကြီးစွာသော ဆုံးရှုံးနစ်နာမှု ဖြစ်လေရာ၏။ ချီးမွမ်းစကား မိန့်ကြားတော်မူအပ်သော်ကား “ပဉ္စသိခနတ်သားအား မြတ်စွာဘုရားသည် ခွင့်ပြုတော်မူအပ်ပြီ”ဟု အောက်မေ့ကာ သိကြားမင်းသည် နတ်တို့နှင့် အတူတကွ မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ ဆည်းကပ်၍ ပြဿနာကို မေးလျှောက်ပြီးလျှင် အဖြေစကား မိန့်ကြားတော်မူသည့်အဆုံး၌ နတ်ပေါင်း ရှစ်သောင်းတို့နှင့်တကွ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်လိမ့်မည်ဟု ပိုင်းခြားထင်ထင် သိမြင်တော်မူသောကြောင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သီချင်းသံနှင့် စောင်းသံကို ချီးမွမ်းတော်မူလေသည်)။

     ဤကဲ့သို့ ချီးမွမ်းတော်မူပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် တဖန် ဆက်၍ ပဉ္စသိခနတ်သားကို “ပဉ္စသိခ.. သင်သည် ဘုရားနှင့်စပ်သော, တရားနှင့်စပ်သော, သံဃာနှင့်စပ်သော, ရဟန္တာတို့နှင့်စပ်သော, ကာမဂုဏ်နှင့်စပ်သော ဤစောင်းချင်းဂါထာတို့ကို အဘယ်အခါက သီကုံးထုံးဖွဲ့၍ ထားသနည်း”ဟု မေးတော်မူ၏။ ထိုအခါ ပဉ္စသိခနတ်သားသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-

“မြတ်စွာဘုရား.. အခါတပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီးခါစ ဥရုဝေလတော နေရဉ္ဇရာမြစ်ကမ်းပါးအနီး

၇၆

အဇပါလမည်သော ပညောင်ပင်၌ (ဘုရားဖြစ်ပြီးနောက် ရှစ်ခုမြောက် သတ္တာဟဝယ်) စံပယ်မွေ့လျော် နေတော်မူလျက် ရှိပါ၏။ မြတ်စွာဘုရား.. ထိုအခါ အကျွန်ုပ်သည် တိမ္ဗရုနတ်မင်းကြီး၏သမီး ဘဒ္ဒါမည်သော သူရိယဝစ္ဆသာကို မေတ္တာသက်ဝင် ချစ်ကြင်နေပါ၏။ မြတ်စွာဘုရား.. ထိုသူငယ်မသည်ကား ရထားထိန်း မာတလိ၏သား သိခဏ္ဍီမည်သော အခြားသူကို မေတ္တာသက်ဝင် ချစ်ကြင်နေပါ၏။

မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ထိုသူရိယဝစ္ဆသာကို မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ မရနိုင်သောအခါ ဗေလုဝပဏ္ဍု နတ်စောင်းကိုယူ၍ တိမ္ဗရုနတ်မင်းကြီး၏ ဗိမာန်သို့ ချဉ်းကပ်လျက် ဗေလုဝပဏ္ဍု နတ်စောင်းကို တီးခဲ့ပါ၏။ ဘုရားနှင့်စပ်သော, တရားနှင့်စပ်သော, သံဃာနှင့်စပ်သော ရဟန္တာတို့နှင့်စပ်သော, ကာမဂုဏ်နှင့်စပ်သော ဤဂါထာတို့ကိုလည်း သီဆိုခဲ့ပါ၏-

(၁) ဝန္ဒေ တေ ပိတရံ ဘဒ္ဒေ၊ တိမ္ဗရုံ သူရိယဝစ္ဆသေ။

ယေန ဇာတာသိ ကလျာဏီ၊ အာနန္ဒဇနနီ မမ ။ပ။

(၁၄) သာလံဝ န စိရံ ဖုလ္လံ၊ ပိတရံ တေ သုမေဓသေ။

ဝန္ဒမာနော နမဿာမိ၊ ယဿာသေတာဒိသီ ပဇာ။

(၎င်း ၁၄-ဂါထာအနက် ရှေးကရေးခဲ့ပြီ)။

မြတ်စွာဘုရား.. ဤသို့ သီဆိုအပ်သည်ရှိသော် ဘဒ္ဒါမည်သော သူရိယဝစ္ဆသာ နတ်သမီးသည် အကျွန်ုပ်ကို-

“အရှင်.. အကျွန်ုပ်သည် ထိုမြတ်စွာဘုရားကို မျက်မှောက်ထင်ထင် မဖူးမြင်ရဘူးပါ။ သို့သော်လည်း တာဝတိံသာနတ်၏ သုဓမ္မာသဘင်၌ အကျွန်ုပ်က-နေစဉ် ထိုမြတ်စွာဘုရားအကြောင်းကို ကြားခဲ့ရပါသည်။ အရှင်.. သင်သည် ထိုမြတ်စွာဘုရားအကြောင်း ပြောဆို ချီးကျူးသည့်အတွက်

၇၇

ယနေ့ အကျွန်ုပ်တို့၏ ပေါင်းဆုံရခြင်းသည် ဖြစ်စေလော့”-

ဟူ၍ ပြောဆိုပါသည်။ မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ထိုသူငယ်မနှင့်အတူ ထိုမျှသာ ပေါင်းဆုံခဲ့ရပါသည်၊ ထိုမှနောက် ယခုတိုင်အောင် မပေါင်းဆုံရတော့ပါ”-

ဟူ၍ လျှောက်ထားလေ၏။

မြတ်စွာဘုရားထံသို့ သိကြားမင်း ဆည်းကပ်ခြင်း

     ထိုအခါ သိကြားမင်း၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် “ပဉ္စသိခနတ်သားသည် မြတ်စွာဘုရားနှင့် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ပြောဆိုလျက်ရှိ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ပဉ္စသိခနတ်သားနှင့် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ပြောဆိုလျက်ရှိ၏”ဟု အကြံဖြစ်ပြီးလျှင် သိကြားမင်းသည် ပဉ္စသိခနတ်သားကို “အမောင်ပဉ္စသိခ.. သင်သည် ငါ၏ကိုယ်စား မြတ်စွာဘုရားကို ‘မြတ်စွာဘုရား.. နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်းသည် အမတ်တို့နှင့်တကွ အခြံအရံ ပရိသတ်နှင့်တကွ မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခေါင်းဖြင့် ရှိခိုးပါ၏’ဟူ၍ လျှောက်ထားပေးပါလော့”ဟု မိန့်ဆိုလေ၏။ ပဉ္စသိခနတ်သားသည် “ကောင်းပါပြီ အရှင်သိကြားမင်း..”ဟု သိကြားမင်း၏စကားကို ဝန်ခံပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “မြတ်စွာဘုရား.. နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်းသည် အမတ်တို့နှင့်တကွ အခြံအရံ ပရိသတ်နှင့်တကွ မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခေါင်းဖြင့် ရှိခိုးပါ၏”ဟူ၍ လျှောက်ဆိုလေ၏။

     ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်“ကောင်းပြီ ပဉ္စသိခ.. နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်းသည် အမတ်တို့နှင့်တကွ အခြံအရံ ပရိသတ်နှင့်တကွ ချမ်းသာစေသတည်း၊ မှန်၏- နတ်, လူ, အသုရာ, နဂါး, ဂန္ဓဗ္ဗနတ်တို့သည်၎င်း, အခြားသော သတ္တဝါအများတို့သည်၎င်း ချမ်းသာသုခကို အလိုရှိကြသည်ချည်းသာ ဖြစ်ကုန်၏”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ။(မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့သည် ဤသို့ တန်ခိုးကြီးနတ်တို့ကို ဤသို့ပင် မိန့်ဆိုတော်မူလေ့ ရှိကုန်၏)။

၇၈

     ဤသို့ မြတ်စွာဘုရား မိန့်ကြားတော်မူသည်ရှိသော် သိကြားနတ်မင်းသည် ဣန္ဒသာလဂူသို့ဝင်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရိုသေစွာ ရှိခိုးပြီးလျှင် အပြစ်လွတ်ရာ တခုသောနေရာ၌ ရပ်တည်လေ၏၊ ပဉ္စသိခနတ်သားပါ အခြား တာဝတိံသာ နတ်တို့သည်လည်း ဣန္ဒသာလလိုဏ်ဂူသို့ဝင်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရိုသေစွာ ရှိခိုးကြပြီးလျှင် အပြစ်လွတ်ရာ တခုသောနေရာ၌ ရပ်တည်ကြလေ၏။

     ထိုစဉ်အခါ ဣန္ဒသာလလိုဏ်ဂူသည် ပင်ကိုယ်က မညီမညာဖြစ်ပါလျက် ညီညာလာ၏။ ကျဉ်းမြောင်းသည် ဖြစ်ပါလျက် ကျယ်ဝန်းလာ၏၊ နတ်တို့၏အရောင်ဖြင့် (မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ထက်ဝန်းကျင် အတောင်ရှစ်ဆယ်၏ အပြင်အပ) ဂူတွင်း၌ အမိုက်မှောင် ကွယ်ပျောက်၍ အလင်းရောင် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ (မြတ်စွာဘုရား၏ ထက်ဝန်းကျင် အတောင်ရှစ်ဆယ်အရပ်၌ကား မြတ်စွာဘုရား၏ အရောင်တော်ကြောင့်ပင် အမိုက်မှောင် ကွယ်ပျောက်၏။ နတ်တို့၏အရောင်က မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အရောင်ကို မလွှမ်းမိုးနိုင်ချေ)။

     ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သိကြားနတ်မင်းကို “ပြုဖွယ်ကိစ္စတွေ အလွန်များလှပါလျက် ကောသိယအနွယ်ဖြစ်သော အရှင်သိကြား၏ ဤအရပ်သို့ လာနိုင်ခြင်းသည် အံ့ဖွယ်ရှိပေ၏။ မဖြစ်စဘူး အထူးဖြစ်ပေ၏”ဟူ၍ မိန့်ဆိုတော်မူလေလျှင် သိကြားနတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြော်ရန် ချဉ်းကပ်လိုသည်မှာ ကာလကြာမြင့်ပါပြီ၊ သို့သော်လည်း တာဝတိံသာနတ်တို့၏ အချို့အချို့သော ပြုဖွယ်ကိစ္စတို့၌* ကြောင့်ကြ စိုက်နေရပါသောကြောင့် မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြော်ရန် မချဉ်းကပ်နိုင်ပဲ ရှိခဲ့ရပါသည်”ဟု လျှောက်ထားလေ၏ (စကားဆက် မဆုံးသေးပါ)။

(ဤ၌ “တာဝတိံသာနတ်တို့၏ အချို့ချို့သော ပြုဖွယ်ကိစ္စ”ဟူသည်မှာ- နတ်တို့အဖို့ရာ သမီးဖြစ်သောနတ် သားဖြစ်သောနတ်တို့သည် ရင်ခွင်၌ ဥပပတ်ထင်ရှား ဘွားကနဲ ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်၏၊ အလုပ်အကျွေး နတ်မိဖုရားဖြစ်သည့် နတ်မိန်းမတို့သည် အိပ်ရာပေါ်၌ အထင်အရှား ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်၏၊ ထိုနတ်မိဖုရားတို့အား အဆင်တန်ဆာ ပြုပြင်

၇၉

ဆင်ယင်ပေးမည့် ရံရွေမောင်းမ နတ်မိန်းမတို့သည် အိပ်ရာကို ဝန်းရံ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်၏၊ ဝေယျာဝစ္စ ဆောင်ရွက်ကြရမည့် အစေအပါး နတ်များသည် ဗိမာန်အတွင်း၌ ဖြစ်ပေါ်ကြကုန်၏၊ ဖော်ပြရာပါ ထိုနတ်တို့အတွက် သူပိုင်သည် ငါဆိုင်သည်ဟူ၍ တရားဖြစ်မှု လုံးဝမရှိချေ။ နတ်မင်းနှစ်ဦးတို့၏ ဘုံဗိမာန်နယ်စပ်၌ ဖြစ်ပေါ်လာသော နတ်တို့အတွက်သာလျှင် သူပိုင်သည် ငါဆိုင်သည်ဟူ၍ အငြင်းအခုံတရား ဖြစ်ပွါးကြကာ သိကြားမင်းထံ ကပ်ရောက်၍ အဆုံးအဖြတ်ခံကြလေသည်။

သိကြားနတ်မင်းသည် အနီးကပ်ဆုံး ဗိမာန်ရှင်နတ်မင်း၏ ဥစ္စာအဖြစ် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ပေး၏။ အကယ်၍ အသစ်ဖြစ်သော နတ်သည် ဗိမာန်နှစ်ခုနှင့် အနီးအဝေးချင်း တူမျှနေလျှင် “အကြင်နတ်မင်း၏ ဗိမာန်ကိုကြည့်လျက် တည်၏၊ ထိုနတ်မင်း၏ ဥစ္စာဖြစ်စေ”ဟု ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ပေး၏။ အကယ်၍ အသစ်ဖြစ်သောနတ်သည် ဗိမာန်နှစ်ခုနှင့် အနီးအဝေးချင်းလည်းတူ၍ မည်သည့ ဗိမာန်ကိုမျှ မကြည့်ပဲ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော် ထိုနတ်ကို ဗိမာန်ရှင် နတ်မင်းနှစ်ဦးတို့၏ ခိုက်ရန်ငြင်းခုံမှု ငြိမ်းစဲ ပြတ်တောက်ရန် မိမိပိုင်အဖြစ် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ပေး၏။ ဤကား ပြုဖွယ်ကိစ္စတည်း၊ ထိုမှတပါး မြူးတူးပျော်ပါး ကစားမှု- စသည်သည်လည်း နတ်တို့၏ ပြုဖွယ်ကိစ္စပင် ဖြစ်လေသည်။ ဤပြုဖွယ်ကိစ္စများကိုရည်၍ သိကြားမင်း လျှောက်ထားခြင်းဖြစ်လေသည်။ ။အဋ္ဌကထာမှ)။

     တဖန်ဆက်၍ သိကြားမင်းသည် “မြတ်စွာဘုရား.. အခါတပါး (=လွန်ခဲ့သော သုံးရက်ခန့်ကာလ)၌ ရှင်တော်ဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် (ဇေတဝန် ကျောင်းတိုက်တော်အတွင်း ပသေနဒိကောသလမင်း၏ ကောင်းမှုဖြစ်သာ) သလဠဂန္ဓကုဋိ = နတ်ထင်းသားတို့ဖြင့် ဆောက်လုပ်အပ်သော ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူလျက် ရှိပါ၏။ မြတ်စွာဘုရား.. ထိုအခါ အကျွန်ုပ်သည် ရှင်တော်ဘုရားကို ဖူးမြော်ရန် သာဝတ္ထိပြည်သို့ သွားရောက်ခဲ့ပါပြီ။ မြတ်စွာဘုရား.. ထိုစဉ်အခါ၌ ရှင်တော်ဘုရားသည် တခုသော သမာဓိ (ဖလသမာပတ်)ကို ဝင်စားနေတော်မူဆဲ ဖြစ်ပါ၏။ ဝေဿဝဏ် နတ်မင်းကြီး၏ မိဖုရား “ဘူဇတိ”မည်သော နတ်သမီးသည် ရှင်တော်ဘုရားကို လက်အုပ်ချီ ရှိခိုးရပ်တည်လျက် ဝတ်ပြုနေပါ၏။ မြတ်စွာဘုရား.. ထိုအခါ အကျွန်ုပ်သည် ဘူဇတိနတ်သမီးကို “နှမ.. သင်သည် ငါ၏ကိုယ်စား မြတ်စွာဘုရားကို

၈၀

‘မြတ်စွာဘုရား.. နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်းသည် အမတ်တို့နှင့်တကွ အခြံအရံ ပရိသတ်နှင့်တကွ မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်တို့ကို ဦး ခေါင်းဖြင့် ရှိခိုးပါ၏’ဟူ၍ လျှောက်ထားပေးပါလော့”ဟု ပြောဆိုပါသည်။ မြတ်စွာဘုရား ဤသို့ ပြောဆိုသောအခါ ထိုဘူဇတိ နတ်သမီးသည် အကျွန်ုပ်ကို “အရှင်သိကြားမင်း.. မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြော်ရန် အခါမဟုတ်ပါ၊ မြတ်စွာဘုရားသည် တပါးတည်း ကိန်းအောင်းလျက် ရှိပါသည်”ဟု ပြန်ကြားပြောဆိုပါသည်။ ထိုအခါ အကျွန်ုပ်သည် “နှမ.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် မြတ်စွာဘုရား ထိုသမာဓိ (=ဖလသမာပတ်)မှ ထတော်မူသောအခါ ငါ၏စကားဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကို ‘မြတ်စွာဘုရား.. နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်းသည် အမတ်တို့နှင့်တကွ အခြံအရံ ပရိသတ်နှင့်တကွ မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်တို့ကို ဦးခေါင်းဖြင့် ရှိခိုးပါ၏’ဟူ၍ လျှောက်ထားပေးပါလော့”ဟု မှာတမ်းခဲ့ပါသည်။ မြတ်စွာဘုရား.. အသို့နည်း ထိုဘူဇတိနတ်သမီးသည် ရှင်တော်ဘုရားကို အကျွန်ုပ်၏ကိုယ်စား လျှောက်ထားပါ၏လော၊ ရှင်တော်ဘုရားသည် ထိုနတ်သမီး၏စကားကို သတိရတော်မူပါ၏လော”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။

     ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် သိကြားမင်းကို “နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ထိုနတ်သမီးသည် ငါဘုရားကို လျှောက်ပေ၏။ ထိုနတ်သမီး၏ စကားကို ငါဘုရားသည် သတိရပေ၏၊ စင်စစ်သော်ကား ငါဘုရားသည် အရှင်သိကြားမင်း၏ ရထားဘီးသံနှင့် (ပြိုင်လျက်ပင်) ထိုသမာပတ်မှ ထပေ၏”ဟု မိန့်တော်မူ၏။

(ဤ၌ အထူးမှတ်ရန်မှာ- ဇေတဝန် ကျောင်းတိုက်တော်အတွင်း၌ (၁) ကရေရိကုဋိ-ခေါ်သော ကျောင်းတော်, (ထိုကျောင်းတော်၏ အဝဝယ် ရေခံတက်ပင်များ မဏ္ဍပ်သဖွယ် အကိုင်းအခက်ယှက်လျက် တည်ရှိလေသည်)။ (၂) ကောသမ္ဗကုဋိ-ခေါ်သော ကျောင်းတော်, (ထိုကျောင်းတော်၏ အဝဝယ် ကြို့ပင်ကြီး တည်ရှိလေသည်)။ (၃) ဂန္ဓကုဋိ-ခေါ်သော ကျောင်းတော်, (နံ့သာသားတို့ဖြင့် ဆောက်လုပ်သော ကျောင်းတော်)။ (၄) သလဠာဂါရ-ခေါ်သော ကျောင်းတော် (=နတ်ထင်းသား တို့ဖြင့် ဆောက်လုပ်အပ်သော

၈၁

ကျောင်းတော်)ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင် သီတင်းသုံးတော်မူရာ ကျောင်းတော်ကြီး ၄-ကျောင်းရှိလေသည်၊ တကျောင်း တကျောင်းလျှင် တသိန်း တသိန်း ထိုက်တန်၏။ ထိုကျောင်းတော်ကြီး ၄-ကျောင်းတို့အနက် သလဠာဂါရ ကျောင်းတော်ကို ပသေနဒိ ကောသလမင်းကြီး ဆောက်လုပ်လှူဒါန်းအပ်သည်၊ ကျန်သော ကျောင်းတော်ကြီး ၃-ကျောင်းတို့မှာ အနာထပိဏ်သူဌေး၏ ကောင်းမှုများဖြစ်လေသည်။ ။ဒီ-ဋ္ဌ ၂၊ မျက်နှာ ၁-မှ။

သက္ကပဉှသုတ်ကိုမဟောမီ သုံးရက်ခန့်က မြတ်စွာဘုရားရှင် သလဠာဂါရ ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူစဉ် သိကြားမင်းသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ အဖူးအမြော် လာရောက်လေသည်။ ထိုအချိန်၌ သိကြားမင်း၏ ဣန္ဒြေများ မရင့်ကျက်သေးသဖြင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သိကြားမင်းကို အဖူးအတွေ့မခံပဲ အချိန်ဖြင့်ပိုင်း၍ ဖလသမာပတ်ကို ဝင်စားနေတော်မူလေသည်။

ဘူဇတိနတ်သမီးမှာ ဝေဿဝဏ် နတ်မင်းကြီး၏ နတ်မိဖုရားတဦး ဖြစ်သည်။ ထိုဘူဇတိ နတ်သမီးသည် သောတာပတ္တိဖိုလ် သကဒါဂါမိဖိုလ် တည်းဟူသော အောက်အရိယဖိုလ်နှစ်ပါးသို့ ရောက်ရှိသူ အရိယသာဝိကာ ဖြစ်သောကြောင့် ထိုနတ်သမီးအဖို့ရာ နတ်ပြည်၌ မွေ့လျော် ပျော်ပိုက်ခြင်းမရှိ၊ ထို့ကြောင့်ပင် အမြဲတစေ မြတ်စွာဘုရားထံတော်သို့ ဆည်းကပ်လျက် လက်အုပ်ကို ဦးခေါင်း၌ တင်ထားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးကာရပ်တည် ဝတ်ပြုလျက် နေလေ၏။

သိကြားမင်းသည် ဘူဇတိနတ်သမီးကို မှာထားပြီးနောက် “ယခုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား ဖူးမြော်ခွင့် ပြုတော်မမူ”ဟု ကြံစည်ကာ သလဠာဂါရကျောင်းကို အရိုအသေပြု၍ ရထားကို ပြန်နစ်ကာ နတ်ပြည်သို့ရှေးရှူ မောင်းနှင်လေသည်။ ကျောင်းတော် ပရိဝုဏ်တခုလုံး ရထားသံ လွှမ်းဖုံးအပ်ရကား တူရိယာငါးမျိုးကဲ့သို့ ဖြစ်ရှိနေလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင် ရည်မှတ်ပိုင်းခြားအပ်သော အချိန်စေ့သဖြင့် ဖလသမာပတ်မှ ထတော်မူသော ကာလနှင့် သိကြားမင်း ရထားကိုပြန်နစ်ကာ နတ်ပြည်သို့ရှေးရှူ မောင်းနှင်သောကာလ ပြိုင်မိလေသည်။ သို့ရကား မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ သန္တာန်တော်၌ ဖလသမာပတ်မှ ထတော်မူသောအခါ သိကြားမင်း၏ ရထားဘီးသံကို အာရုံပြုဆင်ခြင်သော အာဝဇ္ဇန်းစိတ် ရှေးဦးစွာ ဖြစ်ရှိလေသည်။ ရထားသံကြောင့် ဖလသမာပတ်မှ ထတော်မူခြင်းမဟုတ်၊ ရည်မှတ်ပိုင်းခြားအပ်သော

၈၂

အချိန်စေ့ရောက်သောကြောင့်သာ ဖလသမာပတ်မှ ထတော်မူခြင်းဖြစ်သည်။ ဖလသမာပတ်မှ ထတော်မူချိန်နှင့် ရထားဘီးသံ ဖြစ်ပေါ်ချိန် ပြိုင်မိကြလေသည်၊ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရား၏ သန္တာန်တော်၌ ဖလသမာပတ်မှ ထတော်မူသောအခါ ရထားဘီးသံကို ဆင်ခြင်သည့် အာဝဇ္ဇန်းစိတ် ရှေးဦးစွာ ဖြစ်သည်ဟု အထူးမှတ်ယူရာ၏။ ။ဒီ-ဋ္ဌ ၂၊ မျက်နှာ ၂၉၈-မှ)။

မြတ်စွာဘုရား ပွင့်တော်မူသောအခါ နတ်ပြည်စည်ကားကြောင်း

     သိကြားမင်းသည် တဖန်ဆက်၍ (မြတ်စွာဘုရားပွင့်တော်မူသောအခါ နတ်ပြည်စည်ကားကြောင်းကို) မြတ်စွာဘုရားရှင်အား လျှောက်ထားသည်မှာ-

“မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်တို့ထက် အလျင်စောစွာ တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ ဖြစ်ကြသော နတ်တို့၏ မျက်မှောက်မှ “အရဟံဂုဏ်ရှင် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဂုဏ်ရှင် မြတ်စွာဘုရားသခင်တို့ ပွင့်တော်မူကြသောအခါ အသုရာအပေါင်းတို့ ဆုတ်ယုတ်ကြလျက် နတ်အပေါင်းတို့ ပြည့်နှက်စည်ကားကုန်၏”ဟု ဤအကြောင်းကို အကျွန်ုပ်သည် ကြားနာ သိမှတ်ခဲ့ရပါ၏။ မြတ်စွာဘုရား.. အရဟံဂုဏ်ရှင် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဂုဏ်ရှင် မြတ်စွာဘုရားသခင်သည် လောက၌ ပွင့်တော်မူသောအခါမှစ၍ အသုရာအပေါင်းတို့ ဆုတ်ယုတ်ကြလျက် နတ်အပေါင်းတို့ ပြည့်နှက်စည်ကားနေကြောင်းကို အကျွန်ုပ်ကိုယ်တိုင် မျက်မှောက်ထင်ထင် တွေ့ မြင်နေရပါပြီဘုရား။

ဂေါပကနတ်သားဝတ္ထု

မြတ်စွာဘုရား၏ ကပိလဝတ်ပြည်၌ပင်လျှင် ဘုရား, တရား, သံဃာ၌ ကြည်ညို၍ ငါးပါးသီလကို စောင့်ထိန်းလေ့ရှိသည့် ဂေါပိကာမည်သော သာကီဝင်မင်းသမီးသည် ရှိခဲ့ပါ၏၊ ထိုမင်းသမီးသည် မိန်းမဖြစ်ကြောင်းကို စက်ဆုပ်လျက် ယောက်ျားဖြစ်ကြောင်းကို ဖြည့်ကျင့်၍

၈၃

ကိုယ်ခန္ဓာပျက်ကြွေ စုတေသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောလားရာ တာဝတိံသာ နတ်ပြည်ဝယ် အကျွန်ုပ်တို့၏ သားအဖြစ်သို့ ရောက်လာပါ၏၊ ထိုတာဝတိံသာနတ်ပြည်၌လည်း ထိုနတ်သားကို “ဂေါပကနတ်သား ဂေါပကနတ်သား”ဟူ၍ ခေါ်ကြပါကုန်၏။

မြတ်စွာဘုရား.. အခြား ရဟန်းသုံးပါးတို့သည်ကား ရှင်တော်ဘုရားအထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်ကြပါလျက် ယုတ်နိမ့်သော ဂန္ဓဗ္ဗနတ် (=ကခြေသည်နတ်)မျိုး၌ ဖြစ်လာပါကုန်၏၊ ထိုနတ်တို့သည် ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ဖြင့် ကုံလုံပြည့်စုံစွာ ခံစား ပျော်ရွှင်ကြလျက် အကျွန်ုပ်တို့အား ခစားဖျော်ဖြေရန် သုဓမ္မာနတ်သဘင်သို့ လာရောက်ကြပါကုန်သည်။ အကျွန်ုပ်တို့အား ခစားဖျော်ဖြေရန် လာရောက်ကြသော ထိုနတ်တို့ကို ဂေါပကနတ်သားသည်-

“အရှင်တို့.. သင်တို့သည် အဘယ်သို့ ဉာဏ်ဦးလှည့်၍ ထိုမြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နာခဲ့ကြပါသနည်း၊ အကျွန်ုပ်သည်ကား ဘုရား, တရား, သံဃာ၌ ကြည်ညို၍ ငါးပါးသီလကို စောင့်ထိန်းလေ့ရှိသော မိန်းမငယ်ပင် ဖြစ်လင့်ကစား မိန်းမဖြစ်ကြောင်းကို စက်ဆုပ်လျက် ယောက်ျားဖြစ်ကြောင်းကို ဖြည့်ကျင့်သဖြင့် ကိုယ်ခန္ဓာပျက်ကြွေ စုတေသည်မှနောက်၌ ကောင်းသောလားရာ တာဝတိံသာ နတ်ပြည်ဝယ် နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း၏ သားအဖြစ်သို့ ရောက်လာပါ၏၊ ဤတာဝတိံသာ နတ်ပြည်၌လည်း အကျွန်ုပ်ကို “ဂေါပကနတ်သား ဂေါပကနတ်သား”ဟူ၍ ခေါ်ကြပါကုန်၏။

အရှင်တို့.. သင်တို့သည်ကား မြတ်စွာဘုရား အထံတော်၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်ခဲ့ကြပါလျက် ယုတ်နိမ့်သော ဂန္ဓဗ္ဗနတ်မျိုး၌ ဖြစ်လာရကုန်၏၊ အရှင်တို့.. တရားကျင့်ဖက်ပုဂ္ဂိုလ်ကို ယုတ်နိမ့်သော ဂန္ဓဗ္ဗနတ်မျိုး၌

၈၄

ဖြစ်နေကြသည်တို့ကို မြင်ရကုန်သော အကျွန်ုပ်တို့သည် မမြင်သင့်သော သဘောကို မြင်ရကုန်လေစွာ့တကား”-

ဟု သတိပေးစကား ပြောကြားပါသည်။ မြတ်စွာဘုရား.. ဂေါပကနတ်သားက သတိပေးစကား ပြောကြားအပ်ကုန်သော ထိုနတ်သား သုံးယောက်တို့အနက် နတ်သားနှစ်ယောက်တို့သည် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ပဌမဈာန်သတိကို ရကြလျက် ဗြဟ္မပုရောဟိတဘုံသို့ ရောက်ကြပါသည်၊ နတ်သား တယောက်သည်ကား ကာမဘုံ၌ပင် ပျော်၍ နေပါ၏”-

ဟူ၍ လျှောက်ထားလေသည်။ (သိကြားမင်း၏ လျှောက်ထားချက် မပြီးဆုံးသေးပါ)။

(ဤကား ဂေါပကနတ်သားဝတ္ထုဖြစ်သည်၊ ဤဂေါပကနတ်သားဝတ္ထု၌ အထူး မှတ်သားရန်မှာ- ဤဂေါပကနတ်သားဝတ္ထုပါ သမဏနတ်သား သုံးယောက်တို့မှာ လူ့ပြည် ရဟန်းဘဝတုန်းက စင်ကြယ်သော သီလရှိကြသူများ ဖြစ်ပါလျက် အဘယ့်ကြောင့် ယုတ်နိမ့်သော ဂန္ဓဗ္ဗနတ် (=ကခြေသည်နတ်)မျိုး၌ ဖြစ်ကြရသနည်းဟူမူ ရှေး၌ဖြစ်သော ဘဝနိကန္တိကြောင့်ဟု ဖြေဆိုရာ၏၊ ထင်ရှားစေဦးအံ့- ထိုသမဏနတ်သား သုံးဦးတို့သည် ရှေးကလည်း ထိုဂန္ဓဗ္ဗ (=ကခြေသည်)နတ်မျိုး၌ ဖြစ်ခဲ့ရပေါင်း များလှလေပြီ၊ ထို့ကြောင့် ထိုကခြေသည် နတ်ဘဝ၌ တွယ်တာ တပ်မက်သော (ဘဝနိကန္တိ) တဏှာလောဘ၏ အစွမ်းကြောင့် ထိုကခြေသည်နတ်ဘဝ (=စတုမဟာရာဇ် နတ်ဘုံ)၌ ဖြစ်ကြရလေသည်။

ဂေါပကနတ်သား သတိပေးစကား ပြောကြားသော အခဏ်း၌- ဂေါပကနတ်သားသည် ထိုသမဏနတ်သား = ကခြေသည် သုံးယောက်တို့ကို မြင်လတ်သော် “ဤကခြေသည် နတ်သားတို့သည် အလွန်လျှင် တင့်တယ်ကြ လှပကြကုန်၏၊ အဘယ်သို့သော ကုသိုလ်ကံကိုပြု၍ လာခဲ့ကြသနည်း”ဟု ဆင်ခြင် စဉ်းစားသည်ရှိသော် ရှေးဘဝက ရဟန်းများ ဖြစ်ခဲ့ကြသည်ကို မြင်လေသည်။ ထို့နောင်မှ “ရဟန်းများဖြစ်ကြလျှင် ရှိပစေ၊ သီလတို့၌ ဖြည့်ကျင့်ခဲ့သူများ ဖြစ်ခဲ့ကြ၏လော”ဟု ဆက်၍ စူးစမ်းပြန်သော် “သီလတို့၌ ပြည့်စုံစွာ ဖြည့်ကျင့်ခဲ့ကြသူများ”ဟူ၍ သိမြင်လေသည်။ “သီလတို့၌ ပြည့်စုံစွာ ဖြည့်ကျင့်ခဲ့ကြသူများ ဖြစ်ကြလျှင်

၈၅

ရှိပစေ၊ ထိုသူတို့မှာ အခြား အထက်ဖြစ်သော ဂုဏ်ကျေးဇူးများ ရှိခဲ့သလော၊ မရှိခဲ့သလော”ဟု ဆင်ခြင်ပြန်သော် “ဈာန်ရပုဂ္ဂိုလ်များ”ဟူ၍ သိမြင်လေသည်။ “ဈာန်ရပုဂ္ဂိုလ်များ ဖြစ်ကြလျှင် ရှိပစေ၊ အဘယ်အရပ်၌ နေကြသူများ ဖြစ်သနည်း”ဟု စူးစမ်းဆင်ခြင်ပြန်သော် “ငါ၏အိမ်၌ ဆွမ်းခံကိုယ်တော်များ”ဟူ၍ သိမြင်လေသည်။ သီလစင်ကြယ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့မည်သည် နတ်ပြည်ခြောက်ထပ်တို့တွင် မိမိတို့အလိုရှိရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်နိုင်ကြကုန်၏၊ ဤရဟန်းတို့သည်ကား အထက် နတ်ပြည်၌လည်း မဖြစ်ကြကုန်၊ ဈာန်ရပုဂ္ဂိုလ် တို့မည်သည် ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ ဖြစ်ကြရကုန်၏။ ဤရဟန်းတို့သည်ကား ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ မဖြစ်ကြကုန်။ ငါတမူကား ထိုရဟန်းတို့၏ အဆုံးအမ ဩဝါဒ၌ တည်ခဲ့သောကြောင့် နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း၏ရင်ခွင်၌ သားရင်းတယောက် ဖြစ်လာရ၏၊ ဤရဟန်းတို့သည်ကား ယုတ်နိမ့်သော ဂန္ဓဗ္ဗ (=ကခြေသည်)နတ်မျိုး၌ ဖြစ်ကြကုန်၏။ ဤနတ်တို့သည် အဋ္ဌိဝေဓပုဂ္ဂိုလ်များ ဖြစ်ကုန်ရကား လှိမ့်၍ လှိမ့်၍ အပြင်းအထန် ထိုးဆွရိုက်နှက်သည့်အလား ပြောကြားသင့်သော ပုဂ္ဂိုလ်များ ဖြစ်ကုန်၏”ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်ကာ “အရှင်တို့.. သင်တို့သည် အဘယ်သို့ ဉာဏ်ဦးလှည့်ကြ၍ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နာခဲ့ကြပါသနည်း” အစရှိသော စကားတို့ဖြင့် နာနာပြင်းပြင်း သတိပေးစကား ပြောကြားလေသည်။

ဤစကားရပ်၌ “အဋ္ဌိဝေဓပုဂ္ဂိုလ်များ”ဟူသော စကားနှင့်စပ်၍ အင်္ဂုတ္တရနိကာယ် စတုက္ကနိပါတ် တတိယပဏ္ဏာသက ၂-ကေသိဝဂ် ၃- ပတောဒသုတ် (အံ ၁၊ ၄၂၉-မျက်နှာ)လာ မြင်းလိမ္မာ ၄-မျိုးနှင့် ယောက်ျားလိမ္မာ ၄-မျိုးတို့ကို အကျဉ်းချုပ် မှတ်သားရာ၏-

မြင်းလိမ္မာ ၄-မျိုးဟူသည်မှာ (၁)ကြိမ်လုံးအရိပ်ကို မြင်ရုံနှင့် ထိတ်လန့်ကြောက်ရွံ့ကာ လိမ္မာသော ဆာယာဒိဋ္ဌ မြင်းလိမ္မာ, (၂) ကြိမ်လုံးအရိပ်ကို မြင်သော်လည်း မလိမ္မာသေးပဲ အမွေးကျွတ်အောင် ပုတ်ခတ် ရိုက်နှက်မှ ထိတ်လန့်ကာ လိမ္မာသော လောမဝေဓ မြင်းလိမ္မာ, (၃) ရှေ့နှစ်နည်းဖြင့် မလိမ္မာသေးပဲ အရေစုတ်အောင် ပုတ်ခတ်ရိုက်နှက် ထိုးဆွမှ ထိတ်လန့်ကာ လိမ္မာသော စမ္မဝေဓမြင်းလိမ္မာ၊ (၄) ရှေ့သုံးနည်းဖြင့် မလိမ္မာသေးပဲ အရိုးခိုက်အောင် ရိုက်နှက် ပုတ်ခတ် ထိုးဆွမှ ထိတ်လန့်ကာ လိမ္မာသော အဋ္ဌိဝေဓ မြင်းလိမ္မာ = ဤကဲ့သို့ မြင်းလိမ္မာ ၄-မျိုးရှိသကဲ့သို့-

ယောက်ျားလိမ္မာလည်း ၄-မျိုးပင်ရှိလေသည်၊ ၄-မျိုးဟူသည်မှာ (၁) “ဤမည်သော မြို့ရွာဝယ် ဤမည်သော မိန်းမ,ယောက်ျားတို့

၈၆

ဆင်းရဲဒုက္ခ ရောက်ရှိနေသည်၊ (သို့မဟုတ်) စုတိပြတ်ကြွေ သေလွန်သည်တဲ့”ဟူသော သတင်းစကား ကြားရုံမျှဖြင့် ထိတ်လန့် သံဝေဂရရှိကာ ဝိပဿနာပညာ မဂ်ပညာတို့ကို ရအောင်ကြိုးကုတ် အားထုတ်သော ယောက်ျားလိမ္မာ = ဆာယာဒိဋ္ဌပုဂ္ဂိုလ် (ပဌမ မြင်းလိမ္မာနှင့် တူ၏)၊ (၂) ပဌမနည်းဖြင့် ထိတ်လန့်သံဝေဂ မရသေးပဲ ကိုယ်တိုင်ဒိဋ္ဌ မိန်းမ,ယောက်ျား တဦးဦး ဆင်းရဲဒုက္ခ ရောက်ရှိနေသည်ကို (သို့မဟုတ်) စုတိပြတ်ကြွေ သေလွန်သည်ကို မြင်ရမှ ထိတ်လန့် သံဝေဂရရှိကာ ဝိပဿနာပညာ မဂ်ပညာတို့ကို ရအောင်ကြိုးကုတ် အားထုတ်သော ယောက်ျားလိမ္မာ = လောမဝေဓပုဂ္ဂိုလ် (ဒုတိယမြင်းလိမ္မာနှင့်တူ၏)၊ (၃) ရှေ့နှစ်နည်းဖြင့် ထိတ်လန့်သံဝေဂ မရသေးပဲ မိမိ၏ဆွေမျိုး တဦးဦး ဆင်းရဲဒုက္ခ ရောက်ရှိနေသည်ကို (သို့မဟုတ်) စုတိပြတ်ကြွေ သေလွန်သည်ကို မြင်ရမှ ထိတ်လန့်သံဝေဂရရှိကာ ဝိပဿနာပညာ မဂ်ပညာတို့ကို ရအောင်ကြိုးကုတ် အားထုတ်သော ယောက်ျားလိမ္မာ = စမ္မဝေဓပုဂ္ဂိုလ်(တတိယ မြင်းလိမ္မာနှင့်တူ၏)၊ (၄) ရှေ့သုံးနည်းဖြင့် ထိတ်လန့်သံဝေဂ မရသေးပဲ မိမိကိုယ်တိုင် ရောဂါကြီး အနာကြီး အစရှိသော ဆင်းရဲဒုက္ခတွေ့ကြုံ ခံစားရမှ ထိတ်လန့်သံဝေဂ ရရှိကာ ဝိပဿနာပညာ မဂ်ပညာတို့ကို ရအောင်ကြိုးကုတ် အားထုတ်သော ယောက်ျားလိမ္မာ = အဋ္ဌိဝေဓပုဂ္ဂိုလ် (စတုတ္ထမြင်းလိမ္မာနှင့်တူ၏) = ဤသို့ ယောက်ျားလိမ္မာ ၄-မျိုးရှိလေသည်။ (အကျယ်ကို ဖော်ပြရာပါ အင်္ဂုတ္တိုရ်ပါဠိတော် ပိဋကမြန်မာပြန် ပဌမတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၄၄၂-မှ ထုတ်ယူမှတ်သားရာ၏)၊ ဤယောက်ျားလိမ္မာ ၄-မျိုးတို့တွင် စတုတ္ထ ယောက်ျားလိမ္မာကို ရည်စူး၍ “ဤနတ်တို့သည် အဋ္ဌိဝေဓပုဂ္ဂိုလ်များ ဖြစ်ကုန်ရကား” အစရှိသည်ဖြင့် ဂေါပကနတ်သား စဉ်းစားကြံစည်ခြင်းဖြစ်လေသည်။

သိကြားမင်း လျှောက်ထားသော စကားရပ်တွင် “ထိုနတ်သား သုံးယောက်တို့အနက် နတ်သားနှစ်ယောက်တို့သည် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ပဌမဈာန်သတိကို ရကြလျက် ဗြဟ္မပုရောဟိတဘုံသို့ ရောက်ကြပါသည်”ဟူသော စကားရပ်ဝယ် အကျယ် မှတ်သားဖွယ်ကား- ဂေါပကနတ်သားက သတိပေးစကား ပြောကြားသောအခါ ကခြေသည်နတ်သား သုံးဦးတို့အနက် နတ်သားနှစ်ဦးတို့သည် “က-ကြ သီ-ကြ တီးမှုတ်ကြသော ကခြေသည်တို့မည်သည် ဆုလာဘ်တို့သာ ရသင့်ပါ၏၊ ဤဂေါပက နတ်သားသည်ကား ငါတို့ကို တွေ့မြင်ရသောအချိန်မှစ၍ ခုံလောက်အတွင်း ဆားကိုပစ်ချအပ်ဘိသကဲ့သို့ တဖျစ်ဖျစ် အပြစ်တင်စကားကိုသာ ပြောကြားနေ၏၊ ဤဖြစ်ရပ်သည် အဘယ်သို့နည်း”ဟု ဆင်ခြင်ကြသည်ရှိသော်

၈၇

ရှေးလူဖြစ်စဉ် ဘဝက မိမိတို့မှာ ရဟန်းများ ဖြစ်ခဲ့ကြသည်ကို၎င်း, စင်ကြယ်သောသီလ ရှိခဲ့ကြသည်ကို၎င်း, ဈာန်ရပုဂ္ဂိုလ်များ ဖြစ်ခဲ့ကြသည်ကို၎င်း, ထိုဂေါပက နတ်သားအလောင်း = ဂေါပိကာ သာကီဝင် မင်းသမီး၏အိမ်၌ ဆွမ်းခံကိုယ်တော်များ ဖြစ်ခဲ့ကြသည်ကို၎င်း ကောင်းစွာထင်ထင် သိမြင်ကြ၍ “စင်ကြယ်သော သီလရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့မည်သည် ကာမာဝစရ နတ်ပြည်ခြောက်ထပ်တွင် မိမိတို့နှစ်သက်ရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ကြကုန်၏၊ ဈာန်ရပုဂ္ဂိုလ်တို့မည်သည် ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ ဖြစ်ကြကုန်၏၊ ငါတို့သည်ကား အထက် နတ်ပြည်၌၎င်း, ဗြဟ္မာ့ပြည်၌၎င်း ဖြစ်ခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်ကြကုန်၊ ငါတို့၏ အဆုံးအမ ဩဝါဒ၌ တည်သောကြောင့် ဤမိန်းမငယ်သည် အထက်နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရ၏၊ ငါတို့ကား ရဟန်းများ ဖြစ်ကြကာ မြတ်စွာဘုရားရှင် အထံတော်၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးကြပါကုန်လျက် (ရှေး ဘဝနိကန္တိ တဏှာကြောင့်) ယုတ်နိမ့်သော ကခြေသည်နတ်မျိုး၌ ဖြစ်ကြရကုန်၏၊ ထို့ကြောင့် ငါတို့ကို ဤဂေါပကနတ်သားသည် ဤကဲ့သို့ နှိပ်ကွပ်စကား ပြောကြား၏”ဟူ၍ စဉ်းစားမိ သိရှိကြကာ ဂေါပကနတ်သား၏ သတိပေးစကားကို ကြားနာကြကုန်စဉ်ပင် (ထိုနတ်သားသုံးယောက်တို့အနက်) နတ်သားနှစ်ယောက်တို့သည် ပဌမဈာန် သတိကို ရရှိကြ၍ (=ပဌမဈာန်ကို ရရှိကြ၍) ထိုပဌမဈာန်ကို အခြေပါဒက ပြုကြလျက် ရုပ်နာမ်ဓမ္မ သင်္ခါရတို့ကို အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု ဆင်ခြင်သုံးသပ်ကြသဖြင့် အနာဂါမိဖိုလ်၌ (ထိုနေရာမှာပင်) တည်ကြလေကုန်၏။

ထိုအခါ ထိုနတ်သားတို့၏ လက်ရှိ တန်ခိုးသေးငယ်သော ကာမာဝစရ ကခြေသည် နတ်ခန္ဓာသည် အနာဂါမိဖိုလ်တည်းဟူသော လောကုတ္တရာ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ဆောင်ထားခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်ရကား ထိုခဏမှာပင် နတ်သက်ကြွေ စုတေ၍ (မဇ္ဈိမဖြစ်သော ပဌမဈာန်ကို ရရှိသူများ ဖြစ်သောကြောင့်) ရူပါဝစရ ပဌမဈာန်သုံးဘုံတို့တွင် ဗြဟ္မပုရောဟိတ ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်ကြလေ၏။ အထူးအားဖြင့် “ဗြဟ္မပုရောဟိတ ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်ကြလေ၏”ဟု ဆိုသော်လည်း ထိုဗြဟ္မာနှစ်ဦးတို့၏ ကိုယ်ခန္ဓာသည် အထက် ဗြဟ္မပုရောဟိတဘုံ၌ ဖြစ်သည်မဟုတ်၊ စင်စစ်သော်ကား ထိုတာဝတိံသာ နတ်ပြည် (သုဓမ္မာနတ်သဘင်)၌ပင် ရပ်တည်ကြရင်း (ကခြေသည် နတ်ခန္ဓာကိုယ်ပျောက်၍) ဗြဟ္မပုရောဟိတဗြဟ္မာ၏ ခန္ဓာကိုယ် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာလေသည်။

အခြား ကခြေသည် (သမဏ)နတ်သားတဦးသည်ကား ထိုကခြေသည် နတ်ဘဝ၌ တွယ်တာတပ်မက်သော တဏှာလောဘကို

၈၈

ပယ်ဖြတ်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်သောကြောင့် ထိုစတုမဟာရာဇ် ကာမာဝစရ ကခြေသည်နတ်ဘဝ၌ပင် ကျန်ရစ်လေတော့၏။ ။ဤကား ဂေါပကနတ်သား ဝတ္ထုနှင့်စပ်၍ မှတ်သားဖွယ် အကျယ်ကို အဋ္ဌကထာမှ ထုတ်နုတ် ပြဆိုချက်တည်း)။

     နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်းသည် ရှေး၌ ဆိုအပ်ပြီးသောအတိုင်း ဂေါပကနတ်သား၏ အကြောင်းအရာ ဝတ္ထုကို စကားပြေ (=စုဏ္ဏိယ)ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်အား လျှောက်ထားပြီးလျှင် ထိုအကြောင်းအရာကို တဖန်ထပ်၍ ဂါထာကြီး (၁၅)ဂါထာတို့ဖြင့် လျှောက်ထား၍ တဖန်ဆက်ကာ သုံးဂါထာတို့ဖြင့် ဤသာသနာနှင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးများကို၎င်း မိမိတို့သည်လည်း ထိုဗြဟ္မာနှစ်ဦးတို့ရရှိသော လောကုတ္တရာ မဂ်ဖိုလ်ကို ရရှိရန် မြတ်စွာဘုရားရှင် ထံတော်မှောက်သို့ ယခု ရောက်ရှိလာပါကြောင်းကို၎င်း မြတ်စွာဘုရားရှင်က အခွင့်ပြုတော်မူပါလျှင် အမေးပုစ္ဆာ ပြဿနာ လျှောက်ထားလိုပါကြောင်းကို၎င်း လျှောက်ထားပြန်လေသည်။ (ထိုဂါထာပါဠိနှင့် အနက်တို့ကို ပါဠိတော်နှင့် ပိဋကမြန်မာပြန်မှ ထုတ်ယူမှတ်သားကုန်ရာ၏၊ ထို၁၇-ဂါထာတို့တွင် နောက်ဆုံးလျှောက်သည့် ဂါထာကိုသာ ဖော်ပြပါတော့အံ့)-

တဿ ဓမ္မဿ ပတ္တိယာ၊ အာဂတမှာသိ မာရိသ။

ကတာဝကာသာ ဘဂဝတာ၊ ပဉှံ ပုစ္ဆေမု မာရိသ။

     မာရိသ = ဒုက္ခခပ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ (မယံ = အကျွန်ုပ်တို့သည်)။ တဿ ဓမ္မဿ = ထိုဗြဟ္မာနှစ်ဦး ရရှိသော လောကုတ္တရာ တရားထူးသို့။ ပတ္တိယာ = ရောက်ကြ ရကြပါခြင်းငှါ။ အာဂတာ = ရှင်တော်ထံမှောက် ယခု လာရောက်ကြကုန်သည်။ အမှ = ဖြစ်ပါကုန်၏။ (အာသိ အနက်မရှိ၊ စကားတန်းဆာမျှ)။ မာရိသ = ဒုက္ခခပ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ မယံ = အကျွန်ုပ်တို့သည်။ ဘဂဝတာ = ဘုန်းတော်သခင် ရှင်ပင်ဘုရားက။ ကတာဝကာသာ = ကရုဏာရှေးရှု အခွင့်ပြုအပ်ကြပါကုန်မူ။ ပဉှံ = ပြဿနာကို။

၈၉

ပုစ္ဆေမု = သံသယကင်းဝေး သိလိုရေးဖြင့် မေးလျှောက်လိုကြပါကုန်သည်ဘုရား..ဟူ၍ ပြဿနာမေးလျှောက်ရန် ခွင့်ပန် လျှောက်ထားလေ၏။

     ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ စိတ်သန္တာန်၌ “ဤသိကြားမင်းသည် ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်ပတ်လုံး စင်ကြယ်သောအကျင့်ရှိခဲ့၏။ မည်သည့်ပြဿနာကို မေးသည်ဖြစ်စေ အကြောင်းနှင့်စပ်သော ပြဿနာ (=အကျိုးဖြစ်ထွန်းမည့် ပြဿနာ)ကိုသာ မေးပေလိမ့်မည်၊ အကြောင်းနှင့် မစပ်သော ပြဿနာ (=အကျိုးမဖြစ်ထွန်းမည့် ပြဿနာ)ကို မေးလိမ့်မည်မဟုတ်၊ ထိုသိကြားမင်းမေး၍ ငါဘုရား ဖြေဆိုလတ်သော် ထိုအဖြေကို လျင်မြန်စွာပင် သိပေလိမ့်မည်”ဟူ၍ အကြံတော်ဖြစ်လေ၏။

မဃလုလင်ဝတ္ထု

(ဤ၌- “ဤသိကြားမင်းသည် ရှည်သော နေ့ညဉ့်ပတ်လုံး စင်ကြယ်သော အကျင့်ရှိခဲ့၏”ဟူသော စကားနှင့်စပ်၍ သိကြားမင်း၏ ရှည်သော အတိတ်ကာလကပင် စင်ကြယ်သော အကျင့်ရှိခဲ့ပုံကို မဃလုလင်ဝတ္ထုဖြင့် အဋ္ဌကထာ၌ ဖွင့်ပြသည့်အတိုင်း အဋ္ဌကထာလာ “မဃလုလင်ဝတ္ထု”ကို အကျဉ်းချုပ် ဖော်ပြဦးအံ့-

ဤသိကြားမင်းကား မြတ်စွာဘုရားရှင် ပွင့်တော်မမူမီ မဂဓတိုင်းဝယ် မစလရွာ၌ မဃလုလင်ဖြစ်ခဲ့သော အချိန်မှ စ၍ပင် စင်ကြယ်သော အကျင့်ရှိသူဖြစ်ခဲ့၏၊ ချဲ့ဦးအံ့- ဤသိကြားမင်းသည် ထိုမစလရွာ၌ မဃလုလင် ဖြစ်ခဲ့သောအခါ တနေ့သ၌ စောစောထ၍ ရွာအလယ်တွင် လူအပေါင်းတို့၏ ရွာမှုကိစ္စ ပြုလုပ်ရာဌာနသို့ သွားရောက်၍ မိမိရပ်တည်နေရာအရပ်ကို ခြေဖျားဖြင့်ပင် မြေမှုန်အမှိုက်သရိုက်များကို ဖယ်ရှားလျက် တလင်းစင်ကြယ် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိအောင် ပြုခဲ့လေသည်။ အခြား လူတယောက်သည် ထိုနေရာကို နှစ်သက်သဘောကျ၍ မဃလုလင် သုတ်သင် ရှင်းလင်းထားသော ထိုနေရာ၌ လာရောက်ရပ်တည်လေ၏။

မဃလုလင်သည် ထိုမျှဖြင့်ပင် သတိရ၍ ရွာအလယ်၌ ကောက်နယ်တလင်းမျှ ကျယ်ဝန်းသော အရပ်ကို သုတ်သင်၍ သဲဖြူဖြန့်ခင်းလျက် ထင်းများကို သယ်ဆောင်၍ အေးသောအခါ၌ မီးဖိုလေသည်၊

၉၀

ရွာနေသူ ကြီးကြီးငယ်ငယ် လူတို့သည် ထိုနေရာသို့ လာရောက်ကြကာ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ မီးလှုံ၍ ချမ်းသာစွာ ထိုင်နေကြလေ၏။

ထို့နောက် တနေ့သ၌ မဃလုလင်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် “ငါတို့သည် မြို့ရောက်ကြသည်ရှိသော် မင်း, မင်း၏အမတ်စသော စည်းစိမ်ရှင်တို့ကို မြင်ရကုန်၏၊ ဤအထက် ကောင်းကင်ဝယ် လှည့်လည်နေသော လဗိမာန်တို့၌ လနတ်သား နေနတ်သားတို့ ထင်ရှားရှိကြောင်း လူအပေါင်းတို့ ပြောဆိုကြ၏၊ အဘယ်အမှုကိုပြု၍ ထိုမင်း, မင်း၏အမတ် စသောသူ, လနတ်သား, နေနတ်သားတို့သည် ထိုစည်းစိမ်တို့ကို ရရှိကြကုန်သနည်း”ဟု ဆင်ခြင်စဉ်းစားမှု ဖြစ်ရှိလာ၏။ ထို့နောက်မှ မဃလုလင်သည် “တစုံတခု အခြားအမှုကိုပြု၍ ရကြလိမ့်မည်မဟုတ်၊ ဖြူစင်သော ကောင်းမှုကုသိုလ်ကို ပြု၍သာ ထိုသူတို့သည် ထိုစည်းစိမ်တို့ကို ရရှိကြသည် ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု အမှန်အတိုင်း ကြံစည်စဉ်းစားမိ၍ “ငါသည်လည်း ဤသို့သော စည်းစိမ်ကို ပေးစွမ်းနိုင်သည့် ဖြူစင်သော ကောင်းမှုကုသိုလ်ကိုသာ ပြုသင့်၏”ဟု ဆက်၍တဖန် ကြံစည်စဉ်းစားမိပြန်လေ၏။

ထိုသို့ စဉ်းစားကြံစည်ပြီးနောက် မဃလုလင်သည် စောစောထ၍ ယာဂုကို သောက်ပြီးလျှင် ပဲခွပ်, ပုဆိန်, ပေါက်တူး, တင်းပုတ် လက်နက်များကို စွဲကိုင်လျက် လမ်းလေးဆုံသို့ သွားရောက်ကာ တင်းပုတ်=သံတူကြီးဖြင့် ကျောက်ခဲများကို ထုနှက် ရိုက်ဖော် ထုတ်နုတ်၍ လမ်းဘေးအပသို့ လှိမ့်ချဖယ်ရှင်းလေ၏။ လှည်းများ ရထားများ ဝင်ရိုးနှင့် တိုက်မိမည့် သစ်ပင်များကိုလည်း ခုတ်လှည်းပယ်ရှင်းလေ၏။ မညီညွတ်သော လမ်းမြေအပြင်ကိုလည်း ညီညွတ်အောင် ပြုလုပ်လေ၏၊ လမ်းလေးဆုံ၌ တည်းခိုရန် အရိပ်မဏ္ဍပ် စရပ်ကို ပြုလုပ်တည်ဆောက်လေ၏၊ လေးထောင့်ရေကန်ကိုလည်း တူးဖော်လေ၏။ အသွားခက်သော လမ်းခရီးများ၌ တံတား နင်းကြမ်းခင်း၍ ပေးလေ၏။ ဤနည်းဖြင့် နေ့အဖို့ရာ ကုသိုလ်ကောင်းမှုကိုပြု၍ နေဝင်သောအခါမှ အိမ်သို့ပြန်လာ၏။

ထိုမဃလုလင်ကို အခြားလူတယောက်က “အမောင်မဃ.. အမောင်သည် နံနက်စောစောကပင် ရွာမှထွက်၍ ညချမ်းကာလမှ တောက ပြန်လာ၏။ အဘယ်အမှုကို အမောင်ပြုသနည်း”ဟု မေးလေလျှင် ထိုလူကို မဃလုလင်သည် “အိုမိတ်ဆွေ.. အကျွန်ုပ်သည် ဖြူစင်သော ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုပါသည်၊ နတ်ပြည်ရောက်ကြောင်း လမ်းကောင်းကို သုတ်သင် ရှင်းလင်းပါသည်”ဟု ဖြေကြားလေ၏။ တဖန်ဆက်၍

၉၁

ထိုမိတ်ဆွေလူနှင့် မဃလုလင်တို့ အပြန်အလှန် မေးကြ ဖြေကြပြန်သည်မှာ-

မိတ်ဆွေ။

။အို အမောင်မဃ.. ဖြူစင်သော ကုသိုလ်ကောင်းမှုဟူသည်မှာ အဘယ်အရာကို ခေါ်ပါသနည်း။

မဃ။

။မိတ်ဆွေ.. သင်သည် ဖြူစင်သော ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို မသိဘူးလော။

မိတ်ဆွေ။

။အိမ်း.. ငါမသိပါ။

မဃ။

။မြို့သို့ရောက်သောအခါ သင်သည် မင်း, မင်း၏အမတ်ကြီးစသော = စည်းစိမ်ရှင်ကြီးများကို မြင်ဘူးသည်မဟုတ်လော။

မိတ်ဆွေ။

။အိမ်း.. မြင်ဘူးပါ၏။

မဃ။

။ထိုမင်း, မင်း၏အမတ်ကြီးစသော = စည်းစိမ်ရှင်ကြီးများသည် ဖြူစင်သော ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုခဲ့ကြ၍ ထိုမင်းအဖြစ်, မင်း၏အမတ်ကြီး အဖြစ်စသော ရာထူးများကို ရအပ်လေသည်။ ငါသည်လည်း ဤသို့သဘောရှိသည့် မင်းစည်းစိမ် အမတ်ကြီးစည်းစိမ်မျိုး အကျိုးပေးနိုင်သည့် ကောင်းမှုကို ပြုလုပ်ပါ၏၊ သင်သည် လနတ်သား, နေနတ်သားဆိုသည်ကို ကြားဘူးပါ၏လော။

မိတ်ဆွေ။

။အိမ်း.. ကြားဘူးပါသည်။

မဃ။

။ငါသည် အဲဒီနတ်ရွာလမ်းကြောင်းကို သုတ်သင်နေပါ၏။

မိတ်ဆွေ။

။အမောင်မဃ.. ဤ သင်ယခုပြောသော ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို အမောင်တယောက်သာ ပြုကောင်းပါသလော၊ အခြားသူ တဦးတယောက်ကမူ မပြုကောင်းဘူးလော။

မဃ။

။အို မိတ်ဆွေ.. ဤကောင်းမှုကို တဦးတယောက်အားမျှ (မပြုကောင်းဘူးဟု) တားမြစ်ချက်မရှိပါ။

မိတ်ဆွေ။

။အမောင်မဃ.. ယင်းသို့ဖြစ်လျှင် နက်ဖြန်ခါ အမောင် တောသို့သွားသောအခါ ငါ့အားလည်း အသံပေးပါဦး”-

ဤကဲ့သို့ အပြန်အလှန် မေးကြ ဖြေကြ စကားအပေးအယူ ပြုကြလေသည်။ နောက်တနေ့၌ မဃလုလင်သည် ထိုမိတ်ဆွေယောက်ျားကို ခေါ်၍ တောသို့ သွားလေ၏။ ဤနည်းဖြင့် မစလရွာသား

၉၂

အားကောင်းမောင်းသန် လုလင် (၃၃) သုံးကျိပ်သုံးယောက်တို့သည် မဃလုလင်၏ အတုလိုက်ကာ ကုသိုလ်ကောင်းမှု ပြုဖော်ပြုဖက်များသာ ဖြစ်ကြလေကုန်၏။

ထိုမဃလုလင်နှင့်တကွ သုံးကျိပ်သုံးယောက်သော လူတို့သည် တူညီသော ကုသိုလ်ဆန္ဒရှိကြလျက် ကုသိုလ်ကောင်းမှုများကို ပြုလုပ်ကြကာ လှည့်လည်ကျက်စား သွားလာနေထိုင်ကြကုန်၏၊ ပြုလုပ်ကြပုံမှာ- အကြင်အရပ်သို့ သွားရောက်ကြကုန်၏၊ ထိုအရပ်၌ လမ်းခရီးကို သာယာညီညွတ်အောင် ပြုလုပ်ကြသော် တရက်တည်းဖြင့်ပင် ပြီးစီးအောင် အားစိုက်ခွန်စိုက် ပြုလုပ်ကြကုန်၏၊ ရေကန်ကို တူးဖော်ကြသော်၎င်း, စရပ်ကို ဆောက်လုပ်ကြကုန်သော်၎င်း, တံတားနင်းကြမ်းကို ဖွဲ့ချည် တည်ဆောက်ကြသော်၎င်း တရက်တည်းဖြင့်ပင် ပြီးစီးအောင် အားစိုက်ခွန်စိုက် ပြုလုပ်ကြကုန်၏။

မစလရွာစား လူယုတ်မာ၏အကြံ

ထိုအခါ ထိုလူတို့၏ နေထိုင်ရာ မစလရွာစား၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် “ငါသည် ရှေးအခါက ထိုလူများ သေအရက် သောက်စားကြကုန်သော်၎င်း, တယောက်နှင့်တယောက် ရိုက်နှက်ပုတ်ခတ် သတ်ဖြတ်ခြင်းစသော ရာဇဝတ်မှုများ ပြုလုပ်ကြသော်၎င်း အသပြာကျပ် စသည်အားဖြင့်၎င်း, ဒဏ်တပ်သော အခွန်အတုတ်အားဖြင့်၎င်း (=သေအရက်ရောင်းရ၍ အသပြာတကျပ် နှစ်ကျပ်စသည်, ထိုသူများ ရာဇဝတ်မှု ဖြစ်ပွါး၍ ဒဏ်ငွေစသည်အားဖြင့်) များစွာသောဥစ္စာကို ရရှိခဲ့၏၊ ယခုအခါ ထိုလူများ ကုသိုလ်ကောင်းမှုပြုသော အချိန်မှ အစပြု၍ ဤမျှသော အတိုးအပွါး ဥစ္စာဟူ၍ မရှိတော့ချေ။ ကိုင်း.. ထိုလူများကို မင်း၏ ရွှေနန်းတော်၌ အထင်လွဲမှား စိတ်ဝမ်းကွဲပြားအောင် ဂုံးချောစကား ပြောကြားပေတော့အံ့”ဟု အကြံအစည် ဖြစ်ရှိလေ၏။

မစလရွာစား လူယုတ်မာသည် ဤကဲ့သို့ ကြံစည်ပြီးလျှင် မဂဓမင်းထံမှောက်သို့ သွားရောက် ဆည်းကပ်၍ “မြတ်သောမင်းကြီး.. လူဆိုးသူဆိုးများကို တွေ့မြင်နေရပါသည်”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ မင်းကြီးက “အမောင်ရွာစား.. အဘယ်အရပ်၌ တွေ့မြင်ရသနည်း”ဟု မေးမြန်းလတ်သော် ရွာစား လူယုတ်မာသည် “မြတ်သောမင်းကြီး.. အကျွန်ုပ်၏ မစလ၌ တွေ့မြင်နေရပါသည်”ဟု ပြန်ကြား လျှောက်ထားလေ၏။ “အမောင်ရွာစား.. ဘယ်လို လူဆိုးသူဆိုးများ ဖြစ်ကြသနည်း”ဟု မင်းကြီးက မေးလေသော် ရွာစားလူယုတ်မာသည် “အရှင်မင်းမြတ်..

၉၃

ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်ကြသော လူဆိုးသူဆိုးများ ဖြစ်ကြပါသည်”ဟု ဂုံးတိုက်စကား လျှောက်ထားလေ၏။ တဖန်ဆက်၍ မင်းကြီးက “ယခု ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်ကြသော လူဆိုးသူဆိုးများသည် အဘယ်အမျိုးအနွယ်ရှိကြသူများ ဖြစ်သနည်း”ဟု မေး၍ ရွာစားလူယုတ်မာက “အရှင်မင်းမြတ်.. သူကြွယ်အမျိုးဇာတ် ရှိကြသူများ ဖြစ်ကြပါသည်”ဟု လျှောက်ထားလေလျှင် မင်းကြီးသည် “သူကြွယ်မျိုးဇာတ် ရှိသူတို့သည် အဘယ်အမှု ပြုနိုင်ကုန်ချိမ့်နည်း၊ မောင်မင်းသည် သိပါလျက် အဘယ်ကြောင့် ငါ့အား စောစီးစွာ မလျှောက်ထားသနည်း”ဟု မေးလေ၏။ “မြတ်သောမင်းကြီး.. အကျွန်ုပ်သည် ထိုလူဆိုးသူဆိုးများ အန္တရာယ်ပြုမည်မှ ကြောက်လန့်သောကြောင့် စောစီးစွာ မလျှောက်ထားမိပါ၊ ယခုအခါ အကျွန်ုပ်အပြစ် ပြုတော်မမူပါလင့်”ဟု လူယုတ်မာ ရွာစားက ယုံကြည်လောက်အောင် ပြောကြားလေလျှင် မင်းကြီးသည် “ဤရွာစားသည် ငါ့အား အခိုင်အမာစကား ရဲဝံ့စွာ ပြောကြား၏”ဟု ရွာစား (=သူကြီး)အား ယုံကြည်၍ “ထိုသို့ဖြစ်လျှင် ယခုပင် သွားလော့၊ သင့်ကိုယ်တိုင်ပင် ထိုလူဆိုးသူဆိုးများကို ဖမ်းဆောင်ယူခဲ့ရမည်”ဟု မိန့်ဆိုကာ စစ်သည်ဗိုလ်ပါကို အကူပေး၍ စေလွှတ်လိုက်လေ၏။

မဃလုလင်တို့အဖွဲ့ အဖမ်းခံရခြင်း

ယုတ်မာသောရွာစား (=သူကြီး)သည် မစလရွာသို့ ပြန်သွား၍ တနေ့ပတ်လုံး တောအရပ်၌ ကုသိုလ်မှု ပြုလုပ်ကြပြီးလျှင် ညစာစားပြီးနောက် ရွာ၏အလယ်၌ စည်းဝေးထိုင်နေကြ၍ “နက်ဖြန်ခါ အဘယ်ကောင်းမှုကို ငါတို့ ပြုကြရပါမည်နည်း၊ လမ်းခရီးကိုတည်း ညီညွတ်အောင် ပြုလုပ်ကြရမည်လော၊ ရေကန်ကိုတည်း တူးကြရမည်လော၊ တံတား နင်းကြမ်းကိုတည်း ဖွဲ့ချည်တည်ဆောက်ကြရမည်လော”ဟု တိုင်ပင် ဆွေးနွေးနေကြသည်သာဖြစ်သော ထိုမဃလုလင် အမှူးပြုသည့် သုံးကျိပ်သုံးဦးသော လူတို့ကို ဝိုင်းရံ၍ “မလှုပ်ကြနှင့်၊ မင်း၏အာဏာဖြစ်သည်”ဟု ပြောဆိုကာ ဖမ်းဆီးတုပ်နှောင်၍ မင်းထံသို့ ခေါ်ဆောင်သွားလေ၏။

ထိုအခါ ထိုလုလင်တို့၏ အိမ်ရှင်မိန်းမတို့သည် “မယ်မင်းတို့၏ အရှင်သခင် လင်ယောက်ျားတို့ကို ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်ကြသည့် လူဆိုးသူဆိုးများဟု ဖမ်းဆီးတုပ်နှောင် ခေါ်ဆောင်သွားအပ်ကုန်ပြီ”ဟူသော သတင်းစကားကို ကြားသိကြ၍ “အလွန်ကြာမြင့်စွာကပင် လိမ်လည် ကောက်ကျစ်သူများ ဖြစ်ကြလေသည်။ ထိုမောင်တို့သည်

၉၄

‘ကုသိုလ်ကောင်းမှု ငါတို့ပြုကြသည်’ဟု လိမ်လည်လှည့်ဖျား ပြောကြားကြကာ နေ့စဉ်နေ့စဉ် တော၌သာ နေထိုင်ကြကုန်၏၊ အလုံးစုံသော အိမ်မှုကိစ္စများ ပျက်ပြား ဆုတ်ယုတ်ခဲ့ကုန်၏၊ အိမ်၌ တစုံတရာသော အကျိုးမျှ တိုးတက်ခြင်း မရှိချေ။ (သို့ရကား) တုပ်နှောင် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည်မှာ လွန်စွာ ကောင်းလှ၏၊ ဖမ်းဆီးအပ်ကုန်သည်မှာ လွန်စွာကောင်းလှ၏။ (ချည်တုပ်နှောင် ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခံရတာပဲ ကောင်းတယ်)”ဟု အပြစ်တင်စကား ပြောကြားကြကုန်၏။

ဆင်ကိုအနင်းခိုင်း၍ သတ်ရန်စီမံခြင်း

လူယုတ်မာရွာစား (=သူကြီး)သည်လည်း ထိုမဃလုလင်တို့အဖွဲ့ကို ဖမ်းဆောင်၍ မင်းကြီးအား ပြသလေ၏။ မင်းကြီးသည် မစူးစမ်း မဆင်ခြင်ပဲသာလျှင် “ဆင်ကို အနင်းခိုင်း၍ ထိုသူများကို သတ်စေကုန်လော့”ဟု အမိန့်ချမှတ်လေသည်။ ထိုမဃလုလင်အဖွဲ့ကို ဆင်ဖြင့်နင်းသတ်မည့် နေရာသို့ ခေါ်ဆောင်အပ်လေလျှင် မဃလုလင်သည် ကျန်သော လုလင်တို့ကို “အမောင်တို့.. ငါ့စကားကို လိုက်နာနိုင်ကြပါမည်လော”ဟု မေးမြန်းလေ၏။ ကျန်သောလုလင်တို့က “အမောင်မဃ.. မောင့်စကားကို လိုက်နာကြစဉ်ပင် ဤယခု သေဘေးသို့ ငါတို့ ရောက်ခဲ့ကြရပြီ၊ ဤသို့ပင် ဖြစ်သော်လည်း မောင့်စကားကို လိုက်နာမြဲ လိုက်နာကြပါကုန်အံ့၊ အိုအမောင်မဃ.. အမောင်ပြောပါလော့၊ အဘယ်အမှုကို ကျွန်ုပ်တို့ ပြုကြရမည်နည်း”ဟု ပြောဆိုကြလေလျှင် မဃလုလင် သည် “အိုအမောင်တို့.. ဤသံသရာဝဋ်အတွင်းဝယ် ကျင်လည်ကုန်သောသူတို့ အဖို့အရာ ဤကဲ့သို့ ဘေးရောက်ကြမြဲ ဓမ္မတာ ဖြစ်ပါသည်၊ အမောင်တို့သည် (ထိုလူယုတ်မာရွာစား (=သူကြီး)ပြောသည့်အတိုင်း) ခိုးသူတို့ ဧကန်စင်စစ် ဖြစ်ကြသလော”ဟု မေးမြန်းလေ၏။ ကျန်သော လုလင်တို့က “ငါတို့သည် ခိုးသူတို့ မဟုတ်ကြပါကုန်”ဟု ပြန်ကြားပြောဆိုကြလေလျှင် မဃလုလင်သည် “အမောင်တို့.. သစ္စာဆိုမှုပြုခြင်းသည် ဤလောကကြီး၏ မှီခိုရာကြီးဖြစ်ပါသည်၊ ထို့ကြောင့် အမောင်တို့အားလုံးပင် “အကယ်၍ အကျွန်ုပ်တို့သည် (ရွာစားသူကြီး ပြောသည့်အတိုင်း) ခိုးသူတို့မှန်ကြပါလျှင် ဆင်တော်သည် ငါတို့ကို နင်းပါစေသတည်း၊ အကယ်၍ ခိုးသူတို့ မဟုတ်သည်မှန်ပါမူ ဆင်တော်သည် မနင်းပါစေသတည်း”ဟု သစ္စာဆိုမှုကို ပြုကြလော့”ဟူ၍ အကြံပေးစကား ပြောကြားလေ၏။

ထိုသုံးကျိပ်သုံးယောက်သော လုလင်တို့သည် မဃလုလင် ပြောကြားသည့်အတိုင်း သစ္စာဆိုမှု ပြုကြလေလျှင် ဆင်တော်သည် နင်းဖို့ရန်ဝေးစွာ့

၉၅

မဃလုလင်တို့အဖွဲ့အနီးသို့ ကပ်ရောက်ရန်ပင် မစွမ်းနိုင်ပဲ ကြောက်ရွံ့သောအသံကို ဟစ်အော်လျက် တိမ်းရှောင် ထွက်ပြေးလေ၏။ နောက်တဖန် ဆင်တော်ကို သံချွန်တပ်သော နားရင်းတုတ်, မှိန်း, ချွန်းတို့ဖြင့် ထိုးဆွထိန်းအုပ် တဖန်ကပ်ရောက်ရန် ပြုလုပ်ကြသော်လည်း မဃလုလင်တို့အဖွဲ့အနီးသို့ ကပ်ရောက်စေရန် မင်းချင်းဆင်ထိန်းများ မတတ်နိုင်ပဲ ရှိကြလေ၏။

“ဆင်တော်ကို မဃလုလင်တို့အဖွဲ့အနီးသို့ ကပ်ရောက်စေရန် မတတ်နိုင်ကြပါကုန်”ဟု မင်းချင်းတို့က မင်းကြီးအား လျှောက်ထားကြလေလျှင် မင်းကြီးသည် “ထိုသို့ဖြစ်လျှင် ထိုသူများ၏အထက်၌ ဖျာဖြင့်အုပ်ဖုံး၍ ဆင်တော်ကို နင်းစေကြရမည်”ဟု မိန့်ပြန်လေ၏။ မင်းကြီး၏ အမိန့်အတိုင်း မဃလုလင်တို့အထက်၌ ဖျာကို အုပ်ဖုံးအပ်လေသော် ဆင်တော်သည် ရှေးကထက် နှစ်ဆတိုး၍ ကြောက်ရွံ့သောအသံကို ဟစ်အော်လျက် တိမ်းရှောင်ထွက်ပြေးလေ၏။

မင်းကြီးအမြင်မှန်ရ၍ မဃလုလင်တို့အဖွဲ့ကို ရွာစားခန့်အပ်ကာ ဆုလာဘ်များစွာ ပေးခြင်း

မင်းကြီးသည် ထိုအကြောင်းကို ကြားသိ၍ ဂုံးချောသမား လူယုတ်မာရွာစား (=သူကြီး)ကို ရှေ့တော်သို့ အခေါ်ခိုင်းပြီးလျှင်“အမောင်ရွာစား.. ဆင်တော်က ထိုသူများကို မနင်းလို ဆိုပါတကား”ဟု မိန့်ကြားလေ၏။ ဂုံးချောသမား လူယုတ်မာ ရွာစား (=သူကြီး)က“မှန်ပါသည် အရှင်မင်းကြီး.. ထိုသူတို့အနက် အကြီးအကဲဖြစ်သူ (မဃ)လုလင်သည် ဆင်မနင်းဝံ့သော မန္တန်ကို တတ်သိသူဖြစ်ပါသည်၊ ဤယခု ဆင်တော် မနင်းဝံ့ခြင်းသည် မန္တာန်၏ အာနုဘော်ဖြစ်ပါသည်”ဟု လျှောက်ထားလေလျှင် မင်းကြီးသည် မဃလုလင်ကို ရှေ့တော်သို့ခေါ်စေ၍ “အမောင့်အား ဆင်မနင်းဝံ့သော မန္တာန်ရှိသတဲ့၊ မှန်သလား”ဟု မေးလေ၏။

ထိုအခါ မဃလုလင်က “အရှင်မင်းမြတ်.. အကျွန်ုပ်မှာ ဆင်မနင်းဝံ့သော မန္တာန်မရှိပါ၊ စင်စစ်သော်ကား အကျွန်ုပ်တို့သည် ‘အကယ်၍ ငါတို့သည် မင်းကြီး၏ရန်သူ လူဆိုးသူဆိုးများ ဖြစ်ကြပါလျှင် ဆင်တော်သည် နင်းပါစေသတည်း၊ မင်းကြီး၏ရန်သူ လူဆိုးသူဆိုးများ မဟုတ်ကြသည် မှန်ပါလျှင် ဆင်တော်သည် မနင်းပါစေသတည်း’ဟု သစ္စာဆိုမှုကို ပြုကြပါသည်၊ ဤယခု ဆင်တော်မနင်းခြင်းသည် သစ္စာဆိုမှု၏ အာနုဘော်ဖြစ်ပါသည်”ဟု လျှောက်ဆိုလေ၏။ ထိုအခါ မင်းကြီးက “ အမောင်မဃ.. အမောင်တို့သည် အဘယ်အမှုကို ပြုကြကုန်သနည်း”ဟု

၉၆

မေးလေလျှင် မဃလုလင်သည် “အရှင်မင်းမြတ်.. အကျွန်ုပ်တို့သည် မညီညွတ်သော ခရီးကို ညီညွတ်အောင် ပြုလုပ်ကြပါသည်၊ လမ်းလေးဆုံ၌ လူသူလေးပါး နားနေအပန်းဖြေရန် စရပ်ကို တည်ဆောက်ကြပါသည်၊ ရေကန်ကို တူးကြပါသည်၊ တံတားနင်းကြမ်းကို ဖွဲ့ချည် တည်ဆောက်ကြပါသည်၊ ဤသို့သဘောရှိသော ကောင်းမှုကုသိုလ်များကို ပြုကြကာ လှည့်လည်ကျက်စား သွားလာနေထိုင်ကြပါသည်”ဟူ၍ အကျယ်တဝင့် ပြန်ကြားလျှောက်ထားလေ၏။

“အမောင်မဃ.. အမောင်တို့ကို ဤရွာစား (=သူကြီး)က အဘယ့်ကြောင့် ဂုံးချောစကား ပြောကြားသနည်း”ဟု မင်းကြီးက မေးလေလျှင် မဃလုလင်သည် “အရှင်မင်းကြီး.. ဤရွာစား (=သူကြီး)သည် အကျွန်ုပ်တို့ မူးယစ်သောက်စား ပျော်ပါးမေ့လျော့နေသောအခါ ဤမည်ဤမည်သော ဥစ္စာများကို ရပါသည်၊ အကျွန်ုပ်တို့ ယခုကဲ့သို့ မမေ့မလျော့သောအခါ ထိုဥစ္စာများကို ရရှိမှု အလျှင်းပင် မရှိတော့ပါ၍ ဤအကြောင်းကြောင့် ဂုံးချောစကား ပြောကြားပါသည်”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။

ထိုအခါ မင်းကြီးသည် မဃလုလင်ကို “အမောင်မဃ.. ဤဆင်တော်သည် တိရစ္ဆာန်ပင် ဖြစ်လင့်ကစား အမောင်တို့၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို သိပေ၏၊ ငါတမူကား လူသားစင်စစ် ဖြစ်ပါလျက်လည်း အမောင်တို့၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို မသိခဲ့ချေ၊ အမောင်တို့၏ နေထိုင်ရာ မစလရွာကို အမောင်တို့အားပင် တဖန်ရုပ်သိမ်းမှုမပြုပဲ အပိုင်စား ပေးသနားပါ၏။ ဤဆင်တော်သည်လည်း အမောင်တို့၏ဆင်ပင်ဖြစ်စေ၊ ဂုံးချောသမား ရွာစား သူကြီးဟောင်းသည်လည်း အမောင်တို့၏ပင် ကျွန်ဖြစ်စေ၊ ဤအခါမှစ၍ ငါ့အတွက်လည်း ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုလုပ်ကြပါ”ဟု ပြောဆို၍ ဥစ္စာများစွာကို ဆုလာဘ်အဖြစ် ပေးအပ်ကာ မဃလုလင် တဖွဲ့လုံးကို လွှတ်လိုက်လေ၏။

ထိုမဃလုလင်တို့ အဖွဲ့သားများသည် မင်းကြီးပေးလိုက်သော ဥစ္စာကို ယူခဲ့ကြ၍ တယောက်တလှည့်စီ ဆင်ကိုစီးကြကာ သွားကြကုန်စဉ် “အမောင်တို့.. ကုသိုလ်ကောင်းမှုမည်သည်ကို လာလတ္တံ့သော အနာဂတ်ဘဝအတွက် ပြုလုပ်အပ်ပေ၏၊ ငါတို့အဖို့မှာမူ ရေအတွင်း၌ ကြာညိုပန်းပွင့်သကဲ့သို့ ဤယခုဘဝကိုယ်အဖြစ်၌ပင် ကောင်းကျိုးကို ပေးခဲ့လေပြီ၊ ယခုအခါ ရှေးကထက်တိုး ဆတပိုးလျှင် ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုကြကုန်စို့”ဟု တိုင်ပင်စကား ပြောကြားကြကုန်၏။ တဖန်ဆက်၍

၉၇

“အဘယ်သို့သော ကုသိုလ်ကောင်းမှု ပြုကြမည်နည်း”ဟူ၍ ဆွေးနွေး တိုင်ပင်ကြပြန်လေလျှင် “လမ်းလေးဆုံ၌ အခိုင်အမာ ထာဝရပြု၍ လူများအပေါင်း၏ အပန်းဖြေစရပ်ကြီးတဆောင် ဆောက်လုပ်ကြကုန်အံ့၊ အထူးအားဖြင့်ကား ငါတို့၏ အိမ့်ရှင်မများနှင့် ကုသိုလ်ကောင်းမှု အဖို့ရေစက်မပါအောင် ဆောက်လုပ်ကြကုန်အံ့၊ မှန်ပါပေသည်- ငါတို့ကို “လူဆိုးသူဆိုးများ”ဟု ပြောဆိုကာ မတရား ဖမ်းဆောင်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ငါတို့၏ အိမ့်ရှင်မိန်းမများတွင် တယောက်မျှလည်း လွတ်မြောက်ဖို့ရန် အကြံအစည်ကိုမျှ မပြုကြပဲ “ကောင်းစွာ ဖွဲ့နှောင်အပ်ကုန်ပြီ၊ ကောင်းစွာ ဖမ်းဆီးအပ်ကုန်ပြီ = အဖွဲ့အနှောင် ခံကြရဒါပဲ ကောင်းတယ်၊ အဖမ်းအဆီး ခံကြရဒါပဲ ကောင်းတယ်”ဟု ဝမ်းမြောက်စကား ပြောကြား ထကြွခဲ့ကြလေကုန်ပြီ၊ သို့ရကား ထိုအိမ့်ရှင်မိန်းမများအား ကုသိုလ်ကောင်းမှု အဖို့ဝေစုကို မပေးကြစတမ်း”ဟု သဘောတူ တိုင်ပင်ဆုံးဖြတ်ကြလေကုန်၏။

အပန်းဖြေစရပ်ကြီး ဆောက်လုပ်ကြခြင်း

ထိုသုံးကျိပ်လေးဦးသော “မဃလုလင်” အဖွဲ့သားတို့သည် မိမိတို့၏အိမ်များသို့ ရောက်ရှိကြလေသော် ဆင်တော်အား နေ့စဉ်နေ့စဉ် ထမင်းတလုပ်စီ မြက်တဆုပ်စီ ပေးကြလေ၏၊ ထိုထမင်းတလုပ်စီ မြက်တဆုပ်စီသည် ဆင်တော်အတွက် ဝမ်းပြည့်အောင် လုံလောက်လေသည်။ ထို“မဃလုလင်” အဖွဲ့သားတို့သည် တောသို့ဝင်၍ သစ်ပင်တို့ကို ခုတ်လှဲကြကုန်၏၊ ခုတ်ပြီး ခုတ်ပြီးတိုင်းသော သစ်ပင်များကို ဆင်တော်သည် ဆွဲ၍ လှည်းလမ်းအနီး၌ ချထားလေ၏။ ထို“မဃလုလင်” အဖွဲ့သားတို့သည် သစ်ပင်များကို ရွေကြ၍ အပန်းဖြေစရပ်ကြီး တည်ဆောက်မှုကို စတင်အားထုတ်ကြလေကုန်၏။

မဃလုလင်၏အိမ်၌ မသူဇာ, မသုဓမ္မာ, မစိတ္တာ, မနန္ဒာဟူ၍ မယားလေးယောက်တို့ ရှိကြလေသည်။ ထိုလေးယောက်တို့အနက် သုဓမ္မာသည် လက်သမားဆရာကြီးကို “အိုဖခင်.. ဤကိုမဃတို့ သူငယ်ချင်း သုံးကျိပ်လေးဦးတို့သည် နံနက်စောစောပင် တောသို့သွားကြ၍ ညချမ်းကာလမှ အိမ်သို့ ပြန်လာကြပါသည်၊ အဘယ်အမှုကို ပြုကြပါသနည်း”ဟု မေးမြန်းလေ၏။ လက်သမား ဆရာကြီးက “အမိ.. မဃလုလင်တို့ သူငယ်ချင်း သုံးကျိပ်လေးဦးတို့သည် အပန်းဖြေစရပ်ကြီး ဆောက်လုပ်နေကြပါသည်”ဟု ပြောလေလျှင် သုဓမ္မာသည်“အိုဖခင်.. ကျွန်တော်မအားလည်း အပန်းဖြေစရပ်ကြီးအတွက် ကုသိုလ်ကောင်းမှု

၉၈

အဖို့အစုပါအောင် ပြုလုပ်ပေးပါလော့”ဟူ၍ တောင်းပန်စကား ပြောကြားလေ၏။ ထိုအခါ လက်သမားဆရာကြီးက “အိုအမိ.. ‘အိမ့်ရှင်မိန်းမတို့နှင့် ကုသိုလ်ကောင်းမှု အဖို့ရေစက်မပါအောင် ဆောက်လုပ်ကြမည်’ဟု ထိုမဃတို့ အဖွဲ့သားများက ပြောကြားကြပါသည်”ဟု ဆိုလေလျှင် သုဓမ္မာအိမ့်ရှင်မသည် လက်သမားဆရာကြီးအား အသပြာရှစ်ကျပ် လက်ဆောင်တံစိုးပေး၍ “အိုဖခင်.. တနည်းနည်းဖြင့် ကျွန်တော်မအတွက် ကုသိုလ်ကောင်းမှု အဖို့ရေစက်ပါအောင် ပြုလုပ်ပေးပါလော့”ဟု တောင်းပန်စကား ပြောကြားလေ၏။

လက်သမားဆရာကြီးသည် “ကောင်းပြီ အမိ..”ဟု ပြောဆို၍ အလျင်လက်ဦး ပဲခွပ် = ဓားမ, ပုဆိန်များကိုယူဆောင်လျက် ရွာအလယ်၌ ရပ်တည်ကာ “အမောင်တို့ အသို့နည်း = ဘယ့်နှယ်လဲ၊ ယနေ့ယခု အချိန်၌သော်လည်း ရွာမှ မထွက်ကြသေးဘူးလော”ဟု ကျယ်လောင်ဟစ်အော် နှိုးဆော်သောအသံကိုပြု၍ “အားလုံးသော အဖွဲ့သားများ ခရီးသို့ တက်ရောက်ကြပြီ”ဟု သိရှိလတ်သော် “အမောင်တို့.. သင်တို့သည် သွားနှင့်ကြဦးလော့၊ ငါ့အဖို့ရာ နှောင့်နှေးဖွယ်ရာ ကိစ္စတခု ရှိနေပါသည်”ဟု ပြောဆိုကာ ထိုအဖွဲ့သား သုံးကျိပ်လေးယောက်တို့ကို ရှေ့ကသွားနှင့်အောင် ပြုလုပ်၍ မိမိကမူ အခြားခရီးတခုသို့ သွား၍ အထွတ်ပြုလုပ်ရန် သင့်လျောက်ပတ်သော (=ပိန္နဲတိုင်ပြုလုပ်ရန် သင့်လျော်သော) သစ်ပင်ကို ခုတ်လှဲကာ ရွေ၍ ချောပြေအောင် ပြုလုပ်ပြီးလျှင် ရွာသို့ယူဆောင်ခဲ့၍ သုဓမ္မာအိမ့်ရှင်မ၏အိမ်၌ “ကျွန်ုပ်က ‘ပေးလိုက်ပါ’ဟု ပြောဆိုသောနေ့၌ အိမ်မှထုတ်၍ ပေးလိုက်လော့”ဟု ပြောဆိုမှာတမ်း၍ ထားခဲ့လေ၏။

ထို့နောက် သစ်အဆောက်အဦများ စုဆောင်းခြင်းကိစ္စ ပြီးစီးလတ်သော် မြေတွင်းဝန်းခြင်း မြေသုတ်သင်ခြင်း အမှုမှစ၍ အကျည်ဖွဲ့ခြင်း = အောက်အခြေခံ အုတ်ခုံတည်ဆောက်ခြင်း, သည်တိုင်စိုက်ထူခြင်း, ထုပ်လျောက်တင်ခြင်း, (အထွတ်တင်သည့်အခါ တက်ရောက်ဖွယ်ရာ) ငြမ်းဖွဲ့ခြင်း အမှုများကို ပြုလုပ်ပြီးစီးလတ်လျှင် လက်သမားဆရာကြီးသည် အထွတ်တင်စရာငြမ်း၌ ထိုင်၍ အရပ်လေးမျက်နှာတို့မှ အခြင်ယနယ်များကို ချီမလျက် “အမောင်တို့.. ငါတို့ တခုမေ့နေသည့်အရာရှိ၏”ဟု စကားစ-လိုက်လေ၏။ အဖွဲ့သားတို့က “အို လက်သမားဆရာကြီး.. အဘယ်အရာကို မေ့နေပါသနည်း၊ သင်ဆရာကြီးသည် အလုံးစုံကိုပင် မေ့လျော့ဘိ၏”ဟု အပြစ်တင်စကား

၉၉

ပြောကြားကြလေလျှင် လက်သမားဆရာကြီးသည် (ထိုသူတို့ အပြစ်တင်ချက်ကို လျစ်လျူရှု၍) “အမောင်တို့.. ဤအခြင်ယနယ်များသည် အဘယ်၌ သွားရောက်ပေါင်းစု တည်ကြမည်နည်း၊ အခြင်ယနယ်များ ပေါင်းစု၍ တည်နေရာအတွက် (=ပိန္နဲတိုင်)မည်သည်ကို ရမှသင့်မည်”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ “အိုလက်သမားဆရာကြီး.. ယခုအချိန်ကျမှ အဘယ်က ရနိုင်မည်နည်း”ဟု ပြောကြလေလျှင် လက်သမားဆရာကြီးသည် “အမျိုးတို့၏အိမ်၌ ရနိုင်ဖွယ်ရာရှိပါ၏၊ အိမ်ပေါက်စေ့ လှည့်လည်၍ မေးမြန်းကြပါလော့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။

မဃလုလင် အဖွဲ့သားတို့သည် ရွာတွင်းသို့ဝင်၍ မေးမြန်းကြလေသော် သုဓမ္မာအမျိုးသမီးအိမ်ဝ၌ ရပ်တည်ကြ၍ “ဤအိမ်၌ အထွတ်ပြုရန် သစ်သားရှိသလော”ဟု မေးကြလေကုန်၏။ သုဓမ္မာအမျိုးသမီးက “ရှိပါသည်”ဟု ဆိုလေလျှင် မဃလုလင် အဖွဲ့သားတို့သည် “ယခု အဖိုးကို ယူပါလော့”ဟု ပြောဆိုကြလေ၏။ “တန်ဖိုးကို မယူလိုပါ၊ အကယ်၍ ကျွန်တော်မအတွက်တာ ကုသိုလ်ကောင်းမှု အဖို့ဝေစုကို ပြုကြပါလျှင် ဤအထွတ်ပြုရန် သစ်သားကို ပေးပါမည်”ဟု ဆိုလေလျှင် မဃလုလင်အဖွဲ့သားတို့သည် “အမောင်တို့.. လာကြလော့၊ မာတုဂါမအားတော့ ဘယ်လိုနည်းဖြင့်မှ အဖို့ဝေစုကို မပြုနိုင်ကုန်၊ တောသို့ သွားရောက်၍ အထွတ်ပြုလောက်သော သစ်ပင်ကို ခုတ်လှဲကုန်အံ့”ဟု ပြောဆိုကြကာ ရွာမှ ထွက်ခဲ့ကြကုန်၏။

ထိုအခါ လက်သမားဆရာကြီးက “အမောင်တို့.. အသို့နည်း = ဘယ့်နှယ်လဲ၊ အထွတ်ပြုရန် သစ်သားကို မရခဲ့ဘူးလော”ဟု မေးလေလျှင် မဃလုလင် အဖွဲ့သားတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ပြန်ကြား ပြောဆိုကြလေကုန်၏။ လက်သမားဆရာကြီးသည် အထွတ်တင်ရန် (ဖွဲ့ချည်ထားသည့်) ငြမ်း၌ ထိုင်နေရင်းကပင် ကောင်းကင်ကို မော်ကြည့်၍ “အို အမောင်တို့.. ယနေ့ နက္ခတ်အချိန် အလွန်ကောင်းလှပါသည်။ ဤနက္ခတ်အချိန်မျိုးကို နောက်တနှစ်ကျော်မှ ရနိုင်ပါသည်၊ အမောင်တို့သည်လည်း သစ်အဆောက်အဦများကို ဆင်းဆင်းရဲရဲ ဆောင်ယူအပ်ခဲ့ကုန်ပြီ၊ ထိုသစ်အဆောက်အဦများသည် တနှစ်လုံးလုံး ထားခဲ့လျှင် ဤနေရာ၌ပင် ပုပ်၍ ဆွေး၍ သွားကြပေလိမ့်မည်။ နတ်ပြည်၌ဖြစ်သောအခါဝယ် ထိုသုဓမ္မာ အမျိုးသမီးအတွက်လည်း တထောင့်တကွေးက ဗိမာန်စရပ် ဖြစ်ပါစေ၊ ထိုသုဓမ္မာ အမျိုးသမီးအိမ်က အထွတ်သစ်ကိုပင် ယူဆောင်ခဲ့ကြပါကုန်လော့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။

၁၀၀

သုဓမ္မာအမျိုးသမီးသည်လည်း ထိုမဃလုလင်အဖွဲ့သားတို့ တဖန်ပြန်၍ မလာကြမီပင် အထွတ်၏ အောက်အပြင်၌ “ဤစရပ်သည် သုဓမ္မာစရပ်မည်၏”ဟု အက္ခရာကမ္ဗည်းတို့ကို ထွင်းစေပြီးလျှင် ထိုနေရာကို အဝတ်အသစ်ဖြင့် ရစ်ပတ်ဖုံးအုပ်၍ ထားနှင့်လေ၏။ စရပ်ဆောက်လုပ်သောသူတို့သည် လာကြ၍ “အို သုဓမ္မာ.. အထွတ်ကို ယူဆောင်ခဲ့ပါလော့၊ ဖြစ်လိုရာရာ ဖြစ်ပါစေတော့၊ သင့်အားလည်း ကုသိုလ်ကောင်းမှုအဖို့ရအောင် ပြုကြကုန်အံ့”ဟူ၍ ပြောဆိုကြလေ၏။ သုဓမ္မာ အမျိုးသမီးသည် အထွတ်သစ်သားကို အိမ်မှထုတ်ဆောင်၍ “အမောင်တို့.. အခြင်ယနယ် ရှစ်လုံးဖြစ်စေ တဆယ့်ခြောက်လုံးဖြစ်စေ တင်၍မပြီးသေးမီ ဤအဝတ်ကို မဖြေကြပါကုန်လင့်”ဟု မှာတမ်းပြောဆို၍ ပေးလိုက်လေ၏။

ထိုစရပ်ဆောက်လုပ်သော သူတို့သည် “ကောင်းပြီ”ဟု ဝန်ခံကြ၍ ယူဆောင်သွားကြပြီးလျှင် အခြင်ယနယ်တို့ကို တင်ပြီးမှ အုပ်ထားသောအဝတ်ကို ဖြေကြလေကုန်၏။ မျက်စိအမြင်စူးရှသော ရွာကြီးသား လူတယောက်သည် အထက်သို့မော်၍ ကြည့်ရှုလတ်သော် အက္ခရာကမ္ဗည်းတို့ကို မြင်လတ်၍ “အမောင်တို့.. ဤအရာကား အဘယ်နည်း = ဘာနည်း”ဟု ပြောဆို၍ စာဖတ်တတ်သူ လူတယောက်ကို ခေါ်ပြလေ၏။ ထိုစာဖတ်တတ်သူသည် “ဤစရပ်သည် သုဓမ္မာစရပ်မည်၏”ဟု ပြန်ကြားပြောဆိုလေ၏။

ထိုအခါ မဃလုလင်တို့ အဖွဲ့သားများသည် “အမောင်တို့.. ထိုအထွတ်ကို ဖယ်ရှားကြလော့၊ ငါတို့သည် အစမှစ၍ စရပ်ကို ဆောက်လုပ်ကြပါလျက် အမည်မျှကိုလည်း မရကြကုန်၊ ဤသုဓမ္မာအမျိုးသမီးသည် တတောင်မျှလောက်သော အထွတ်သစ်သားဖြင့် စရပ်တဆောင်လုံးကို မိမိအမည်ဖြင့် (ခေါ်တွင်ရအောင်) ပြုလုပ်စေ၏”ဟု ကျယ်လောင်စွာ ဟစ်အော် ပြောဆိုကြလေကုန်၏။ လက်သမားဆရာကြီးသည် ထိုလူတို့ ကျယ်လောင်စွာ ဟစ်အော် ပြောဆိုနေကြကုန်စဉ်ပင် အခြင်ယနယ်တို့ကိုသွင်း၍ မယ်န (=ပရစ်)များကို အပြီးရိုက်နက်ကာ စရပ်ကြီး ဆောက်လုပ်မှုကို ပြီးဆုံးစေလေ၏။

မဃလုလင်အဖွဲ့သားများသည် ဆောက်လုပ်ပြီးသော အပန်းဖြေစရပ်ကြီးကို သုံးပုံသုံးပိုင်း ခွဲခြားကန့်သတ်မှု ပြုကြကုန်၏- (၁) တပုံတစု၌ မင်းအစိုးရများ နေထိုင်ရာအရပ်ကို ပြုကြကုန်၏၊

၁၀၁

(၂) တပုံတစု၌ ဆင်းရဲသားများ နေထိုင်ရာအရပ်ကို ပြုကြကုန်၏။ (၃) တပုံတစု၌ မမာမကျန်းသူများ နေထိုင်ရာအရပ်ကို ပြုကြကုန်၏။

စရပ်ကြီး၌ တာဝန်အသီးသီး ခွဲထားပုံ

အဖွဲ့သား သုံးကျိပ် သုံးယောက်တို့သည် ပျဉ်ချပ်အခင်း သုံးဆယ့်သုံးခုတို့ကို ခင်းထားကြ၍ မင်းကြီးပေးလိုက်သော ဆင်အား “အမောင်ဆင်တော်.. ဧည့်သည်သည် လာရောက်၍ အကြင်သူ၏ ပျဉ်ချပ်အခင်း၌ ထိုင်နေ၏၊ ထိုဧည့်သည်ကို ခေါ်ဆောင်၍ ပျဉ်ချပ်အခင်းရှင်၏ အိမ်သို့သာ ပို့ပါလော့၊ ထိုဧည့်သည်တော်၏အတွက် ခြေဆုပ်လက်နယ်ပြုမှု ခဲဖွယ်ဘောဇဉ် ကျွေးမွေးမှု အိပ်ရာနေရာ ပေးမှုတည်းဟူသော အလုံးစုံသော ဧည့်ဝတ်များသည် ပျဉ်ချပ်ရှင်၏သာ တာဝန်ဖြစ်ပေလိမ့်မည်”ဟု အချက်အမှတ်ပြကာ သင်ကြားထားကြလေကုန်၏။ ဆင်တော်သည် လာတိုင်း လာတိုင်းသော ဧည့်သည်ကို ခေါ်ဆောင်၍ ပျဉ်ချပ်အခင်း ရှင်၏အိမ်သို့ ပို့ဆောင်လေ၏၊ ပျဉ်ချပ်အခင်းရှင်သည် ဧည့်သည်၏အတွက် ထိုနေ့အဖို့ရာ ပြုဖွယ်ဧည့်ဝတ်များကို အပြည့်အစုံ ပြုလုပ်လေ၏။

မဃလုလင်တို့အိမ်သားစု၏ ကုသိုလ်များ

(၁) မဃလုလင်သည် အပန်းဖြေ စရပ်ကြီးမှ မနီးမဝေးသော အရပ်၌ ပင်လယ်ကသစ်ပင်ကို စိုက်ပျိုးစေ၏၊ ထိုပင်လယ်ကသစ်ပင်၏ အရင်း၌ ကျောက်ဖျာကြီးကိုလည်း ခင်းထားစေ၏။ (၂) မဃလုလင်၏ နန္ဒာမည်သော အိမ်ရှင်မသည် စရပ်ကြီးမှ မနီးမဝေးသောအရပ်၌ ရေကန်ကြီးကို တူးဖော်စေ၏။ (၃) စိတ္တာမည်သော အိမ့်ရှင်မသည် စရပ်ကြီးမှ မနီးမဝေးသော အရပ်၌ ပန်းဥယျာဉ်ကို စိုက်ပျိုးစေ၏။

(၄) အိမ့်ရှင်မ အကြီးဆုံးဖြစ်သူ သူဇာသည် ကြေးမုံ (မှန်)ကို စွဲကိုင်ကာ မိမိကိုယ်ခန္ဓာ အတ္တဘောကို တန်းဆာဆင်လျက်သာ (ကုသိုလ်မှု မပြုပဲ) တဝင့်ကြွားကြွား ကျက်စား လှည့်လည်၍သာ နေလေ၏။ မဃလုလင်သည် ထိုမယားကြီးသူဇာကို “ရှင်မသူဇာ.. သုဓမ္မာ အိမ့်ရှင်မသည် အပန်းဖြေ စရပ်ကြီးအတွက် အဖို့ဝေစုရသူ ဖြစ်ခဲ့လေပြီ၊ နန္ဒာအိမ့်ရှင်မသည် ရေကန်ကြီးကို တူးဖော်စေခဲ့လေပြီ၊ စိတ္တာ အိမ့်ရှင်မသည် ပန်းဥယျာဉ်ကြီး စိုက်ပျိုးစေခဲ့လေပြီ၊ သင့်မှာကား ကုသိုလ်ကောင်းမှုဟူ၍ တခုမျှ မရှိချေ။ ကုသိုလ်ကောင်းမှု တခုခုကို ပြုပါလော့ ရှင်မသူဇာ..”ဟု တိုက်တွန်းစကား ပြောကြားလေ၏။ သူဇာအိမ်ရှင်မကြီးသည် “အရှင်.. အရှင်သည် ဘယ်သူ့ကြောင့်

၁၀၂

ကုသိုလ်ကောင်းမှု ပြုပါသနည်း၊ အရှင်ပြုအပ်သော ကောင်းမှုသည် ကျွန်တော်မ၏ ကောင်းမှုပင် ဖြစ်သည်မဟုတ်လော” ဟု ပြောဆိုကာ မိမိကိုယ်ကို တန်းဆာဆင်ခြင်းအမှုကိုသာ ဦးစားပေး အားထုတ်လေ၏။

မဃလုလင်အဖွဲ့သားတို့၏ တမလွန်ဘဝ

မဃလုလင်သည် အသက်တမ်းအတိုင်း တည်နေ၍ ထိုဘဝမှ စုတေလတ်သော် တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ သိကြားမင်းဖြစ်လေ၏။ ထိုအဖွဲ့ဝင် သုံးကျိပ်သုံးယောက်သော ရွာသားတို့သည်လည်း စုတေကြ၍ နတ်သား သုံးကျိပ်သုံးဦးတို့ ဖြစ်ကြပြီးလျှင် သိကြားမင်း၏ အနီးထံပါး၌ ဖြစ်ကြလေ၏။ (မဃလုလင်၏ ဇနီး အိမ့်ရှင်မ လေးဦးတို့အနက် သုဓမ္မာ, စိတ္တာ, နန္ဒာဟူသော ဇနီးအိမ့်ရှင်မ သုံးဦးတို့သည်လည်း ထိုဘဝမှ စုတေကြလတ်သော် သိကြားမင်း၏ နတ်မိဖုရားကြီး သုံးဦးတို့ ဖြစ်ကြလေသည်။ ဇနီးအိမ့်ရှင်မ အကြီးဆုံး သူဇာမူကား မဃလုလင်၏စကားကို နားမထောင်ပဲ ဝတ်စားပြင်ဆင် တန်းဆာဆင်ကာသာ မေ့လျော့နေခဲ့ခြင်းကြောင့် ထိုဘဝမှ စုတေလတ်သော် တောင်ကြားတခု၌ ဗျိုင်းအောက်မကလေးဖြစ်၍ နေလေ၏)။

သိကြားမင်း၏ အသုံးအဆောင်များ

သိကြားမင်း၏ ဘုံဗိမာန် ဝေဇယန္တာ နန်းပြာသာဒ်သည် ယူဇနာခုနစ်ရာ အမြင့်ရှိ၏၊ အောင်လံတံခွန်သည် ယူဇနာသုံးရာ အမြင့်ရှိ၏၊ ပင်လယ်ကသစ်ပင်ကို စိုက်လှူခဲ့ခြင်း ကောင်းမှုရင်းကြောင့် ထက်ဝန်းကျင် ယူဇနာသုံးရာ အဝန်းကျယ်ပြန့်၍ တဆယ့်ငါးယူဇနာ လုံးပတ်ရှိသည့် (ယူဇနာတရာ အမြင့်ရှိသော) ပင်လယ်နတ်ကသစ်ပင်ကြီး ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာလေသည်။ လူဖြစ်စဉ်အခါ ပင်လယ်ကသစ်ပင်ရင်း၌ ကျောက်ဖျာ ကို ခင်းလှူခဲ့သော ကောင်းမှုကြောင့် တာဝတိံသာနတ်ပြည်ဝယ် ပင်လယ်နတ်ကသစ်ပင်ရင်း၌ အလျားယူဇနာ ခြောက်ဆယ် (အနံယူဇနာ ငါးဆယ် အထုယူဇနာ တဆယ့်ငါးယူဇနာ ရှိသော ပဏ္ဍုကမ္ဗလာ မြကျောက်ဖျာကြီး ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာလေသည်။

သုဓမ္မာအမျိုးသမီး၏အတွက် သစ်သားလှူဒါန်းခဲ့သော ကောင်းမှုကြောင့် ယူဇနာ သုံးရာရှိသော သုဓမ္မာနတ်သဘင် (=တရားခန်းမဆောင်ကြီး) ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာလေသည်။ နန္ဒာအမျိုးသမီး၏ ရေကန်တူးဖော် လှူဒါန်းခဲ့သော ကောင်းမှုကြောင့် ယူဇနာငါးဆယ် ကျယ်ပြန့်သော နန္ဒာမည်သော ရေကန်ကြီး ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာလေသည်။

၁၀၃

စိတ္တာအမျိုးသမီး၏ ပန်းဥယျာဉ် စိုက်ပျိုးလှူဒါန်းခဲ့သော ကောင်းမှုကြောင့် တာဝတိံသာနတ်ပြည်ဝယ် ယူဇနာခြောက်ဆယ် ကျယ်ပြန့်သော စိတ္တလတာမည်သော နတ်ဥယျာဉ်ကြီး ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာလေသည်။

သိကြားနတ်မင်းသည် သုဓမ္မာနတ်သဘင် (=တရားခန်းမဆောင်)ဝယ် တယူဇနာရှိသော ရွှေပလ္လင်၌ ထိုင်နေလျက် သုံးယူဇနာရှိသော နတ်ထီးဖြူကြီးကို ဆောင်းမိုးအပ်လျက် သုံးကျိပ်သုံးဦးသော နတ်မှူးတို့ဖြင့်၎င်း သုံးဦးသော နတ်မိဖုရားတို့ဖြင့်၎င်း နှစ်ကုဋေငါးသန်းသော ကခြေသည် နတ်သမီးတို့ဖြင့်၎င်း စတုမဟာရာဇ် တာဝတိံသာ = နတ်ပြည်နှစ်ထပ်၌ ရှိကြသော နတ်အပေါင်းတို့ဖြင့်၎င်း ခြံရံအပ်လျက် မိမိ၏ ကြီးစွာသော သိကြားမင်းစည်းစိမ်ကို ကြည့်ရှုလေလျှင် သုဓမ္မာ, နန္ဒာ, စိတ္တာဟူသော နတ်မိဖုရားကြီး သုံးယောက်တို့ကိုမြင်၍ “ဤနတ်မိဖုရားကြီး သုံးယောက်တို့ကား ထင်ရှားကြကုန်ပြီ၊ သူဇာတယောက်သည်ကား အဘယ်ဘုံ၌ ဖြစ်လေသနည်း”ဟု ကြည့်ရှုပြန်သော် “ဤသူဇာသည် ငါ့စကားကို မလိုက်နာခြင်းကြောင့် တောင်ကြား၌ ဗျိုင်းအောက်မကလေးဖြစ်၍ နေချေပြီ”ဟု မျက်ဝါးထင်ထင် တွေ့မြင်ရ၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည်မှ ဆင်းသက်ခဲ့၍ ထိုသူဇာဗျိုင်းအောက်မကလေး၏ အထံသို့ သွားလေ၏။

သူဇာဗျိုင်းအောက်မသည် သိကြားမင်းကို မြင်လျှင်ပင် မှတ်မိ၍ မျက်နှာအောက်ချ နေရှာလေ၏။ သိကြားမင်းသည် “ဟယ် အမိုက်မကလေးသူဇာ.. သင်သည် ယခုမှ အဘယ့်ကြောင့် ဦးခေါင်းကို မချီဝံ့ဘိသနည်း၊ သင်သည် ငါ့စကားကို မလိုက်နာပဲ ခန္ဓာကိုယ်အတ္တဘောကိုသာ တန်ဆာဆင်လျက် အခါကို ကုန်လွန်စေခဲ့၏၊ သုဓမ္မာအမျိုးသမီးအား၎င်း, နန္ဒာအမျိုးသမီးအား၎င်း, စိတ္တာအမျိုးသမီးအား၎င်း ကြီးစွာသော နတ်မိဖုရားစည်းစိမ်သည် ဖြစ်ခဲ့လေပြီ၊ လာ လိုက်ခဲ့လော့၊ ငါတို့၏စည်းစိမ်ကို ကြည့်ရှုလော့”ဟု ပြောဆို၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ ခေါ်ဆောင်ခဲ့ပြီးလျှင် နန္ဒာနတ်ရေကန်ကြီး၌ လွှတ်ထားခဲ့၍ ဝေဇယန္တာနန်းပြာသာဒ်အတွင်း မူလထိုင်နေရင်း ရွှေပလ္လင်၌ ထိုင်မြဲ ထိုင်နေလေ၏။

ကခြေသည်နတ်သမီးတို့ သူဇာဗျိုင်းမကို ပြက်ရယ်ပြုကြခြင်း

ကခြေသည် နတ်သမီးတို့သည် သိကြားမင်းကို “အရှင်သိကြားမင်း.. အဘယ်အရပ်သို့ ကြွသွားပါသနည်း”ဟု မေးကြလေ၏။ သိကြားမင်းသည်

၁၀၄

ထိုအကြောင်းကို မပြောကြားလိုသော်လည်း ကခြေသည် နတ်သမီးတို့က အတင်းအကြပ် မေးမြန်းအပ် ရကား “သူဇာ၏အထံသို့ ငါသွား၍နေပါ၏”ဟု ဖြေကြားလေ၏။ “အရှင်သိကြားမင်း.. ရှင်မသူဇာသည် ယခုအခါ အဘယ်အရပ်၌ ဖြစ်နေပါသနည်း”ဟု ကခြေသည် နတ်သမီးတို့က တဖန်မေးမြန်းကြလေလျှင် သိကြားမင်းသည် “တောင်ကြားတခု၌ ဖြစ်၍နေပေ၏”ဟု ဖြေကြားလေ၏။ “ယခု အဘယ်မှာနည်း”ဟု နတ်ကခြေသည်တို့က မေးကြလေလျှင် သိကြားမင်းသည် “နန္ဒာနတ်ရေကန်ကြီးထဲ၌ ငါလွှတ်၍ထားခဲ့သည်”ဟု ဖြေကြားလေ၏။

ကခြေသည် နတ်သမီးတို့သည် “ရှင်မတို့.. လာ သွားကြစို့၊ ငါတို့၏ အရှင်မသူဇာကို ကြည့်ရှုကြကုန်စို့”ဟု ပြောဆို တိုင်ပင်ကြပြီးလျှင် အလုံးစုံသော ကခြေသည် နတ်သမီးတို့ပင် ထိုနန္ဒာနတ်ရေကန်ကြီးသို့ သွားရောက်ကြလေကုန်၏။ သူဇာဗျိုင်းမသည် ရှေးလူဖြစ်စဉ်ဘဝက အားလုံးတို့ထက် အကြီးအကဲဖြစ်ခဲ့၍ ထိုသူမတို့ကို မထီမဲ့မြင်မှု ပြုခဲ့လေပြီ၊ ယခုအခါ၌ ထိုကခြေသည် နတ်သမီးတို့သည်လည်း သူဇာဗျိုင်းမကို တွေ့မြင်ကြရလေလျှင် “အိုရှင်မတို့.. ငါတို့၏အရှင် သခင်မသူဇာ၏ ပုဇွန်လုံးကိုထိုးသည့် သံတံကျင်နှင့်တူသော နှုတ်သီးကို ကြည့်ကြကုန်လော့” ဤသို့စသည် ပြောဆိုကုန်လျက် ပြက်ရယ် ပြောင်လှောင်မှုကို ပြုကြလေကုန်၏။

သူဇာဗျိုင်းမသည် အလွန်လျှင် ရှက်နိုးလှ နာကျည်းလှရကား သိကြားနတ်မင်းကို “အိုအရှင်သိကြားမင်း.. ဤရွှေဗိမာန် ငွေဗိမာန် ပတ္တမြားဗိမာန်တို့သည်၎င်း, နန္ဒာရေကန်ကြီးသည်၎င်း ကျွန်တော်မ၏အဖို့ရာ အဘယ်မူစအံ့နည်း = ဘာအသုံးကျမည်နည်း၊ အရှင်သိကြားမင်း.. သတ္တဝါတိုင်း၏အဖို့ရာ မိမိမွေးဖွားရာ မြေအရပ်သည်သာလျှင် ချမ်းသာပါသည်။ သို့ရကား ကျွန်တော်မကို (ဇာတိရပ်မြေဖြစ်သည့်) ထိုတောင်ကြား၌ပင် တဖန်ပြန်၍ လွှတ်ပါလော့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ သိကြားမင်းသည် သူဇာဗျိုင်းမကို ထိုတောင်ကြားအရပ်၌ လွှတ်၍ “ငါ့စကားကို လိုက်နာမည်လော”ဟု မေးလေလျှင် သူတဗျိုင်းမသည် “လိုက်နာပါမည် အရှင်သိကြားမင်း..”ဟု ဖြေကြားလေ၏။ သိကြားမင်းက “ငါးပါးသီလတို့ကို ခံယူဆောက်တည်ပြီးလျှင် မကျိုးမပေါက်ရအောင် စောင့်ရှောက်လော့၊ နှစ်ရက်သုံးရက်ဖြင့်ပင် သင့်ကို ထိုနတ်သမီးတို့၏ အကြီးအကဲ တင်မြှောက်မည်”ဟု ပြောဆိုလေလျှင် သူဇာဗျိုင်းမသည် သိကြားမင်း ပြောဆိုသည့် အတိုင်း လိုက်နာကာ ငါးပါးသီလကို ခံယူဆောက်တည် ကျင့်သုံးလေ၏။

၁၀၅

သိကြားမင်းသည် နှစ်ရက်သုံးရက် လွန်သောအခါ “သူဇာဗျိုင်းမသည် သီလကို စောင့်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်ပါ၏လော”ဟု ထိုအရပ်သို့သွား၍ ငါးယောင်ဆောင်၍ ပက်လက်ပေါလော သူဇာဗျိုင်းမ၏ရှေ့၌ ရေစုန်မျှော၍ လိုက်ပါလေ၏။ သူဇာဗျိုင်းမသည် “ငါးသေဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု ထိုငါးရှိရာသို့သွား၍ ဦးခေါင်း၌ ကိုက်ယူလေ၏။ ငါးသည် အမြီးကိုလှုပ်လေ၏။ သူဇာဗျိုင်းမသည် “ငါးအရှင်ထင်ပါ၏”ဟု အောက်မေ့ကာ ရေ၌တဖန် ပြန်၍လွှတ်လိုက်လေ၏။ သိကြားမင်းသည် ကောင်းကင်၌ ရပ်တည်၍ “သာဓု သာဓု သင်သည် သိက္ခာပုဒ်ကို ကောင်းစွာ စောင့်ရှောက်ပေ၏၊ ဤကဲ့သို့ သိက္ခာပုဒ်ကို မကျိုးမပေါက်ရအောင် စောင့်ရှောက်သောသင့်ကို နှစ်ရက်သုံးရက်ဖြင့်ပင် ကခြေသည် နတ်သမီးတို့၏ အကြီးအကဲဖြစ်အောင် ငါပြုပေအံ့”ဟု အားပေးစကားပြောကြားကာ တာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ ပြန်သွားလေ၏။

သူဇာဗျိုင်းမ အိုးထိန်းသည်သမီး ဖြစ်ပြန်ခြင်း

သူဇာဗျိုင်းမ၏ အသက်ကား နှစ်ပေါင်းငါးရာ ရှည်ကြာလေသည်။ တရက်မျှပင် ဝမ်းပြည့်အောင် အစာအာဟာရကို မရခဲ့ချေ။ တနေ့တခြား အသားအရေ ခေါင်းပါးခြောက်သွေ့၍ ညှိုးနွမ်းသော်လည်း သူဇာဗျိုင်းမသည် ငါးပါးသီလကို မကျိုးမပေါက် စောင့်ရှောက်၍ ထိုဘဝမှ စုတေလတ်သော် ဗာရာဏသီပြည်ဝယ် အိုးထိန်းသည်အိမ်၌ အိုးထိန်းသည်၏သမီး ဖြစ်လေ၏။

သိကြားမင်းသည် “သူဇာသည် အဘယ်အရပ်၌ ဖြစ်လေသနည်း”ဟု ကြည့်ရှုလတ်သော် အိုးထိန်းသည်သမီး ဖြစ်၍နေသည်ကို မြင်၍ “ထိုအိုးထိန်းသည်အိမ်မှ ဤတာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ ဆောင်ယူခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ ထိုသူဇာအား ငါသည် အသက်မွေးကြောင်း ဥစ္စာကို ပေးပေအံ့”ဟု ကြံစည်၍ ရွှေသခွါးသီးများ လှည်းအပြည့် တင်ဆောင်ပြီးလျှင် အိုးထိန်းသည်ရွာအလယ်၌ အဖိုးအိုအသွင်ဖြင့် ထိုင်နေပြီး “သခွါးသီးများကို ဝယ်ယူကြပါ”ဟု ကြွေးကြော် ဟစ်အော်လေ၏။

အရပ်လေးမျက်နှာ ရွာသူရွာသားတို့သည် အဖိုးအိုထံ လာရောက်ကြ၍ “အဖိုး.. သခွါးသီးကို ပေးပါလော့”ဟု အဝယ်စကား ပြောကြားကြလေသော် အဖိုးအိုသည် “အမောင်တို့ အမိတို့.. ငါသည် သီလကို စောင့်သူတို့အားသာ သခွါးသီးများကို ပေးနိုင်မည်၊ အမောင်တို့ အမိတို့သည် သီလကို စောင့်ကြ၏လော”ဟု မေးမြန်းလေ၏။

၁၀၆

ရွာသူရွာသားတို့က “အဖိုး.. ကျွန်တော် ကျွန်တော်မတို့သည် သီလဆိုသည်မှာ မည်သည့်အရာဟူ၍မျှ မသိကြပါ၊ တန်ရာတန်ဖိုးဖြင့်သာ သခွါးသီးများကို ပေးပါလော့”ဟု တောင်းခံစကား တဖန် ပြောကြားကြလေသော် အဖိုးအိုသည် “သီလကို စောင့်သောသူတို့အားသာ ငါပေးနိုင်မည်”ဟု တင်းတင်းပင် ပြောဆိုလေ၏။ ထိုအခါ ရွာသူရွာသား အားလုံးတို့သည် “အချင်းတို့.. လာ သွားကြစို့၊ ဤသခွါးသီးသယ် အဖိုးကြီးကား ဘယ်လိုအဖိုးကြီး ဖြစ်ဘိသနည်း (=ဘယ်လိုအဖိုးကြီးမှန်း မသိပါဘူး)”ဟု ရေရွတ်စကား ပြောကြားကြကာ ပြန်သွားကြလေကုန်၏။

ထိုရွာသူရွာသားတို့ ပြန်လာကြသည်ကိုမြင်၍ အိုးထိန်းသည်သမီးသည် “မိခင်ဖခင်တို့.. ရှင်တို့သည် သခွါးသီးဝယ်ယူဖို့ရန် သွားကြပါလျက် လက်အချည်းနှီး သခွါးသီးမပါ ပြန်လာကြသလော”ဟု ဆီးကြို မေးမြန်းလေ၏။ ရွာသူရွာသားတို့က အိုးထိန်းသည်သမီးကို “ချစ်သမီး.. သခွါးသီးသယ် အဖိုးကြီးကား ဘယ်လိုအဖိုးကြီးမှန်း မသိပါဘူး၊ ‘ငါသည် သီလစောင့်သူတို့အားသာ သခွါးသီးကို ပေးအံ့’ဟု ပြောဆိုနေဘိ၏၊ ဤအဖိုးကြီး၏ သမီးများသည် သီလကိုစား၍ ဖြစ်ပွါးလာကြ ကြီးပြင်းလာကြသည် ထင်ပါကုန်၏၊ ငါတို့ကား သီလကိုပင် မည်သည့်အရာဟူ၍ မသိကြပါကုန်”ဟု ပြန်လည်ဖြေကြား ပြောဆိုကြလေလျှင် အိုးထိန်းသည်သမီးသည် “ငါ့အတွက်တာ ယူဆောင်လာအပ်သည် ဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု ဆင်ခြင်စဉ်းစား၍ ထိုအရပ်သို့ သွားရောက်ပြီးလျှင် “အိုဖခင်.. ကျွန်တော်မအား သခွါးသီးကို ပေးပါလော့”ဟု တောင်းဆို ပြောကြားလေ၏။ သိကြားမင်းအဖိုးအိုက “ချစ်သမီး.. သင်သည် သီလတို့ကို စောင့်ရှောက်ပါ၏လော”ဟု မေးလေလျှင် အိုးထိန်းသည်သမီးသည် “အိုဖခင်.. ကျွန်တော်မသည် သီလတို့ကို မကျိုးမပေါက်အောင် စောင့်ရှောက်ပါ၏”ဟု ဖြေကြားပြောဆိုလေ၏။ ထိုအခါ သိကြားမင်း=အဖိုးအိုသည် “ဤရွှေသား သခွါးသီးများကို ငါသည် သင့်အတွက်ပင် ဆောင်ယူအပ်ခဲ့ပေပြီ”ဟု ပြောဆိုကာ ထိုအိုးထိန်းသည်သမီးတို့၏ အိမ်တံခါးဝ၌ လှည်းနှင့်တကွ ထားခဲ့၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ ဖဲသွားလေ၏။

သူဇာအမျိုးသမီး အသုရာနတ်မင်းကြီး၏သမီး ဖြစ်ပြန်ခြင်း

ထိုအိုးထိန်းသည်သမီးသည်လည်း အသက်ထက်ဆုံး ငါးပါးသီလကို မကျိုးမပေါက်အောင် စောင့်ရှောက်၍ ထိုဘဝမှ စုတေလတ်သော်

၁၀၇

ဝေပစိတ္တိ အသုရာနတ်မင်းကြီး၏ သမီးတော်ဖြစ်လေ၏။ ဗျိုင်းမဘဝ, အိုးထိန်းသည်သမီး ဘဝတို့က စောင့်ရှောက်ခဲ့သော သီလ၏ အကျိုးဆက်ကြောင့် အလွန်တင့်တယ် ကြည်ညိုဖွယ်သော အဆင်းရှိသူတယောက် ဖြစ်လေ၏။ ဝေပစိတ္တိ အသုရာနတ်မင်းကြီးသည် “ငါ့သမီးတော်အတွက် ထိမ်းမြားမင်္ဂလာပွဲသဘင် ဆင်ယင်ကျင်းပအံ့”ဟု အသုရာနတ်တို့ကို စည်းဝေးစေလေ၏။

သိကြားမင်းသည် “ယခုအခါ သူဇာသည် အဘယ်အရပ်၌ ဖြစ်လေသနည်း”ဟု ကြည့်ရှုလတ်သော် “အသုရာနတ်ဘုံ၌ ဖြစ်နေလေပြီ၊ ယနေ့ ထိုသူဇာ အသုရာနတ်သမီးအတွက် ထိမ်းမြားမင်္ဂလာပွဲသဘင် ဆင်ယင်ကြပေလိမ့်မည်”ဟု သိမြင်လတ်၍ “ယခုအခါ ငါသည် သူဇာ အသုရာနတ်သမီးကို တနည်းနည်းဖြင့် ရအောင် ယူဆောင်သင့်၏”ဟု ကြံစည်၍ အသုရာနတ်အသွင် ဖန်ဆင်း၍ ထိမ်းမြားမင်္ဂလာပွဲသို့ သွားပြီးလျှင် အသုရာနတ်တို့၏အလယ်၌ ရောနှောရပ်တည်နေလေ၏။

ဖခင်ဖြစ်သော ဝေပစိတ္တိ အသုရာနတ်မင်းသည် “ချစ်သမီး.. သင်ချစ်သမီး၏ အရှင်သခင် လင်ဖြစ်သူကို ပြောဆိုလော့”ဟု ဆို၍ “ချစ်သမီးအလိုရှိသောသူ၏ အထက်၌ ပစ်လေလော့”ဟု ပြောဆိုကာ ထိုသူဇာနတ်သမီး၏လက်၌ ပန်းကုံးပန်းဆိုင်းကို နှင်းအပ်လေ၏။ သူဇာ အသုရာနတ်သမီးသည် ထိုမှဤမှ ကြည့်ရှုလတ်သော် (အသုရာနတ်အသွင် ဖန်ဆင်းထားသော) သိကြားမင်းကိုမြင်၍ ရှေးရှေးဘဝတို့က အတူတကွ ဆက်ဆံပေါင်းသင်း နေထိုင်ခဲ့ခြင်း အကြောင်းရင်းကြောင့် အချစ်စိတ်ဓာတ် ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပေါ်လတ်ရကား “ဤသူသည် ကျွန်တော်မ၏ အရှင်သခင် လင်ယောက်ျားတည်း”ဟု ပြောဆိုကာ သိကြားမင်း၏ အထက်၌ ပန်းကုံးပန်းဆိုင်းကို ပစ်ချလေ၏။

သိကြားမင်းသည် သူဇာ အသုရာနတ်သမီးကို လက်ရုံး၌ တအားစွဲကိုင်၍ ကောင်းကင်သို့ ပျံတက်လေ၏။ ထိုခဏ၌ အသုရာနတ်တို့သည် သိကြားမင်းဖြစ်ကြောင်းကို သိကြ၍ “အချင်းတို့.. သိကြားအိုကို ဖမ်းကြလော့၊ ဤသိကြားအိုကား ငါတို့၏ ရန်သူဖြစ်သည်၊ ငါတို့သည် ဤသိကြားအိုအား သူဇာ အသုရာနတ်ကညာကို ဘယ်လိုနည်းဖြင့်မျှ မပေးနိုင်ကြဘူး”ဟု ဟစ်အော်ကြွေးကြော်ကြကာ သိကြားမင်း၏နောက်မှ လိုက်ကြလေ၏။

ဝေပစိတ္တိ အသုရာနတ်မင်းကြီးသည် အသုရာနတ်တို့ကို “ငါ့သမီးကို အဘယ်သူသည် ယူဆောင်အပ်သနည်း”ဟု မေးလေ၏။ အသုရာနတ်တို့က

၁၀၈

“မြတ်သောမင်းကြီး.. သိကြားအိုသည် သူဇာနတ်ကညာကို ယူဆောင်အပ်ပါပြီ”ဟု ပြောဆိုကြလေလျှင် ဝေပစိတ္တိ အသုရာနတ်မင်းကြီးသည် “ငါမှကြွင်းသူ နတ်ဟူသမျှတို့တွင် ဤသိကြားမင်းသည်သာ အမြတ်ဆုံးဖြစ်ပေသည်၊ အမောင်တို့.. ဖယ်ရှားကြလော့”ဟု တားမြစ်စကား ပြောကြားလေ၏။ သိကြားမင်းသည် သူဇာအသုရာနတ်သမီးကို တာဝတိံသာ နတ်ပြည်သို့ ယူဆောင်သွားပြီးလျှင် ကခြေသည် နတ်သမီးပေါင်း နှစ်ကုဋေငါးသန်းတို့၏ အကြီးအကဲ နတ်မိဖုရားကြီးအရာ၌ တင်မြှောက်ထားလေ၏။

သူဇာ အသုရာနတ်သမီးသည် သိကြားမင်းကို “အရှင်သိကြားမင်း.. ကျွန်တော်မမှာ ဤတာဝတိံသာ နတ်ပြည်၌ အမိ, အဖ, မောင်, ညီမ, အမ-ဟူ၍ မရှိပါ၊ အရှင်သိကြားမင်း သွားလေရာရာ ကျွန်တော်မကို ခေါ်၍သာ သွားတော်မူပါလော့”ဟု ဆုတောင်းမှုကို ပြုလေသည်။ သိကြားမင်းသည် “ကောင်းပါပြီ”ဟု ပဋိညာဉ် ဝန်ခံချက်ကို ပေးလေသတည်း။ ။ဤကား မဃလုလင်ဝတ္ထုတည်း)။

     ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် မစလရွာငယ်၌ မဃလုလင် ဖြစ်သောအခါမှစ၍ သိကြားမင်း၏ စင်ကြယ်သော အကျင့်ရှိသည်၏အဖြစ်ကို ကောင်းစွာ သိမြင်တော်မူသည်ဖြစ်၍ ဤသိကြားမင်းသည် ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်ပတ်လုံး စင်ကြယ်သော အကျင့်ရှိခဲ့၏၊ မည်သည့်ပြဿနာကို မေးသည်ဖြစ်စေ အကြောင်းနှင့်စပ်သော ပြဿနာ (=အကျိုးဖြစ်ထွန်းမည့် ပြဿနာ)ကိုသာ မေးပေလိမ့်မည်၊ အကြောင်းနှင့်မစပ်သော ပြဿနာ (=အကျိုးမဖြစ်ထွန်းမည့် ပြဿနာ)ကို မေးလိမ့်မည်မဟုတ်၊ ထိုသိကြားမင်းမေး၍ ငါဘုရား ဖြေဆိုလတ်သော် ထိုအဖြေကို လျင်မြန်စွာပင် သိပေလိမ့်မည်”ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်တော်မူလေသည်။

     ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သိကြားမင်းကို-

“ပုစ္ဆ ဝါသဝ မံ ပဉှံ၊ ယံ ကိဉ္စိ မနသိစ္ဆသိ။

တဿ တဿေဝ ပဉှဿ၊ အဟံ အန္တံ ကရောမိ တေ။

ဝါသဝ = နတ်တို့သနင်း အို သိကြားမင်း..။ တွံ = သင်သိကြားမင်းသည်။ ယံ ကိဉ္စိ = အမှတ်မထင် အကြင် တစုံတခုသော ပြဿနာကို။ မနသိ = သင်၏စိတ်၌။

၁၀၉

ဣစ္ဆသိ = တောင့်တလင့်ဆို မေးလို လျှောက်လို၏။ တံ ပဉှံ = ထိုသင်မေးလိုရာ ပြဿနာကို။ မံ = လူသုံးပါးတို့ဆရာ ဘုရားငါကို။ ပုစ္ဆ = ယုံမှားပျောက်စေ သင်မေးပေလော့။ အဟံ = လူသုံးပါးတို့ဆရာ ဘုရားငါသည်။ တေ = နတ်တို့သနင်း သင်သိကြားမင်းအား။ တဿ တဿဝ ပဉှဿ = ထိုထို အသင်မေးအပ် ပြဿနာအရပ်ရပ်အတွက်။ အန္တံ ကရောမိ = သင့်သန္တာန်ဝယ် အဖန်ဖန်ဖြစ်ပွါး ဝိစိကိစ္ဆာတရားကို ပယ်ရှားခုတ်ချိုင် အဆုံးတိုင်ပြေကင်းအောင် ဖြေရှင်းသုတ်သင်ပေအံ့”—

ဟူသော ဤဂါထာဖြင့် သဗ္ဗညုမြတ်စွာဘုရားတို့၏ ဖိတ်မန်စကားကို မိန့်ကြားတော်မူလေ၏။

သိကြားမင်း ပြဿနာမေးလျှောက်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင် ဖြေကြားတော်မူခြင်း

     (၁) မြတ်စွာဘုရားရှင် ခွင့်ပြုတော်မူလတ်ရကား သိကြားနတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-

“မြတ်စွာဘုရား.. ‘ရန်ငြိုးကင်းကုန်လျက်, ဒဏ်ကင်းကုန်လျက်, ရန်သူကင်းကုန်လျက်, စိတ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကုန်လျက်, အမျက်ထွက်ခြင်း ကင်းကုန်လျက် ငါတို့ နေလိုပါကုန်၏ = နေကြရပါစေ’ဟု နတ်, လူ, အသုရာ, နဂါး, ဂန္ဓဗ္ဗနတ်တို့နှင့်တကွ အခြား များစွာသော သတ္တဝါတို့သန္တာန်ဝယ် တောင့်တခြင်းပြင်းစွာ ဖြစ်ရှိကြပါသည်။ ယင်းသို့ ဖြစ်ရှိသော်လည်း ထိုသတ္တဝါတို့သည် ရန်ငြိုးရှိကုန်လျက်, ဒဏ်ရှိကုန်လျက်, ရန်သူရှိကုန်လျက်, စိတ်ဆင်းရဲခြင်း ရှိကုန်လျက်, အမျက်ထွက်မှု ရှိကြကုန်လျက် နေကြရပါကုန်၏။ ဤသို့ နေကြရခြင်းသည် အဘယ်သံယောဇဉ် = အနှောင်အဖွဲ့ကြောင့်ပါနည်း မြတ်စွာဘုရား”-

၁၁၀

ဟူသော ဤ ပြဿနာကို ရှေးဦးစွာ မေးလျှောက်လေ၏။ ထိုသို့ သိကြားမင်းက မေးလျှောက်အပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်—

“နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ‘ရန်ငြိုးကင်းကုန်လျက်, ဒဏ်ကင်းကုန်လျက်, ရန်သူကင်းကုန်လျက်, စိတ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကုန်လျက်, အမျက်ထွက်ခြင်း ကင်းကုန်လျက် ငါတို့ နေလိုပါကုန်၏ = နေကြရပါစေ’ဟု နတ်, လူ, အသုရာ, နဂါး, ဂန္ဓဗ္ဗနတ်တို့နှင့်တကွ အခြားများစွာသော သတ္တဝါတို့သန္တာန်ဝယ် တောင့်တခြင်း ပြင်းစွာ ဖြစ်ရှိပေ၏။ ယင်းသို့ ဖြစ်ရှိသော်လည်း ထိုသတ္တဝါတို့သည် ရန်ငြိုးရှိကုန်လျက်, ဒဏ်ရှိကုန်လျက်, ရန်သူရှိကုန်လျက်, စိတ်ဆင်းရဲခြင်း ရှိကုန်လျက်, အမျက်ထွက်မှု ရှိကုန်လျက် နေကြရကုန်၏။ ဤသို့ နေကြရခြင်းသည် ဣဿာ, မစ္ဆရိယ = သံယောဇဉ် = အနှောင်အဖွဲ့နှစ်ပါးကြောင့် ဖြစ်၏”-

ဟူ၍ ဤပဌမပြဿနာကို ဖြေကြားတော်မူ၏။

(ဤ၌ ဣဿာ, မစ္ဆရိယနှင့် စပ်၍ မှတ်သားဖွယ်အထူးကို ပြဆိုဦးအံ့-

သူတပါးတို့၏ စည်းစိမ်ကို မနာလို မကြည်ဖြူ ငြူစူခြင်းသဘောသည် ဣဿာမည်၏၊ ထိုဣဿာသည် (၁) သူတပါးတို့ ရပြီး, ရလတ္တံ့ဖြစ်သော စည်းစိမ်တို့၌ မနာလို မကြည်ဖြူ ငြူစူခြင်း သဘောလက္ခဏာ ရှိ၏။ (သတ္တဝါ တဦးတယောက် စည်းစိမ်ဥစ္စာကို ရပြီးသည်ကို သို့မဟုတ် ရလိမ့်မည်ကို မြင်ရ ကြားရလျှင် မမြင်လို မကြားလို မရှုစိမ့်သောသူတို့သန္တာန်၌ ဤဣသာစေတသိက် ဖြစ်ပွါးနေ၏-ဟု ဣဿာတရားဆိုး၏ သဘောလက္ခဏာကို တွေ့မြင်ရလျှင် သဘာဝဗေဒ အဘိဓမ္မာဉာဏ်ပညာဖြင့် ထိုဣဿာဖြစ်သူ၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်နေသော ဣဿာစေတသိက် အကုသိုလ်တရားဆိုးကို သိရှိရာ၏)။ ။(၂) သူတပါးတို့၏ စည်းစိမ်၌ မမွေ့လျော်နိုင်ခြင်း ဝမ်းမမြောက်နိုင်ခြင်း ကိစ္စရှိ၏၊ “(သူတပါးတို့ စည်းစိမ်ဥစ္စာ ရရှိသည်ကို မြင်သော်၎င်း ကြားသော်၎င်း ဝမ်းမမြောက်နိုင်ခြင်း မခံနိုင် မရပ်နိုင်ဖြစ်ခြင်းသည် ဣသာတရားဆိုး၏ အလုပ်ကိစ္စဖြစ်၏)။ ။(၃) သူတပါးတို့၏ စည်းစိမ်မှ မျက်နှာလွှဲတတ်သော

၁၁၁

တရားဟူ၍ ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်၏ဉာဏ်ဝယ် ထင်သောအခြင်းအရာ ပစ္စုပဋ္ဌာန် ရှိ၏။ (ဤဣဿာတရားဆိုး လွှမ်းမိုး နှိပ်စက်ခံနေရသောသူသည် သူတပါးတို့ စည်းစိမ်ဥစ္စာနှင့် ပြည့်စုံသည်ကို မြင်ရလျှင် ဝမ်းမြောက် ဝမ်းသာ မကြည့်နိုင်ပဲ မျက်နှာလွှဲ၍သာ နေ၏၊ ဣဿာတရားဟူသော အကြောင်းကြောင့် သူတပါးတို့ စည်းစိမ်မှ မျက်နှာလွှဲခြင်း တည်းဟူသော အကျိုးတရားပေါ်လာရသည်။ ထို့ကြောင့် ယောဂီသူမြတ်များ ဣဿာတရားကို နစ်နောစွာဆင်ခြင် ဉာဏ်ပညာဖြင့် ကြည့်ရှုလျှင် “ဣဿာတရားဟူသည်မှာ သူတပါးတို့ စည်းစိမ်မှ မျက်နှာလွှဲတတ်သော တရားပါတကား”ဟူ၍ ဉာဏ်ဝ၌ ထင်လာလေသည်၊ ပစ္စုပဋ္ဌာန် ၄-မျိုးတို့ တွင် ဖလပစ္စုပဋ္ဌာန်တည်း)။ ။(၄) ဣဿာတရားသည် သူတပါးတို့၏ စည်းစိမ်လျှင် နီးစွာသောအကြောင်းရင်း = ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏။ (သူတပါးစည်းစိမ်ကို မြင်ရကြားရမှ ဣဿာဖြစ်သည်၊ မမြင်ရ မကြားရလျှင် ဣသာ မဖြစ်၊ သို့ရကား သူတပါးတို့စည်းစိမ်သည် ဣသာတရားဆိုး ဖြစ်ပွါးဖို့ရန် အနီးကပ်ဆုံးသော အကြောင်းရင်း ဖြစ်သည်ဟူလို)။ (အဘိ-ဋ္ဌ ၁၊ မျက်နှာ ၂၉၉-မှ)။

ဤဣဿာတရားဆိုး၏ မနာလိုခြင်း မကြည်ဖြူ ငြူစူခြင်း = သဘောလက္ခဏာကို လူ,ရဟန်း = နှစ်မျိုးလုံးတို့ဖြင့်ပင် ပြဆိုသင့်၏၊ ချဲ့ဦးအံ့- အချို့သောလူသည် လယ်လုပ်ခြင်း ကုန်သွယ်ခြင်း- စသည်တို့တွင် တပါးပါးသော အသက်မွေးမှုဖြင့် မိမိ၏ ယောက်ျားတို့လုပ်ရည် အစွမ်းသတ္တိကိုမှီ၍ လှည်း, ရထား, မော်တော်ကား-စသော အသက်မဲ့ယာဉ်ကောင်းကိုသော်၎င်း ဆင်,မြင်း,ကျွဲနွား-စသော အသက်ရှိ ယာဉ်ကောင်းကိုသော်၎င်း စိန်, ရွှေ, ပတ္တမြားစသော ရတနာကောင်းကိုသော်၎င်း ရရှိတတ်၏။ ထိုသူ၏ လာဘ်ရခြင်းကို မနာလို မရှုစိမ့်သော ဣဿာသမား အခြားလူတယောက်သည် ထိုသူလာဘ်ကောင်း ရခြင်းအတွက် ဘယ်နည်းနှင့်မှ မနှစ်သက်နိုင်သည့်ပြင် “ဤသူသည် ဘယ်သောအခါ၌ ဤစည်းစိမ်မှ လျှောကျဆုတ်ယုတ်၍ အထီးကျန်ကပ်ပါး ဆင်းရဲသားတယောက်ဖြစ်ကာ မချမ်းမသာ လှည့်လည် သွားလာရပါလိမ့်မည်နည်း”ဟု ထိုသူ၏ ပျက်စီးခြင်းကိုသာ အမြဲကြံစည် အောက်မေ့၍နေ၏၊ တခုခုသော အကြောင်းကြောင့် ထိုစည်းစိမ်ရှင်သည် ထိုရရှိသော စည်းစိမ်မှ လျှောကျဆုတ်ယုတ်လျှင် ထိုဣဿာသမားသည် လွန်စွာ အားရနှစ်သက်တတ်၏။

မနာလို မကြည်ဖြူ ငြူစူခြင်း ဣဿာနှင့်ယှဉ်သော စိတ်ရှိသူ ရဟန်းတပါးသည်လည်း အခြားရဟန်းတော်တပါး မိမိ၏ အကြားအမြင်

၁၁၂

ဗဟုသုတနှင့် ပြည့်စုံခြင်း, ကျမ်းဂန်ပေစာ သင်ကြားပို့ချခြင်း အစရှိသည်တို့ကို အကြောင်းပြုကာ လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရနှင့် ပြည့်စုံနေသည်ကို မြင်ရလျှင် ဝမ်းမသာနိုင်ပဲ “ဘယ်သောအခါ၌ ဤရဟန်းသည် ဤလာဘ်ပူဇော်သက္ကာရ စသည်မှ လျှောကျဆုတ်ယုတ်ပါလိမ့်မည်နည်း”ဟု ထိုရဟန်း၏ ပျက်စီးခြင်းကိုသာ ကြံစည်အောက်မေ့၍ နေတတ်ပေ၏၊ အကြင်အခါ တခုခုသော အကြောင်းကြောင့် ထိုရဟန်း လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရ စသည်တို့မှ လျှောကျဆုတ်ယုတ်သည်ကို မြင်ရ၏၊ ထိုအခါ ထိုဣဿာလွှမ်းမိုး ရဟန်းဆိုးသည် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်လေတော့၏။ ဤသို့လျှင် ဣဿာတရားဆိုးသည် သူတပါးတို့၏ စည်းစိမ်တို့၌ မနာလို မကြည်ဖြူ ငြူစူခြင်း သဘောလက္ခဏာရှိ၏။ (အဘိ-ဋ္ဌ ၁၊ မျက်နှာ ၄၀၅-မှ)။

ဣဿာတရားဆိုးသည် သူတပါးတို့၏ ပကတိအားဖြင့် ရရှိအပ်သော စည်းစိမ်ကို မြင်ရသည်ဖြစ်စေ ကြားရသည်ဖြစ်စေ မခံနိုင်တတ်၊ ထိုစည်းစိမ်၏ ပျက်စီးခြင်းကိုသာ အလိုရှိတတ် တောင့်တတတ်၏။ “ဤမည်သောသူသည် ဤမည်သောစည်းစိမ်ကို ရလိမ့်မည်တဲ့”ဟူသော သတင်းစကားကို ကြားရလျှင်လည်း မခံမရပ်နိုင်ပဲ ထိုသူ လာဘ်မရမှုကိုသာ အလိုရှိတတ် တောင့်တတတ်၏။ (လယ်တီဆရာတော်၏ ပရမတ္ထဒီပနီဋီကာ စေတသိက်ပိုင်း စာမျက်နှာ ၉၉- မှ)။ ။ဤကား ဣဿာနှင့်စပ်၍ မှတ်ဖွယ်တည်း။

မိမိစည်းစိမ်ကို ဝန်တိုစေးနှဲ နှမြောခြင်းသဘောသည် မစ္ဆရိယမည်၏၊ ထိုမစ္ဆရိယသည် (၁) ရပြီး, ရလတ္တံ့ဖြစ်သည့် မိမိစည်းစိမ်များကို လျှို့ဝှက်ခြင်း သဘောလက္ခဏာရှိ၏။ (မစ္ဆရိယ အကုသိုလ်တရားဆိုး လွှမ်းမိုးနှိပ်စက်အပ်သောသူသည် မိမိရပြီးစည်းစိမ်, ရလတ္တံ့ဖြစ်သော စည်းစိမ်များကို သူတပါးတို့အား အသိမပေးလို ဝန်တိုလျှို့ဝှက်တတ်၏)။ ။(၂) ထိုမိမိစည်းစိမ်များ သူတပါးနှင့် ဆက်ဆံမည်ကို မခံနိုင်ခြင်း ရသရှိ၏။ (မစ္ဆရိယတရားဆိုး လွှမ်းမိုးနှိပ်စက်အပ်သောသူသည် မိမိစည်းစိမ်များကို သူတပါးတို့အား ခွဲခြမ်းပေးရမည်ဆိုလျှင် မခံနိုင် မရပ်နိုင် ဖြစ်တတ်၏၊ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် မစ္ဆရိယ၏ အလုပ်ကိစ္စဖြစ်သည်)။ ။(၃) မပေးရက်လို တွန့်တိုခြင်း = ပစ္စုပဋ္ဌာန်ရှိ၏။ (တနည်း) မနေရမူ နိုင်ထက်ယူသော် မီးပူ၌ထား ပုံအလားသို့ စပ်ခါးအမျက်ထွက်ခြင်း ပစ္စုပဋ္ဌာန်ရှိ၏။ (တနည်း) ယောက်မဖျားဖြင့် နည်းပါးဆိပ်ဆွန် ကော်သွန်ပေးကမ်း လှူဒါန်းပူဇော်ခြင်း ပစ္စုပဋ္ဌာန်ရှိ၏။ (မစ္ဆရိယ၏သဘောကို ယောဂီသူမြတ်တို့ ဆင်ခြင်လတ်သောအခါ မပေးရက်လို

၁၁၃

တွန့်တိုသောတရားဟူ၍ ထင်မြင်လာ၏၊ သဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာန်တည်း။ (တနည်း) သူတဖက်သားတို့က အနိုင်အထက် မိမိစည်းစိမ်ကို လုယူသောအခါ ပြင်းစွာ အမျက်ထွက်တတ်သော တရားပင်ဟု ဉာဏ်၌ ထင်လာ၏၊ ကိစ္စပစ္စုပဋ္ဌာန်တည်း။ (တနည်း) မနေသာ၍ ပေးပြန်ပါလည်း ယောက်မဖျား ဇွန်းဖျားဖြင့် ဘုရားစူး ကျမ်းစူးလွတ် ပေးသည်ဆိုရုံမျှ ပေးတတ်သော တရားဟူ၍ ဉာဏ်၌ ထင်လာ၏။ ဖလပစ္စုပဋ္ဌာန်တည်း။ ။(၄) မိမိစည်းစိမ်လျှင် နီးစွာသောအကြောင်း = ပဒဋ္ဌာန်ရှိ၏။ ။(အဘိ-ဋ္ဌ ၁၊ စာမျက်နှာ ၂၉၉-မှ)။

မစ္ဆရိယ ၅-ပါး

ထိုမစ္ဆရိယသည် (၁) အာဝါသမစ္ဆရိယ = ကျောင်း, တိုက်တာ, အရာမ်, တိုက်ခန်း, နေ့နေရာ, ညဉ့်နေရာ-အစရှိသော နေရာဌာန အမျိုးမျိုး၌ ဝန်တိုခြင်း, နှမြောခြင်း၊ (၂) ကုလမစ္ဆရိယ = အဆွေအမျိုး ဒါယကာတို့၌ သူတပါးတို့နှင့် ဆက်ဆံမည်ကို ဝန်တိုနှမြောခြင်း၊ (၃) လာဘမစ္ဆရိယ = ပစ္စည်းလေးဖြာ လာဘ်လာဘ၌ ဝန်တိုနှမြောခြင်း၊ (၄) ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယ = ရုပ်ရည်အဆင်း, ဂုဏ်သတင်း၌ ဝန်တိုနှမြောခြင်း၊ (၅) ဓမ္မမစ္ဆရိယ = ပရိယတ္တိဓမ္မ၌ ဝန်တိုနှမြောခြင်းဟူ၍ = ၅-ပါး အပြားရှိ၏။

(၁) ထို၅-ပါးတို့တွင် ကျောင်းတိုက်တခုလုံးကို၎င်း, ပရိဝုဏ်တခုကို၎င်း, တိုက်ခန်းတခုကို၎င်း, နေ့နေရာ ညဉ့်နေရာ- စသည်တို့ကို၎င်း အာဝါသဟူ၍ ခေါ်၏။ ထိုဖော်ပြရာပါ အာဝါသတို့၌ နေထိုင်သူတို့သည် ချမ်းသာစွာ နေထိုင်ရ၍ ပစ္စည်းလေးပါးတို့ကို ရရှိကုန်၏။ မစ္ဆရိယသမား ရဟန်းသည် ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်နှင့် ပြည့်စုံသည့် သီလဝန္တ အခြားရဟန်းတပါး ထိုအာဝါသ၌ လာရောက်နေထိုင်သည်ကို အလိုမရှိနိုင်၊ ထိုသီလဝန္တရဟန်း လာရောက်နေထိုင်လျှင်လည်း မြန်မြန်သွားပါစေဟု ကြံစည်တောင့်တတတ်၏၊ ဤသို့ ဝန်တိုခြင်း, နှမြောခြင်းသည် အာဝါသမစ္ဆရိယမည်၏။ အထူးအားဖြင့် ခိုက်ရန်ငြင်းခုံမှု ပြုတတ်သောရဟန်း စသည်တို့ ထိုအာဝါသ၌ နေထိုင်မှုကို အလိုမရှိသော ရဟန်းအားမူ အာဝါသမစ္ဆရိယ မဖြစ်ပေ။

(၂) အလုပ်အကျွေး ဒကာ ဒကာမ ဆွေမျိုးများကို ကုလဟူ၍ ခေါ်၏။ ထိုမိမိ၏ ပစ္စည်းလေးပါး ဒကာ ဒကာမ, ဆွေမျိုး ဒကာ ဒကာမတို့အထံ၌ အခြားရဟန်းတပါး ချဉ်းကပ်ဆက်ဆံမှုကို အလိုမရှိခြင်းသည် ကုလမစ္ဆရိယမည်၏။ အထူးအားဖြင့်- ယုတ်မာသော ဒုဿီလပုဂ္ဂိုလ်တို့

၁၁၄

ချဉ်းကပ် ဆက်ဆံမှုကို အလိုမရှိခြင်းသည်ကား ကုလမစ္ဆရိယ မဟုတ်ပေ။ မှန်၏- ထိုဒုဿီလပုဂ္ဂိုလ်သည် ဒကာ ဒကာမတို့၏ သဒ္ဓါတရား ပျက်စီးအောင် ကျင့်တတ်၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုဒုဿီလပုဂ္ဂိုလ်၏ ချဉ်းကပ် ဆက်ဆံမှုကို အလိုမရှိခြင်းသည် ကုလမစ္ဆရိယ မဟုတ်ချေ။ သဒ္ဓါတရားကို စောင့်ရှောက်နိုင်သော သီလဝန္တရဟန်း၏ ထိုဒကာ ဒကာမတို့အထံ၌ ဆက်ဆံချဉ်းကပ်မှုကို အလိုမရှိခြင်းသည်သာလျှင် ကုလမစ္ဆရိယမည်၏။

(၃) သင်္ကန်း, ဆွမ်း, ကျောင်း, ဆေး = ပစ္စည်းလေးပါးကို လာဘ်လာဘဟု ခေါ်၏၊ ထိုပစ္စည်းလေးပါးကို အခြား သီလဝန္တ ရဟန်းတပါး ရရှိနေသည်ကို “မရပါစေသတည်း” ဟု ကြံစည်သော ရဟန်းအား လာဘမစ္ဆရိယဖြစ်၏။ အထူးအားဖြင့် ဒကာ ဒကာမများ သဒ္ဓါသဖြင့် လှူဒါန်းအပ်သော ပစ္စည်းလေးပါးကို အလွဲသုံးစားပြုလုပ်တတ်သော ရဟန်း, လုံးဝမသုံးစွဲခြင်း, မကောင်းသဖြင့် သုံးစွဲခြင်းတို့ဖြင့် ဒကာ ဒကာမတို့ သဒ္ဓါဒေယျပစ္စည်းများကို ဖျက်ဆီးတတ်သော ရဟန်း, ပုပ်သည် သိုးသည်တိုင်အောင် သူတပါးအား မပေးရက်သော ရဟန်းများ ရှိ၏၊ ထိုရဟန်းမျိုးကိုမြင်၍ “ဤပစ္စည်းလေးပါးကို ဤရဟန်းမရရှိပဲ အခြား သီလဝန္တ ရဟန်းတပါး ရရှိခဲ့သော် သုံးဆောင်ခြင်းသို့ ရောက်လေရာ၏၊ ကောင်းလေရာ၏”ဟု ကြံစည်သော ရဟန်းအားကား လာဘမစ္ဆရိယမဖြစ်။

(၄) ကိုယ်ရေအဆင်းနှင့် ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ဝဏ္ဏဟု ခေါ်၏၊ ထိုဝဏ္ဏ နှစ်မျိုးတို့အနက် ကိုယ်ရေအဆင်း၌ ဝန်တိုခြင်း မစ္ဆရိယရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် “အခြားသူတယောက် ရုပ်ရည်အဆင်း တင့်တယ်ခြင်းရှိ၏။ ကြည်ညိုဖွယ်ရှိ၏”ဟု ပြောဆိုအပ်လျှင် ထိုအကြောင်းကို လုံးဝမပြောဆိုလို မိမိသာလျှင် တင့်တယ်လို လှပလို၏။ ဂုဏ်ကျေးဇူး တည်းဟူသော ဝဏ္ဏ၌ ဝန်တိုခြင်း မစ္ဆရိယရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် သူတပါး၏ သီလဂုဏ် ဓုတင်ဂုဏ် ပဋိပတ်ဂုဏ် အကျင့်ဂုဏ်များကို လုံးဝ မပြောလိုပဲရှိ၏။

(၅) ဓမ္မသည် ပရိယတ္တိဓမ္မ, ပဋိဝေဓဓမ္မ = မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန် တရားထူးဟူ၍ = ၂-မျိုးရှိ၏၊ ထို၂-မျိုးတို့တွင် ပဋိဝေဓဓမ္မသည် အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တရားကို ဝန်မတိုကြကုန်၊ မိမိတို့ ရရှိအပ်သော ပဋိဝေဓတရားများကို လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအားလုံးတို့ ရကြသိကြရန် အလိုရှိကြကုန်၏၊ ထိုမိမိသိရှိအပ်သော မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန် = ပဋိဝေဓတရားထူးကို “အခြားသူတို့ သိကြပါစေကုန်သတည်း”ဟု တောင့်တကြ အလိုရှိကြကုန်၏။ ပရိယတ္တိ

၁၁၅

တရား၌သာလျှင် ဓမ္မမစ္ဆရိယမည်သည် ဖြစ်နိုင်၏၊ ထိုဓမ္မမစ္ဆရိယရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် မိမိတတ်သိသော လျှို့ဝှက်ခဲခက်သည့် ပါဠိ အဋ္ဌကထာကို သူတပါးကို မသိစေလို၊ မိမိသာ သိလို၏။ အထူးအားဖြင့်- အကြင် ပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား ပုဂ္ဂိုလ်ကို စူးစမ်းဆင်ခြင်၍ တရားတော်ကို ချီးမြှောက် စောင့်ရှောက်သောအားဖြင့်၎င်း, တရားတော်ကို စူးစမ်းဆင်ခြင်၍ ပုဂ္ဂိုလ်ကို ချီးမြှောက် စောင့်ရှောက်သောအားဖြင့်၎င်း မိမိတတ်သိသော လျှို့ဝှက်ခဲခက်သည့် ပါဠိအဋ္ဌကထာ ကျမ်းစာတရားကို သူတပါးအား မပေး၊ ထိုသူ၏ မပေးခြင်းသည်ကား ဓမ္မမစ္ဆရိယမဟုတ်ချေ။

ထိုစကားရပ်၌ လောကဝယ် အချို့သောပုဂ္ဂိုလ်သည် ရံခါ ရဟန်းဖြစ်လိုက်, ရံခါ ပုဏ္ဏားဖြစ်လိုက်, ရံခါ တက္ကတွန်းဖြစ်လိုက်နှင့် လျှပ်ပေါ်လော်လည် မတည်ကြည်သူဖြစ်၏၊ အကြင်ရဟန်းသည် “ဤလျှပ်ပေါ်လော်လည် မတည်ကြည်သူကား အဆက်ဆက်က ဆင်းသက်လာသော သိမ်မွေ့နူးညံ့သည့် ပါဠိတော်ကို ကုသိုလ်စသော တရားကို အကုသိုလ်စသော တရားမျိုးပြု၍သော်၎င်း မိမိကိုယ်တိုင်က လျှပ်ပေါ်လော်လည် မတည်ကြည်သူဖြစ်သောကြောင့် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်သော တရားကို တိတ္ထိတို့ ဟောကြားအပ်သော တရားမျိုးပြု၍သော်၎င်း လှောက်လှက်ရှုပ်ထွေးအောင် ပြုပေလိမ့်မည်”ဟု လေးနက်စွာ ဆင်ခြင်ပြီးလျှင် မိမိတတ်သိသည့် လျှို့ဝှက်ခဲခက်သော ပရိယတ္တိဓမ္မကို ထိုသူအား မပေး၊ ဤရဟန်းသည် ပုဂ္ဂိုလ်ကို စူးစမ်းဆင်ခြင်၍ တရားတော်ကို ချီးမြှောက် စောင့်ရှောက်သောအားဖြင့် မပေးသူမည်၏။ အကြင်ရဟန်းသည်ကား “ဤတရားသည် သိမ်မွေ့နူးညံ့လှ၏။ အကယ်၍ ဤပုဂ္ဂိုလ် သင်ယူတတ်မြောက်ခဲ့လျှင် မိမိကိုယ်ကို ရဟန္တာမဟုတ်ပဲ ရဟန္တာအနေ ရှင်လူတို့အား ပြောကြား၍ ပျက်စီးသွားပေလိမ့်မည်”ဟု ဆင်ခြင်စဉ်းစားပြီးလျှင် မိမိတတ်သိသည့် လျှို့ဝှက်ခဲခက်သော ပရိယတ္တိဓမ္မကို ထိုသူအား မပေး၊ ဤရဟန်းသည် တရားတော်ကို စူးစမ်းဆင်ခြင်၍ ပုဂ္ဂိုလ်ကို ချီးမြှောက် စောင့်ရှောက်သောအားဖြင့် မပေးသူမည်၏။ ဤရဟန်း နှစ်မျိုးလုံးအားပင် ဓမ္မမစ္ဆရိယ မဖြစ်ပေ။ အကြင်သူသည်ကား “အကယ်၍ ဤသူသည် ဤတရားကို သင်ကြား တတ်မြောက်သွားလျှင် ငါတို့၏ အယူဝါဒကို ဖျက်ဆီးနိုင်သူ ဖြစ်သွားလိမ့်မည်၊ ငါတို့ထက် သာလွန်သူ ဖြစ်သွားလိမ့်မည်”ဟု အောက်မေ့ကာ မိမိတတ်သိသည့် ပရိယတ္တိဓမ္မကို သူတပါးအား မပေး၊ ထိုသူ၏ မပေးခြင်းသည်သာ ဓမ္မမစ္ဆရိယဖြစ်၏။

၁၁၆

မစ္ဆရိယ ၅-ပါး၏ အပြစ်

ဤမစ္ဆရိယ ၅-ပါးတို့တွင်- (၁) အာဝါသမစ္ဆရိယကြောင့် သေပြီးသည့်နောက် ဘီလူးသော်၎င်း, ပြိတ္တာသော်၎င်း ဖြစ်ပြီးလျှင် (အာဝါသ၌ ငြိကပ်စွဲလမ်းမှု အလိုဆန္ဒ ယုတ်ညံ့မှုကြောင့်) ထိုမိမိ ဝန်တိုနှမြောခဲ့သည့် အာဝါသ၏ အမှိုက်သရိုက်ကို ဦးခေါင်းဖြင့် ချီရွက်၍ လှည့်လည်ကာ နေရတတ်၏။

(၂) ကုလမစ္ဆရိယကြောင့် ထိုမိမိ၏ ဆွေမျိုး ဒကာ ဒကာမများ, ပစ္စည်းလေးပါး ဒကာ ဒကာမများ အိမ်၌ အခြားပုဂ္ဂိုလ်တို့အား အလှူပေးမှု မြတ်နိုးမှု-စသည် ပြုလုပ်ကြသည်တို့ကို မြင်ရလျှင် “ဤဒကာ ဒကာမများသည် ငါနှင့် စိတ်ဝမ်းကွဲပြားခဲ့လေပြီ”ဟု ကြံစည်ပူပန်သော ရဟန်းအား (စိတ်၏ပင်ပန်းခြင်းဖြင့် အလွန်ပူလောင်သော နှလုံးရှိရကား) သွေးသော်မူလည်း အန်တတ်၏၊ ဝမ်းသော်မူလည်း လားတတ်၏၊ အအူများသော်လည်း အပိုင်းအပိုင်းပြတ်လျက် အပသို့ ထွက်တတ်၏။

(၃) လာဘမစ္ဆရိယကြောင့် သံဃာ၏ လာဘ်၌ဖြစ်စေ, ဂိုဏ်း၏ လာဘ်၌ဖြစ်စေ ဝန်တိုနှမြော၍ ပုဂ္ဂလိက အသုံးအဆောင်ကဲ့သို့ အောက်မေ့ကာ မိမိသာ သုံးဆောင်ခြင်းကြောင့် သေပြီးသည့်နောက် ဘီလူးသော်၎င်း, ပြိတ္တာသော်၎င်း, စပါးကြီးမြွေကြီးသော်၎င်း ဖြစ်ရတတ်၏။

(၄) ရုပ်ရည်အဆင်း, ဂုဏ်ကျေးဇူးသတင်းတို့၌ ဝန်တိုခြင်း ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယကြောင့် မိမိ၏ ရုပ်ရည်အဆင်း, ဂုဏ်ကျေးဇူး သတင်းများကိုသာ ချီးမွမ်း၏၊ သူတပါးတို့၏ ရုပ်ရည်အဆင်း, ဂုဏ်ကျေးဇူးသတင်းများ၌ “ဤသူသည် ဘယ်လိုအဆင်း, ဂုဏ်ကျေးဇူးသတင်း ရှိသူနည်း” ဤသို့စသည်ဖြင့် ထိုထိုအပြစ်ကို ပြောဆိုလျက် တမလွန်ဘဝ၌ အဆင်းမလှသူ ဖြစ်ရတတ်၏။

(၅) (မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန် တည်းဟူသော ပဋိဝေဓဓမ္မကား အရိယာသူမြတ်တို့၏ သန္တာန်၌သာလျှင်ဖြစ်သောတရား, ထိုအရိယာသူမြတ်တို့သာ ရနိုင်သောတရားဖြစ်၏။ ထိုအရိယာသူမြတ်တို့သည်လည်း မစ္ဆရိယ အကုသိုလ်ကို အကြွင်းမဲ့ မဂ်ဖြင့် ပယ်သတ်ပြီး ဖြစ်ကြသောကြောင့် ထိုမိမိတို့ရရှိသိအပ်သော ပဋိဝေဓတရားကို ဝန်တိုတော်မမူကြကုန်၊ သို့ရကား ဓမ္မမစ္ဆရိယအရာ၌ ပုထုဇန်တို့၏ မိမိတို့တတ်သိသော ပရိယတ္တိဓမ္မ၌ ဝန်တိုခြင်းကိုသာ ရအပ်ပေ၏)။ ယင်း ပရိယတ္တိဓမ္မမစ္ဆရိယကြောင့်

၁၁၇

မိမိတတ်သိသော ပရိယတ္တိဓမ္မကို ဝန်တိုနှမြော၍ တစုံတယောက်သောသူအား တစုံတရာသော ပရိယတ္တိဓမ္မကို မပေးကမ်းသည့်အတွက် တမလွန်ဘဝ၌ ဉာဏ်ပညာ ထုံထိုင်းမှိုင်းအ-သူ ဒုပ္ပညပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်ရတတ်၏။

တနည်းကား- (၁) အာဝါသမစ္ဆရိယကြောင့် သံပူငရဲ၌ ကျက်ရတတ်၏၊ (သူတပါးတို့အား အာဝါသကြောင့် ရရှိမည့် စီးပွါးချမ်းသာကို တားမြစ်ခဲ့သောကြောင့်တည်း)။ (၂) ကုလမစ္ဆရိယကြောင့် လာဘ်လာဘ လုံးဝကင်းမဲ့သူ ဖြစ်ရတတ်၏၊ (ဒကာ ဒကာမတို့အိမ်၌ သူတပါးတို့ရရှိမည့် လာဘ်လာဘကို တားမြစ်ခဲ့သောကြောင့်တည်း)။ (၃) လာဘမစ္ဆရိယကြောင့် ဘင်ပုပ် (=မစင်)ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏။ (မစင်=ဘင်ပုပ်ငရဲသည် လုံးဝ သာယာဖွယ်ကင်းမဲ့သော ငရဲဖြစ်၏၊ လာဘမစ္ဆရိယရဟန်းသည် သူတပါးတို့ လာဘ်လာဘဟူသော အကြောင်းကြောင့် ရရှိမည့် သာယာဖွယ်ကို တားမြစ်ခဲ့သူ ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုလာဘမစ္ဆရိယသမား ရဟန်းသည် သူတပါးတို့ လာဘ်လာဘကို အကြောင်းပြု၍ ရရှိမည့် သာယာဖွယ်ကို တားမြစ်ခဲ့သူဖြစ်သောကြောင့် လုံးဝ သာယာဖွယ်ကင်းမဲ့သော မစင်= ဘင်ပုပ်ငရဲ၌ ဖြစ်ရလေ၏)။ (၄) ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယကြောင့် သံသရာဘဝ ဖြစ်သမျှ၌ ရုပ်ရည်အဆင်း ဂုဏ်ကျေးဇူးသတင်းဟူသော = ဝဏ္ဏနှစ်ပါးသည် အမည်မျှလောက်ပင် ထိုဝဏ္ဏမစ္ဆရိယသမားအား မဖြစ်တော့ချေ။ ထိုဝဏ္ဏမစ္ဆရိယသမားသည် သံသရာဘဝ၌ အရုပ်ဆိုးသူသာ ဖြစ်ရ၏၊ အဆင်းဖောက်ပြန် အရုပ်ဆိုးသော သန္တာန်၌ များသောအားဖြင့် သီလ-စသော ဂုဏ်ကျေးဇူး သတင်းကောင်းတို့သည် ထောက်တည်ရာကို မရနိုင်ပဲ ရှိကုန်၏၊ ထောက်တည်ရာရမည့် ဂုဏ်ကျေးဇူးများလည်း ထိုသူ့သန္တာန်ဝယ် ညဉ့်အခါ ပစ်အပ်သော မြှားကဲ့သို့ မထင်ရှား မဖြစ်ပွါးပဲ နေတတ်ကုန်၏။ (၅) ဓမ္မမစ္ဆရိယကြောင့် ပြာပူငရဲ၌ ဖြစ်ရတတ်၏။ (အဘိ-ဋ္ဌ ၁၊ မျက်နှာ ၄ဝ၅-၆-တို့မှ)။

ဣဿာသည် သူတပါးစည်းစိမ်ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်၏၊ မစ္ဆရိယသည် မိမိစည်းစိမ်ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်၏။ ဤသို့ အာရုံကွဲပြားကြသောကြောင့် ထိုဣဿာနှင့် မစ္ဆရိယတို့သည် တပေါင်းတည်း မဖြစ်နိုင်ကြကုန်။

လောက၌ တဦးနှင့်တဦး ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း ဒဏ်ထားခြင်း ရန်မူခြင်းများသည် ဤဣဿာ, မစ္ဆရိယ သံယောဇဉ်တရားဆိုး နှစ်မျိုးကြောင့် ဖြစ်ရ၏၊ ဤဣဿာ, မစ္ဆရိယ သံယောဇဉ် နှစ်ပါးကို သောတာပတ္တိမဂ်ဖြင့်သာ

၁၁၈

အကြွင်းမဲ့ ပယ်သတ်နိုင်၏၊ သို့ရကား သောတာပတ္တိမဂ်ဖြင့် ယင်းဣဿာ, မစ္ဆရိယ သံယောဇဉ်နှစ်ပါးကို အကြွင်းမဲ့ မပယ်သတ်ရသေးသမျှ ကာလပတ်လုံး နတ်လူတို့သည် ရန်ငြိုးကင်းခြင်း- စသည်တို့ကို တောင့်တကြကုန်သော်လည်း ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း- စသည်တို့မှ မလွတ်နိုင်ကြပဲ ဆင်းရဲပင်ပန်းစွာ နေကြရကုန်၏။ ထို့ကြောင့် “များစွာသော နတ်လူတို့သည် ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း စသည်ကင်း၍ ဆင်းရဲမရှိ ချမ်းသာစွာ နေလိုကြပါလျက် အဘယ့်ကြောင့် ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်းစသည် မကင်းပဲ ဆင်းရဲပင်ပန်းစွာသာ နေကြရပါသနည်း”ဟူသော သိကြားမင်း၏ မေးမြန်းချက်ကို မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဣဿာ, မစ္ဆရိယ သံယောဇဉ် အနှောင်အဖွဲ့ နှစ်ပါးကြောင့်”ဟု ဖြေကြားတော်မူ၏)။

     ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဖြေကြားတော်မူသောအခါ သိကြားနတ်မင်းသည် နှစ်လိုအားရစွာ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို—

“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဟောတော်မူသည့်အတိုင်း မှန်လှပါ၏၊ ကောင်းသောစကားကို မိန့်ကြားတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရား.. ဟောတော်မူသည့်အတိုင်း မှန်လှပါ၏၊ ရှင်တော်ဘုရား၏ ဖြေကြားချက်ကို ကြားနာရသောကြောင့် ဤပြဿနာ၌ အကျွန်ုပ်သည် ယုံမှားခြင်းကို လွန်မြောက်အပ်ပါပြီ၊ အကျွန်ုပ်၏ သို့လော သို့လော တွေးတောခြင်းသည် ကင်းကွာသွားပါပြီ”–

ဟု ဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူလေ၏။

ပဌမ အမေး အဖြေ ပြီး၏။

**********

(၂) ဒုတိယ အမေး အဖြေ

     ဤသို့လျှင် သိကြားနတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နှစ်လိုဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-

“မြတ်စွာဘုရား.. ဣဿာ, မစ္ဆရိယသည်ကား အဘယ်တရားလျှင် အခြေခံဖြစ်ရာ (နိဒါန)အကြောင်း,

၁၁၉

တိုးတက်ဖြစ်ပွါးရာ (သမုဒယ)အကြောင်း, ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ရာ (ဇာတိ)အကြောင်း, အမွန်အစဖြစ်ပွါးရာ (ပဘဝ)အကြောင်း ရှိပါသနည်း (=အဘယ်တရားကြောင့် ဣဿာ, မစ္ဆရိယ ဖြစ်သနည်း ဟု မေးလိုရင်းဖြစ်သည်)၊ အဘယ်တရားရှိသော် ဣဿာ, မစ္ဆရိယဖြစ်၍ အဘယ်တရားမရှိသော် ဣဿာ, မစ္ဆရိယ မဖြစ်ပါသနည်း”-

ဟု နောက်ထပ်တဖန် ပြဿနာကို မေးလျှောက်ပြန်၏။ ထိုသို့ သိကြားမင်းက မေးလျှောက်အပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-

“နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ဣဿာ, မစ္ဆရိယ တရားနှစ်ပါးသည် ချစ်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရ, မုန်းအပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရလျှင် အခြေခံဖြစ်ရာ (နိဒါန)အကြောင်း, တိုးတက်ဖြစ်ပွါးရာ (သမုဒယ)အကြောင်း, ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ရာ (ဇာတိ)အကြောင်း, အမွန်အစဖြစ်ပွါးရာ (ပဘ၀)အကြောင်း ရှိပေ၏၊ (=ချစ်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရနှင့် မုန်းအပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရ = ဤနှစ်ပါးကြောင့် ဣဿာ, မစ္ဆရိယ သံယောဇဉ် ဖြစ်၏ဟု ဖြေလိုရင်းဖြစ်သည်။) ချစ်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရ, မုန်းအပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရရှိသော် ဣဿာ, မစ္ဆရိယဖြစ်၏၊ ချစ်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရ, မုန်းအပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရ မရှိသော် ဣဿာ, မစ္ဆရိယမဖြစ်”-

ဟူ၍ ဖြေကြားတော်မူ၏။

(ဤ၌။ ။မိမိပိုင်ဆိုင် သိမ်းဆည်းအပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရဖြစ်လျှင် ထိုဝတ္ထုက မနှစ်သက်ဖွယ် ဝတ္ထုပင် ဖြစ်လင့်ကစား ကိလေသာတို့၏ ဖောက်ပြန်စွာဖြစ်ခြင်း ရှိသောကြောင့် ချစ်နှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရပင် ဖြစ်၍နေတော့၏။ သူတပါး ပိုင်ဆိုင် သိမ်းဆည်းအပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရဖြစ်ခဲ့လျှင် ထိုဝတ္ထုက ကောင်းမြတ်သော ဝတ္ထုပင် ဖြစ်လင့်ကစား အမျက်ထွက်သောသူ၏

၁၂၀

အဖို့ရာ မချစ် မနှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရပင် ဖြစ်၍နေတော့၏။ ။ဤကား သုတ်မဟာဝါ အဋ္ဌကထာ ဋီကာတို့မှ ကောက်နုတ်ချက်တည်း။

မစ္ဆရိယသည် ချစ်နှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရလျှင် အကြောင်းရင်းရှိ၏။ (=ချစ်နှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရကြောင့် မစ္ဆရိယဖြစ်သည်ဟု ဆိုလိုသည်)။ ဣဿာသည် မချစ်မနှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရလျှင် အကြောင်းရင်းရှိ၏။ (=မချစ်မနှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရကြောင့် ဣသာဖြစ်သည်ဟု ဆိုလိုသည်)။

တနည်း ဣဿာ, မစ္ဆရိယ နှစ်ပါးလုံးပင် ချစ်နှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရ, မချစ် မနှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရ = နှစ်မျိုးလုံးလျှင် အခြေခံအကြောင်းရင်း ရှိ၏၊ (ချစ်နှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရ, မချစ်မနှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရ နှစ်မျိုးလုံးကြောင့်ပင် ဣဿာလည်း ဖြစ်၏၊ မစ္ဆရိယလည်း ဖြစ်၏ဟု ဆိုလိုသည်)။

ချဲ့ဦးအံ့- ရဟန်း၏အဖို့ရာ သဒ္ဓိဝိဟာရိက တပည့်စသော ချစ်နှစ်သက်အပ် တောင့်တအပ် မြတ်နိုးအပ်သော သတ္တဝါတို့ ရှိကြ၏။ လူဖြစ်သူ၏ အဖို့ရာ သားသမီး-စသော ဆင်မြင်းစသော ချစ်နှစ်သက်အပ်သော တောင့်တအပ် မြတ်နိုးအပ်သော သတ္တဝါတို့ ရှိကြ၏၊ ထိုချစ်နှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါတို့ကို တခဏမျှပင် မမြင်ရလျှင် သည်းမခံနိုင်အောင် ရှိ၏၊ ထိုရဟန်းဖြစ်သောသူ လူဖြစ်သောသူသည် မိမိမှတပါး အခြား ရဟန်းတဦးဦး လူတဦးဦး ထိုကဲ့သို့ ချစ်နှစ်သက်အပ်သော သဒ္ဓိဝိဟာရိက တပည့်စသော သားသမီး ဆင်မြင်းစသော ချစ်နှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါကို ရရှိသည်ကို မြင်ရလျှင် မနာလို မကြည်ဖြူ ငြူစူမှု = ဣဿာကို ပြုတတ်၏။ “ဤသင်၏ သဒ္ဓိဝိဟာရိတပည့်စသည် သားသမီး ဆင်မြင်းစသည်ဖြင့် ငါတို့မှာ အလုပ်တခုရှိ၍ ထိုသူကို ငါတို့အား တခဏမျှ ပေးပါကုန်”ဟု ထိုချစ်အပ်သော သတ္တဝါကို အခြားသူတို့က တောင်းခံအပ်လျှင် “မပေးနိုင်ပါ၊ ထိုကျွန်ုပ်ချစ်အပ်သော တပည့် သားသမီး ဆင် မြင်းစသည်သည် ပင်ပန်းသော်မူ ပင်ပန်းလိမ့်မည်၊ သို့မဟုတ် ပျင်းရိမူ ပျင်းရိလိမ့်မည်” ဤသို့စသည် ပြောဆို၍ ဝန်တိုမှု ပြုတတ်၏ = မစ္ဆရိယ ဖြစ်တတ်၏။ ဤကား ချစ်နှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါကြောင့် ဣဿာ,မစ္ဆရိယ နှစ်ပါးစုံ ဖြစ်ပုံတည်း။

ရဟန်းတို့၏အဖို့ရာ သပိတ်သင်္ကန်းစသော ချစ်နှစ်သက်အပ်သော ပရိက္ခရာမျိုး ရှိ၏။ လူ၏အဖို့ရာ အဆင်တန်ဆာစသော ချစ်နှစ်သက်အပ်သော အသုံးအဆောင်မျိုး ရှိ၏၊ ထိုအရာများသည် ချစ်နှစ်သက်အပ်သော

၁၂၁

သင်္ခါရများ ဖြစ်ကြ၏။ ထိုရဟန်း ထိုလူသည် မိမိမှတပါး အခြားရဟန်း အခြားလူမှာ ထိုကဲ့သို့ ချစ်နှစ်သက် အပ်သော ပရိက္ခရာမျိုး အသုံးအဆောင်မျိုး ဖြစ်ရှိသည်ကို မြင်ရလျှင် “ထိုရဟန်း ထိုလူအား ဤသို့သော ပရိက္ခရာမျိုး အသုံးအဆောင်မျိုး မဖြစ်ရှိပါမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟု မနာလို မကြည်ဖြူ ငြူစူခြင်း = ဣဿာတရားကို ဖြစ်ပွါးစေ၏။ ထိုချစ်နှစ်သက်အပ်သော ပရိက္ခရာမျိုး အသုံးအဆောင်မျိုးကို သူတပါးတို့က ခေတ္တခဏ ငှါးရမ်းအပ်လျှင်လည်း “ငါတို့သော်မှ ဤပစ္စည်းများကို မြတ်နိုးလှသောကြောင့် မသုံးဆောင်ရက်ပါကုန်၊ သင်တို့အား မပေးနိုင်ပါကုန်”ဟု ပြောဆိုကာ ဝန်တိုခြင်း = မစ္ဆရိယကို ပြုတတ်ကြကုန်၏။ ဤကား ချစ်နှစ်သက်အပ်သော သင်္ခါရကြောင့် ဣဿာ, မစ္ဆရိယ နှစ်ပါးစုံ ဖြစ်ပုံတည်း။

ထိုမှတပါး ရဟန်းဖြစ်စေ လူဖြစ်စေ မိမိ မချစ် မနှစ်သက်အပ်သော ဆိုအပ်ပြီးသည့် တပည့်ဆိုး သားဆိုး သမီးဆိုး ဆင်ဆိုး မြင်းဆိုးစသော သတ္တဝါ, မကောင်းသော သပိတ် သင်္ကန်း ပရိက္ခရာ အသုံးအဆောင် အဆင်တန်းဆာစသော သင်္ခါရများကို ရရှိပြီးနောက် ထိုရဟန်း ထိုလူ၏အဖို့ရာ ဖော်ပြပါ သတ္တဝါ, သင်္ခါရတို့သည် မချစ် မနှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရတို့ပင် ဖြစ်ကုန်သော်လည်း ကိလေသာတရားတို့၏ ဖောက်ဖောက်ပြန်ပြန် ဖြစ်ပွါးတတ်သော သဘောရှိခြင်းကြောင့် “(ချစ်နှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရတို့ကဲ့သို့ ဖြစ်ရှိကြကာ) “ငါ့ကိုထား၍ အခြား မည်သူတယောက်သည် ဤသို့သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရတို့ကို ရနိုင်အံ့နည်း”ဟူ၍ မိမိကိုယ်ကို မြှောက်ပင့်သော အတ္တုက္ကံသန လောဘတရား ဖြစ်ပွါးပြီးလျှင် ထိုလောဘကို အကြောင်းပြု၍ သူတပါးတို့ ထိုကဲ့သို့သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရကို ရရှိမည်ကို မနာလို မကြည်ဖြူ ငြူစူမှု = ဣဿာကို ပြုတတ်၏၊ (ဤဣဿာကား သူတပါးတို့ ရရှိလတ္တံ့သော သမ္ပတ္တိကို အာရုံပြု၍ဖြစ်သော ဣဿာမျိုးတည်း)။ တနည်း- ရှေးဆိုအပ်ပြီးအတိုင်း မိမိကိုယ်ကို မြှောက်ပင့်သော အတ္တုက္ကံသန လောဘတရား ဖြစ်ပွါးပြီးလျှင် ထိုလောဘကိုပင် အကြောင်းပြု၍ သူတပါးမှာ ထိုကဲ့သို့သော အပိယသတ္တဝါ, သင်္ခါရ ဖြစ်ရှိသည်ကို မြင်၍လည်း “ထိုသူအား ဤသို့သဘောရှိသော သတ္တဝါ, သင်္ခါရ မဖြစ်မူ ကောင်းလေစွာ့”ဟု ငြူစူမှု မခံနိုင်မှု မနာလိုမှု ဣဿာကိုလည်း ပြုတတ်၏။ (ဤဣဿာကား သူတပါးတို့ ရဆဲ ရပြီးသော သမ္ပတ္တိကို အာရုံပြု၍ဖြစ်သော ဣဿာမျိုးတည်း။ ဤနောက်နည်းကို အဋ္ဌကထာ၌ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းရှိသောကြောင့် မပြတော့ချေ၊ ရှေ့နည်းကိုသာ ဝင်္ကဝုတ္တိအားဖြင့် ဖော်ပြသည်၊ ထိုအဋ္ဌကထာလာ

၁၂၂

ဝင်္ကဝုတ္တိစကားရပ်ကို ဋီကာနှင့် အဋ္ဌသာလိနီ မူလဋီကာတို့ကို အမှီပြု၍ စကားဖြောင့်အောင် ဤကျမ်း၌ ရေးသားခဲ့သည်)။ ထိုအပ္ပိယဖြစ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရတို့ကို သူတပါးတို့က တောင်းအပ်သည်ရှိသော် အခိုက်အတန့် တခဏမျှလည်း မပေးနိုင်ပဲ ဝန်တိုမှု = မစ္ဆရိယကို ပြုတတ်၏။ ဤကား မချစ်မနှစ်သက်အပ်သော သတ္တဝါ, သင်္ခါရတို့ကြောင့် ဣဿာ, မစ္ဆရိယ နှစ်ပါးတို့ ဖြစ်ပုံတည်း)။

ဒုတိယ အမေး အဖြေ ပြီး၏။

**********

(၃) တတိယ အမေး အဖြေ

     ထို့နောက် သိကြားနတ်မင်းသည် ရှေးနည်းအတူ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နှစ်လို ဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-

“မြတ်စွာဘုရား.. ချစ်ခြင်း မုန်းခြင်းသည်ကား အဘယ်တရားလျှင် အခြေခံဖြစ်ရာ (နိဒါန)အကြောင်း, တိုးတက်ဖြစ်ပွါးရာ (သမုဒယ)အကြောင်း, ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ရာ (ဇာတိ)အကြောင်း, အမွန်အစဖြစ်ပွါးရာ (ပဘဝ)အကြောင်း ရှိပါသနည်း၊ (=အဘယ်တရားကြောင့် ချစ်ခြင်း မုန်းခြင်း ဖြစ်ပါသနည်းဟု မေးလိုရင်း ဖြစ်သည်)။ အဘယ်တရားရှိသော် ချစ်ခြင်း မုန်းခြင်းဖြစ်၍ အဘယ်တရားမရှိသော် ချစ်ခြင်း မုန်းခြင်း မဖြစ်ပါသနည်း”-

ဟု နောက်ထပ်တဖန် ပြဿနာကို မေးလျှောက်ပြန်၏။ ထိုသို့ သိကြားမင်းက မေးလျှောက်အပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-

“နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ချစ်ခြင်း မုန်းခြင်းသည် လိုချင်ခြင်း = ဆန္ဒတဏှာဟူသော အခြေခံဖြစ်ရာ (နိဒါန)အကြောင်း, တိုးတက်ဖြစ်ပွါးရာ (သမုဒယ)အကြောင်း, ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ရာ (ဇာတိ)အကြောင်း, အမွန်အစဖြစ်ပွါးရာ (ပဘဝ)အကြောင်း ရှိပေ၏၊ (လိုချင်ခြင်း = ဆန္ဒတဏှာကြောင့် ချစ်ခြင်း မုန်းခြင်းဖြစ်သည်ဟု

၁၂၃

ဖြေလိုရင်းဖြစ်သည်)။ လိုချင်ခြင်း = ဆန္ဒတဏှာရှိသော် ချစ်ခြင်း မုန်းခြင်းဖြစ်၏၊ လိုချင်ခြင်း = ဆန္ဒတဏှာမရှိသော် ချစ်ခြင်း မုန်းခြင်း မဖြစ်”–

ဟူ၍ ဖြေကြားတော်မူ၏။

(ဤ၌။ ။ဆန္ဒသည် (၁) ထိုထိုအာရုံကို မြင်လို ကြားလို နမ်းရှူလို လျက်လို ထိလို သိလိုမှု = ဆန္ဒစေတသိက် တည်းဟူသော ကတ္တုကမျတာဆန္ဒ၊ (၂) ထိုထိုအာရုံကို သာယာတပ်မက် နှစ်သက်သောအားဖြင့် လိုချင်ခြင်း = လောဘစေတသိက်တည်းဟူသော တဏှာဆန္ဒဟူ၍ နှစ်ပါးရှိ၏၊ ထိုတွင် ဤနေရာ၌ လောဘစေတသိက်ကို အရကောက်ယူရသော တဏှာဆန္ဒကို ဆိုလို၏။

တဏှာဆန္ဒ ၅-ပါး

ထိုတဏှာဆန္ဒသည် (၁) ကာမဝတ္ထုတို့ကို ရှာမှီးသောအားဖြင့် ဖြစ်သော တဏှာဆန္ဒ = ကာမဝတ္ထုတို့ကို ရှာဖွေသောအခါဖြစ်သည့် တဏှာဆန္ဒ တည်းဟူသော ပရိယေသနဆန္ဒ၊ (၂) ကာမဝတ္ထုတို့ကို ရရှိခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ဖြစ်သော တဏှာဆန္ဒ တည်းဟူသော ပဋိလာဘဆန္ဒ၊ (၃) ထိုကာမဝတ္ထုတို့ကို သုံးဆောင်သောအားဖြင့်ဖြစ်သော (ဝါ) သုံးဆောင်သောအခါ ဖြစ်သော တဏှာဆန္ဒ တည်းဟူသော ပရိဘောဂဆန္ဒ၊ (၄) ထိုရရှိအပ်သော ကာမဝတ္ထုတို့ကို သိုမှီးသိမ်းဆည်း စောင့်ရှောက် လုံခြုံစေသောအားဖြင့်ဖြစ်သော (ဝါ) သိုမှီးသိမ်းဆည်း စောင့်ရှောက် လုံခြုံစေသောအခါ ဖြစ်သော တဏှာဆန္ဒ တည်းဟူသော သန္နိဓိဆန္ဒ၊ (၅) “ဤမင်းမှုထမ်းများသည် ငါ့ကို စောင့်ရှောက်ဝန်းရံ ကာကွယ်ကြလိမ့်မည်”ဟု အောက်မေ့ကာ မင်းတို့၏ အမှုထမ်းများအား ဆုလာဘ်ရိက္ခာ ပေးကမ်းစွန့်ကြဲခြင်းမျိုးကဲ့သို့ ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ အကာအကွယ် အစောင့်အရှောက်ရခြင်းစသော အကျိုးကို မျှော်ကိုးကြံစည်၍ ပေးစွန့်သောအားဖြင့်ဖြစ်သော (ဝါ) ပေးစွန့်သောအခါဖြစ်သော တဏှာဆန္ဒ တည်းဟူသော ဝိဿဇ္ဇနဆန္ဒဟူ၍ = ၅-ပါး အပြားရှိ၏။

“လိုချင်ခြင်း တဏှာဆန္ဒကြောင့် ချစ်ခြင်း မုန်းခြင်းဖြစ်သည်” ဟူရာ၌ ထိုထို ကာမဝတ္ထုများကို လိုချင်၍ ရရှိလျှင် ချစ်ခြင်းဖြစ်သည်။ လိုချင်ပါလျက် မရရှိလျှင် မုန်းခြင်းဖြစ်သည်)။

တတိယ အမေး အဖြေ ပြီး၏။

၁၂၄

(၄) စတုတ္ထ အမေးအဖြေ

     ထို့နောက် သိကြားနတ်မင်းသည် ရှေးနည်းအတူ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နှစ်လိုဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-

“မြတ်စွာဘုရား.. လိုချင်ခြင်း = တဏှာဆန္ဒသည်ကား အဘယ်တရားလျှင် အခြေခံဖြစ်ရာ (နိဒါန)အကြောင်း, တိုးတက်ဖြစ်ပွါးရာ (သမုဒယ)အကြောင်း, ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ရာ (ဇာတိ)အကြောင်း, အမွန်အစဖြစ်ပွါးရာ (ပဘဝ)အကြောင်း ရှိပါသနည်း၊ (=အဘယ်တရားကြောင့် လိုချင်ခြင်း တဏှာဆန္ဒ ဖြစ်ပါသနည်းဟု မေးလိုရင်းဖြစ်သည်)။ အဘယ်တရားရှိသော် လိုချင်ခြင်း = တဏှာဆန္ဒဖြစ်၍ အဘယ်တရားမရှိသော် လိုချင်ခြင်း = တဏှာဆန္ဒ မဖြစ်ပါသနည်း”-

ဟု နောက်ထပ်တဖန် ပြဿနာကို မေးလျှောက်ပြန်၏။ ထိုသို့ သိကြားနတ်မင်းက မေးလျှောက်အပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-

“နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. လိုချင်ခြင်း = တဏှာဆန္ဒသည် ဆုံးဆုံးဖြတ်ဖြတ် ကြံစည်ခြင်း တည်းဟူသော ဝိနိစ္ဆယဝိတက်လျှင် အခြေခံဖြစ်ရာ (နိဒါန) အကြောင်း, တိုးတက်ဖြစ်ပွါးရာ (သမုဒယ) အကြောင်း, ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ရာ (ဇာတိ) အကြောင်း, အမွန်အစဖြစ်ပွါးရာ (ပဘဝ) အကြောင်း ရှိပေ၏၊ (= ဆုံးဆုံးဖြတ်ဖြတ် ကြံစည်ခြင်း = ဝိနိစ္ဆယဝိတက်ကြောင့် လိုချင်ခြင်း = တဏှာဆန္ဒ ဖြစ်ရသည်ဟု ဖြေလိုရင်းဖြစ်သည်)။ ဆုံးဆုံးဖြတ်ဖြတ် ကြံစည်ခြင်း = ဝိနိစ္ဆယဝိတက်ရှိသော် လိုချင်ခြင်း = တဏှာဆန္ဒ ဖြစ်၏။ ဆုံးဆုံးဖြတ်ဖြတ် ကြံစည်ခြင်း = ဝိနိစ္ဆယဝိတက်မရှိသော် လိုချင်ခြင်း = တဏှာဆန္ဒမဖြစ်”-

ဟူ၍ ဖြေကြားတော်မူ၏။

၁၂၅

(ဤအရာ၌။ ။ကြံစည်ခြင်း ဝိတက်အရ အမှတ်မထင် ဝိတက်ကို ကောက်ယူရမည်မဟုတ်၊ ဆုံးဆုံးဖြတ်ဖြတ် ကြံစည်တတ်သော ဝိတက်ကိုသာလျှင် ကောက်ယူရမည်။ ဆုံးဖြတ်မှုသည်လည်း (၁) တဏှာဝိစရိုက်အပြား ၁၀၈-ပါးတည်းဟူသော တဏှာဖြင့် ဆုံးဖြတ်မှု = တဏှာဝိနိစ္ဆယ၊ (၂) မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအပြား ၆၂-ပါးတည်းဟူသော ဒိဋ္ဌိဖြင့် ဆုံးဖြတ်မှု = ဒိဋ္ဌိဝိနိစ္ဆယဟူ၍ = နှစ်ပါးရှိကြောင်း မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်သည်၊ ထိုသို့ ဟောတော်မူအပ်သော တဏှာဝိနိစ္ဆယဖြင့် ကောင်းသည်, ဆိုးသည် ချစ်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိသည်, မရှိသည်များကို ပိုင်းပိုင်းပြတ်ပြတ် မဆုံးဖြတ်နိုင်၊ မှန်၏- ပစ္စည်းဝတ္ထု တခုတည်းပင် အချို့သူ၏အဖို့ရာ အလိုရှိအပ်သော ဝတ္ထုဖြစ်၍ အချို့သူ၏အဖို့ရာ အလိုမရှိအပ်သော ဝတ္ထုဖြစ်၍နေ၏၊ (ဥပမာ) တီထွေး (=တီကောင်)သည် ပစ္စန္တရစ်မင်းများအဖို့ အလွန်အလိုရှိအပ်သော ဣဋ္ဌဝတ္ထုဖြစ်၍ မဇ္ဈိမတိုက် မင်းများအဖို့မှာမူ အလွန်စက်ဆုပ် ရွံရှာအပ်သော အနိဋ္ဌဝတ္ထု ဖြစ်၍နေ၏။ သမင်သားသည် မဇ္ဈိမတိုက်မင်းများအဖို့ အလွန် အလိုရှိအပ်သော ဣဋ္ဌဝတ္ထုဖြစ်၍ ပစ္စန္တရစ်မင်းများ အဖို့မှာမူ အလိုမရှိအပ်သော အနိဋ္ဌဝတ္ထုဖြစ်၍ နေသကဲ့သို့တည်း။ စင်စစ်သော်ကား တဏှာဝိနိစ္ဆယဖြင့် မဆုံးဖြတ်အပ် ရရှိအပ်သောဝတ္ထုပေါ်၌ “ဤရွေ့ ဤမျှကား ရူပါရုံအတွက်ဖြစ်စေ၊ ဤရွေ့ ဤမျှကား သဒ္ဒါရုံအတွက်, ဂန္ဓာရုံအတွက်, ရသာရုံအတွက်, ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံအတွက်ဖြစ်စေ၊ ဤရွေ့ ဤမျှကား ငါ့အတွက် ဖြစ်လိမ့်မည်၊ ဤရွေ့ ဤမျှကား သူတပါးအတွက် ဖြစ်လိမ့်မည် ဖြစ်ပစေ၊ ဤရွေ့ ဤမျှကို သိမ်းဆည်း၍ထားမည်၊ ဤရွေ့ ဤမျှကို သူတပါးအား ပေးမည်”ဟူ၍ ပိုင်းပိုင်းပြတ်ပြတ် ဆုံးဖြတ်နိုင်မှုသည် ဆုံးဆုံးဖြတ်ဖြတ် ကြံစည်ခြင်း တည်းဟူသော ဝိတက္ကဝိနိစ္ဆယကြောင့် ဖြစ်ရ၏။

ဆိုလိုရင်းကား- မိမိရရှိအပ်သော ဝတ္ထုပေါ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသည့်အတိုင်း ဝိတက်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းပြတ်ပြတ် ဆုံးဖြတ်သည်၊ ယင်း ဆုံးဖြတ်အပ်ပြီးသော ဝတ္ထု၌ တဏှာဆန္ဒဖြင့် သာယာတပ်မက် နှစ်သက်သည်။ ထို့ကြောင့် “ဆုံးဆုံးဖြတ်ဖြတ် ကြံစည်ခြင်း = ဝိနိစ္ဆယဝိတက်ကြောင့် လိုချင်ခြင်း တဏှာဆန္ဒ ဖြစ်ရသည်”ဟု မြတ်စွာဘုရား ဖြေကြားတော်မူသည်)။

စတုတ္ထ အမေး အဖြေ ပြီး၏။

၁၂၆

(၅) ပဉ္စမ အမေး အဖြေ

     ထို့နောက် သိကြားနတ်မင်းသည် ရှေးနည်းအတူ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နှစ်လိုဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-

“မြတ်စွာဘုရား.. ဆုံးဆုံးဖြတ်ဖြတ် ကြံစည်ခြင်း = ဝိနိစ္ဆယဝိတက်သည် အဘယ်တရားလျှင် အခြေခံဖြစ်ရာ (နိဒါန) အကြောင်း, တိုးတက်ဖြစ်ပွါးရာ (သမုဒယ) အကြောင်း, ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ရာ (ဇာတိ) အကြောင်း, အမွန်အစဖြစ်ပွါးရာ (ပဘဝ) အကြောင်း ရှိပါသနည်း၊ (=ဝိနိစ္ဆယဝိတက်သည် အဘယ်တရားကြောင့် ဖြစ်ပါသနည်းဟု မေးလိုရင်းဖြစ်သည်)။ အဘယ်တရားရှိသော် ဝိနိစ္ဆယဝိတက်ဖြစ်၍ အဘယ်တရားမရှိသော် ဝိနိစ္ဆယဝိတက် မဖြစ်ပါသနည်း”-

ဟု နောက်ထပ်တဖန် ပြဿနာကို မေးလျှောက်ပြန်၏၊ ထိုသို့ သိကြားနတ်မင်းက မေးလျှောက်အပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-

“နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ဆုံးဆုံးဖြတ်ဖြတ် ကြံစည်ခြင်း = ဝိနိစ္ဆယဝိတက်သည် သံသရာကို ချဲ့ထွင်တတ်သည့် ပပဉ္စတရားနှင့်ယှဉ်သော သညာတရားအစုလျှင် အခြေခံဖြစ်ရာ (နိဒါန) အကြောင်း, တိုးတက်ဖြစ်ပွါးရာ (သမုဒယ) အကြောင်း, ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ရာ (ဇာတိ) အကြောင်း, အမွန်အစဖြစ်ပွါးရာ (ပဘဝ) အကြောင်း ရှိပေ၏၊ (=ပပဉ္စသညာတရားအစုကြောင့် ဝိနိစ္ဆယဝိတက် ဖြစ်ရသည်ဟု ဖြေလိုရင်းဖြစ်သည်)။ ပပဉ္စသညာတရားအစုရှိသော် ဝိနိစ္ဆယဝိတက်ဖြစ်၍ ပပဉ္စသညာတရားအစုမရှိသော် ဝိနိစ္ဆယဝိတက် မဖြစ်”-

ဟူ၍ ဖြေကြားတော်မူ၏။

၁၂၇

(ဤ၌။ ။တဏှာ, မာန, ဒိဋ္ဌိ = တရားသုံးပါးကို သံသရာ၌ ချထွင်တတ်သောကြောင့် (တနည်း) ထိုတရားတို့နှင့် ပြည့်စုံသောသူကို “တပ်မက်တတ်သူ, မာန်ယစ်သောသူ, အမှားနှလုံးသွင်းတတ်သူ”ဟူ၍ ထင်ရှားစွာ ပြတတ်သောကြောင့် (တနည်း) မာန်ယစ်သော အခြင်းအရာ မေ့လျော့သော အခြင်းအရာသို့ ရောက်စေတတ်သောကြောင့် ပပဉ္စတရားဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏၊ ဤ၌ တဏှာပပဉ္စကို အလိုရှိအပ်၏၊ ထိုပပဉ္စတရားနှင့်ယှဉ်သော သညာသည် ရူပသညာ, သဒ္ဒသညာ, ဂန္ဓသညာ စသည်ဖြင့် အာရုံအလိုက် ၆-ပါး = ၆-စု ရှိလေသည်၊ ထိုသညာတရားအစုကြောင့် ဆုံးဆုံးဖြတ်ဖြတ် ကြံစည်ခြင်း ဝိနိစ္ဆယဝိတက် ဖြစ်လေသည်)။

ပဉ္စမ အမေး အဖြေ ပြီး၏။

**********

(၆-၇-၈) ဆဋ္ဌ, သတ္တမ, အဋ္ဌမ အမေး အဖြေ

     ထို့နောက် သိကြားနတ်မင်းသည် ရှေးနည်းအတူ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နှစ်လို ဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-

“မြတ်စွာဘုရား.. အဘယ်သို့ကျင့်သော ရဟန်းသည် သံသရာ၌ ချဲ့ထွင်တတ်သည့် ပပဉ္စတရားနှင့်ယှဉ်သော သညာတရားအစု၏ ချုပ်ခြင်းအားလျော်၍ ထိုချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို ကျင့်သည် မည်ပါသနည်း”-

ဟု နောက်ထပ်တဖန် ပြဿနာကို မေးလျှောက်ပြန်၏။

ဝေဒနာကမ္မဋ္ဌာန်း

“(က) နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ဝမ်းမြောက်ခြင်း = သောမနဿဝေဒနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်းဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏။

၁၂၈

(ခ) နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. နှလုံးမသာခြင်း = ဒေါမနဿဝေဒနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော နှလုံးမသာခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော နှလုံးမသာခြင်းဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏။

(ဂ) နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. လျစ်လျူရှုခြင်း = ဥပေက္ခာဝေဒနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော လျစ်လျူရှုခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော လျစ်လျူရှုခြင်းဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏။ (အကျဉ်း)။

(က) နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ‘ဝမ်းမြောက်ခြင်း = သောမနဿ ဝေဒနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်းဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏’ဟူသော ဤစကားကို (ငါဘုရား) မိန့်ဆိုခဲ့၏။ အဘယ်အကြောင်းကိုစွဲ၍ ဤစကားကို ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့သနည်းဟူမူ- ထိုဝမ်းမြောက်ခြင်း နှစ်ပါးတို့တွင် ‘ဤဝမ်းမြောက်ခြင်းကို မှီဝဲသောငါ့အား အကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်ကုန်၏’ဟု အကြင် ဝမ်းမြောက်ခြင်းကို သိငြားအံ့၊ ဤသို့သဘောရှိသော ဝမ်းမြောက်ခြင်းကို မမှီဝဲအပ်။ (=အကုသိုလ်တရား တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်မည့် ဝမ်းမြောက်ခြင်း = သောမနဿဝေဒနာမျိုးကို မမှီဝဲအပ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်း = သောမနဿဝေဒနာ ခေါ်၏ဟု ဆိုလိုသည်၊ နောက်နှစ်ပါး၌လည်း ဤနည်းအတူ ဆိုလိုရင်းကို မှတ်ယူရာ၏)။

ထိုဝမ်းမြောက်ခြင်း နှစ်ပါးတို့တွင် ‘ဤဝမ်းမြောက်ခြင်းကို မှီဝဲသောငါ့အား အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးကုန်၏’ဟု အကြင် ဝမ်းမြောက်ခြင်းကို သိငြားအံ့၊ ဤသို့ သဘောရှိသော ဝမ်းမြောက်ခြင်းကို မှီဝဲအပ်၏။ (=အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးမည့် ဝမ်းမြောက်ခြင်း

၁၂၉

= သောမနဿဝေဒနာမျိုးကို မှီဝဲအပ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်း = သောမနဿဝေဒနာ ခေါ်၏ဟု ဆိုလိုသည်၊ နောက် ဒေါမနဿ ဥပေက္ခာတို့၌လည်း ဤနည်းအတူ ဆိုလိုရင်းကို မှတ်ယူရာ၏)။

ထိုမှီဝဲအပ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်း = သောမနဿဝေဒနာ၌ အကြင်ဝမ်းမြောက်ခြင်းသည် ကြံစည်ခြင်း = ဝိတက်နှင့်လည်း တကွဖြစ်၏၊ သုံးသပ်ခြင်း = ဝိစာရနှင့်လည်း တကွဖြစ်၏။ (သဝိတက္က သဝိစာရ သောမနဿ ခေါ်သည်)။ အကြင် ဝမ်းမြောက်ခြင်းသည် ကြံစည်ခြင်း = ဝိတက်လည်း မရှိ၊ သုံးသပ်ခြင်း = ဝိစာရလည်း မရှိ၊ (အဝိတက္က အဝိစာရ သောမနဿ ခေါ်သည်)။ ထိုဝမ်းမြောက်ခြင်း နှစ်ပါးတို့တွင် ကြံစည်ခြင်း = ဝိတက်လည်းမရှိ၊ သုံးသပ်ခြင်း = ဝိစာရလည်း မရှိသော ဝမ်းမြောက်ခြင်း (အဝိတက္က အဝိစာရ သောမနဿ)သည် သာလွန်၍ မြင့်မြတ်၏။ (က-စကားရပ် အကျယ်)။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ‘ဝမ်းမြောက်ခြင်း = သောမနဿဝေဒနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်းဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏’ဟူသော ဤစကားကို ထိုဆိုခဲ့ပြီးသော အကြောင်းကိုစွဲ၍ ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့၏။ (က-စကားရပ်၏ နိဂုံး)။

(ခ) နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ‘နှလုံးမသာခြင်း = ဒေါမနဿဝေဒနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော နှလုံးမသာခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော နှလုံးမသာခြင်းဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏’ဟူသော ဤစကားကို ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့၏၊ အဘယ်အကြောင်းကိုစွဲ၍ ဤစကားကို ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့သနည်းဟူမူ- ထိုနှလုံးမသာခြင်း နှစ်ပါးတို့တွင် ‘ဤနှလုံးမသာခြင်းကို မှီဝဲသော ငါ့အား အကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့

၁၃၀

ဆုတ်ယုတ်ကုန်၏”ဟု အကြင် နှလုံးမသာခြင်းကို သိငြားအံ့၊ ဤသို့ သဘောရှိသော နှလုံးမသာခြင်းကို မမှီဝဲအပ်။

ထိုနှလုံးမသာခြင်း နှစ်ပါးတို့တွင် ‘ဤနှလုံးမသာခြင်းကို မှီဝဲသော ငါ့အား အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားကို တိုးပွါးကုန်၏’ဟု အကြင် နှလုံးမသာခြင်းကို သိအံ့၊ ဤသို့သဘောရှိသော နှလုံးမသာခြင်းကို မှီဝဲအပ်၏။

ထိုမှီဝဲအပ်သော နှလုံးမသာခြင်း = ဒေါမနဿဝေဒနာ၌ အကြင် နှလုံးမသာခြင်းသည် ကြံစည်ခြင်း = ဝိတက်နှင့်လည်း တကွဖြစ်၏၊ သုံးသပ်ခြင်း = ဝိစာရနှင့်လည်း တကွဖြစ်၏၊ (သဝိတက္က သဝိစာရ ဒေါမနဿခေါ်သည်)။ အကြင် နှလုံးမသာခြင်းသည် ကြံစည်ခြင်း = ဝိတက်လည်း မရှိ၊ သုံးသပ်ခြင်း = ဝိစာရ လည်းမရှိ၊ (အဝိတက္ကအဝိစာရ ဒေါမနဿခေါ်သည်)။ ထိုနှလုံးမသာခြင်း နှစ်ပါးတို့တွင် ကြံစည်ခြင်း = ဝိတက်လည်းမရှိ၊ သုံးသပ်ခြင်း = ဝိစာရလည်းမရှိသော နှလုံးမသာခြင်း (=အဝိတက္ကအဝိစာရ ဒေါမနဿ)သည် သာလွန်၍ မြင့်မြတ်၏။ (ခ-စကားရပ် အကျယ်)။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ‘နှလုံးမသာခြင်း = ဒေါမနဿဝေဒနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော နှလုံးမသာခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော နှလုံးမသာခြင်းဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏’ဟူသော ဤစကားကို ထိုဆိုခဲ့ပြီးသော အကြောင်းကိုစွဲ၍ ငါဘုရားမိန့်ဆိုခဲ့၏။ (ခ-စကားရပ်၏ နိဂုံး)။

(ဂ) နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ‘လျစ်လျူရှုခြင်း = ဥပေက္ခာဝေဒနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော လျစ်လျူရှုခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော လျစ်လျူရှုခြင်းဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏’ဟူသော ဤစကားကို

၁၃၁

ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့၏၊ အဘယ်အကြောင်းကိုစွဲ၍ ဤစကားကို ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့သနည်းဟူမူ- ထိုလျစ်လျူရှုခြင်း နှစ်ပါးတို့တွင် ‘ဤလျစ်လျူရှုခြင်းကို မှီဝဲသော ငါ့အား အကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်ကုန်၏’ဟု အကြင် လျစ်လျူရှုခြင်းကို သိငြားအံ့၊ ဤသို့ သဘောရှိသော လျစ်လျူရှုခြင်းကို မမှီဝဲအပ်။

ထိုလျစ်လျူရှုခြင်း နှစ်ပါးတို့တွင် ‘ဤလျစ်လျူရှုခြင်းကို မှီဝဲသော ငါ့အား အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးကုန်၏’ဟု အကြင် လျစ်လျူရှုခြင်းကို သိငြားအံ့၊ ဤသို့သဘောရှိသော လျစ်လျူရှုခြင်းကို မှီဝဲအပ်၏။

ထိုမှီဝဲအပ်သော လျစ်လျူရှုခြင်း = ဥပေက္ခာဝေဒနာ၌ အကြင် လျစ်လျူရှုခြင်းသည် ကြံစည်ခြင်း = ဝိတက်နှင့်လည်း တကွဖြစ်၏၊ သုံးသပ်ခြင်း = ဝိစာရနှင့်လည်း တကွဖြစ်၏။ (သဝိတက္ကသဝိစာရ ဥပေက္ခာခေါ်သည်)။ အကြင် လျစ်လျူရှုခြင်းသည် ကြံစည်ခြင်း = ဝိတက်လည်းမရှိ၊ သုံးသပ်ခြင်း = ဝိစာရလည်းမရှိ၊ (အဝိတက္ကအဝိစာရ ဥပေက္ခာခေါ်သည်)။ ထိုလျစ်လျူရှုခြင်း နှစ်ပါးတို့တွင် ကြံစည်ခြင်း = ဝိတက်လည်း မရှိ၊ သုံးသပ်ခြင်း = ဝိစာရလည်း မရှိသော (=အဝိတက္ကအဝိစာရ) လျစ်လျူရှုခြင်းသည် သာလွန်၍ မြင့်မြတ်၏။ (ဂ-စကားရပ် အကျယ်)။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ‘လျစ်လျူရှုခြင်း = ဥပေက္ခာဝေဒနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော လျစ်လျူရှုခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော လျစ်လျူရှုခြင်းဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏’ဟူသော ဤစကားကို ထိုဆိုခဲ့ပြီးသော အကြောင်းကိုစွဲ၍ ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့၏။ (ဂ-စကားရပ်၏ နိဂုံး)။

၁၃၂

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ဤသို့ကျင့်သော ရဟန်းသည် သံသရာ၌ ချဲ့ထွင်တတ်သည့် ပပဉ္စတရားနှင့်ယှဉ်သော သညာတရားအစု၏ ချုပ်ခြင်းအားလျော်၍ ထိုချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို ကျင့်သည်မည်ပေ၏”–

ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဝေဒနာကမ္မဋ္ဌာန်းကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ၍ ဟောကြားတော်မူလေ၏။ ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ပြဿနာကို ဖြေကြားတော်မူလတ်သော် သိကြားနတ်မင်းသည် နှစ်လိုအားရစွာ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို-

“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဟောတော်မူသည့်အတိုင်း မှန်လှပါ၏၊ ကောင်းသောစကားကို မိန့်ကြားတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရား.. ဟောတော်မူသည့်အတိုင်း မှန်လှပါ၏၊ ရှင်တော်ဘုရား၏ ဖြေကြားချက်ကို ကြားနာရခြင်းကြောင့် ဤပြဿနာ၌ အကျွန်ုပ်သည် ယုံမှားခြင်းကို လွန်မြောက်အပ်ပါပြီ၊ အကျွန်ုပ်၏ သို့လော သို့လော တွေးတောခြင်းသည် ကင်းကွာသွားပါပြီ”-

ဟု ဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူလေ၏။

(ဤ၌ အထူးမှတ်ဖွယ်ကို အဋ္ဌကထာမှ ထုတ်ဆောင်၍ ပြဦးအံ့-

ဤယခုပြဿနာ၌ သိကြားမင်းက နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို (ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာန နည်းအားဖြင့်) မေးသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဝေဒနာသုံးပါး (ဝေဒနာကမ္မဋ္ဌာန်း)ဖြင့် (ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနနည်းအားဖြင့်) ဖြေကြားတော်မူသည်။ ယင်းသို့ ဖြေကြားရာ၌ သောမနဿဝေဒနာကမ္မဋ္ဌာန်း, ဒေါမနဿဝေဒနာကမ္မဋ္ဌာန်း, ဥပေက္ခာဝေဒနာကမ္မဋ္ဌာန်းအားဖြင့် အဖြေသုံးချက် ထွက်သောကြောင့် ဤအဖြေသုံးချက်သို့လိုက်၍ အဋ္ဌကထာ၌ သောမနဿပဉှာ, ဒေါမနဿပဉှာ, ဥပေက္ခာပဉှာဟူ၍ = ပြဿနာသုံးချက် ရေတွက်၍ ပြတော်မူသည်။

ဤ၌- သိကြားမင်းက “အဘယ်သို့ ကျင့်သောရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို ကျင့်သည် မည်သနည်း”ဟု မေးလျှောက်ရာ

၁၃၃

မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ဤသို့ဤပုံ ကျင့်သောရဟန်းသည် နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို ကျင့်သည်မည်၏”ဟု ဖြေကြားတော်မမူပဲ “သိကြားမင်း.. ဝမ်းမြောက်ခြင်း = သောမနဿဝေဒနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်းဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏” စသည်ဖြင့် ဖြေဆိုတော်မူချက်နှင့်စပ်၍ ဓမ္မသဘော ဟောတော်မူပုံ၌ မကျွမ်းကျင်သူတို့ အဖို့ရာ အမေးတပါး အဖြေတခြားကဲ့သို့ ထင်မှားဖွယ်ရှိ၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုသူတို့အဖို့ရာ အဋ္ဌကထာ၌-

“ဤခြောက်ခုမြောက် ပုစ္ဆာ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သိကြားမင်းက မေးအပ်သည်ကိုပင် ဖြေအပ်သလော၊ မမေးအပ်သည်ကို ဖြေအပ်သလော။ အနုသန္ဓေ = စကားအဆက်အစပ် ရှိသည်ကိုပင် ဖြေကြားအပ်သလော၊ အနုသန္ဓေ = စကားအဆက်အစပ် မရှိသည်ကို ဖြေကြားအပ်သလော၊ (တနည်း) သိကြားမင်း မေးမြန်းချက်နှင့် ဘုရားရှင် ဖြေကြားချက်သည် စကားချင်း ဆက်စပ်မိ၏လော၊ မဆက်စပ်မိသလော”ဟု အမေးတပါး အဖြေတခြားကဲ့သို့ ထင်မှားကာ စောဒက၏မေးပုံကို ဖော်ပြလေသည်။

အဖြေကား- ဤပုစ္ဆာဝယ် ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနနည်း = ကျင့်သောပုဂ္ဂိုလ်ကို ဦးတည်၍ အကျင့်ပဋိပတ်ကို မေးမြန်းသောနည်းဖြင့် သိကြားမင်းက နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်ပဋိပတ်ကို မေးသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကလည်း ထိုနိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်ပေါင်းများစွာ ရှိသည့်အနက် သိကြားမင်း၏ အလိုအဇ္ဈာသယနှင့် လိုက်လျောညီညွတ်စွာ နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကောင်းဖြစ်သည့် နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဝေဒနာတရား အဦးမူ၍ ဟောကြားတော်မူလိုရကား ဝေဒနာသုံးပါးကို အားထုတ်တော်မူ တရားစ-တော်မူသည်။ ထို့ကြောင့် သိကြားမင်းမေးအပ်သည့် “နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်ပဋိပတ်ကိုပင်” မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ဝေဒနာသုံးပါးကို အဦးမူ၍ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်လမ်းကို ဖြေကြားတော်မူအပ်ရကား သိကြားမင်း မေးမြန်းချက်နှင့် ဘုရားရှင် ဖြေကြားချက်သည် စကားချင်း ဆက်စပ်မိ၏။ (ဤကား အဖြေအကျဉ်းတည်း)။

အကျယ်အဖြေကား– နတ်တို့အဖို့ရာ ရုပ်တရားထက် နာမ်တရားက သာလွန်၍ ထင်ရှား၏၊ နာမ်တရားတွင်လည်း ဝေဒနာသည် သာလွန်၍ ထင်ရှား၏၊ အကြောင်းသော်ကား နတ်တို့မှာ ကရဇကာယခေါ်သော

၁၃၄

ခန္ဓာကိုယ် အတ္တဘောသည် လူများထက် အပြန်ပြန် နူးညံ့လှ သိမ်မွေ့လှ၏၊ သာလွန်မြင့်မြတ်သော ကုသိုလ်ကံ အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သောကြောင့်၎င်း, အလွန် လေးတွဲ့ချိုမြိန် သိမ်မွေ့လှသော နတ်သုဒ္ဓါကိုပင် ကြေကျက်စေနိုင်သောကြောင့်၎င်း ကမ္မဇတေဇော = ဝမ်းမီးဓာတ်သည် အားကြီးလှ၏။ ယင်းသို့ ကရဇကာယခေါ်သော ခန္ဓာကိုယ်အတ္တဘောက လူများထက် အပြန်ပြန် နူးညံ့ သိမ်မွေ့လှသောကြောင့်၎င်း, ကမ္မဇတေဇာ = ဝမ်းမီးဓာတ်က အားကြီးလှသောကြောင့်၎င်း အစာအာဟာရ တကြိမ်မျှကိုပင် လွန်၍ မတည်နိုင်ကြကုန်၊ တနပ်စာမျှ နတ်သုဒ္ဓါကို မစားကြရလျှင် ဒုက္ခဝေဒနာ ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ရှိပြီးလျှင် လောလောပူသည့် ကျောက်ပြားပေါ်၌ တင်ထားအပ်သော ထောပတ်ခဲကဲ့သို့ ထိုနတ်တို့၏ ခန္ဓာကိုယ် အတ္တဘောသည် ကြေမွပျက်စီး၍ သွားရလေသည်။

ဤအချက်ကို ထောက်ဆသဖြင့် နတ်တို့၏ သန္တာန်၌ ဒုက္ခဝေဒနာသည် အလွန် ထင်ရှားလှ၏။ ထို့အတူပင် လွန်ကဲမြင့်မြတ် ကောင်းမွန်လှသော အာရုံတို့၌ အဆင့်ဆင့် အနှိပ်အကွပ်မရှိ ဖြစ်ပေါ်ရသော သုခဝေဒနာ သန္တပဏီတသဘောရှိသော ဥပေက္ခာဝေဒနာသည်လည်း အလွန်ထင်ရှားလှ၏။ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် သိကြားမင်းအတွက် သောမနဿဝေဒနာ, ဒေါမနဿဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဝေဒနာ တည်းဟူသော ဝေဒနာသုံးပါး ကမ္မဋ္ဌာန်းတရားကို ဟောကြား အားသစ်တော်မူလေသည်။

ဆက်၍ ချဲ့ဦးအံ့- ကမ္မဋ္ဌာန်း = တရားနှလုံး ကျင့်သုံးသိမ်းဆည်းခြင်းသည် ၁-ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်း = ရုပ်တရားကို သိမ်းဆည်းခြင်း ရုပ်တရားကို ဦးတည်၍ ဝိပဿနာနှလုံး ကျင့်သုံးခြင်း, ၂-နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း = နာမ်တရားကို သိမ်းဆည်းခြင်း နာမ်တရားကို ဦးတည်၍ ဝိပဿနာနှလုံး ကျင့်သုံးခြင်းဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားရှိ၏။ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် မြတ်စွာဘုရားသည် ရုပ်တရား ထင်ရှားသော ဝေနေယျသတ္တဝါအား အကျဉ်းနှလုံးသွင်းနည်း အားဖြင့်သော်၎င်း, အကျယ်နှလုံးသွင်းနည်းအားဖြင့်သော်၎င်း စတုဓာတုဝဝတ္ထာန် ကမ္မဋ္ဌာန်းကို (များသောအားဖြင့်) အကျယ်ဖွင့်ပြလျက် ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဟောကြားတော်မူ၏၊ နာမ်တရား ထင်ရှားသော ဝေနေယျသတ္တဝါအား နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဟောကြားတော်မူ၏။ ယင်းသို့ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဟောကြားတော်မူသည်ရှိသော် ထိုနာမ်တရား၏ တည်ရာဖြစ်သော ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ရှေးဦးစွာ ဖော်ပြပြီးမှသာ ဟောကြားတော်မူ၏။ (သို့ရကား သိကြားမင်းအား နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို

၁၃၅

ဟောကြားတော်မူရာဝယ် ရှေးဦးစွာ ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို တစိတ်တဒေသအားဖြင့် ဖော်ပြ ဟောကြားပြီးမှသာ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အကျယ် ဟောကြားတော်မူ၏၊ ပါဠိတော်၌ကား နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း ဟောကြားတော်မူသည်ကိုသာ ဒေသနာအစဉ် တင်ထားအပ်၏ဟု မှတ်ယူရာ၏)။

နတ်တို့မှာကား နာမ်တရား ထင်ရှားပေါ်လွင်သောကြောင့် ထိုနာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း အနေအားဖြင့် ဝေဒနာသုံးပါးတို့ကို တရားစ-တော်မူ၏။ ချဲ့ဦးအံ့- နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းအရာ၌ အစအဦး အားထုတ်ခြင်း နှလုံးသွင်းခြင်းသည် ၁-ဖဿ၏ အစွမ်းအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း, ၂-ဝေဒနာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း, ၃-စိတ်၏ အစွမ်းအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းဟူ၍ = သုံးမျိုးရှိလေသည်။ (ဤသို့ ခွဲခြမ်းဝေဘန်ရသည်မှာ တရားအလုပ် စ၍ အားထုတ်ခြင်း လေ့လာခြင်း၌သာ ဖြစ်သည်၊ စတင်အားထုတ် လေ့လာ၍ နာမ်တရားများ သဘောပိုင်နိုင်လာပြီးနောက် သမ္မသနဉာဏ် = အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တ-ဟု သုံးသပ်သော ဉာဏ်အလုပ်သည်ကား အလုံးစုံသော တရားတို့ကိုပင် သိမ်းဆည်းပြီး၍ ဖြစ်လေသည်)။

ချဲ့ဦးအံ့- (၁) အချို့ပုဂ္ဂိုလ်အား ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အကျဉ်းအားဖြင့်ဖြစ်စေ, အကျယ်အားဖြင့်ဖြစ်စေ သိမ်းဆည်းအပ်ပြီးသည်ရှိသော် ထိုရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းအာရုံ၌ စိတ်စေတသိက်တို့၏ ရှေးဦးစွာ ကျရောက်ခြင်း သဘောဖြစ်သည့် ထိုအာရုံကို တွေ့ထိလျက်ဖြစ်ပွါးသော ဖဿနာမ်တရားသည် ထင်ရှား၏။ (၂) အချို့ပုဂ္ဂိုလ်အား ထိုအာရုံ၏အရသာကို ခံစားလျက် ဖြစ်ပွါးသော ဝေဒနာ နာမ်တရားသည် ထင်ရှား၏။ (၃) အချို့ပုဂ္ဂိုလ်အား ထိုအာရုံကို ပိုင်းပိုင်းဖြတ်ဖြတ် သိတတ်သော ဝိညာဏ်သည် ထင်ရှား၏။

ဖဿပဉ္စမကတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရခြင်း

ထိုပုဂ္ဂိုလ်သုံးမျိုးတို့တွင် (၁) မိမိဉာဏ်၌ ဖဿနာမ်တရား ထင်ရှားသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း (ထိုထင်ရှားသည့် ဖဿနာမ်တရား တခုကိုသာ သိမ်းဆည်းရမည် မဟုတ်၊ စင်စစ်ကား) “ဩ.. ထိုရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းအာရုံ၌ ဖဿတရား သက်သက်သာ ဖြစ်သည်မဟုတ်၊ ထိုဖဿနှင့် အတူတကွ တွဲဖက်လျက် ထိုအာရုံ၏ အရသာကို ပိုင်နိုင်စွာ ခံစားတတ်သည့် ဝေဒနာတရားသည်လည်း ဖြစ်၏။ ထိုအာရုံကို မှတ်သားတတ်သည့် သညာတရားသည်လည်း ဖြစ်၏၊ အာရုံ၌ ယှဉ်ဖော်ယှဉ်ဖက် တရားတို့ကို စေ့ဆော် တိုက်တွန်းပေးတတ်သော စေတနာတရားသည်လည်း ဖြစ်၏၊

၁၃၆

အာရုံကို ပိုင်းပိုင်းဖြတ်ဖြတ် သိတတ်သော ဝိညာဏ်တရားသည်လည်း ဖြစ်၏၊ (ဝါ) ဖြစ်စွာ့တကား”ဟူ၍ ဖဿ, ဝေဒနာ, သညာ, စေတနာ, စိတ် တည်းဟူသော ဖဿပဉ္စမကတရား (စိတ်မှနောက်ပြန် ရေတွက်လျှင် ဖဿလျှင် ၅-ခုမြောက်ရှိသော တရားအစု)တို့ကိုပင်လျှင် ဉာဏ်ဖြင့် သိမ်းဆည်းရလေသည်။

(၂) မိမိဉာဏ်၌ ဝေဒနာတရား ထင်ရှားသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း (ထိုထင်ရှားသည့် ဝေဒနာတရားတခုကိုသာ သိမ်းဆည်းရမည်မဟုတ်၊ စင်စစ်ကား) “ဩ.. ထိုရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းအာရုံ၌ ဝေဒနာတရားသက်သက်သာ ဖြစ်သည်မဟုတ်၊ ထိုဝေဒနာနှင့် အတူတကွ ထိုအာရုံကို တွေ့ထိတတ်သော ဖဿတရားသည်လည်း ဖြစ်၏၊ မှတ်သားတတ်သည့် သညာတရားသည်လည်း ဖြစ်၏၊ စေ့ဆော် တိုက်တွန်းပေးတတ်သော စေတနာတရားသည်လည်း ဖြစ်၏၊ အာရုံကို ပိုင်းပိုင်းဖြတ်ဖြတ် သိတတ်သော ဝိညာဏ်တရားသည်လည်း ဖြစ်၏၊ (ဝါ) ဖြစ်စွာ့တကား”ဟူ၍ ဖဿပဉ္စမက တရားတို့ကိုပင်လျှင် ဉာဏ်ဖြင့် သိမ်းဆည်းရလေသည်။

(၃) မိမိဉာဏ်၌ စိတ်ဝိညာဏ်တရား ထင်ရှားသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း (ထိုထင်ရှားသည့် ဝိညာဏ်စိတ်တရားတခုကိုသာ သိမ်းဆည်းရမည်မဟုတ်၊ စင်စစ်ကား) “ဩ.. ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းအာရုံ၌ စိတ်ဝိညာဏ် တရားသက်သက်သာ ဖြစ်သည်မဟုတ်၊ ထိုဝိညာဏ်နှင့် အတူတကွ ထိုအာရုံကို တွေ့ထိတတ်သော ဖဿတရားသည်လည်း ဖြစ်၏၊ ခံစားတတ်သည့် ဝေဒနာတရားသည်လည်း ဖြစ်၏၊ မှတ်သားတတ်သည့် သညာတရားသည်လည်း ဖြစ်၏၊ စေ့ဆော် တိုက်တွန်းပေးတတ်သော စေတနာတရားသည်လည်း ဖြစ်၏၊ (ဝါ) ဖြစ်စွာ့တကား”ဟူ၍ ဖဿပဉ္စမကတရားတို့ကိုပင် ဉာဏ်ဖြင့် သိမ်းဆည်းရလေသည်။

ထိုသို့ ဖဿပဉ္စမကတရားတို့ကို သိမ်းဆည်း လေ့လာပြီးသော ယောဂီသူမြတ်သည် “ဤဖဿပဉ္စမကတရားတို့သည် အဘယ်တရား၌ မှီကြသနည်း”ဟု ဆက်၍ စူးစမ်းဆင်ခြင်ရ၏၊ ထိုသို့ စူးစမ်းဆင်ခြင်သည်ရှိသော် “ဤဖဿပဉ္စမကတရားတို့သည် ဝတ္ထုခေါ်ဆို ဤကရဇခန္ဓာကိုယ် အတ္တဘော၌ မှီကြကုန်၏”ဟု ကွဲကွဲပြားပြား သိမြင်လာ၏။ ထိုဝတ္ထုခေါ်ဆို ကရဇခန္ဓာကိုယ် အတ္တဘောဟူသည်လည်း တရားကိုယ်အားဖြင့် ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်တို့သာလျှင် ဖြစ်၏။ ဤသို့လျှင် မှီတတ်သော ဖဿပဉ္စမကတရား, မှီရာဝတ္ထုခေါ်သည့် ကရဇကာယ အတ္တဘော ဤနှစ်ပါးတို့အနက် “မှီရာဝတ္ထုဖြစ်သော ကရဇခန္ဓာကိုယ် အတ္တဘောသည်

၁၃၇

ရုပ်တရားပါတကား၊ မှီတတ်သော ဖဿပဉ္စမက တရားအစုကား နာမ်တရားပါတကား”ဟု နာမ်ရုပ်တရား နှစ်ပါးမျှကိုသာ ဉာဏ်ဖြင့်ထင်ထင် မြင်လာလေ၏။ ဤနာမ်ရုပ်တရား နှစ်ပါးတို့တွင်လည်း ရုပ်သည် ရူပက္ခန္ဓာတည်း၊ နာမ်သည် ခန္ဓာလေးပါးတို့တည်း၊ ဤသို့လျှင် ခန္ဓာငါးပါးမျှသာဖြစ်၏။ မှန်၏- နာမ်ရုပ်နှစ်ပါးမှလွတ်သော ခန္ဓာဟူ၍ မရှိ၊ ခန္ဓာငါးပါးမှလွတ်သော နာမ်ရုပ်ဟူ၍လည်း မရှိချေ။

ထိုယောဂီသူမြတ်သည် “ဤခန္ဓာငါးပါးတို့သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိကြသနည်း”ဟု ဆင်ခြင်ရပြန်၏၊ ထိုသို့ ဆင်ခြင်သည်ရှိသော် “ဤခန္ဓာငါးပါးတို့သည် အဝိဇ္ဇာ, တဏှာ, ကံ-စသည်လျှင် အကြောင်းရှိကုန်၏၊ (ဝါ) အဝိဇ္ဇာ, တဏှာ, ကံ-စသည်ကြောင့် ဤခန္ဓာငါးပါးတို့ ဖြစ်ကြကုန်၏”ဟု အမှန်အတိုင်း သိမြင်လာ၏။ ထို့နောင်မှ ထိုယောဂီသူမြတ်သည် “ဤခန္ဓာအစဉ်သည် အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားသာ ဖြစ်စွာ့တကား၊ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားမှတပါး အခြား ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ သတ္တဝါဟူ၍ မရှိပါတကား၊ သက်သက် သင်္ခါရတရားတို့၏ အစုအပုံမျှသာ ဖြစ်စွာ့တကား”ဟူ၍ အကြောင်းနှင့်တကွသော နာမ်ရုပ်တရားတို့ကို ဉာဏ်ဖြင့်ပိုင်ပိုင် သိမ်းဆည်းနိုင်ပြီးလျှင် ထိုသိမ်းဆည်းအပ်ပြီးသော အကြောင်းနှင့် တကွသော နာမ်ရုပ်တရား နှစ်ပါး၏အစွမ်းဖြင့် လက္ခဏာရေးသုံးပါးတင်၍ ဝိပဿနာဉာဏ်စဉ်အတိုင်း အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု အဖန်ဖန် ဆင်ခြင်သုံးသပ်လျက် လှည့်လည် နေထိုင်တော်မူလေ၏။ (ဤစကား ရပ်ဖြင့် ဗလဝဝိပဿနာကို ပြသည်)။

ထိုသို့ ဗလဝဝိပဿနာသို့ ရောက်ရှိသော ယောဂီသူမြတ်သည် “ငါ ယနေ့ပင် မဂ်ဖိုလ်ရတော့မည်ပာဲ့၊ ငါယနေ့ပင် မဂ်ဖိုလ်ရတော့မည်တဲ့”ဟု မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်တရားကို လိုလားတောင့်တလျက် ဝိပဿနာအလုပ်ကို ဆက်လက် အားထုတ်လေရာ မဂ်ဖိုလ်ရရန် လျော်ကန်သင့်မြတ်သောနေ့၌ သပ္ပါယဖြစ်ဥတု, သပ္ပါယဖြစ်သောပုဂ္ဂိုလ်, သပ္ပါယဖြစ်သော ဘောဇဉ်အစာ, သပ္ပါယဖြစ်သော တရားနာရခြင်း = ဤသပ္ပါယ လေးပါးကိုရ၍ တင်ပလ္လင်ခွေ တထိုင်တည်းဖြင့် ထိုင်နေလျက်ပင် မိမိ၏ ဝိပဿနာအလုပ်ကို အထွတ်အထိပ် (ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာ)သို့ ရောက်စေ၍ အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်လေ၏။

ဤသို့လျှင် ဖဿတရား ထင်ရှားသောပုဂ္ဂိုလ်, ဝေဒနာတရား ထင်ရှားသောပုဂ္ဂိုလ်, စိတ်ဝိညာဏ်တရား ထင်ရှားသောပုဂ္ဂိုလ် = ဤပုဂ္ဂိုလ်

၁၃၈

သုံးမျိုးတို့အတွက် အရဟတ္တဖိုလ်တိုင်အောင် ကမ္မဋ္ဌာန်းတရား မြတ်စွာဘုရားရှင် ဟောကြားအပ်ပြီးသာလျှင် ဖြစ်၏။

ဤယခု သက္ကပဉှသုတ်၌ကား မြတ်စွာဘုရားသည် နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဟောတော်မူရာ ဝေဒနာသုံးပါးကို ဦးတည်၍ ဟောတော်မူ၏။ မှန်၏- ဤသိကြားမင်းအမှူးပြုသော နတ်အပေါင်းတို့အဖို့မှာ ဖဿကို ဦးတည် ၍ဖြစ်စေ, စိတ်ဝိညာဏ်ကို ဦးတည်၍ဖြစ်စေ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဟောကြားအပ်လျှင် (ဝေဒနာကမ္မဋ္ဌာန်းကဲ့သို့) ထင်ရှားမည်မဟုတ်။ အမိုက်မှောင်ကဲ့သို့သာ ထင်ပေမည်။ နတ်တို့အဖို့ရာ ဝေဒနာတရားတို့၏ ဖြစ်ပွါးပုံ ထင်ရှားသောကြောင့် ဝေဒနာကို ဦးတည်၍ ဟောမှသာ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း ထင်ရှားနိုင်မည်။

ချဲ့ဦးအံ့- သုခဝေဒနာ ဒုက္ခဝေဒနာတို့၏ ဖြစ်ပုံသည် ထင်ရှားလှ၏။ သုခဝေဒနာ ဖြစ်ပေါ်သောအခါ တကိုယ်လုံး ချောက်ချား လွှမ်းမိုး ပြန့်နှံ့ ယိုစီးစေလျက် အကြိမ်တရာ စစ်အပ်ပြီးသော ထောပတ်ကို စားစေ သကဲ့သို့၎င်း, အကြိမ်တရာ ချက်အပ်ပြီးသော ဆီကို လိမ်းစေသကဲ့သို့၎င်း, ရေကြည်အိုး အလုံးတထောင်ဖြင့် ပူလောင်ခြင်းကို ငြိမ်းစေသကဲ့သို့၎င်း “ဩ.. ချမ်းသာစွာ့၊ ဩ.. ချမ်းသာစွာ့”ဟု ဝေဒနာရှင်ကို ဝမ်းမြောက်စကား မြွက်ကြားစေလျက်သာလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာလေသည်။ ဒုက္ခဝေဒနာ ဖြစ်ပေါ်သောအခါမှာလည်း တကိုယ်လုံးကို ချောက်ချား လွှမ်းမိုး ပြန့်နှံ့ ယိုစီးစေလျက် လောလောပူသော သံတွေခဲကို ခန္ဓာကိုယ်တွင်း သွင်းလိုက်သကဲ့သို့၎င်း, သံရည်ပူကျဲကျဲဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်တွင်း သွန်းလိုက် လောင်းလိုက်သကဲ့သို့၎င်း, မြက်ခြောက် သစ်ပင်ခြောက်တို့ ပြည့်နှက်နေသော တောအတွင်း၌ ထင်းမီးစည်းကြီးကို ပစ်သွင်းလိုက်သကဲ့သို့၎င်း “ဩ.. ဆင်းရဲလှဘိ၏၊ ဩ.. ဆင်းရဲလှဘိ၏”ဟု ဝေဒနာရှင်ကို ဂယောင်ဂယမ်း မြည်တမ်းပြောဆိုစေလျက်သာ ဖြစ်ပေါ်လာလေသည်။ ဤသို့လျှင် သုခဝေဒနာ, ဒုက္ခဝေဒနာ = ဤဝေဒနာနှစ်ပါးတို့၏ ဖြစ်ပုံသည် ထင်ရှားလှ၏။

ဥပေက္ခာဝေဒနာကား ပြရန်ခဲယဉ်း၏၊ အမိုက်မှောင်ဖြင့် လွှမ်းမိုးထားအပ်သကဲ့သို့ ဖြစ်၏၊ ထိုဥပေက္ခာဝေဒနာသည် သုခဒုက္ခဝေဒနာတို့ ကင်းကွာလတ်သော် သက်သာမှုလည်းမဟုတ် မသက်သာမှုလည်း မဟုတ်ပဲ အလယ်အလတ် မထင်မရှား လျစ်လျူခံစားမှုသဘောသည် ဥပေက္ခာဝေဒနာမည်၏ဟု အနုမာန မှန်းဆသောနည်းအားဖြင့် မှတ်ယူသော ယောဂီ၏အဖို့ရာ ထင်ရှား၍လာ၏။ ဥပမာအားဖြင့် ကျောက်ဖျာပေါ်သို့

၁၃၉

တက်၍ပြေးသော သမင်၏နောက်သို့ ဖဝါးခြေထပ် ထက်ကြပ်လိုက်ပါလာသော သားမူဆိုးသည် ကျောက်ဖျား၏ ဤမှာဖက်၌ တက်သောခြေရာ ထိုမှာဖက်၌ သက်ဆင်းသောခြေရာကို ကြည့်ရှုတွေ့မြင်၍ ကျောက်ဖျာအလယ်၌ ခြေရာကို မမြင်ရသော်လည်း “ဤအရပ်မှ တက်သည်၊ ဤအရပ်မှ သက်ဆင်းသည်၊ သို့ရကား ကျောက်ဖျာအလယ်၌ ဤအရပ်ဖြင့် သွားလိမ့်မည်”ဟု အနုမာန မှန်းဆသောနည်းအားဖြင့် ကျောက်ဖျာအလယ်၌ သမင်သွားသည့်အရပ်ကို မှတ်ယူသကဲ့သို့ ဤအတူ ကျောက်ဖျာပေါ်သို့ တက်ရာအရပ်၌ ခြေရာကဲ့သို့ သုခဝေဒနာ၏ ဖြစ်ခြင်းသည် ထင်ရှား၏။ ကျောက်ဖျာမှ သက်ဆင်းရာအရပ်၌ ခြေရာကဲ့သို့ ဒုက္ခဝေဒနာ၏ ဖြစ်ခြင်းသည် ထင်ရှား၏၊ “ဤအရပ်မှတက်၍ ဤအရပ်မှသက်၍ အလယ်၌ ဤသို့ သွားလေသည်”ဟု အနုမာန မှန်းဆသောနည်းအားဖြင့် မှတ်ယူခြင်းကဲ့သို့ သုခဒုက္ခဝေဒနာတို့ ကင်းကွာ လတ်သော် “သက်သာမှုလည်းမဟုတ် မသက်သာမှုလည်း မဟုတ်ပဲ အလယ်အလတ် မထင်မရှား လျစ်လျူ ခံစားမှုသဘောသည် ဥပေက္ခာဝေဒနာမည်၏”ဟု အနုမာန မှန်းဆသောနည်းအားဖြင့် မှတ်ယူသိမ်း ဆည်းသော ယောဂီ၏အဖို့ရာ ဥပေက္ခာဝေဒနာသည် ထင်ရှား၍လာ၏။

ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သိကြားမင်းအား ရှေးဦးစွာ ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဟောပြီးမှ နောက် နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဝေဒနာသုံးပါး၏အစွမ်းဖြင့် ခွဲခြမ်းထုတ်ဖော်၍ ဟောပြတော်မူ၏။ ဤသို့ ရှေးဦးစွာ ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကိုဟောပြီးမှ နောက်၌ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဝေဒနာသုံးပါး၏အစွမ်းဖြင့် ဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်အလိုက် ဟောကြားတော်မူခြင်းမှာ ဤသက္ကပဉှသုတ် ၌သာ မဟုတ်သေး၊ မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ်, မဇ္ဈိမနိကာယ် သတိပဋ္ဌာနသုတ်, စူဠတဏှာသင်္ခယသုတ်, မဟာတဏှာသင်္ခယသုတ်, စူဠဝေဒလ္လသုတ်, မဟာဝေဒလ္လသုတ်, ရဋ္ဌပါလသုတ်, မာဂဏ္ဍိယသုတ်, ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ်, အာနေဉ္ဇသပ္ပါယသုတ်တို့နှင့်တကွ ဝေဒနာသံယုတ် တခုလုံး၌လည်း ဤနည်းအတူ ဟောပြတော်မူသည်၊ ဤသို့လျှင် များစွာသော သုတ္တန်တို့၌ ရှေးဦးစွာ ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဟောပြီး၍ နောက်၌ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဝေဒနာသုံးပါး၏ အစွမ်းဖြင့် ခွဲခြမ်းထုတ်ဖော်၍ ဟောပြတော်မူ၏။ ထိုထိုဖော်ပြရာပါ သုတ်များ၌ကဲ့သို့ပင် ဤသက္ကပဉှသုတ်၌လည်း သိကြားမင်း အမှူးပြုသည့် နတ်အပေါင်းတည်းဟူသော ဝေနေယျပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အာသယအလိုက် ရှေးဦးစွာ ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဟောပြီးမှ နောက်၌ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဝေဒနာသုံးပါး၏ အစွမ်းဖြင့် ခွဲခြမ်းထုတ်ဖော်၍ ဟောပြတော်မူ၏။

၁၄၀

“ဤသက္ကပဉှသုတ်၌ ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဝေဒနာ၏ အာရုံမျှဖြစ်၍ ချုံးအပ်လေပြီ၊ ထို့ကြောင့် ပါဠိတော်၌ မတင်အပ်သည် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်” ဤကား အဋ္ဌကထာ၌ အထူးဖွင့်ပြချက်တည်း၊ ဤအဋ္ဌကထာ ဖွင့်ပြချက်သည် လျှို့ဝှက်ခဲကပ်သော အဓိပ္ပါယ်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် အဋ္ဌကထာဆရာတော်၏ ဆိုလိုရင်းအနက် အဓိပ္ပါယ်ကို ဤသို့သိအပ်၏-

“သိကြားမင်း အမှူးပြုသော နတ်အပေါင်းတို့အား ထိုသူတို့၏ အာသယအလိုက် ရှေးဦးစွာ ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဟောပြီးမှ နောက်၌ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဝေဒနာသုံးပါး၏ အစွမ်းဖြင့် ခွဲခြမ်းထုတ်ဖော်၍ ဟောပြတော်မူ၏”ဟူသော အဋ္ဌကထာစကားရပ်၌ ပါဠိတော်ဝယ် ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းဟောပြချက် လုံးဝမပါရှိသောကြောင့် စောဒကပုဂ္ဂိုလ်က “ဤသက္ကပဉှသုတ်၌ ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို မြတ်စွာဘုရားရှင် အဘယ်သို့ ဟောတော်မူအပ်သနည်း၊ ပါဠိတော်၌ မတွေ့ရပါတကား၊ မထင်ပါတကား”ဟူ၍ မေးဖွယ်ရှိ၏။ အဖြေကား- သိကြားမင်းအမှူးပြုသော နတ်အပေါင်းတို့မှာ နာမ်တရားထင်ရှားသော ဝေနေယျတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုနာမ်တရားတွင်လည်း ဝေဒနာတရား အထူးသဖြင့် ထင်ရှားသော ဝေနေယျတို့ ဖြစ်ကြသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း နာမ်တရား ထင်ရှားသော သတ္တဝါတို့အတွက် ရုပ်တရား = ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို သာမန်မျှသာ သိသာရုံ ရှေးဦးစွာ ဟောပြပြီးမှ နာမ်တရား = နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အကျယ်ဟောပြတော်မူလေ့ရှိသည်။ သို့ရကား ဤယခု သက္ကပဉှသုတ်၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သိကြားမင်းအမှူးပြုသော နတ်အပေါင်းတို့က နာမ်တရားထင်ရှားသော ဝေနေယျတို့ ဖြစ်သည့်အတွက် ထိုသူတို့အား ရှေးဦးစွာ ရုပ်တရား = ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဟောပြရာဝယ် အကျယ်မဟောပြတော့ပဲ ဝေဒနာ၏ အာရုံဖြစ်သော ရုပ်တရားများမျှလောက်ကိုသာ “ဤတရားစုသည် ရုပ်တရားများဖြစ်သည်”ဟု သာမန်အကျဉ်းဆုံး ချုံး၍ ဟောပြတော်မူပြီး နောက်မှ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းဆိုင်ရာ ဝေဒနာသုံးပါးကို အကျယ်အားဖြင့် ဟောပြတော်မူသည်။ သို့ရကား ဤသက္ကပဉှသုတ်ဝယ် ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းဆိုင်ရာကို မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဝေဒနာ၏ အာရုံဖြစ်သော ရုပ်မျှလောက်ကိုသာ သာမန်အကျဉ်းဆုံး ချုံး၍ ဟောအပ်သောကြောင့် “ပါဠိတော်၌ မတင်အပ်ပဲ ရှိလေသည်” ဤကဲ့သို့ ဆိုလိုရင်းဖြစ်သည်။

ယခုအခါ ရှေးဖော်ပြရာပါ ဝေဒနာသုံးပါး ကမ္မဋ္ဌာန်းအကျယ်ပြသည့် (က) စကားရပ် (ခ) စကားရပ် (ဂ) စကားရပ်တို့၌

၁၄၁

အဋ္ဌကထာ ဋီကာကို ဖွင့်ပြ အထူးမိန့်မှာချက်ကို အတတ်နိုင်ဆုံး အကျဉ်းချုံး၍ ရေးသားပြဆိုတော့မည်-

(က) စကားရပ်။ ။ပဌမစာခေါင်းပါ “အကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်မည့် (မမှီဝဲအပ်သော) ဝမ်းမြောက်ခြင်း” ဟူသည်မှာ ကာမဂုဏ်၌မှီသော ဝမ်းမြောက်ခြင်း = သောမနဿ ဝေဒနာဖြစ်သည်။ ဤသောမနဿဝေဒနာကို ဂေဟသိတ သောမနဿ ဝေဒနာဟု ခေါ်၏၊ (အဆင်း, အသံ, အနံ့, အရသာ, အတွေ့အထိ, ဓမ္မသဘော = ဤ၆-ပါးသော ကာမတရားအစု = ကာမဂုဏ်များကို ကာမတဏှာ၏ နေအိမ်ကြီးသဖွယ် ဖြစ်သောကြောင့် ဂေဟဟူ၍ခေါ်၏။ ထိုဂေဟမည်သော ကာမတရားအစု = ကာမဂုဏ်ကို အကြောင်းပြု၍ဖြစ်သော တဏှာနှင့် ယှဉ်ဖော်ယှဉ်ဖက် (တွဲဖက်၍)ဖြစ်သော ဝမ်းမြောက်ခြင်း သောမနဿဝေဒနာကို ဂေဟသိတသောမနဿဝေဒနာခေါ်၏)။ ဤဂေဟသိတ သောမနဿ ဝေဒနာကို မှီဝဲလျှင် (=ထပ်တလဲလဲ ဖြစ်ပွါးစေလျှင်) အကုသိုလ်တရားတို့သာ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တနေ့တခြား ဆုတ်ယုတ်လေသည်၊ သို့ကြောင့် ထိုဂေဟသိတ သောမနဿ ဝေဒနာကို မမှီဝဲအပ် = မမှီဝဲ ကောင်းဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသည်။

(က) စကားရပ်။ ။ဒုတိယစာခေါင်းပါ “အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးမည့် (မှီဝဲအပ်သော) ဝမ်းမြောက်ခြင်း” ဟူသည်မှာ နေက္ခမ္မ၌မှီသော (=နေက္ခမ္မသိတ) ဝမ်းမြောက်ခြင်း= သောမနဿဝေဒနာ ဖြစ်သည်။ ဤ၌ ရှင်ရဟန်းပြုခြင်း, ပဌမဈာန်, နိဗ္ဗာန်, ဝိပဿနာတို့နှင့်တကွ ခပ်သိမ်းသော ကုသိုလ်တရားတို့ကို ထိုထိုအိမ်ရာ အနှောင်အဖွဲ့ နီဝရဏစသော ဆန့်ကျင်ဖက်တရားတို့မှ လွတ်မြောက်သောကြောင့် နေက္ခမ္မဟူ၍ ခေါ်၏။ ထင်ရှားစေဦးအံ့- “သံသရာဝဋ်ဒုက္ခမှ ထွက်မြောက်ရတော့မည်”ဟု ရည်ရွယ်မှန်းထားကာ ရှင်ရဟန်းပြုဖို့ရန် ရဟန်းတို့ထံသို့ သွားသောသူ, သွားရောက်ပြီး ရှင်ရဟန်းပြုသောသူ, ရှင်ရဟန်းပြုပြီးလျှင် စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလ၌ ကြံ့ကြံ့ခိုင်ကျည် တည်သောသူ, ထိုစတုပါရိသုဒ္ဓိသီလကို စင်ကြယ်စွာ ကျင့်ကြံသောသူ, ဓုတင်ပဋိပတ်တို့ကို ဆောက်တည်ကျင့်ကြံသောသူ, ကသိုဏ်းပရိကံ စီမံပွါးများအားထုတ်သူ, ယင်းသို့ ပွါးများအားထုတ်သဖြင့် ရူပါဝစရ ပဌမဈာန်စသည်ကို ရသောသူ, ထိုဈာန်ကို အခြေပါဒပြု၍ ဝိပဿနာတရား ပွါးများသောသူ၏ ပဋိပတ်လုပ်ငန်းရပ်များကို နေက္ခမ္မဟူ၍ ခေါ်ဆို၏၊ ယင်းနေက္ခမ္မလုပ်ငန်းရပ်ကို အကြောင်းပြု၍ဖြစ်သော

၁၄၂

ဝမ်းမြောက်ခြင်း = သောမနဿ ဝေဒနာကို နေက္ခမ္မသိတ သောမနဿဝေဒနာဟု ခေါ်၏၊ ယင်း နေက္ခမ္မသိတ သောမနဿဝေဒနာကို မှီဝဲလျှင် (=ထပ်တလဲလဲ ဖြစ်ပွါးစေလျှင်) အကုသိုလ်တရားကို ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးလေသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုနေက္ခမ္မသိတ သောမနဿဝေဒနာကို မှီဝဲအပ်၏ = မှီဝဲကောင်း၏ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသည်။

(ဤ၌။ ။မမှီဝဲအပ်သော ဂေဟသိတ သောမနဿဝေဒနာသည် ၆-ဒွါရမှ ထင်လာသော ဣဋ္ဌအာရုံ ၆-ပါးတို့ကို သာယာတပ်မက်သော တဏှာလောဘနှင့် တွဲဖက်၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော သောမနဿဝေဒနာဖြစ်၍ အာရုံအပြားသို့လိုက်၍ ၆-ပါးပင် အပြားရှိလေသည်။ မှီဝဲအပ်သော နေက္ခမ္မသိတ သောမနဿဝေဒနာ သည်လည်း ရှင်ရဟန်းပြုရန် ရဟန်းတို့ထံ သွားရောက်သည်မှအစ လောကီ လောကုတ္တရာ ပဌမဈာန် ဒုတိယဈာန် တတိယဈာန်တို့ကို ရရှိသည်တိုင်အောင် ဤအတွင်းဝယ် ဣဋ္ဌာရုံ ၆-ပါးတို့ကို အာရုံပြုကာ နေက္ခမ္မပဋိပတ် လုပ်ငန်းရပ်တို့ကို “ပွါးများအားထုတ်သော စိတ္တုပ္ပါဒ်နှင့် ယှဉ်ဖော်ယှဉ်ဖက်ဖြစ်သည့် သောမနဿဝေဒနာဖြစ်၍ အာရုံအပြားသို့လိုက်၍ ၆-ပါးပင် အပြားရှိလေသည်။ ထို့ကြောင့် ကျမ်းဂန်ဓမ္မနယ်ပယ်၌ “ဂေဟသိတ သောမနဿဝေဒနာ ၆-ပါး, နေက္ခမ္မသိတ သောမနဿဝေဒနာ ၆-ပါး”ဟူ၍ စကားတွင်ကျယ်လျက် ရှိသည်။ နောက်ဖော်ပြလတ္တံ့သော ဒေါမနဿဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဝေဒနာတို့၌လည်း ဂေဟသိတ ၆-ပါး, နေက္ခမ္မသိတ ၆-ပါးဟူ၍ သုံးနှုန်းခေါ်ဆိုရာဝယ် ဤနည်းအတူပင် အာရုံ၆-ပါးသို့လိုက်၍ ခေါ်ဆိုသည်ဟု ဓမ္မဝေါဟာရ၌ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာကုန်ရာ၏။)

(က) စကားရပ်။ ။တတိယစာခေါင်း၌ “မှီဝဲအပ်သော နေက္ခမ္မသိတ သောမနဿဝေဒနာသည် (၁) သဝိတက္ကသဝိစာရ သောမနဿ = ဝိတက် ဝိစာရနှင့် တကွဖြစ်သော သောမနဿ (ရဟန်းပြုရန် ရဟန်းတို့ထံသို့ သွားရောက်သည်မှအစ ပဌမဈာန်ကို ရသည်တိုင်အောင် ဤအတွင်း ဖြစ်ပွါးသမျှသော နေက္ခမ္မသိတ သောမနဿ) ဝေဒနာ၊ (၂) အဝိတက္ကအဝိစာရ သောမနဿ = ဝိတက် ဝိစာရနှင့် မယှဉ်သော သောမနဿ (ဒုတိယဈာန် တတိယဈာန်တို့၌ ပါရှိသော နေက္ခမ္မသိတ သောမနသာ) ဝေဒနာဟူ၍ = နှစ်မျိုးရှိရာ (၂) အမှတ်ပြ အဝိတက္က အဝိစာရ သောမနဿဝေဒနာသည် သာလွန်၍ မြင့်မြတ်၏”ဟု ဆိုလိုသည်။

ဤတတိယ စာခေါင်းပါ စကားရပ်စုဖြင့် မြတ်စွာဘုရားသည် အဘယ်ကို ဟောကြားအပ်သနည်းဟူမူ- နှစ်ဦးသော ရဟန်းတို့၏ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ဟောကြားတော်မူအပ်သည်။ ချဲ့ဦးအံ့- (က) တဦးသောရဟန်းသည် သဝိတက္ကသဝိစာရ သောမနဿဝေဒနာ

၁၄၃

(=ကာမာဝစရ သောမနဿဝေဒနာနှင့် ရူပါဝစရ ပဌမဈာန် သောမနဿဝေဒနာ)၌ ဝိပဿနာအလုပ် အားထုတ်သည်ရှိသော် “ဤသောမနဿဝေဒနာသည် အဘယ်၌ မှီသနည်း”ဟု ဆင်ခြင်လေ၏၊ ထိုသို့ ဆင်ခြင်လတ်သော် ကရဇကာယတည်းဟူသော ခန္ဓာကိုယ် အတ္တဘော၌ မှီ၏ဟု ပိုင်းခြား သိမြင်လာလေ၏။ ထို့နောက် အောက်စာမျက်နှာ (၁၃၅)မှစ၍ ပြဆိုခဲ့သော နည်းအတိုင်း တရားအလုပ် ဆက်လက်ပွါးများ အားထုတ်လေလျှင် အစဉ်သဖြင့် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်လေ၏။

(ခ) အခြား ရဟန်းတပါးသည် အဝိတက္ကအဝိစာရ သောမနဿဝေဒနာ (ရူပါဝစရ ဒုတိယဈာန် တတိယဈာန်တို့နှင့်ယှဉ်သော သောမနဿဝေဒနာ)၌ ဝိပဿနာအလုပ် အားထုတ်သည်ရှိသော် ရှေး၌ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းအတိုင်း အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်လေသည်။ ထိုရဟန်းနှစ်ပါးတို့ နှလုံးသွင်း သိမ်းဆည်းအပ် သုံးသပ်အပ်သော သောမနဿဝေဒနာတို့အနက် ပဌမရဟန်း နှလုံးသွင်း သိမ်းဆည်းအပ် သုံးသပ်အပ်သော (အာရုံဖြစ်သည့်) သဝိတက္ကသဝိစာရ သောမနဿဝေဒနာထက် ဒုတိယရဟန်း နှလုံးသွင်း သိမ်းဆည်းအပ် သုံးသပ်အပ်သော (အာရုံဖြစ်သည့်) အဝိတက္ကအဝိစာရ သောမနဿဝေဒနာက သာလွန် မြင့်မြတ်၏၊ ထိုဝေဒနာနှစ်ပါးကို အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု ဝိပဿနာရှုသော စိတ္တုပ္ပါဒ်တွင်လည်း ပဌမရဟန်း၏ သန္တာန်၌ဖြစ်သော (အာရမ္မဏိကဖြစ်သည့်) သဝိတက္ကသဝိစာရ ဝိပဿနာထက် ဒုတိယရဟန်း၏ သန္တာန်၌ဖြစ်သော (အာရမ္မဏိကဖြစ်သည့်) အဝိတက္ကအဝိစာရ ဝိပဿနာက သာလွန်မြင့်မြတ်၏၊ ပဌမရဟန်းရရှိသည့် သဝိတက္ကသဝိစာရ သောမနဿ ဖလသမာပတ်ထက် ဒုတိယရဟန်း ရရှိသည့် အဝိတက္ကအဝိစာရ သောမနဿ ဖလသမာပတ်က သာလွန်မြင့်မြတ်လှ၏။ ထို့ကြောင့် “အဝိတက္ကအဝိစာရ သောမနဿဝေဒနာသည် သာလွန် မြင့်မြတ်၏”ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်၏။

ဤကား (က) စကားရပ်၌ မှတ်ဖွယ်အထူးတည်း။

(ခ) စကားရပ်။ ။ပဌမစာခေါင်းပါ “အကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်မည့် (မမှီဝဲအပ်သော) နှလုံးမသာခြင်း= ဒေါမနဿဝေဒနာ” ဟူသည်မှာ ဂေဟသိတ ဒေါမနဿဝေဒနာ ဖြစ်သည်။ ဂေဟသိတ ဒေါမနဿဝေဒနာ ဟူသည်လည်း မျက်စိ, နား, နှာ, လျှာ, ကိုယ်, စိတ်ဟူသော ခြောက်ဒွါရတို့၌ အလိုရှိအပ် တောင့်တအပ်သော အဆင်း, အသံ, အနံ့, အရသာ, အတွေ့အထိ,

၁၄၄

ဓမ္မသဘော =- ဤခြောက်ပါးသော ကာမဝတ္ထု တရားအစု = ကာမဂုဏ်တို့ကို တောင့်တတိုင်း မရသဖြင့် “ငါ့မှာ ဤကာမတရားတို့ကို မရလေခြင်း”ဟု နှလုံးပူပန်သူ, ရပြီးသော ကာမဝတ္ထု တရားအစုတို့ ပျက်စီးချုပ်ပျောက်ရာ၌ “ငါ့မှာ ရှိရင်းစွဲ ကာမတရားအစုတို့ ပျက်စီး ချုပ်ပျောက်ကုန်ပြီတကား”ဟု နှလုံးပူပန်သော သူတို့၏ သန္တာန်၌ ကာမဝတ္ထု တရားအစုကိုမှီ၍ (အာရုံပြု၍)ဖြစ်သော နှလုံးမသာခြင်း = ဒေါမနဿဝေဒနာ ဖြစ်သည်။

ယင်း ဂေဟသိတ ဒေါမနဿဝေဒနာကို မှီဝဲလျှင် (=ထပ်တလဲလဲ ဖြစ်စေလျှင်) အကုသိုလ်တရားတို့သာ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တနေ့တခြား ဆုတ်ယုတ်လေသည်၊ ထို့ကြောင့် ထိုဂေဟသိတ ဒေါမနဿဝေဒနာကို မမှီဝဲအပ် = မမှီဝဲကောင်းဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသည်။

(ခ) စကားရပ်။ ။ဒုတိယစာခေါင်းပါ “အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးမည့် (မှီဝဲအပ်သော) နှလုံးမသာခြင်း = ဒေါမနဿဝေဒနာ” ဟူသည်မှာ နေက္ခမ္မသိတ ဒေါမနဿဝေဒနာ ဖြစ်သည်။ နေက္ခမ္မသိတ ဒေါမနဿဝေဒနာ ဟူသည်လည်း ရှေး၌ ဆိုအပ်ခဲ့သည့် ရှင်ရဟန်းပြုရန် ရဟန်းတော်တို့ထံ သွားရောက်ခြင်းစသော နေက္ခမ္မအလုပ် ဝိပဿနာဘာဝနာအလုပ် အနုဿတိဘာဝနာအလုပ်- စသည်ကို အားထုတ်သော ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်၏ သန္တာန်ဝယ် အဆင်း, အသံ, အနံ့, အရသာ, အတွေ့အထိ, ဓမ္မသဘောဟူသော အာရုံခြောက်ပါးတို့၏ မမြဲသောသဘော ဖောက်ပြန်ပျက်စီး ချုပ်ပျောက်သော သဘောကို ပိုင်းခြားသိမြင်ပြီးနောက် အတိတ်ကဖြစ်သော အာရုံခြောက်ပါး တရားများ, ယခုဖြစ်ဆဲ ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော အာရုံခြောက်ပါး တရားများ = ဤတရားအားလုံးတို့သည် မမြဲသော သဘောတို့ပါတကား, ဆင်းရဲသော သဘောတို့ပါတကား, ဖောက်ပြန် ပျက်စီးတတ်သော သဘောတို့ပါတကားဟု အမှန်အတိုင်း ဝိပဿနာ ဉာဏ်ပညာဖြင့် သိမြင်သောအခါ ထိုအာရုံခြောက်တန် ရုပ်နာမ်နှစ်ဝ သင်္ခါရဒုက္ခမှ လွတ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြုသော လောကုတ္တရာ အရိယဖိုလ်တရားတို့၌ လိုလားတောင့်တမှု ပိဟာခေါ်သော သိမ်မွေ့သော လောဘတရား ဖြစ်ပေါ်လာ၏။

(ဤ၌။ ။“လောကုတ္တရာ အရိယဖိုလ်တရားတို့၌ လိုလားတောင့်တမှု ပိဟာခေါ်သော သိမ်မွေ့သော လောဘတရား ဖြစ်ပေါ်လာ၏” ဟူရာဝယ် ဧကန်တိုက်ရိုက် လောဘတရားက အရိယဖိုလ်ကို အာရုံပြု၍ တောင့်တသည်ဟု

၁၄၅

ဆိုလိုသည် မဟုတ်၊ မှန်၏- လောဘကဲ့သို့သော အကုသိုလ်တရားတို့ကို မဆိုထားဘိ၊ ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ကုသိုလ်များကပင်သော်လည်း လောကုတ္တရာတရားကို လုံးဝ တိုက်ရိုက် အာရုံမပြုနိုင်ချေ။ အမှန်စင်စစ်သော်ကား “အရိယဖိုလ်တို့သည် ဤသို့ ဤသို့သော အာနုဘော်ထူး ဂုဏ်ကျေးဇူး ရှိကုန်၏” စသည်ဖြင့် တဆင့်ကြား၍ဖြစ်စေ၊ ကျမ်းဂန်စာပေ သင်ကြားခြင်း, သမထဝိပဿနာ ဘာဝနာတရား ပွါးများခြင်း အစွမ်းသတ္တိကြောင့် ထင်ရှားလာသော လောကုတ္တရာတရားတို့၏ အခြင်းအရာ အာကာရ သဘောသွားကို မှတ်သားတတ်သည့် ဉာဏ်ပညာ၌ တည်၍ဖြစ်စေ အနုမာန မှန်းဆသောအားဖြင့် လောကုတ္တရာ အရိယဖိုလ်တရားတို့ကို တောင့်တကြလေသည်။ တိုက်ရိုက်ဖော်ပြရလျှင် အလွန်မွန်မြတ် သိမ်မွေ့သော ဈာန်, မဂ်, ဖိုလ်, နိဗ္ဗာန်တရားတို့၏ ပညတ်များသည်လည်း ထိုတရားတို့ကဲ့သို့ပင် မွန်မြတ်သိမ်မွေ့သော သဘောရှိကုန်၏။ သို့ရကား ပုထုဇန် သူငါတို့ မိမိတို့ မရသေး မသိသေးသော ဈာန်, မဂ်, ဖိုလ်, နိဗ္ဗာန်တရားကို တိုက်ရိုက် အာရုံပြု၍ တောင့်တနိုင်ကြသည်မဟုတ်၊ ထိုတရားတို့၌ ဈာန်ဟူသောပညတ်, မဂ်, ဖိုလ်, နိဗ္ဗာန်ဟူသောပညတ် (အလွန်သိမ်မွေ့လှသည့် ပညတ်)တို့ကို အာရုံပြု၍သာ ထိုဈာန်, မဂ်, ဖိုလ်, နိဗ္ဗာန်တရားတို့ကို ရော်ရမ်းမှန်းဆ အနုမာနအားဖြင့်သာ တောင့်တကြရလေသည်။ ထို့ကြောင့် ဤယခုအရာ၌ ပုထုဇန်ယောဂီရဟန်းတို့ တဆင့်ကြား = သုတပရိယတ်အားဖြင့် သိရှိအပ်သည့် လောကုတ္တရာ အရိယဖိုလ်တရားတို့ကို ရော်ရမ်းမှန်းဆ၍ ထိုအရိယဖိုလ်တရားတို့၏ “လောကုတ္တရာ အရိယဖိုလ်”ဟူသော ပညတ်ကိုသာ အာရုံပြု၍ လိုလားတောင့်တမှု ပိဟာခေါ်သော သိမ်မွေ့သော လောဘတရားကို ဖြစ်စေကြသည်ကိုပင် “လောကုတ္တရာ အရိယဖိုလ်တရားတို့၌ လိုလားတောင့်တမှု ပိဟာခေါ်သော သိမ်မွေ့သော လောဘတရား ဖြစ်ပေါ်လာ၏”ဟု ရေးသားဖော်ပြခြင်း ဖြစ်သည်။ ။သိမ်မွေ့စွာ့)။

ထိုသို့ လောကုတ္တရာ အရိယဖိုလ်တရားတို့၌ လိုလားတောင့်တမှု ပိဟာခေါ်သော သိမ်မွေ့သော လောဘတရား ဖြစ်ပေါ်ပြီးနောက် ထိုလောကုတ္တရာ အရိယဖိုလ်တရားတို့ကို ရရှိနိုင်ရန် ဝိပဿနာတရားကို မနေမနား ပွါးများကြိုးကုတ် အားထုတ်ပါလျက် အရိယဖိုလ်သို့ မရောက်နိုင်သော ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်ဝယ် “ဩ.. ငါကား ဤပက္ခ, ဤလ, ဤနှစ်ပတ်လုံး ဝိပဿနာတရား မနေမနား ပွါးများကြိုးကုတ် အားထုတ်ပါလျက် ငါတောင့်တသည့် အရိယဖိုလ်သို့ မရောက်နိုင်စွာ့တကား”ဟု အဖန်ဖန် စိုးရိမ်ပူပန်သောအခါ ဖြစ်ပွါးသော နှလုံးမသာခြင်း = ဒေါမနဿဝေဒနာကို နေက္ခမ္မသိတ ဒေါမနဿဝေဒနာဟု ခေါ်၏။ ယင်း နေက္ခမ္မသိတ ဒေါမနဿဝေဒနာကို မှီဝဲလျှင် (=ထပ်တလဲလဲ ဖြစ်စေလျှင်) ထိုဒေါမနဿဝေဒနာမှ ဥပနိဿယပစ္စည်းကိုရ၍ အကုသိုလ်တရားများ ဆုတ်ယုတ်ကာ ကုသိုလ်တရားတို့ တနေ့တခြား တိုးပွါးလာလေသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုနေက္ခမ္မသိတ ဒေါမနဿဝေဒနာကို မှီဝဲအပ်၏၊ မှီဝဲကောင်း၏ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသည်။

၁၄၆

(ခ) စကားရပ်။ ။တတိယစာခေါင်းပါ “သဝိတက္ကသဝိစာရဒေါမနဿ, အဝိတက္ကအဝိစာရဒေါမနဿ” ဟူရာ၌ ဒေါမနဿဝေဒနာမှန်က ဧကန်မုချ သဝိတက္ကသဝိစာရ တမျိုးသာ ဖြစ်သော်လည်း ယောဂီရဟန်း၏ စွဲမှတ်ယူဆချက်အားဖြင့် ဂေဟသိတ ဒေါမနဿဝေဒနာကို သဝိတက္က သဝိစာရ ဒေါမနဿ, နေက္ခမ္မသိတဒေါမနဿ ဝေဒနာကို အဝိတက္ကအဝိစာရ ဒေါမနဿဝေဒနာဟူ၍ ခွဲခြား ဟောကြားတော်မူအပ် လေသည်။

ချဲ့ဦးအံ့- ဤသာသနာတော်၌ ယောဂီရဟန်းသည် ဥပစာရဈာန်ကို အခြေပါဒပြု၍ဖြစ်စေ, သို့မဟုတ် ပဌမဈာန် စသည်တို့ကို အခြေပါဒပြု၍ဖြစ်စေ မဂ်ဖိုလ်တရားတို့ကို ဖြစ်စေအံ့ဟု ဝိပဿနာတရားကို ပွါးများကြိုးကုတ် အားထုတ်လေရာ ထိုမဂ်ဖိုလ်တရားတို့ကို မရနိုင်သည်ရှိသော် ဒေါမနဿ = နှလုံးမသာယာခြင်း ဝေဒနာများ ဖြစ်ပွါးလာတတ်သည်။ ထိုသို့ ဒေါမနဿဝေဒနာတရား ဖြစ်ပွါးလာသောအခါ အခြေပါဒဖြစ်သော ဥပစာရဈာန်တရား, ပဌမဈာန်စသော ဈာန်တရားတို့ကို ဖလူပစာရအားဖြင့် ဒေါမနဿဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်လေသည်။ အကြင် ယောဂီရဟန်းသည်ကား ထိုသို့ နှလုံးမသာယာမှု = ဒေါမနဿဝေဒနာတရား ဖြစ်ပွါးသော်လည်း လုံ့လဝီရိယကို မလျှော့ချပဲ အစဉ်သဖြင့် ဝိပဿနာအလုပ် ကြိုးကုတ် အားထုတ်လေရာ မဂ်ဖိုလ်တရားတို့ကို ရရှိလာ၏၊ ထိုသို့ ရရှိလာသော မဂ်ဖိုလ်တရားများကို ကာရဏူပစာရအားဖြင့် ဒေါမနဿဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်လေသည်။

ယောဂီရဟန်းသည် နှလုံးမသာယာမှု = ဒေါမနဿဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော သဝိတက္ကသဝိစာရတရား အဝိတက္ကအဝိစာရတရားတို့ကို သဝိတက္ကသဝိစာရ ဒေါမနဿ, အဝိတက္ကအဝိစာရ ဒေါမနဿဟူ၍ မှတ်ယူပြီးလျှင် “ငါသည် အဘယ်နံရောအခါ၌ သဝိတက္ကသဝိစာရ ဒေါမနဿတရား အဝိတက္ကအဝိစာရဒေါမနဿ တရားများ၌ ဝိပဿနာအလုပ် အားထုတ်နိုင်ပါမည်နည်း” ဟူ၍၎င်း, သဝိတက္ကသဝိစာရ ဒေါမနဿတရားကို အကြောင်းပြု၍ ရရှိသောဖိုလ်တို့ကို သဝိတက္ကသဝိစာရ ဒေါမနဿ ဖလသမာပတ်ဟု၎င်း, အဝိတက္ကအဝိစာရ ဒေါမနဿတရားကို အကြောင်းပြု၍ ရရှိသော ဖိုလ်တို့ကို အဝိတက္ကအဝိစာရ ဒေါမနဿ ဖလသမာပတ်ဟု၎င်း မှတ်ယူပြီးလျှင် “ငါသည် အဘယ်နံရောအခါ၌ သဝိတက္ကသဝိစာရ ဒေါမနဿ ဖလသမာပတ်, အဝိတက္ကအဝိစာရ ဒေါမနဿ ဖလသမာပတ်ကို ဖြစ်စေနိုင်ပါမည်နည်း” ဟူ၍၎င်း ကြံစည်စဉ်းစားပြီးလျှင် သုံးလကြာ ကျင့်ရသော = တေမာသိကပဋိပဒါ,

၁၄၇

ခြောက်လကြာ ကျင့်ရသော = ဆမာသိကပဋိပဒါ, ကိုးလကြာ ကျင့်ရသော = နဝမာသိကပဋိပဒါ = ဤအကျင့်ပဋိပဒါသုံးမျိုးကို အစဉ်သဖြင့် အရယူ ကျင့်ကြံလေ၏။

ပဌမရှေးဦးစွာ တေမာသိကပဋိပဒါ = သုံးလကျင့်စဉ်ကို ယူပြီးလျှင် ပဌမ တလအတွင်း၌ ညဉ့်သုံးယံတွင် တစ်ယံ ဝိပဿနာအလုပ်ကို အားထုတ်၍ နှစ်ယံအိပ်စက်ခွင့်ကို ပြုလေသည်၊ မဇ္ဈိမလ = ဒုတိယလအတွင်း၌ ညဉ့်သုံးယံတွင် နှစ်ယံ ဝိပဿနာအလုပ် အားထုတ်၍ တစ်ယံအိပ်စက်ခွင့်ကို ပြုလေသည်၊ ပစ္ဆိမလ = တတိယလ အတွင်း၌ကား လုံးဝအိပ်စက်ခွင့် မပြုတော့ပဲ ညဉ့်သုံးယံပတ်လုံး ရဟန်းတရား အားထုတ်၍ စင်္ကြံလျှောက်ခြင်း ထိုင်ခြင်းဖြင့်သာလျှင် မျှတစေ၏။ ဤနည်းဖြင့် အရဟတ္တဖိုလ်ကိုရလျှင် ကောင်း၏၊ ရလျှင် ရ၊ ဤနည်းဖြင့်မှ အရဟတ္တဖိုလ်ကို မရနိုင်ခဲ့သော် လုံ့လကို မလျှော့ချပဲ ဆမာသိကပဋိပဒါ = ခြောက်လကျင့်စဉ်ကို ယူပြန်လေ၏။

ထိုသို့ ဆမာသိကပဋိပဒါ = ခြောက်လကျင့်စဉ်ကို ယူပြီးလျှင် (ပဌမ နှစ်လ၊ ဒုတိယ နှစ်လ = အလယ်နှစ်လ၊ တတိယ နှစ်လ = အဆုံးနှစ်လဟု- အချိန်သုံးပိုင်းထား၍) ရှေးနည်းအတူ ကျင့်ပြန်၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို မရနိုင်ပြန်သော် လုံ့လကို မလျှော့ချပဲ နဝမာသိကပဋိပဒါ = ကိုးလကျင့်စဉ်ကို ယူပြန်လေ၏။

ထိုသို့ နဝမာသိကပဋိပဒါ = ကိုးလကျင့်စဉ်ကို ယူပြီးလျှင် (ပဌမ သုံးလ၊ ဒုတိယသုံးလ = အလယ်သုံးလ၊ တတိယသုံးလ = အဆုံးသုံးလဟု- အချိန်သုံးပိုင်းထား၍) ပဌမ သုံးလအတွင်း၌ ညဉ့်သုံးယံတွင် တစ်ယံ ဝိပဿနာအလုပ်ကို အားထုတ်၍ နှစ်ယံအိပ်စက်ခွင့်ကို ပြုလေသည်။ ဒုတိယသုံးလ = အလယ်သုံးလအတွင်း၌ ညဉ့်သုံးယံတွင် နှစ်ယံ ဝိပဿနာအလုပ် အားထုတ်၍ တစ်ယံသာ အိပ်စက်ခွင့်ကို ပြုလေသည် (=အိပ် စက်လေသည်)၊ တတိယသုံးလ = အဆုံးသုံးလ၌ကား လုံးဝအိပ်စက်ခွင့် မပြုတော့ပဲ (=လုံးဝမအိပ်စက်တော့ပဲ) ညဉ့်သုံးယံပတ်လုံး ရဟန်းတရား အားထုတ်၍ စင်္ကြံလျှောက်ခြင်း ထိုင်ခြင်းဖြင့်သာလျှင် ခန္ဓာကိုယ်ကို မျှတစေ၏။ ဤနည်းကျင့်ကြံ၍မှ အရဟတ္တဖိုလ်ကို မရနိုင်သော ယောဂီရဟန်း၏ သန္တာန်ဝယ် “ငါသည် သီတင်းသုံးဖော်တို့နှင့် အတူတကွ ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏာကို ဖိတ်ကြားခြင်းငှါ မရအပ်လေစွာ့တကား”ဟု စဉ်းစား ဆင်ခြင်သည်ရှိသော် ရွာနီးလိုဏ်ကျောင်း = ဂါမန္တပဗ္ဘာရ၌ သီတင်းသုံးသော မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်၏ သန္တာန်၌ကဲ့သို့

၁၄၈

နှလုံးမသာယာမှု = ဒေါမနဿ ဝေဒနာတရား ဖြစ်ပွါးလာတတ်၏၊ မျက်ရည်အယဉ်တို့ တသွင်သွင် ယိုစီးကျလာတတ်ကုန်၏။

မဟာသီဝမထေရ်ကြီးဝတ္ထု

သီဟိုဠ်ကျွန်းဝယ် မဟာသီဝမည်သော မထေရ်မြတ်ကြီးသည် ဂိုဏ်းကြီး တဆယ့်ရှစ်ဂိုဏ်း = ရဟန်းတော်ပေါင်း တဆယ့်ရှစ်သင်းတို့ကို စာပေပို့ချ နေထိုင်တော်မူ၏၊ ထိုမထေရ်မြတ်ကြီး၏ အဆုံးအမ ဩဝါဒ၌ တည်ကြ၍ ရဟန်းတော်ပေါင်း သုံးသောင်းတို့ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်တော်မူကြပြီး ဖြစ်လေသည်။ ထိုအခါ တပည့်ရဟန္တာပေါင်း သုံးသောင်းတို့အနက် ရဟန္တာတပါးသည် “ငါ၏သန္တာန်မှာ သီလ-စသော ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ကား မနှိုင်းယှဉ်နိုင်လောက်အောင်ပင် များမြောက်လှကုန်၏၊ ငါ၏ဆရာ မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်ကြီး၏ သီလ-စသော ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ကား အဘယ်သို့နည်း”ဟု ဆင်ခြင်လေလျှင် ပုထုဇန်သာ ဖြစ်ရှိနေသေးသည်ကို မြင်၍ “ဩ.. ငါတို့၏ဆရာ မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်ကြီးသည် သူတပါးတို့၏ မှီခိုကိုးစား အားထားရာသာဖြစ်၍ မိမိ၏ မှီခိုကိုးစား အားထားရာ ဖြစ်ဖို့ရန်ကား မတတ်နိုင်ရှာချေ၊ ငါသည် ငါတို့ဆရာ မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်ကြီးအား အဆုံးအမ ဩဝါဒကို ပေးပေအံ့”ဟု ကြံစည်၍ ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် ဈာန်ယာဉ်စီး၍ ကြွသွားပြီး ကျောင်းတိုက်၏အနီး၌ သက်ဆင်း၍ နေ့သန့်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေတော်မူသော ဆရာဖြစ်သူ မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်ကြီးအထံသို့ ဆည်းကပ်လျက် အရိုအသေ ဝတ်ပြုပြီးသော် အပြစ်လွတ်ရာ တနေရာ၌ ထိုင်နေလေ၏။

ထို့နောက် ဆရာတပည့်နှစ်ပါး အပြန်အလှန် အာလာပ, သလ္လာပ စကားပြောကြားတော်မူကြသည်မှာ-

(ဆရာ)

ငါ့ရှင် ပိဏ္ဍပါတိက = ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ဆောင်.. သင်သည် အဘယ်အကြောင်းကြောင့် လာရောက်သနည်း၊ (ရှေးမထေရ်တို့သည် ဝိပဿနာတရား အားထုတ်သော တပည့်များကို ပိဏ္ဍပါတိက = ပိဏ္ဍပါတ် ဓုတင်ဆောင် ငါ့ရှင်-ဟူ၍ ချစ်မြတ်နိုးစွာ ခေါ်ဝေါ်ကြလေသည်)။

(တပည့်)

အနုမောဒနာ တရားတပုဒ် သင်ယူရန် လာရောက်ပါသည် အရှင်ဘုရား..။

(ဆရာ)

အခွင့်ရနိုင်မည် မဟုတ်ချေ ငါ့ရှင်..။

၁၄၉

(တပည့်)

“ယနေ့ အဘယ်အရပ်သို့ ငါ ဆွမ်းခံသွားရပါမည်နည်း”ဟု ကြံစည်စဉ်းစားရာ တန်ဆောင်းဝန်း၌ အရှင်ဘုရား ရပ်တည်သောအခါ မေးမြန်းပါရစေ အရှင်ဘုရား..။

(ဆရာ)

ထိုနေရာ၌ အခြားရဟန်းများ ပြသနာ မေးလျှောက်ကြသည် ငါ့ရှင်..။

(တပည့်)

ဆွမ်းခံကြွရာ လမ်းခရီး၌ မေးမြန်းပါရစေ အရှင်ဘုရား..။

(ဆရာ)

ထိုနေရာ၌လည်း အခြားရဟန်းများ ပြဿနာ မေးလျှောက်ကြသည် ငါ့ရှင်..။

(တပည့်)

သင်္ကန်းကို နှစ်ထပ်ပြု၍ ဝတ်ရာအရပ်, ၎င်း ရုံရာအရပ်, သပိတ်ကို (ဆွမ်းခံခါနီး) အိတ်မှထုတ်ရာဌာန, ရွာတွင်း၌ ဆွမ်းခံလှည့်လည်ပြီး၍ (မြို့တွင်း ရွာတွင်း) ဆွမ်းစားဇရပ်၌ ယာဂုသောက်တော်မူသောအခါ မေးမြန်းပါရစေ အရှင်ဘုရား..။

(ဆရာ)

ထိုနေရာ၌လည်း အဋ္ဌကထာ၏ အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို မေးမြန်းကြသော မထေရ်များ မိမိတို့ ယုံမှားသံသယကို ပယ်ဖျောက်ကြသည် ငါ့ရှင်..။

(တပည့်)

မြို့ရွာတွင်းမှ ဆွမ်းခံပြီး၍ ထွက်ကြွလာသောအခါ၌ မေးမြန်းပါရစေ အရှင်ဘုရား..။

(ဆရာ)

ထိုအချိန်မှာလည်း အခြားရဟန်းများ ပြဿနာ မေးလျှောက်ကြသည် ငါ့ရှင်..။

(တပည့်)

ဆွမ်းခံပြီး၍ ရွာမှ ကျောင်းသို့အပြန် လမ်းခရီးအကြား၌ မေးမြန်းပါရစေ အရှင်ဘုရား..။

(ဆရာ)

ထိုအချိန်မှာလည်း အခြားရဟန်းများ ပြဿနာ မေးလျှောက်ကြသည် ငါ့ရှင်..။

(တပည့်)

ကျောင်းတိုက်သို့ရောက်၍ ဆွမ်းစားကျောင်း၌ ဆွမ်းစားခြင်းကိစ္စ ပြီးဆုံးသောအခါ မေးမြန်းပါရစေ အရှင်ဘုရား..(ပ)၊ နေ့သန့်ရာအရပ်ဝယ် ခြေဆေးသောအခါ၌ မေးမြန်းပါရစေ အရှင်ဘုရား..။ မျက်နှာသစ်သောအခါ၌ မေးမြန်းပါရစေ အရှင်ဘုရား..။

၁၅၀

(ဆရာ)

ထိုအချိန်မှာလည်း အခြားရဟန်းများ ပြဿနာ မေးလျှောက်ကြသည် ငါ့ရှင်.. ထိုအချိန်မှစ၍ နောက်တနေ့ နေအရုဏ်တက်သည်တိုင်အောင် အခြား အခြား ရဟန်းများတို့ အကြားမလပ်အောင် ပြဿနာ မေးလျှောက်ကြသည် ငါ့ရှင်..။

(တပည့်)

အရုဏ်တက်၍ ဒန်ပူကိုစားပြီးလျှင် မျက်နှာသစ်ရန် ကြွသွားသောအခါ မေးမြန်းပါရစေ အရှင်ဘုရား..။

(ဆရာ)

ထိုအချိန်မှာလည်း အခြားရဟန်းများ ပြဿနာ မေးလျှောက်ကြသည် (အခွင့်မရနိုင်ဘူး) ငါ့ရှင်..။

(တပည့်)

မျက်နှာသစ်ပြီး၍ ကျောင်းတွင်းသို့ ပြန်လာသောအခါ မေးမြန်းပါရစေ အရှင်ဘုရား..။

(ဆရာ)

ထိုအချိန်မှာလည်း အခြားရဟန်းများ ပြဿနာ မေးလျှောက်ကြသည် (အခွင့်မရနိုင်ဘူး) ငါ့ရှင်..။

(တပည့်)

ကျောင်းတွင်းသို့ဝင်၍ ထိုင်နေသောအခါ မေးမြန်းပါရစေ အရှင်ဘုရား..။

(ဆရာ)

ထိုအချိန်မှာလည်း အခြားရဟန်းများ ပြဿနာ မေးလျှောက်ကြသည် (အခွင့်မရနိုင်ဘူး) ငါ့ရှင်..။

(တပည့်)

အရှင်ဘုရား.. တကယ်ဆိုလျှင် မျက်နှာသစ်ပြီး၍ ကျောင်းတွင်းသို့ဝင်လျက် ထက်ဝယ်တင်ပလ္လင်ခွေ သုံးလေးကြိမ်မျှ ပြောင်းလဲကာ ကိုယ်ငွေ့ကို ယူကြပြီးလျှင် ကမ္မဋ္ဌာန်းနှလုံး ကျင့်သုံးမှုပြုကြသော အရှင်ဘုရားတို့အဖို့ရာ အခွင့်ရနိုင်သောအချိန် ရှိသင့်ပါသည်။ ဤအတိုင်းသာဆိုလျှင် အရှင်ဘုရားတို့သည် သေရမည့်အချိန်ကိုလည်း မရနိုင်ကြတော့ဘူးလော၊ အရှင်ဘုရား.. အရှင်ဘုရားတို့သည် မှီရာတံကဲပျဉ်နှင့် တူတော်မူကြကုန်၏၊ သူတပါး၏ မှီရာသာဖြစ်၍ မိမိ၏ မှီခိုအားထားရာ ဖြစ်ကြရန်ကား မတတ်နိုင်ကြကုန်၊ တပည့်တော်အား အရှင်ဘုရားတို့အထံမှ အနုမောဒနာတရား သင်ကြားဖို့ရန် အမှန်စင်စစ် အလိုမရှိပါဘုရား..။

(ဤကဲ့သို့) တပည့်ရဟန္တာ မထေရ်မြတ်သည် သတိပေးစကား ပြောကြား လျှောက်ထား၍ ကောင်းကင်သို့ ပျံတက်ကာ ကြွသွားတော်မူလေ၏။

၁၅၁

မဟာသီဝမထေရ်ကြီး တောထွက်ခြင်း

မဟာသီဝမထေရ်ကြီးသည် “ဤရဟန်း၏အဖို့ရာ ပရိယတ်ဖြင့် ပြုဖွယ်ကိစ္စမရှိ၊ စင်စစ်သော်ကား ဤရဟန်းသည် ငါ့အတွက်တာ ဆုံးမနှိပ်ကွပ်ကြောင်း ချွန်းတောင်းသဖွယ် ဖြစ်ပေအံ့ဟု ရည်ရွယ်ကာ လာရောက်လေသည်”ဟု အမှန်အတိုင်း စဉ်းစားသိရှိ၍ “ယခုအခါ တောထွက်သွားရန် အခွင့်မဖြစ်နိုင်သေးပေ၊ မိုးသောက်ထအခါမှ ငါ တောထွက်၍ သွားပေအံ့”ဟု ကြံစည်၍ သပိတ်သင်္ကန်းများကို အနီး၌ အသင့်ထား ပြီးလျှင် တနေ့ပတ်လုံး၎င်း, ပဌမယံနှင့် မဇ္ဈိမယံပတ်လုံး၎င်း, ကျမ်းဂန်စာပေပို့ချ၍ မိုးသောက်ယံ ရောက်သောအခါ မထေရ်တပါး ပါဠိသင်ပြီး၍ ထွက်လတ်သော် အသင့်ပြင်ထားသော သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်၍ ထိုပါဠိသင်မထေရ်နှင့် အတူတကွပင် (စာသင်သော ရဟန်းတပါးအသွင်ဖြင့်) ထွက်ခဲ့လေ၏။

စာသင်ဖို့ရန် အသင့်ရောက်ရှိ ထိုင်နေကြသော တပည့်ရဟန်းတို့သည် “ငါတို့ဆရာ မဟာသီဝမထေရ်မြတ်သည် တစုံတရာ ကိုယ်လက်သုတ်သင်ရန် ကိစ္စဖြင့် ခေတ္တ အပြင်သို့ ထွက်သွားသည်”ဟူ၍သာ အောက်မေ့ မှတ်ထင်ကြကုန်၏။ အတူတကွ ထွက်ကြွသွားသော ပါဠိသင်သည့် မထေရ်ကလည်း “ဆရာတူ ရဟန်းတပါးပင်”ဟု မှတ်ထင်လေသည်။ (မိမိ၏ဆရာ မဟာသီဝမထေရ်ဟူ၍ မသိချေ)။

မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်ကြီးသည်ကား “ငါကဲ့သို့သော ပုဂ္ဂိုလ်အား အရဟတ္တဖိုလ်မည်သည် အဘယ်မှာ ရခဲအံ့နည်း၊ နှစ်ရက် သုံးရက်ဖြင့်ပင် ငါသည် အရဟတ္တဖိုလ်ရောက် ကျင့်ဆောက်ကြိုးကုတ် အားထုတ်ပြီးလျှင် ပြန်လာအံ့”ဟူ၍ ကြံစည် စဉ်းစားတော်မူ၍ တပည့်များအား ပန်ကြားမှု ပြုတော်မမူပဲ ဝါဆိုလဆန်း တဆယ့်သုံးရက်နေ့၌ တောထွက် ကြွသွားတော်မူ၍ ဂါမန္တပဗ္ဘာရ = ရွာနီးလိုဏ်ကျောင်းသို့ ကြွသွားတော်မူလျက် စင်္ကြံထက်သို့တက်၍ ကမ္မဋ္ဌာန်းနှလုံး ကျင့်သုံးတော်မူလေရာ ထိုနေ့၌ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရယူဖို့ရန် မတတ်နိုင်ပဲ ရှိလေ၏။ လပြည့်ဥပုသ်နေ့သို့ ရောက်လတ်သော် “ငါသည် နှစ်ရက်သုံးရက်ဖြင့် အရဟတ္တဖိုလ်ကို အရယူမည်ဟု လာခဲ့၏၊ သို့သော် အရယူခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်ပါတကား၊ (ဝါတွင်းသုံးလတို့ကို သုံးရက်လောက် နှလုံးထားတော်မူကာ) သီတင်းကျွတ်လပြည့် = မဟာပဝါရဏာနေ့တိုင်လျှင် သိရောပေါ့”ဟု အားတင်း ကြံစည်တော်မူကာ ထိုနှစ်ဝါတွင်း ထိုကျောင်း၌ပင် ဝါကပ်၍ ရဟန်းတရား ပွါးများကြိုးကုတ် အားထုတ်ပါသော်လည်း အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရယူဖို့ရန် မတတ်နိုင်ပဲ ရှိပြန်လေ၏။

၁၅၂

သီတင်းကျွတ်လပြည့် မဟာပဝါရဏာနေ့သို့ ရောက်လတ်သော် “ဩ.. ငါသည် နှစ်ရက် သုံးရက်ဖြင့် အရယူမည်ဟု လာခဲ့၏၊ ဝါတွင်းသုံးလဖြင့်လည်း အရဟတ္တဖိုလ်ကို အရယူခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်ပါတကား၊ ငါ၏ သီတင်းသုံးဖော် သံဃာတော်တို့သည်ကား ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏာ (=အာသဝေါကုန်ခန်း ရဟန္တာအရှင်မြတ်တို့၏ ဖိတ်ကြားမှု = ပဝါရဏာ)ကို ပြုတော်မူကြ၏”ဟူ၍ ကြံစည် စဉ်းစားတော်မူလေ၏။ ထိုသို့ ကြံစည်သောအခါ မထေရ်မြတ်ကြီးမှာ မျက်ရည်အယဉ်တို့ တသွင်သွင်ယိုစီး၍ ကျလာကုန်၏။

ထို့နောက် “ညောင်စောင်း= ခဋင်၌ လျောင်း, ထိုင်, ရပ်, သွား = ဣရိယာပုထ် လေးပါးတို့ဖြင့် အလှည့်အလည် နေထိုင်သော ငါ့အဖို့ရာ မဂ်ဖိုလ်တရားများ ဖြစ်ပွါးလိမ့်မည်မဟုတ်၊ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်သေးသမျှ ငါသည် ညောင်စောင်း = ခဋင်၌ ကျောက်(ကျောပြင်)ကို မဆန့်တော့အံ့၊ ခြေတို့ကိုလည်း မဆေးကြောတော့အံ့”ဟု ကြံစည်တော်မူ၍ ညောင်စောင်း = ခဋင်ကို သင့်လျော်ရာနေရာ၌ ထောင်၍ထားလေ၏။ နောက်တဖန် ဝါတွင်းသို့ ရောက်ခဲ့ပြန်ပြီ၊ သို့သော် မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်ကြီးကား အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရယူဖို့ရန် မစွမ်းနိုင်သေးပဲသာလျှင် ရှိချေ၏။ နှစ်အလိုအားဖြင့် နှစ်ဆယ့်ကိုးနှစ် (ပဝါရဏာအလိုအားဖြင့် ပဝါရဏာပြုရသည့် အကြိမ်ပေါင်း နှစ်ဆယ့်ကိုးကြိမ်)တို့၌ မျက်ရည်အယဉ်တို့ တသွင်သွင်ယိုစီး၍ ကျလာကုန်၏။

ရွာသားသူငယ်တို့သည် မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်ကြီး၏ ခြေတော်နှစ်ဖက်တို့၌ ကွဲအက်သောနေရာများကို ဆူးတို့ဖြင့် ချုပ်စပ်၍ ပေးကြကုန်၏။ တယောက်နှင့် တယောက် မြူထူးကျီစယ် ပြက်ရယ်မှု ပြုကြသော အခါမှာလည်း “အရှင်မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်ကြီး၏ ခြေများကဲ့သို့ ငါတို့ခြေများသည်လည်း ကွဲအက်သည်သာ ဖြစ်ပါစေကုန်သတည်း”ဟု မြူထူးကျီစယ် ပြက်ရယ်မှု ပြုကြလေသည်။

နတ်သမီး သတိပေး၍ ရဟန္တာဖြစ်ခြင်း

မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်ကြီးသည် နှစ်ပေါင်းသုံးဆယ်မြောက် သီတင်းကျွတ်လပြည့် မဟာပဝါရဏာနေ့၌ မှီရာတံကဲပျဉ်ချပ်ကိုမှီ၍ ရပ်တည်တော်မူလျက် “ငါ့အဖို့ရာ ရဟန်းတရား အားထုတ်ခဲ့သည်မှာ ယခုအခါ အနှစ်သုံးဆယ် ရှိခဲ့လေပြီ၊ သို့စေကာမူ ငါသည် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်နိုင်သေးပါတကား။ ငါ့အဖို့ရာ ဤယခုဘဝ၌ ဧကန္တပင် မဂ်ဖိုလ်တရားများ ဖြစ်ပွါးနိုင်မည် မဟုတ်ချေ၊ ဩ.. ငါသည် သီတင်းသုံးဖော်

၁၅၃

အရှင်မြတ်တို့နှင့် အတူတကွ ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏာကို ပြုခွင့် မရတော့ချေတကား”ဟု စဉ်းစား ကြံစည်တော်မူလေ၏၊ ထိုသို့ ကြံစည်စဉ်ပင်လျှင် မထေရ်မြတ်၏ သန္တာန်၌ နှလုံးမချမ်းသာမှု = ဒေါမနဿ ဝေဒနာတရား တရိပ်ရိပ် ဖြစ်ပွါးလာလေတော့၏။ မျက်ရည်အယဉ်တို့ တသွင်သွင်ယိုစီး၍ ကျလာကုန်၏။

ထိုအခါ မထေရ်မြတ်၏ မနီးမဝေးအရပ်၌ နတ်သမီးတယောက်သည် တရှုပ်ရှုပ်ငိုကြွေးလျက် ရပ်တည်လာ၏။ မထေရ်မြတ်ကြီးက “ဤအရပ်၌ လာရောက်ငိုကြွေးသူကား အဘယ်သူနည်း”ဟု မေးလေလျှင် နတ်သမီးသည် “အရှင်ဘုရား.. တပည့်တော်မသည် နတ်သမီးဖြစ်ပါသည်ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ တဖန် မထေရ်မြတ်ကြီးက “အဘယ့်ကြောင့် တရှုပ်ရှုပ် ငိုကြွေးနေသနည်း”ဟု မေးမြန်းတော်မူလေလျှင် နတ်သမီးသည် “အရှင်ဘုရား.. ငိုကြွေးသောသူသည် မဂ်ဖိုလ်တရားကို ဖြစ်ပွါးစေနိုင်လိမ့်မည်လားဟု (အရှင်ဘုရားကို အတုယူကာ) တပည့်တော်မသည်လည်း တမဂ်တဖိုလ် နှစ်မဂ်နှစ်ဖိုလ်တို့ကို ဖြစ်စေအံ့ဟု ကြံစည်အောက်မေ့ကာ ငိုကြွေးနေပါသည်ဘုရား”ဟု ပြက်ရယ်စကား လျှောက်ထားလေ၏။

ထိုအခါ မထေရ်မြတ်ကြီးသည် “အို မဟာသီဝမထေရ်.. နတ်သမီးငယ်များကသော်လည်း သင်နှင့် ဖက်ပြိုင်ကာ ပြက်ရယ်မှု ပြုကြလေပြီ၊ သင့်အဖို့ရာ ဤကဲ့သို့ နတ်သမီးငယ်တို့က ပြက်ရယ်မှု အပြုခံရခြင်းသည် လျော်ကန်သင့်မြတ်ပါအံ့လော (ရှက်ဖွယ်လိလိ မဟုတ်ပါလော)”ဟု သံဝေဂကြီးစွာ ဖြစ်ရှိကာ သမ္မပ္ပဓာန်လုံ့လကို ရှေးကထက် ထက်သန်စေလျက် ဝိပဿနာတရားကို ပွါးများကြိုးကုတ် အားထုတ်တော်မူ၍ ပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏ် လေးပါးတို့နှင့်တကွ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရယူတော်မူလေ၏၊ (=ပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တရဟန္တာ ဖြစ်တော်မူလေ၏-ဟု ဆိုလိုသည်)။

မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်ကြီးသည် “ကိုင်း.. ယခုအခါ ငါသည် အနည်းငယ် ဣရိယာပထ မျှတရုံ ကျောဆန့် လျောင်းစက်ဦးအံ့”ဟု ကြံစည်၍ ကျောင်းအိပ်ရာနေရာကို သုတ်သင်ပြီးလျှင် ထောင်ထားသော ညောင်စောင်းကို တဖန်ခင်းပြီးနောက် သောက်ရေ သုံးရေများကို တည်ထားတော်မူ၍ “ငါသည် နှစ်ပေါင်းသုံးဆယ် မဆေးကြောရသော ခြေများကို ယခုမှ ဆေးရတော့အံ့”ဟု ကြံစည်တော်မူ၍ စောင်းတန်းဦး ပျဉ်ချပ်၌ ထိုင်နေတော်မူလေ၏။

၁၅၄

သိကြားမင်း လာရောက်၍ ခြေဆေးပေးခြင်း

မထေရ်မြတ်ကြီး၏ တပည့်များသည်လည်း “ငါတို့၏ဆရာ မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်ဘုရား ရဟန်းတရား ပွါးများကြိုးကုတ် အားထုတ်တော်မူရန် ကြွသွားတော်မူသည်မှာ အနှစ်သုံးဆယ်တင်းတင်း ရှိခဲ့လေပြီ၊ မဂ်ဖိုလ်တရားထူးကို ဖြစ်စေရန် စွမ်းနိုင်ပြီလော၊ မစွမ်းနိုင်ပြီလော”ဟု ဆင်ခြင်ကြသည်ရှိသော် “ယခုအခါ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်၍ ခြေဆေးရန် စောင်းတန်းဦး ပျဉ်ချပ်၌ ထိုင်နေတော်မူပြီ”ဟု သိမြင်ကြ၍ “ငါတို့ ဆရာသည် ငါတို့ကဲ့သို့သော တပည့်များ ထင်ရှား တည်ရှိနေကြပါလျက် ကိုယ်တိုင်ပင် ခြေတို့ကို ဆေးကြောလိမ့်မည်ဟူသော ဤအချက်သည် အကြောင်းမဟုတ်ချေ၊ (=ကိုယ်တိုင် ခြေဆေးဖို့ရန် အကြောင်းမရှိ)၊ ငါဆေးကြောပေးပေအံ့၊ ငါဆေးကြောပေးပေအံ့”ဟု ပြောဆိုကြကာ တပည့်ရဟန္တာ သုံးသောင်းလုံးတို့ပင် ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် ကြွသွားကြ၍ ရိုသေစွာ ရှိခိုးကြလျက် “အရှင်ဘုရား.. တပည့်တော်များ ခြေဆေး၍ ပေးကြပါမည်ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားကြလေ၏။

ထိုအခါ မဟာသီဝ မထေရ်ကြီးသည် မိမိ၏ တပည့်များကို “ငါ့ရှင်တို့.. ငါ၏ခြေများကို မဆေးမကြောပဲ ထားရှိခဲ့သည်မှာ အနှစ်သုံးဆယ် တင်းတင်းပြည့်ခဲ့လေပြီ၊ ငါသည်ပင်လျှင် ဆေးကြောပေအံ့”ဟု မိန့်တော်မူလေ၏။ နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်းသည်လည်း စဉ်းစားဆင်ခြင်လတ်သော် “ငါ၏အရှင် ဖြစ်တော်မူသော မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်ကြီးသည် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်တော်မူပြီးဖြစ်၍ ‘ခြေဆေး၍ ပေးကြကုန်အံ့’-ဟု လာရောက်ကြသည့် တပည့်ရဟန္တာပေါင်း သုံးသောင်းတို့အား ခြေဆေးခွင့်ကို ပေးတော်မမူချေ။ ငါကဲ့သို့သော အလုပ်အကျွေး ဒါယကာတယောက် ထင်ရှားတည်ရှိနေပါလျက် ငါ့အရှင်မြတ်ကြီးသည် ကိုယ်တိုင် ခြေဆေးဖို့ရန် အကြောင်းမရှိ၊ ငါသည်ပင် သွားရောက်၍ ဆေးကြောပေးပေအံ့”ဟု ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်၍ သူဇာနတ်မိဖုရားနှင့် အတူတကွ ရဟန်းတော်ပေါင်း သုံးသောင်း၏ အနီးထံပါး၌ ထင်ရှားဖြစ်လာလေ၏၊ သိကြားမင်းသည် သူဇာ အသုရာနတ်သမီးကို ရှေ့မှထား၍ “ဖယ်ရှားတော်မူကြပါ အရှင်ဘုရားတို့.. မာတုဂါမ ပါလာပါသည်”ဟု လျှောက်ထားကာ ခွင့်ပြုစေ၍ မဟာသီဝမထေရ်မြတ်သို့ ဆည်းကပ်ရှိခိုးလျက် ရှေ့မှ ဆောင့်ကြောင့်ထိုင်နေပြီးလျှင် “ခြေများကို ဆေးကြောပေးပါရစေဘုရား”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။

၁၅၅

မဟာသီဝ မထေရ်မြတ်က “ကောသိယနွယ်ဖွား ဒါယကာသိကြား.. ငါ၏ ခြေများကို မဆေးမကြောပဲ ထားရှိခဲ့သည်မှာ ယခုအခါ အနှစ်သုံးဆယ် တင်းတင်းပြည့်ခဲ့လေပြီ၊ နတ်တို့အဖို့ရာမှာလည်း ပင်ကိုယ် ပကတိအားဖြင့်ပင် လူတို့၏ ကိုယ်နံ့မည်သည် စက်ဆုပ်ဖွယ် ဖြစ်ပေ၏။ ယူဇနာတရာ၌ တည်နေကြသော နတ်တို့အားပင်သော်လည်း လည်ပင်း၌ ဆွဲချိတ်အပ်သော အကောင်ပုပ်ကဲ့သို့ ဖြစ်ရှိချေ၏၊ ငါသည်ပင်လျှင် ဆေးကြောပေအံ့”ဟု မိန့်ဆိုတော်မူလေလျှင် သိကြားနတ်မင်းသည် “အရှင်ဘုရား.. ယခု အရှင်ဘုရားမိန့်ကြားသည့် ပကတိကိုယ်အနံ့သည် တပည့်တော်များအဖို့မှာ မထင်ရှားပါ။ အရှင်ဘုရားတို့၏ သီလတည်းဟူသော ရနံ့ကောင်းသည်ကား ကာမာဝစရနတ်ပြည် ခြောက်ထပ်ကိုပင် ကျော်လွန်၍ အထက် ဘဝဂ်သို့တိုင်ရောက်၍ တည်နေပါ၏။ သီလတည်းဟူသော ရနံ့ထက် သာလွန်သည့် အခြားရနံ့ကောင်းမည်သည် မရှိပါ အရှင်ဘုရား..၊ အရှင်ဘုရားတို့၏ သီလတည်းဟူသော ရနံ့ကြောင့် တပည့်တော်များ မနေသာပဲ လာရောက်ကြရပါသည်ဘုရား”ဟု လျှောက်ထား၍ လက်ဝဲလက်ဖြင့် မထေရ်မြတ်၏ ဖမျက်အစပ်၌ မြဲမြံစွာ ဆုပ်ကိုင်၍ လက်ျာလက်ဖြင့် ခြေဖဝါးအပြင်ကို ပွတ်တိုက်ဆေးကြော သုတ်သင်ပေးလေ၏။ ထိုအခါ မထေရ်မြတ်၏ ခြေတော်တို့မှာ ကလေးသူငယ်၏ ခြေများကဲ့သို့ နုထွတ်နီတွေး၍ နေလေကုန်၏။ ဤသို့လျှင် သိကြားနတ်မင်းသည် မထေရ်မြတ်၏ခြေတို့ကို ဆေးပြီးလျှင် ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုး၍ နတ်ပြည်သို့သာလျှင် ပြန်သွားလေ၏။ ။ဤကား မဟာသီဝမထေရ်ကြီး၏ ဝတ္ထုတည်း။

ဤသို့လျှင် “ငါသည် သီတင်းသုံးဖော် အရှင်မြတ်တို့နှင့် အတူတကွ ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏာကို ပြုဖိုရန် အခွင့်မရချေတကား”ဟု ဆင်ခြင်သော ယောဂါဝစရရဟန်း၏ သန္တာန်ဝယ် ဖြစ်ပေါ်လာသော နှလုံးမချမ်းသာမှု = ဒေါမနဿဝေဒနာကို အမှီပြု၍ ထိုယောဂီရဟန်း၏ စွဲလမ်းမှတ်ထင်ချက်၏ အစွမ်းဖြင့် ဝိပဿနာ၏ အာရုံဖြစ်သော ဥပစာရဈာန် ပဌမဈာန်- စသည်ကို၎င်း, ဝိပဿနာကို၎င်း, မဂ်ကို၎င်း, ဖိုလ်ကို၎င်း (ထိုက်သက်ရာရာ ကာရဏူပစာ ဖလူပစာအားဖြင့်) သဝိတက္ကသဝိစာရ ဒေါမနဿဟူ၍၎င်း, အဝိတက္ကအဝိစာရ ဒေါမနဿဟူ၍၎င်း မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်၏ဟု ကောင်းစွာ သိမှတ်ရာ၏။

ထိုစကားရပ်၌ ယောဂါဝစရ ရဟန်းတပါးသည် သဝိတက္ကသဝိစာရ ဒေါမနဿ-ဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်သော ဥပစာရဈာန် (သို့မဟုတ်) ပဌမဈာန်တရား၌ အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု ဝိပဿနာ ရှုဆင်ခြင်မှုကို ဖြစ်စေလတ်သည်ရှိသော်

၁၅၆

ဤဒေါမနဿ တရားစုသည် အဘယ်၌ မှီသနည်းဟု စူးစမ်းဆင်ခြင်လျှင် ဝတ္ထုခေါ်သော ဤကရဇကိုယ်ခန္ဓာ၌ မှီ၏ဟူ၍ သိမြင်လာလေ၏၊ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် အောက်စာမျက်နှာ (၁၃၆) ဖသပဉ္စမက အခဏ်း၌ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းအတိုင်း အစဉ်သဖြင့် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်လေ၏။

အခြား ယောဂါဝစရ ရဟန်းတပါးသည် အဝိတက္က အဝိစာရ ဒေါမနဿဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်သော ဒုတိယဈာန်, တတိယဈာန်-စသော တရားအစု၌ အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု ဝိပဿနာ ရှုဆင်ခြင်မှုကို ဖြစ်စေလတ်သည်ရှိသော် ရှေး၌ ဆိုအပ်ပြီးသောနည်းအတိုင်း အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်လေ၏။

ထိုသို့ ယောဂါဝစရ ရဟန်းတော်နှစ်ပါး အရဟတ္တဖိုလ်ပေါက် ကျင့်ဆောက်ကြိုးကုတ် အားထုတ်တော်မူကြရာဝယ် ထိုရဟန်းတို့ နှလုံးသွင်းအပ်သော (ဝိပဿနာ၏ အာရုံဖြစ်သည့်) ဒေါမနဿ ခေါ်ဆိုရသော တရားတို့တွင်လည်း သဝိတက္ကသဝိစာရ ဒေါမနဿတရားထက် အဝိတက္ကအဝိစာရ ဒေါမနဿတရားက သာလွန်၍ မြင့်မြတ်ပေ၏၊ သဝိတက္ကသဝိစာရ ဒေါမနဿ ဝိပဿနာထက်လည်း အဝိတက္ကအဝိစာရ ဒေါမနဿ ဝိပဿနာက သာလွန်၍ မြင့်မြတ်ပေ၏၊ သဝိတက္ကသဝိစာရ ဒေါမနဿ ဖလသမာပတ် ထက်လည်း အဝိတက္ကအဝိစာရ ဒေါမနဿ ဖလသမာပတ်က သာလွန်၍ မြင့်မြတ်ပေ၏။ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ထိုနှလုံးမသာခြင်း နှစ်ပါးတို့တွင် ကြံစည်ခြင်း = ဝိတက်လည်းမရှိ၊ သုံးသပ်ခြင်း = ဝိစာရလည်း မရှိသော နှလုံးမသာခြင်း (=အဝိတက္ကအဝိစာရ ဒေါမနဿ)သည် သာလွန်၍ မြင့်မြတ်၏”ဟူ၍ (အောက်စာမျက်နှာ ၁၃ဝ-၌) ဟောကြားတော်မူလေသည်။

ဤကား (ခ) စကားရပ်စု၌ မှတ်ဖွယ်အထူးတည်း။

(ဂ) စကားရပ်။ ။ပဌမစာခေါင်းပါ “အကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရား ဆုတ်ယုတ်မည့် (မမှီဝဲအပ်သော) လျစ်လျူရှုခြင်း = ဥပေက္ခာ” ဟူသည်မှာ ဂေဟသိတဥပေက္ခာ ဖြစ်သည်။ ဂေဟသိတဥပေက္ခာ ဟူသည်လည်း မျက်စိ, နား, နှာ, လျှာ, ကိုယ်, စိတ်ဟူသော = ခြောက်ဒွါရတို့၌ အလိုရှိအပ် တောင့်တအပ်သော အဆင်း, အသံ, အနံ့, အရသာ, အတွေ့အထိ, ဓမ္မသဘော = ဤခြောက်ပါးသော အာရုံတို့ ထင်လတ်သည်ရှိသော် တင်လဲစိုင် (=ထန်းလျက်ခဲ)၌ နားမိသော ယင်ကောင်ကဲ့သို့ အဆင်း-စသော အာရုံ၌ ကိလေသာတို့ကို

၁၅၇

မလွန်မြောက်နိုင်ပဲ (ထိုအာရုံတို့ကိုပင် သာယာဖွယ်တွေဟူ၍ ရှုကြည့်ရကား) ထိုအာရုံတို့၌ပင် အဖြည်ခက်အောင် အခွါခက်အောင် ငြိကပ် တွယ်တာသောအားဖြင့် ဖြစ်ပွါးသည့် ကာမဝတ္ထု တရားအစုကို မှီ၍ အာရုံပြု၍ဖြစ်သော လျစ်လျူရှုမှု = ဥပေက္ခာဖြစ်သည်။

ယင်း ဂေဟသိတဥပေက္ခာကို မှီဝဲလျှင် (=ထပ်တလဲလဲ ဖြစ်စေလျှင်) အကုသိုလ်တရားတို့သာ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တနေ့တခြား ဆုတ်ယုတ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုဂေဟသိတဥပေက္ခာကို မမှီဝဲအပ် = မမှီဝဲကောင်းဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသည်။

(ဂ) စကားရပ်။ ။ဒုတိယစာခေါင်းပါ “အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးမည့် (မှီဝဲအပ်သော) လျစ်လျူရှူခြင်း = ဥပေက္ခာ” ဟူသည်မှာ နေက္ခမ္မသိတဥပေက္ခာ ဖြစ်သည်။ နေက္ခမ္မသိတဥပေက္ခာ ဟူသည်လည်း မျက်စိ, နား, နှာ, လျှာ, ကိုယ်, စိတ်ဟူသော = ခြောက်ဒွါရတို့၌ အလိုရှိအပ်, အလိုမရှိအပ်, တောင့်တအပ်, မတောင့်တအပ်သော ဣဋ္ဌ,အနိဋ္ဌဖြစ်သည့် အဆင်း, အသံ, အနံ့, အရသာ, အတွေ့အထိ, ဓမ္မသဘော = ဤခြောက်ပါးသော အာရုံတို့ ထင်လတ်သည်ရှိသော် အလိုရှိအပ် တောင့်တအပ်သော ဣဋ္ဌအာရုံ၌ လောဘတရားကို မဖြစ်ပွါးစေပဲ အလိုမရှိအပ် မတောင့်တအပ်သော အနိဋ္ဌအာရုံ၌လည်း ဒေါသတရားကို မဖြစ်ပွါးစေပဲ ထိုဣဋ္ဌ,အနိဋ္ဌအာရုံ = နှစ်ပါးစုံ၌ပင် မညီမညွတ်ကြည့်ရှုမှု = မောဟတရားကိုလည်း မဖြစ်ပွါးစေပဲ ထင်လာတိုင်းသော အာရုံခြောက်ပါး တရားအစုတို့ကို အနိစ္စ, ဒုက္ခ, ဝိပရိဏာမတရား အစုပါတကားဟု အမှန်အတိုင်း ရှုဆင်ခြင်သော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်ပွါးသည့် ဉာဏ်နှင့်ယှဉ်သော ဥပေက္ခာဝေဒနာဖြစ်သည်။ (တနည်း) ဝေဒနာသဘောရှိသော တတြမဇ္ဈတ္တတာ ဥပေက္ခာသည်လည်း ဤအရာ၌ ဥပေက္ခာမည်၏။ (ဤဥပေက္ခာအရာ၌ လျစ်လျူရှု၍ ခံစားမှု ဝေဒနုပေက္ခာ, ထိုထိုဣဋ္ဌ, အနိဋ္ဌအာရုံတို့၌ အလယ်အလတ် စိတ်ထားမှု တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ နှစ်ပါးလုံးကိုပင် ဥပေက္ခာအရ ယူရမည်ဟု ဆိုလိုသည်)။

သို့ရကား ရှင်ရဟန်းပြုရန် ရဟန်းတို့ထံ သွားသည်မှအစ ဝိပဿနာတရား အားထုတ်သောအခါ, အနုဿတိတရား ပွါးများသောအခါ, ပဌမဈာန် ဒုတိယဈာန် တတိယဈာန် စတုတ္ထဈာန်တို့ကို ရသောအခါများ၌ ဖြစ်သော နေက္ခမ္မသိတဥပေက္ခာ ၆-ပါးကို မှီဝဲလျှင်(=ထပ်တလဲလဲ ဖြစ်စေလျှင်) အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးလေသည်၊

၁၅၈

ထို့ကြောင့် ထိုနေက္ခမ္မသိတ ဥပေက္ခာကို မှီဝဲအပ်၏ = မှီဝဲကောင်း၏ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသည်။

(ဂ) စကားရပ်။ ။တတိယစာခေါင်း၌ “မှီဝဲအပ်သော နေက္ခမ္မသိတဥပေက္ခာသည် (၁) သဝိတက္ကသဝိစာရဥပေက္ခာ (=ရဟန်းပြုရန် ရဟန်းတို့ထံသို့ သွားရောက်သည်မှအစ ဝိပဿနာ ပွါးများသောအခါ, အနုဿတိတရား ပွါးများသောအခါ, ပဌမဈာန်ကို ရရှိသောအခါ ဖြစ်ပေါ်သော လျစ်လျူရှုမှု), (၂) အဝိတက္ကအဝိစာရ ဥပေက္ခာ (=ဒုတိယဈာန် စသည်ကို ရသောအခါ ဖြစ်ပေါ်သော လျစ်လျူရှုမှု)ဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိရာ (၂) အမှတ်ပြ အဝိတက္ကအဝိစာရ ဥပေက္ခာသည် သာလွန်၍ မြင့်မြတ်၏”ဟု ဆိုလိုသည်။

ဤစကားရပ်ဖြင့် ယောဂါဝစရ ရဟန်းနှစ်ပါးတို့၏ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ဟောကြားတော်မူအပ်၏။ ချဲ့ဦးအံ့- (က) တဦးသော ရဟန်းသည် သဝိတက္ကသဝိစာရ ဥပေက္ခာတရား၌ ဝိပဿနာအလုပ် အားထုတ်သည်ရှိသော် “ဤဥပေက္ခာသည် အဘယ်ကိုမှီသနည်း”ဟု စူးစမ်းဆင်ခြင်လေလျှင် “ကရဇကာယတည်းဟူသော ခန္ဓာကိုယ်အတ္တဘော၌ မှီ၏”ဟု ပိုင်းခြား သိမြင်လာလေ၏၊ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် အောက်စာမျက်နှာ (၁၃၅)မှစ၍ ပြဆိုခဲ့သော နည်းအတိုင်း တရားအလုပ် ဆက်လက်ပွါးများ အားထုတ်လေလျှင် အစဉ်သဖြင့် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်လေ၏။

(ခ) အခြား ရဟန်းတပါးသည် အဝိတက္ကအဝိစာရ ဥပေက္ခာ (ဒုတိယဈာန် တတိယဈာန် စတုတ္ထဈာန်တို့နှင့် ယှဉ်သော ဥပေက္ခာ)၌ ဝိပဿနာအလုပ် အားထုတ်သည်ရှိသော် ရှေး၌ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းအတိုင်း အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်လေ၏။

ထိုရဟန်းနှစ်ပါးတို့ နှလုံးသွင်း သိမ်းဆည်းအပ် သုံးသပ်အပ်သော ဥပေက္ခာတို့အနက် ပဌမရဟန်း နှလုံးသွင်း သိမ်းဆည်းအပ် သုံးသပ်အပ်သော (အာရုံဖြစ်သည့်) သဝိတက္ကသဝိစာရ ဥပေက္ခာထက် ဒုတိယရဟန်း နှလုံးသွင်း သိမ်းဆည်းအပ် သုံးသပ်အပ်သော (အာရုံဖြစ်သည့်) အဝိတက္ကအဝိစာရ ဥပေက္ခာက သာလွန်မြင့်မြတ်၏။ ထိုဥပေက္ခာနှစ်ပါးကို အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု ဝိပဿနာရှုသော စိတ္တုပ္ပါဒ်တွင်လည်း ပဌမရဟန်း၏ သန္တာန်၌ဖြစ်သော (အာရမ္မဏိကဖြစ်သည့်) သဝိတက္ကသဝိစာရ ဥပေက္ခာ ဝိပဿနာထက် ဒုတိယရဟန်း၏ သန္တာန်၌ဖြစ်သော (အာရမ္မဏိကဖြစ်သည့်) အဝိတက္ကအဝိစာရ ဥပေက္ခာ ဝိပဿနာက သာလွန်မြင့်မြတ်၏။ ပဌမရဟန်းရရှိသည့် သဝိတက္ကသဝိစာရ ဥပေက္ခာ

၁၅၉

ဖလသမာပတ်ထက် ဒုတိယရဟန်း ရရှိသည့် အဝိတက္ကအဝိစာရ ဥပေက္ခာ ဖလသမာပတ်က သာလွန် မြင့်မြတ်လှ၏။ ထို့ကြောင့် “အဝိတက္ကအဝိစာရ ဥပေက္ခာသည် သာလွန်မြင့်မြတ်၏”ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်၏။

ဤကား (ဂ) စကားရပ်စု၌ မှတ်ဖွယ်အထူးတည်း။

သိကြားမင်း သောတာပန်တည်ခြင်း

မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော နည်းအတိုင်း သောမနဿဝေဒနာ, ဒေါမနဿဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဝေဒနာ = ဤဝေဒနာ သုံးရပ်လုံး၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ် အထွတ်တပ်ကာ အကျယ်ဟောပြတော်မူ၍-

“နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ဤသို့ကျင့်သော ရဟန်းသည် သံသရာ၌ ချဲ့ထွင်တတ်သည့် ပပဉ္စတရားနှင့်ယှဉ်သော သညာတရားအစု၏ ချုပ်ခြင်းအားလျော်၍ ထိုချုပ်ရာနိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို ကျင့်သည်မည်ပေ၏”-

ဟု ဒေသနာတော်မြတ် နိဂုံးကမ္ပတ် အဆုံးသတ်တော်မူလေသည်။ သိကြားမင်းသည်ကား သောတာပတ္တိဖိုလ်သို့ ရောက်ရှိလေသည်။

ဘုရားရှင်တို့၏ ဥက္ကဌ်ဆန္ဒတော်

မှန်၏- ဘုရားရှင်တို့၏ အလိုဆန္ဒတော်သည် ယုတ်ညံ့သောဟူ၍ မရှိ၊ အမြဲတစေ ဥက္ကဌ် မြတ်သောဆန္ဒတော်သာ ဖြစ်၏၊ ဝေနေယျသတ္တဝါ တယောက်အားဖြစ်စေ အများအားဖြစ်စေ တရားတော်ကို ဟောတော်မူကြလျှင် အရဟတ္တဖိုလ် အထွတ်တပ်၍သာ (အရဟတ္တဖိုလ်ပေါက် ပဋိပတ်ကို ဖော်ပြ၍သာ) ဟောကြားတော်မူကြကုန်၏၊ ဝေနေယျ သတ္တဝါတို့သည်ကား မိမိ မိမိတို့၏ သင့်လျော် လျောက်ပတ်သော မဂ်ဖိုလ် ရကြောင်း ရှေးကောင်းမှု = ဥပနိဿယ၌ တည်ကြ၍ အချို့ သောတာပန်ဖြစ်ကြ၍ အချို့ သကဒါဂါမ်, အချို့ အနာဂါမ်, အချို့ ရဟန္တာ ဖြစ်ကြလေသည်။

ဥပမာအားဖြင့် မြတ်စွာဘုရားသည် ခမည်းတော်မင်းကြီးနှင့် တူတော်မူ၏၊ ဝေနေယျ သတ္တဝါတို့သည် မင်းသားများနှင့် တူကြ၏။ ထင်ရှားစေဦးအံ့- ခမည်းတော်မင်းကြီးသည် ပွဲတော်စာ စားသုံးသောအခါ မိမိ၏ စားသုံးနေကျ ပမာဏအတိုင်း ထမင်းလုပ်ကို ဆုပ်၍ ထုတ်၍ မင်းသားတို့အား ကျွေးမွေး ခွံ့၍ပေးလေသည်၊

၁၆၀

မင်းသားတို့သည် ထိုခမည်းတော်မင်းကြီး ကျွေးမွေး ခွံ့၍ပေးသော ထမင်းလုပ်မှ မိမိတို့ ခံတွင်းဆံ့သလောက်သာ ထမင်းလုပ်ကို စားသုံးကြကုန်သကဲ့သို့ ထို့အတူပင် မြတ်စွာဘုရားတည်းဟူသော ခမည်းတော်မင်းကြီးသည် ကိုယ်တော်၏ ကြီးမြတ်သော ဥက္ကဌဆန္ဒတော်အတိုင်း အရဟတ္တဖိုလ် အထွတ်တပ်ကာ တရားဒေသနာထမင်းလုပ်ကို ဝေနေယျသတ္တဝါ တည်းဟူသော မင်းသားတို့အား ကျွေးမွေး ခွံ့၍ပေးလေသည်၊ ဝေနေယျသတ္တဝါ တည်းဟူသော မင်းသားတို့သည်ကား မိမိ မိမိတို့၏ မဂ်ဖိုလ်ရကြောင်း ကောင်းမှု = ဥပနိဿယ တည်းဟူသော ခံတွင်းဆံ့သလောက်သာ မြတ်စွာဘုရား ကျွေးမွေးခွံ့ပေးသော တရားဒေသနာ ထမင်းလုပ်ကြီးမှ အချို့ သောတာပတ္တိဖိုလ်မျှကို ခံယူစားသုံးနိုင်ကြလေသည်။ အချို့ သကဒါဂါမိဖိုလ်, အချို့ အနာဂါမိဖိုလ်, အချို့ အရဟတ္တဖိုလ်ပေါက် ခံယူစားသုံးကြလေသည်။ သိကြားမင်းသည်ကား မိမိ၏ ဥပနိဿယ ခံတွင်းဆံ့သလောက်သာ သောတာပန် ဖြစ်လေသည်။

သိကြားမင်း သိကြားဘဝအသစ်ကို ရရှိခြင်း

သိကြားမင်းသည် သောတာပန် အရိယာဖြစ်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ရှေ့တော်မှောက်၌ပင် နတ်သက်ကြွေ စုတေ၍ သိကြားနတ်မင်း ဘဝအသစ်ကို တဖန် ရရှိပြန်လေ၏။

အထူးမှတ်ရန်ကား- နတ်သက်ကြွေ စုတေသော နတ်တို့အဖို့ရာ ကိုယ်ခန္ဓာ အတ္တဘောကို (လူတို့မှာကဲ့သို့) သယ်ယူပို့ဆောင် သင်္ဂြိုဟ်ရသောဟူ၍ မရှိ၊ ထိုနတ်တို့ စုတေသောအခါ ကိုယ်ခန္ဓာအတ္တဘောသည် ဆီမီးညွန့် ငြိမ်းပျောက်သကဲ့သို့ ငြိမ်း၍ ပျောက်၍ သွားလေ၏။ မှန်၏- အမိဝမ်းခေါင်း ကိန်းအောင်းသန္ဓေ တည်နေကြသော လူတို့မှာ စုတေသောအခါ ရှေးဦးစွာ ကမ္မဇရုပ်ချုပ်လေသည်၊ ကမ္မဇရုပ် နောက်ဆုံးချုပ်ရာ စုတိစိတ်မှနောက် စိတ္တက္ခဏ ဆယ့်ခုနစ်ချက်ခန့်လောက် အချိန်မှာ စိတ္တဇရုပ်များ ချုပ်ပျောက်လေသည်၊ အာဟာရဇရုပ်များလည်း ဗဟိဒ္ဓဩဇာ အထောက်အပံ့ မရတော့သဖြင့် ကာလအနည်းငယ်အတွင်းမှာပင် ချုပ်ပျောက်ကြလေသည်။ ဥတုဇရုပ် အဆက်ဆက်ကား ကာလရှည်ကြာစွာ သန္တာန်ဆက်၍ ဖြစ်နေလေသေးသည်။ နတ်တို့မှာကား ထိုကဲ့သို့ မဟုတ်ချေ၊ မှန်၏- ထိုနတ်တို့မှာ ဥပပတ်ပဋိသန္ဓေ တည်နေကြသူများ ဖြစ်သောကြောင့် ကမ္မဇရုပ် ချုပ်ကွယ်လျှင်ပင် ကျန်သော စိတ္တဇရုပ်, ဥတုဇရုပ်, အာဟာရဇရုပ်တို့သည်လည်း ထိုကမ္မဇရုပ်နှင့် တပါတည်းပင် ချုပ်ကွယ်ကြလေသည်၊

၁၆၁

ထို့ကြောင့် ထိုနတ်များ စုတေသောအခါ လူ့ပြည် လူသားတို့ကဲ့သို့ ကိုယ်ခန္ဓာအတ္တဘောကို သယ်ယူပို့ဆောင် သင်္ဂြိုဟ်ရသောဟူ၍ အလျှင်းပင် မရှိတော့ချေ၊ စုတေသော နေရာမှာပင် ဆီမီးတောက် ငြိမ်းသကဲ့သို့ တခါတည်း ငြိမ်းပျောက်ချုပ်ကွယ်၍ သွားလေတော့၏။

ဤအရာ၌။ ။လူတို့မှာ စုတေပြီးနောက် ဥတုဇရုပ်ကောင်ကြီး ကာလရှည်စွာ ကျန်ရှိရစ်၍ နတ်တို့မှာ ထိုကဲ့သို့ ဥတုဇရုပ်ကောင်ကြီး မကျန်ရစ်မှုကို ပဋိသန္ဓေကာလ လူ့ဘဝခန္ဓာကိုယ် နတ်ဘဝခန္ဓာကိုယ်တို့ ဖြစ်ကြပုံကို နစ်နစ်နာနော ဆင်ခြင်ကြည့်ရှုမှ သဘောကျ ကျေနပ်နိုင်သည်၊ ဆင်ခြင်စဉ်းစားကြည့်ရှုရန်မှာ-

(I) လူများမှာ ပဋိသန္ဓေ တည်နေသော ခဏဝယ် ကာယဒသကကလာပ်, ဘာဝဒသကကလာပ်, ဝတ္ထုဒသကကလာပ် တည်းဟူသော = ဤကမ္မဇရုပ်ကလာပ် သုံးမျိုးတို့ ပရမာနုမြူကလေး သုံးခုခန့်မှစ၍ ဘဝအိမ် တည်ဆောက်ကြလေသည်။ ကမ္မဇကလာပ်ရုပ်များ (မိမိအချိန် ကျရောက်၍ ဖြစ်ပေါ်သော) စိတ္တဇရုပ်ကလာပ်များ, ဥတုဇရုပ်ကလာပ်များ, အာဟာရဇရုပ်ကလာပ်များတို့ ဌီခဏသို့ ရောက်တိုင်း ရောက်တိုင်းမှာ ထိုကလာပ်များအတွင်း၌ ပါရှိသော တေဇောဓာတ် တည်းဟူသော ဥတုတခုတခုစီက ဥတုဇရုပ်ကလာပ် တခုစီ တခုစီကို ဖြစ်ပွါးစေပြန်သဖြင့် တချိန်ထက်တချိန် ခန္ဓာအိမ်ကြီးထွားလာသောအခါ တကိုယ်လုံးမှာ ဥတုဇရုပ်ကလာပ်က နေရာကို အလျင်လက်ဦး ယူထားသကဲ့သို့ အာဝါသိက အိမ်နေသဖွယ်ဖြစ်၍ နေလေ၏။ ကျန်သော ကမ္မဇ, စိတ္တဇ, အာဟာရဇရုပ်တို့မှာ ဧည့်သည်အာဂန္တုသဖွယ်ဖြစ်၍ နေလေ၏၊ ထို့ကြောင့် လူများမှာ၎င်း, ဂဗ္ဘသေယျက ပဋိသန္ဓေ တည်နေကြသော သတ္တဝါတို့မှာ၎င်း စုတေသောအခါ ဧည့်သည်အာဂန္တုသဖွယ်ဖြစ်သည့် ကမ္မဇရုပ်, စိတ္တဇရုပ်, အာဟာရဇရုပ်တို့ ချုပ်ပျောက် ကွယ်ပကြသော်လည်း အာဝါသိက အိမ်ရှင်သဖွယ်ဖြစ်သော ဥတုဇရုပ်တို့မှာ သန္တာန်ဆက်ကာ ကာလမြင့်ကြာ ဖြစ်ကြသဖြင့် ဥတုဇရုပ်အလောင်းကြီး ကျန်ရစ်ကာ အခါမြင့်ရှည် တည်နေလေသည်။

(II) နတ်တို့မှာမူ ဥပပတ်ပဋိသန္ဓေ တည်နေစအချိန်မှာပင် ရသင့်ရထိုက်သော ကမ္မဇရုပ်ကလာပ်တို့က တပြိုင်နက်တည်း သုံးဂါဝုတ်မျှ ပမာဏရှိသည့် ကိုယ်ဒြဗ်ကြီး ဖြစ်ရှိလာအောင် နေရာအနှံ့ မူလ(မ)တည် ဖြစ်ရှိကြ၍ ထိုကမ္မဇရုပ်တို့က တကိုယ်လုံး နေရာယူပြီး အာဝါသိက အိမ့်ရှင်သဖွယ်ဖြစ်၍ နေလေသည်၊ ကျန်သော စိတ္တဇ,

၁၆၂

ဥတုဇ, အာဟာရဇရုပ်တို့မှာမူ ဧည့်သည်အာဂန္တုသဖွယ် အာဝါသိက ကမ္မဇရုပ်တို့၏အကြား၌ နေရာယူကာ ဖြစ်ပွါးကြရလေသည်၊ ထို့ကြောင့် ဥပပတ်မျိုး ဖြစ်ကြသည့် နတ်ဗြဟ္မာတို့ စုတေသောအခါ အိမ့်ရှင် အာဝါသိကသဖွယ်ဖြစ်သော ကမ္မဇရုပ်တို့ ချုပ်ပျောက်ကွယ်ကြလျှင်ပင် အာဂန္တု ဧည့်သည်သဖွယ်ဖြစ်သည့် စိတ္တဇ, ဥတုဇ, အာဟာရဇ ရုပ်တို့သည်လည်း ထိုကမ္မဇရုပ်တို့နှင့် တပါတည်း ချုပ်ပျောက်ကွယ်ပကြလေသည်။ ထို့ကြောင့် နတ်ဗြဟ္မာတို့ စုတေသောအခါ ဥတုဇရုပ်အလောင်းကြီး မကျန်ရစ်ပဲ ရှိလေတော့သည်။ ။ဤအချက်ကား နက်နဲသော သဘောဖြစ်သည်။ ရုပ်ဝီထိဖြစ်စဉ် နာမ်ဝီထိဖြစ်စဉ်ကို သေချာစွာ လေ့လာလိုက်စားမှ ဤအချက်ကို နှစ်သက်ကျေနပ်စွာ လက်ခံနိုင်ပေလိမ့်မည်။ ။ဤကား အထူးမှတ်ရန်တည်း။

သိကြားမင်းမှာ နတ်သက်ကြွေ စုတေပြီးနောက် ထိုဣန္ဒသာလလိုဏ်ဂူအတွင်း တရားနာနေသော နေရာမှာပင် သိကြားဘဝအသစ် တဖန်ဖြစ်ပြန်သောကြောင့် ကြွင်းသောနတ်တို့သည် သိကြားမင်း စုတေ၍ သိကြားမင်းပင် ပြန်၍ဖြစ်လာကြောင်းကို မသိရှိကြကုန်။ သိကြားမင်းသည်ကား ကိုယ်တိုင်နတ်သက်ကြွေ စုတေရသူ ဖြစ်သောကြောင့်၎င်း, မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်ကား သဗ္ဗညုတဉာဏ်ရှင် ဖြစ်တော်မူသောကြောင့်၎င်း ထိုသို့ သိကြားမင်း စုတေ၍ သိကြားမင်းပင် ပြန်၍ဖြစ်လာကြောင်းကို သိကြားမင်းနှင့် ဘုရားရှင် ဤနှစ်ဦးတို့သာ သိရှိကြလေကုန်၏။

ဆဋ္ဌ, သတ္တမ, အဋ္ဌမ အမေး အဖြေ ပြီး၏။

**********

(၉,၁၀,၁၁) နဝမ, ဒသမ, ဧကာဒသမ အမေး အဖြေ

     ထို့နောက် သိကြားနတ်မင်းသည် “မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား သောမနဿဝေဒနာ, ဒေါမနဿဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဝေဒနာတို့ကို ဖြေဆို၍ ပြီးဆုံးရာ သုံးဌာနတို့၌ ထောပတ်စိုင် ထောပတ်ခဲမှ ထောပတ်အကြည်ကို ထုတ်နုတ်ယူအပ်သည့်အလား အကြောင်းဖြစ်သော ပဋိပတ်ဖြင့် ဖြစ်စေအပ် ရောက်ဆိုက်အပ်သော လောကုတ္တရာ မဂ်ဖိုလ်တရားကိုသာလျှင် ဟောကြားတော်မူအပ်ပေ၏၊ ဤလောကုတ္တရာ မဂ်ဖိုလ်တရားကိုလည်း ငှက်ကဲ့သို့ ကောင်းကင်သို့ ပျံတက်၍ ရယူခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သည်

၁၆၃

မဟုတ်ချေ၊ ဤလောကုတ္တရာ မဂ်ဖိုလ်တရားအစု၏ (ရရှိရန်) အကြောင်းဖြစ်သော ရှေ့အဖို့ဝယ် လိုက်နာ ကျင့်သုံးရမည့် အကျင့်ပဋိပတ်သည် ထင်ရှားရှိ၏၊ ငါသည် ယခုအခါ၌ အထက် ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်၏ (အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရရှိနိုင်ရန်) ရှေ့အဖို့ဝယ် လိုက်နာ ကျင့်သုံးရမည့် အကျင့်ပဋိပတ်ကို မေးမြန်းပေတော့အံ့”ဟူ၍ ကြံစည်စဉ်းစားပြီးနောက် ထိုရဟန္တာဖြစ်ကြောင်း ရှေ့ပိုင်း ပုဗ္ဗဘာဂ အကျင့်ပဋိပတ်ကို မေးမြန်းလိုရကား-

“မြတ်စွာဘုရား.. အဘယ်သို့ကျင့်သော ရဟန်းသည် ပါတိမောက္ခသံဝရသီလကို ကျင့်သည် မည်ပါသနည်း”-

ဟု နောက်ထပ်တဖန် ပြဿနာကို မေးလျှောက်ပြန်လေ၏။ ထိုသို့ သိကြားနတ်မင်းက မေးလျှောက်အပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-

“နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. (I) ကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော ကိုယ်အကျင့်, မမှီဝဲအပ်သော ကိုယ်အကျင့်ဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. (II) နှုတ်အကျင့် = ဝစီသမာစာရကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော နှုတ်အကျင့်, မမှီဝဲအပ်သော နှုတ်အကျင့်ဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. (III) ရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော ရှာမှီးခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော ရှာမှီးခြင်းဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏။

(I) နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ‘ကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော ကိုယ်အကျင့်, မမှီဝဲအပ်သော ကိုယ်အကျင့်ဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏’ဟူသော ဤစကားကို ငါဘုရား

၁၆၄

မိန့်ဆိုခဲ့၏၊ အဘယ်အကြောင်းကိုစွဲ၍ ဤစကားကို ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့သနည်းဟူမူ ထိုကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရ နှစ်ပါးတို့တွင် ‘ဤကိုယ်အကျင့်ကို မှီဝဲသော ငါ့အား အကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်ကုန်၏’ဟု အကြင် ကာယသမာစာရကို သိငြားအံ့၊ ဤသို့ သဘောရှိသော ကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရကို မမှီဝဲအပ်။ (အကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်မည့် ကိုယ်အကျင့်မျိုးကို မမှီဝဲအပ်သော ကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရ ခေါ်၏-ဟု ဆိုလိုသည်။ နောက်နှစ်ပါး၌လည်း ဤနည်းအတူ ဆိုလိုရင်းကို မှတ်ယူရာ၏)။

ထိုကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရ နှစ်ပါးတို့တွင် ‘ဤကိုယ်အကျင့်ကို မှီဝဲသော ငါ့အား အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးကုန်၏’ဟု အကြင် ကာယသမာစာရကို သိငြားအံ့၊ ဤသို့သဘောရှိသော ကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရကို မှီဝဲအပ်၏။ (အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးမည့် ကိုယ်အကျင့်မျိုးကို မှီဝဲအပ်သော ကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရ ခေါ်၏-ဟု ဆိုလိုသည်။ နောက်နှစ်ပါး၌လည်း ဤနည်းအတူ ဆိုလိုရင်းကို မှတ်ယူရာ၏)။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ‘ကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော ကိုယ်အကျင့်, မမှီဝဲအပ်သော ကိုယ်အကျင့်ဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏’ဟူသော ဤစကားကို ထိုဆိုခဲ့ပြီးသော အကြောင်းကို စွဲ၍ ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့၏။

(II) နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း .. ‘နှုတ်အကျင့် = ဝစီသမာစာရကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော နှုတ်အကျင့်, မမှီဝဲအပ်သော နှုတ်အကျင့်ဟူ၍ = နှစ်ပါး အပြားအားဖြင့် ငါဘုရား ဟော၏’ဟူသော ဤစကားကို ငါဘုရား

၁၆၅

မိန့်ဆိုခဲ့၏။ အဘယ်အကြောင်းကို စွဲ၍ ဤစကားကို ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့သနည်းဟူမူ- ထိုနှုတ်အကျင့် = ဝစီသမာစာရ နှစ်ပါးတို့တွင် ‘ဤနှုတ်အကျင့်ကို မှီဝဲသော ငါ့အား အကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်ကုန်၏’ဟု အကြင် ဝစီသမာစာရကို သိငြားအံ့၊ ဤသို့သဘောရှိသော နှုတ်အကျင့် = ဝစီသမာစာရကို မမှီဝဲအပ်။

ထိုနှုတ်အကျင့် = ဝစီသမာစာရ နှစ်ပါးတို့တွင် ‘ဤနှုတ်အကျင့်ကို မှီဝဲသော ငါ့အား အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးကုန်၏’ဟု အကြင် ဝစီသမာစာရကို သိငြားအံ့၊ ဤသို့သဘောရှိသော နှုတ်အကျင့် = ဝစီသမာစာရကို မှီဝဲအပ်၏။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ‘နှုတ်အကျင့် = ဝစီသမာစာရကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော နှုတ်အကျင့်, မမှီဝဲအပ်သော နှုတ်အကျင့်ဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရား ဟော၏’ဟူသော ဤစကားကို ထိုဆိုခဲ့ပြီးသော အကြောင်းကို စွဲ၍ ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့၏။

(III) နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ‘ရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော ရှာမှီးခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော ရှာမှီးခြင်းဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရား ဟော၏’ဟူသော ဤစကားကို ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့၏။ အဘယ်အကြောင်းကို စွဲ၍ ဤစကားကို ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့သနည်းဟူမူထို ရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာ နှစ်ပါးတို့တွင် ‘ဤရှာမှီးခြင်းကို မှီဝဲသော ငါ့အား အကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်ကုန်၏’ဟု အကြင်ရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာကို သိငြားအံ့၊ ဤသို့သဘောရှိသော ရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာကို မမှီဝဲအပ်။

ထိုရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာ နှစ်ပါးတို့တွင် ‘ဤရှာမှီးခြင်းကို မှီဝဲသော ငါ့အား အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍

၁၆၆

ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးကုန်၏’ဟု အကြင် ရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာကို သိအံ့၊ ဤသို့သဘောရှိသော ရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာကို မှီဝဲအပ်၏။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ‘ရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော ရှာမှီးခြင်း, မမှီဝဲအပ်သော ရှာမှီးခြင်းဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရား ဟော၏’ဟူသော ဤစကားကို ထိုဆိုခဲ့ပြီးသော အကြောင်းကို စွဲ၍ ငါဘုရား မိန့်ဆိုခဲ့၏။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ဤသို့ ကျင့်သောရဟန်းသည် ပါတိမောက္ခသံဝရသီလကို ကျင့်သည်မည်၏”-

ဟူ၍ ဖြေကြားတော်မူလေ၏။ ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ပြဿနာကို ဖြေကြားတော်မူလတ်သော် သိကြားနတ်မင်းသည် နှစ်လိုအားရစွာ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို-

“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဟောတော်မူသည့်အတိုင်း မှန်လှပါ၏၊ ကောင်းသောစကားကို မိန့်ကြားတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရား.. ဟောတော်မူသည့်တိုင်း မှန်လှပါ၏၊ ရှင်တော်ဘုရား၏ ဖြေကြားချက်ကို ကြားနာရခြင်းကြောင့် ဤပြဿနာ၌ အကျွန်ုပ်သည် ယုံမှားခြင်းကို လွန်မြောက်အပ်ပါပြီ၊ အကျွန်ုပ်၏ သို့လော သို့လော တွေးတောခြင်းသည် ကင်းကွာသွားပါပြီ”-

ဟု ဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူလေ၏။

(ဤအရာဝယ် မှတ်ဖွယ်အထူးကား- အောက်ဖြစ်သော ဆဋ္ဌ, သတ္တမ, အဋ္ဌမ ပြဿနာများ၌ သိကြားမင်းက ပပဉ္စသညာ တရားအစု၏ ချုပ်ခြင်းအား လျောက်ပတ်၍ ထိုသို့ချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်ပဋိပတ်ကို မေးအပ်သော မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုပပဉ္စသညာတရားနှင့် နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်ပဋိပတ်၏ အခြေခံ အကြောင်းဖြစ်သော ဝေဒနာသုံးပါးကို သေဝိတဗ္ဗ = မှီဝဲအပ်သော ဝေဒနာ, အသေဝိတဗ္ဗ = မမှီဝဲအပ်သော ဝေဒနာအားဖြင့် နှစ်ပါးစီခွဲခြား၍ ဟောကြားတော်မူအပ်လေသည်။ ထိုသို့ ဟောကြားရာ၌ မမှီဝဲအပ်သော

၁၆၇

ဝေဒနာတရားကား နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်မဟုတ်၊ မှီဝဲအပ်သော ဝေဒနာတရားသာလျှင် နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်ဖြစ်သည်။ သို့ရကား မမှီဝဲအပ်သော ဝေဒနာတရားအစုမှာ နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်မဟုတ်၍ (ဘုရားရှင်၏ အလိုတော်ကို မသိသော စောဒကပုဂ္ဂိုလ်များအဖို့) ထိုမမှီဝဲအပ်သော ဝေဒနာတရားအစုကို မဟောကြားသင့်-ဟူ၍ ထင်မှားဖွယ်ရှိသော်လည်း ပြဿနာရှင် သိကြားမင်း၏ အလိုအဇ္ဈာသယအားလျော်စွာ မမှီဝဲအပ်သောဝေဒနာ = သံကိလေသတရားကို ပယ်ရှားနိုင်မှ မှီဝဲအပ်သော ဝေဒနာ = ဖြူစင်သော ဝေါဒါနတရားတို့ ပြည့်စုံလုံလောက်နိုင်သည်၊ ထို့ကြောင့် မမှီဝဲအပ်သောဝေဒနာ = သံကိလေသတရားအစုကို ပယ်ရှားရှောင်ကြဉ်နိုင်ရန် (နှင့်) မှီဝဲအပ်သော ဝေဒနာ = ဖြူစင်သော ဝေါဒါန တရားအစုကို ဖြည့်ကျင့်ခြင်း ပဋိပဒါတရား အပြည့်အစုံ ဖြစ်ရန်အတွက် မမှီဝဲအပ်သောဝေဒနာ, မှီဝဲအပ်သောဝေဒနာ = နှစ်ပါးစုံကို ဟောကြားတော်မူသကဲ့သို့-

ဤယခု ပါတိမောက္ခသံဝရသီလ ပြဿနာ၌လည်း မမှီဝဲအပ်သော ကာယသမာစာရ, မမှီဝဲအပ်သော ဝစီသမာစာရ, မမှီဝဲအပ်သော ပရိယေသနာတရား အစုတို့မှာ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလပင် မဟုတ်သော်လည်း မမှီဝဲအပ်သည့် ထိုတရားသုံးမျိုးကို ပယ်ရှားနိုင်မှ မှီဝဲအပ်သော ကာယသမာစာရ, မှီဝဲအပ်သော ဝစီသမာစာရ, မှီဝဲအပ်သော ပရိယေသနာ- ဤဖြူစင်သော ဝေါဒါနတရားအစုတို့ ပြည့်စုံလုံလောက်နိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ညစ်ညူးသော သံကိလေသ တရားအစုဖြစ်သည့် ထိုမမှီဝဲအပ်သည့် တရားသုံးမျိုးတို့ကို ပယ်ရှားရှောင်ကြဉ်နိုင်ရန် (နှင့်) ဖြူစင်သော ဝေါဒါနတရားအစုဖြစ်သည့် ထိုမှီဝဲအပ်သည့် တရားသုံးမျိုးတို့ကို ဖြည့်ကျင့်ခြင်း ပဋိပဒါတရား အပြည့်အစုံဖြစ်ရန်အတွက် ပြဿနာရှင် သိကြားမင်း၏ အလိုအဇ္ဈာသယအားလျော်စွာ မမှီဝဲအပ်, မှီဝဲအပ်သည့် ကာယသမာစာရ, ဝစီသမာစာရ, ပရိယေသနာ သုံးမျိုးတို့ကို အစုံအစုံ ဟောကြားတော်မူသည်။

ဆိုလိုရင်းမှာ- မမှီဝဲအပ်, မှီဝဲအပ်သည့် တရားအစုံလိုက် ဟောမှသာလျှင် သိကြားမင်း၏ အလိုအဇ္ဈာသယနှင့်လည်း လျော်လျောက်ပတ်သည်၊ မမှီဝဲအပ်သော တရားတို့ကို ပယ်ရှားရှောင်ကြဉ်နိုင်မှ မှီဝဲအပ်သော တရားတို့ကို အောင်မြင်ပြည့်စုံစွာ ဖြည့်ကျင့်နိုင်သည်၊ (ဤတရား ဤတရားစုကား မမှီဝဲအပ်သော တရားစုတည်း-ဟု မသိလျှင် ထိုတရားတို့ကို ရှောင်ကြဉ်နိုင်မည်မဟုတ်၊ ထိုသို့ မရှောင်ကြဉ်နိုင်က မှီဝဲအပ်သော တရားစုကို အပြည့်အစုံ ဖြည့်ကျင့်နိုင်မည်မဟုတ်)၊ ထို့ကြောင့်

၁၆၈

မြတ်စွာဘုရားသည် ရှေးပြဿနာ၌၎င်း ယခုပြဿနာ၌၎င်း လာမည့် ဣန္ဒြိယသံဝရ ပြဿနာ၌၎င်း မမှီဝဲအပ်, မှီဝဲအပ်သည့် တရားအစုံအစုံကို ဟောကြားတော်မူသည် ဖြေဆိုတော်မူသည်-ဟု ဆိုလိုရင်းဖြစ်သည်။

ဤယခုပြဿနာ၏ အဖြေစကားရပ်ဝယ် မှီဝဲအပ်သော ကာယသမာစာရ, ၎င်းဝစီသမာစာရ, ၎င်းပရိယေသနာ- ဤတရားသုံးမျိုးသာလျှင် ပါတိမောက္ခသံဝရသီလ ဖြစ်သည်၊ မမှီဝဲအပ်သော ကာယသမာစာရစသည် သုံးမျိုးတို့ကား ပါတိမောက္ခသံဝရသီလ မဟုတ်၊ ပယ်ရှား ရှောင်ကြဉ်ရမည့် သံကိလေသ တရားစုကို ပြလို၍သာ သိကြားမင်း၏ အလိုအဇ္ဈာသယအားလျော်စွာ ဟောကြားတော်မူအပ်လေသည်။

မှီဝဲအပ်သည့် ကာယသမာစာရစသော တရားသုံးမျိုး တည်းဟူသော သီလအကြောင်းကို ပြောဆိုလိုက ကမ္မပထနှင့် စပ်၍သော်၎င်း, ပညတ်တော်မူအပ်သော သိက္ခာပုဒ်နှင့် စပ်၍သော်၎င်း ပြောဆိုရာ၏၊ ပြောဆိုပုံမှာ-

(I) မမှီဝဲအပ်သော ကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရ ဟူသည်မှာ သူအသက်ကို သတ်ခြင်း = ပါဏာတိပါတ, သူဥစ္စာကိုခိုးယူခြင်း = အဒိန္နာဒါန, သူအိမ်ရာကို ပြစ်မှားခြင်း = ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ- ဤအကုသိုလ် ကာယကံသုံးမျိုးတို့ဖြစ်သည်။ (ဤကား ကမ္မပထအားဖြင့် ပြောဆိုပုံတည်း)။ ကာယဒွါရ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူအပ်သည့် သိက္ခာပုဒ်တို့ကို လွန်ကျူးခြင်းသည် မမှီဝဲအပ်သော ကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရမည်၏၊ (ဤကား သိက္ခာပုဒ်အားဖြင့် ပြောဆိုပုံတည်း)။

မှီဝဲအပ်သော ကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရဟူသည်မှာ သူ့အသက်ကို သတ်ဖြတ်မှု = ပါဏာတိပါတဒုစရိုက်မှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း ပါဏာတိပါတဝိရတီ, သူ့ဥစ္စာကို ခိုးယူမှု = အဒိန္နာဒါနဒုစရိုက်မှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း = အဒိန္နာဒါနဝိရတီ, သူ့အိမ်ရာကို ပြစ်မှားမှု = ကာမေသုမိစ္ဆာစာရမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း = ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ ဝိရတီ- ဤကုသိုလ်ကာယကံ သုံးမျိုးတို့ဖြစ်သည်။ (ဤကား ကမ္မပထအားဖြင့် ပြောဆိုပုံတည်း)။ ကာယဒွါရ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူအပ်သည့် သိက္ခာပုဒ်တို့ကို မလွန်ကျူးပဲ စောင့်ထိန်းခြင်းသည် မှီဝဲအပ်သော ကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရမည်၏၊ (ဤကား သိက္ခာပုဒ်အားဖြင့် ပြောဆိုပုံတည်း)။ (နောက်ဖြစ်သော ဝစီသမာစာရ၌လည်း နည်းတူပင် ဖြစ်သည်၊ စကားအသွားအလာကို ကြည့်ရှု၍ ဤကား

၁၆၉

ကမ္မပထအားဖြင့် ပြောဆိုပုံတည်း၊ ဤကား သိက္ခာပုဒ်အားဖြင့် ပြောဆိုပုံတည်းဟု ခွဲခြားသိမှတ်ကုန်ရာ၏။)

(II) မုသာဝါဒ-အစရှိသော ဝစီဒုစရိုက်လေးပါး, ဝစီဒွါရ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူအပ်သည့် သိက္ခာပုဒ်ကို လွန်ကျူးခြင်းများသည် မမှီဝဲအပ်သော နှုတ်အကျင့် = ဝစီသမာစာရမည်၏။ မုသာဝါဒမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း-စသော ဝစီသုစရိုက်လေးပါး = ကုသိုလ်ဝစီကံလေးပါး, ဝစီဒွါရ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူအပ်သည့် သိက္ခာပုဒ်တို့ကို မလွန်ကျူးခြင်း စောင့်ထိန်းခြင်းသည် မှီဝဲအပ်သော နှုတ်အကျင့် = ဝစီသမာစာရမည်၏။

(III) ရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာ ဟူသည်ကား ကိုယ်နှုတ်တို့ဖြင့် ရှာမှီးခြင်းပင်ဖြစ်သည်၊ ထိုရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာကို ကာယသမာစာရ, ဝစီသမာစာရ နှစ်ပါးတို့ကို ယူလိုက် (=ဆိုလိုက်)လျှင်ပင် ယူပြီး (=ဆိုပြီး) ဖြစ်သော်လည်း “ဇီဝဋ္ဌမကသီလမည်သည် ကောင်းကင်၌ ဖြစ်သည်မဟုတ်၊ ထိုကာယဒွါရ, ဝစီဒွါရ နှစ်ပါး၌ပင် ဖြစ်သောကြောင့်” ထိုအာဇီဝဋ္ဌမကသီလကို ပြဆိုရန် ထိုရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာတရားကို သီးခြား ဟောကြားတော်မူအပ်လေသည်။ ထိုရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာဟူသည် တရားကိုယ်အားဖြင့် ပစ္စည်းကို ရှာမှီးသော အခြင်းအရာအားဖြင့်ဖြစ်သော ဗျာပါရလုံ့လပင်တည်း။

(က) ထိုရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာအရာ၌ မူလပဏ္ဏာသပါဠိတော် ပါသရာသိသုတ်ဝယ် အကျယ်ဟောကြားတော်မူအပ်သော အချုပ်အားဖြင့် မိမိကိုယ်တိုင်က ပဋိသန္ဓေ တည်နေခြင်းသဘော = ဖြစ်ခြင်းသဘော, အိုမင်းရင့်ရော်ခြင်းသဘော, စုတိပြတ်ကြွေ သေလွန်ပျက်ဆုံးခြင်းသဘော-စသည် ရှိသူဖြစ်ပါလျက် ထိုသို့ ပဋိသန္ဓေ တည်နေခြင်းသဘော = ဖြစ်ခြင်းသဘော, အိုမင်းရင့်ရော်ခြင်းသဘော, စုတိပြတ်ကြွေ သေလွန်ပျက်ဆုံးခြင်းသဘော- စသည်ရှိသည့် သားသမီး, မယား, ကျွန်ယောက်ျား, ကျွန်မိန်းမ, သိုး, ဆိတ်, ကြက်, ဝက်, ဆင်, နွား, မြင်း, မြည်း-စသော သက်ရှိဝတ္ထု, ရွှေငွေဥစ္စာ ရတနာစသော သက်မဲ့ဝတ္ထုတို့ကို ရှာမှီးခြင်းတည်းဟူသော မမြတ်သောရှာမှီးခြင်း = အနရိယပရိယေသနာသည် မမှီဝဲအပ်သော အသေဝိတဗ္ဗ ရှာမှီးခြင်းမည်၏။ ။မိမိကိုယ်တိုင်က ပဋိသန္ဓေ တည်နေခြင်းစသည် သဘောရှိနေသူဖြစ်၍ ပဋိသန္ဓေ တည်နေခြင်း-စသည် သဘောရှိသော တရားအစု၌ အပြစ်ကိုမြင်၍ ထိုပဋိသန္ဓေ တည်နေခြင်းစသည် သဘောကင်းရာ နိဗ္ဗာန်ကို

၁၇၀

ရှာမှီးခြင်း တည်းဟူသော မြတ်သော ရှာမှီးခြင်း = အရိယပရိယေသနာသည် မှီဝဲအပ်သော သေဝိတဗ္ဗရှာမှီးခြင်း မည်၏။ (အကျယ်ကို ပါသရာသိသုတ်၌ ကြည့်ရှု မှတ်ယူရာ၏)။

(ခ) တနည်း ၁-ကုဟနာ = အံ့ဖွယ်သရဲဖြစ်စေ၍ လာဘ်ကိုရှာမှီးခြင်း, ၂-လပနာ = မြှောက်ပင့်ပြောဆို၍ လာဘ်ကိုရှာမှီးခြင်း, ၃-နေမိတ္တိကတာ = အရိပ်နိမိတ်စကား ပြောကြား၍ လာဘ်ကိုရှာမှီးခြင်း, ၄-နိပ္ပေသိကတာ = မလှူပဲမနေနိုင်အောင် ဖိကြိတ်နှိပ်စက်ပြောဆို၍ လာဘ်ကိုရှာမှီးခြင်း, ၅-လာဘေနလာဘနိဇိဂီသနတာ=မိမိက အလျင်လက်ဦး လာဘ်ကိုပေး၍ ဒကာတို့ထံမှ လာဘ်ကိုရှာမှီးခြင်း = ဤ၅-ပါးသော ရှာမှီးခြင်းသည်၎င်း, (ပျို+ ပဏ်+ သူရာ+၊ ပြည့်တန်းဆာ+၊ လင်ကွာ+ ရဟန်းမ။ မကျက်စားအပ် အရပ်၆-ပါး သတိထား- ဟူသောအတိုင်း) အပျိုကြီးအိမ်, ပဏ္ဍုက်အိမ်, သေတင်းကုတ် = အရက်ဆိုင်, ပြည့်တန်းဆာမအိမ်, လင်ကွာမိန်းမ မုဆိုးမအိမ်, ရဟန်းမိန်းမကျောင်း- ဤ၆-ပါးသော အဂေါစရဌာနတို့၌ လာဘ်ကို ရှာမှီးခြင်းသည်၎င်း, ရှေး၌ ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော အနေသန = မအပ်သော ရှာမှီးခြင်း ၂၁-ပါးတို့ဖြင့် လာဘ်ကိုရှာမှီးခြင်းသည်၎င်း မမြတ်သော ရှာမှီးခြင်း = အနရိယပရိယေသနာပင်ဖြစ်၍ မမှီဝဲအပ်သော အသေဝိတဗ္ဗ ရှာမှီးခြင်းမည်၏။ ။ကုဟနာစသော ၅-မျိုး, အဂေါစရဌာန ၆-မျိုး, အနေသန ၂၁-မျိုးတို့ကို ရှောင်ကြဉ်၍ ဆွမ်းခံလှည့်လည်ခြင်းဖြင့် တရားနှင့်အညီ လာဘ်ကို ရှာမှီးခြင်းသည် မြတ်သောရှာမှီးခြင်း အရိယပရိယေသနာဖြစ်၍ မှီဝဲအပ်သော = သေဝိတဗ္ဗရှာမှီးခြင်းမည်၏။

ဤအရာဝယ် “မမှီဝဲအပ်”ဟူ၍ ဟောကြားအပ်သော ကာယသမာစာရ- စသည်ကို ရှေ့ပိုင်းအဖို့ဝယ် ပါဏာတိပါတ-စသော ဒုစရိုက်မှုတို့အတွက် လက်နက်, အဆိပ်-စသော အဆောက်အဦကို ရှာမှီးသောအခါမှစ၍၎င်း လုံ့လကိုပြုသော အခါမှစ၍၎င်း ထိုဒုစရိုက်မှုအကျိုးငှါ သွားသောအခါမှစ၍၎င်း မမှီဝဲအပ် မမှီဝဲကောင်းသည်သာတည်း။ “မှီဝဲအပ်၏”ဟူ၍ ဟောကြားတော်မူအပ်သော ကာယသမာစာရစသည်ကို အစမှပင်စ၍ မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၏။ မစွမ်းနိုင်သူ ဖြစ်ပါမူကား ကာယသုစရိုက်စသည်ကို ငါပြုအံ့ဟူ၍ စိတ်ကိုသော်မူလည်း ဖြစ်စေရာ၏၊ မှန်၏- ကောင်းသောအမှု၌ “ငါပြုမည်”ဟု စိတ်ကိုမျှပင် ဖြစ်စေသောသူသည် အကြောင်းအပေါင်း ညီညွတ်လတ်သော် ထိုထိုကောင်းမှု၌ အားသစ်သောလုံ့လကို ပြုဖြစ်၍ အကျင့်ပဋိပတ်၏ အထွတ်အထိပ်ကို ရယူနိုင်လေသည်။

၁၇၁

တနည်းကား (I) သံဃာသင်းခွဲရန် စသည်အတွက် အားထုတ်သော ဒေဝဒတ်- အစရှိသောသူတို့၏ ကိုယ်ကျင့် = ကာယသမာစာရကဲ့သို့သော ကိုယ်အကျင့်မျိုးကို မမှီဝဲအပ် မမှီဝဲကောင်း။ တနေ့တနေ့လျှင် နှစ်ကြိမ်သုံးကြိမ် ရတနာသုံးရပ်ကို ဆည်းကပ်ရန်သွားခြင်း စသောအားဖြင့်ဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန် မထေရ်စသည်တို့၏ ကိုယ်အကျင့် = ကာယသမာစာရကဲ့သို့သော ကိုယ်အကျင့်မျိုးကို မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၏။ (II) လူသတ်လေးသမားများကို စေလွှတ်ခြင်း စသည်ဖြင့် နှုတ်မြွက်စကား ပြောကြားကြသူ ဒေဝဒတ်အစရှိသော သူတို့၏ နှုတ်အကျင့် = ဝစီသမာစာရကဲ့သို့သော နှုတ်အကျင့်မျိုးကို မမှီဝဲအပ် မမှီဝဲကောင်း။ ရတနာသုံးပါးတို့၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ပြောကြားခြင်း စသည်ဖြင့်ဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်မထေရ် စသည်တို့၏ နှုတ်အကျင့် = ဝစီသမာစာရကဲ့သို့သော နှုတ်အကျင့်မျိုးကို မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၏။ (III) မမြတ်သော ရှာမှီးမှုကို ရှာမှီးကြသည့် ဒေဝဒတ်စသောသူတို့၏ ရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာကဲ့သို့သော ရှာမှီးခြင်းကို မမှီဝဲအပ် မမှီဝဲကောင်း။ မြတ်သောရှာမှီးမှုကိုသာ ရှာမှီးတော်မူကြသည့် အရှင်သာရိပုတ္တရာ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်မထေရ် စသည်တို့၏ ရှာမှီးခြင်း = ပရိယေသနာကဲ့သို့သော ရှာမှီးခြင်းကို မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၏။

ဤပါတိမောက္ခသံဝရ ပြဿနာ၌လည်း သိကြားမင်းမေးအပ်သော ပုစ္ဆာမှာ တချက်တည်းပင် ဖြစ်သော်လည်း မြတ်စွာဘုရား ဖြေကြားတော်မူချက်မှာ ကာယသမာစာရ, ဝစီသမာစာရ, ပရိယေသနာ-ဟူ၍ အဖြေသုံးချက် ထွက်ရှိသောကြောင့် ပြဿနာသုံးချက်ဟူ၍ အဋ္ဌကထာ ဆရာတော်မြတ် ရေတွက်ပြတော်မူလေသည်။

ဤပြဿနာ၏အဖြေ နိဂုံးပါ “ဤသို့ကျင့်သော ရဟန်းသည်”စသော စကားဝါကျဖြင့် “နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ဤသို့လျှင် မမှီဝဲအပ်သော ကာယသမာစာရ, ဝစီသမာစာရ, ပရိယေသနာ = ဤသုံးပါးကို ပယ်ရှားရှောင်ကြဉ်၍ မှီဝဲအပ်သော ကာယသမာစာရ, ဝစီသမာစာရ, ပရိယေသနာ = ဤသုံးမျိုးကို ပြည့်စုံလုံလောက်ရန် ကျင့်ကြံသော ရဟန်းသည် အထွတ်အမြတ် အကြီးအကဲဖြစ်သည့် ပါတိမောက္ခသံဝရ သီလအလို့ငှါ ကျင့်ကြံသော ရဟန်းမည်၏”ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သော ရှေ့ပိုင်း အကျင့်ပဋိပတ်ကို ဖြေကြားတော်မူခြင်း ဖြစ်သည်။)

နဝမ, ဒသမ, ဧကာဒသမ အမေး အဖြေ ပြီး၏။

၁၇၂

(၁၂) ဣန္ဒြိယသံဝရ အမေး အဖြေ

     ဤသို့လျှင် သိကြားနတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နှစ်လိုဝမ်းမြောက် စွာ ခံယူပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-

“မြတ်စွာဘုရား.. အဘယ်သို့ကျင့်သော ရဟန်းသည် ဣန္ဒြိယသံဝရ = ဣန္ဒြေစောင့်စည်းခြင်း သီလကို ကျင့်သည်မည်ပါသနည်း”-

ဟု နောက်ထပ်တဖန် ပြဿနာကို မေးလျှောက်ပြန်လေ၏။ ထိုသို့ သိကြားနတ်မင်းက မေးလျှောက်အပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-

“နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. မျက်စိဖြင့် သိအပ်သော အဆင်းမျိုးစုံ ရူပါရုံကိုလည်း မှီဝဲအပ်သောရူပါရုံ, မမှီဝဲအပ်သော ရူပါရုံဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. နားဖြင့် သိအပ်သော အသံမျိုးစုံ သဒ္ဒါရုံကိုလည်း မှီဝဲအပ်သောသဒ္ဒါရုံ, မမှီဝဲအပ်သော သဒ္ဒါရုံဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. နှာခေါင်းဖြင့် သိအပ်သော အနံ့မျိုးစုံ ဂန္ဓာရုံကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော ဂန္ဓာရုံ, မမှီဝဲအပ်သော ဂန္ဓာရုံဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. လျှာဖြင့် သိအပ်သော အရသာမျိုးစုံ ရသာရုံကိုလည်း မှီဝဲအပ်သောရသာရုံ, မမှီဝဲအပ်သော ရသာရုံဟူ၍ = နှစ်ပါးအားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ကိုယ်ဖြင့် သိအပ်သော အတွေ့မျိုးစုံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကိုလည်း မှီဝဲအပ်သော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ,

၁၇၃

မမှီဝဲအပ်သော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏။

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. စိတ်ဖြင့် သိအပ်သော ရုပ်နာမ်မျိုးစုံ ဓမ္မာရုံကိုလည်း မှီဝဲအပ်သောဓမ္မာရုံ, မမှီဝဲအပ်သော ဓမ္မာရုံဟူ၍ = နှစ်ပါးအပြားအားဖြင့် ငါဘုရားဟော၏”-

ဟူ၍ အကျဉ်းဥဒ္ဒေသ အဖြေစကားကို ဟောကြားတော်မူအပ်လေလျှင် သိကြားနတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-

“မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်တော်ဘုရား အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောကြားတော်မူအပ်သော ဤတရားတော်၏ အနက် အဓိပ္ပါယ်ကို အကျယ်အားဖြင့် အကျွန်ုပ် ဤသို့သိပါ၏-

မြတ်စွာဘုရား.. မျက်စိဖြင့် သိအပ်သော အကြင်သို့ သဘောရှိသော အဆင်းမျိုးစုံ ရူပါရုံကို မှီဝဲသောသူအား အကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်ကုန်ငြားအံ့၊ ဤသို့ သဘောရှိသော မျက်စိဖြင့်သိအပ်သော အဆင်းမျိုးစုံ ရူပါရုံကို မမှီဝဲအပ် မမှီဝဲကောင်း။ အကြင်သို့ သဘောရှိသော မျက်စိဖြင့် သိအပ်သော အဆင်းမျိုးစုံ ရူပါရုံကို မှီဝဲသောသူအား အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးကုန်ငြားအံ့၊ ဤသို့သဘောရှိသော မျက်စိဖြင့်သိအပ်သော အဆင်းမျိုးစုံ ရူပါရုံကို မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၏။

မြတ်စွာဘုရား.. နားဖြင့်သိအပ်သော အကြင်သို့ သဘောရှိသော အသံမျိုးစုံ သဒ္ဒါရုံကို မှီဝဲသောသူအား (ပ)၊ နှာခေါင်းဖြင့် သိအပ်သော အကြင်သို့ သဘောရှိသော အနံ့မျိုးစုံ ဂန္ဓာရုံကို မှီဝဲသောသူအား၊ (ပ)၊ လျှာဖြင့်သိအပ်သော အကြင်သို့ သဘောရှိသော အရသာမျိုးစုံ ရသာရုံကို မှီဝဲသောသူအား (ပ)၊

၁၇၄

ကိုယ်ဖြင့်သိအပ်သော အကြင်သို့ သဘောရှိသော အတွေ့မျိုးစုံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို မှီဝဲသောသူအား၊ (ပ)၊ စိတ်ဖြင့်သိအပ်သော အကြင်သို့ သဘောရှိသော ရုပ်နာမ်မျိုးစုံ ဓမ္မာရုံကို မှီဝဲသောသူအား အကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါး၍ ကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်ကုန်ငြားအံ့၊ ဤသို့ သဘောရှိသော စိတ်ဖြင့်သိအပ်သော ရုပ်နာမ်မျိုးစုံ ဓမ္မာရုံကို မမှီဝဲအပ် မမှီဝဲကောင်း။ အကြင်သို့ သဘောရှိသော စိတ်ဖြင့်သိအပ်သော ရုပ်နာမ်မျိုးစုံ ဓမ္မာရုံကို မှီဝဲသောသူအား အကုသိုလ်တရားတို့ ဆုတ်ယုတ်၍ ကုသိုလ်တရားတို့ တိုးပွါးကုန်ငြားအံ့၊ ဤသို့ သဘောရှိသော စိတ်ဖြင့်သိအပ်သော ရုပ်နာမ်မျိုးစုံ ဓမ္မာရုံကို မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၏။

မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်တော်ဘုရား အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောကြားတော်မူအပ်သော ဤတရားတော်၏ အနက် အဓိပ္ပါယ်ကို အကျယ်အားဖြင့် ဤသို့သိသော အကျွန်ုပ်သည် ရှင်တော်ဘုရား၏ ဖြေကြားချက်အကျဉ်းကို ကြားနာရခြင်းကြောင့် ဤပြဿနာ၌ ယုံမှားခြင်းကို လွန်မြောက်အပ်ပါပြီ၊ အကျွန်ုပ်၏ သို့လော သို့လော တွေးတောခြင်းသည် ကင်းကွာသွားပါပြီ”-

ဟူ၍ လျှောက်ထားလေ၏။

(ဤ၌ အထူးမှတ်ရန်ကား- သိကြားမင်းသည် အောက်က သောမနဿ, ဒေါမနဿ, ဥပေက္ခာ, ကာယသမာစာရ, ဝစီသမာစာရ, ပရိယေသနာ ပြဿနာတို့၏ အကျဉ်းအကျယ်ဖြစ်သော အဖြေစကားကို ကြားနာအပ်ပြီး ဖြစ်လေသောကြောင့် “ဤဣန္ဒြိယသံဝရ၏ အကျယ်ဖြစ်သော အဖြေစကားသည်လည်း ဤကဲ့သို့ ဖြစ်သင့်၏”ဟု ထိုးထွင်း သိမြင်သော ပဋိဘာန်ဉာဏ်ပညာတရား ထင်ရှားဖြစ်ရှိရကား မြတ်စွာ ဘုရားရှင်က အကျဉ်းဥဒ္ဒေသအဖြေကို ဟောကြားလိုက်လျှင်ပင် အကျယ်နိဒ္ဒေသ အဖြေစကားရပ်ကို ဖော်ပြရာပါအတိုင်း လျှောက်ထားလေသည်။

မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း သိကြားမင်းအား လျှောက်ထားခွင့် ပြုတော်မူကာ ဆိတ်ဆိတ်နေတော်မူလေသည်။ ချဲ့ဦးအံ့- အဖြေစကား

၁၇၅

လျှောက်ထားလိုသော်လည်း အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို အပြည့်အစုံ မလျှောက်ဆိုနိုင်သော သူအား၎င်း, အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို အပြည့်အစုံ လျှောက်ပင် လျှောက်ဆိုနိုင်သော်လည်း အဖြေစကား မလျှောက်ထားလိုသော သူအား၎င်း မြတ်စွာဘုရားသည် လျှောက်ထားဖြေဆိုခွင့် ပြုတော်မမူ။ ဤယခု သိကြားမင်းသည်ကား အဖြေစကားကို လျှောက်လည်း လျှောက်ထားလို၏။ အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို အပြည့်အစုံ လျှောက်လည်း လျှောက်ဆိုနိုင်သူဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် သိကြားမင်းအား မြတ်စွာဘုရားသည် လျှောက်ဖြေဆိုခွင့် ပြုတော်မူ၏။

မှီဝဲအပ်သော ရူပါရုံ, မမှီဝဲအပ်သော ရူပါရုံ-စသည်၌-

(၁) အကြင် အဆင်းရူပါရုံကို ကြည့်ရှုသော ရဟန်း၏ သန္တာန်၌ ရာဂအစရှိသော ကိလေသာတရားတို့ ဖြစ်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုသို့သော အဆင်းရူပါရုံကို မမှီဝဲအပ် မမှီဝဲကောင်း၊ မကြည့်ရှုအပ် မကြည့်ရှုကောင်း၊ အကြင် အဆင်းရူပါရုံကို ကြည့်ရှုသော ရဟန်း၏ သန္တာန်၌ အသုဘသညာသော်မူလည်း ဖြစ်နိုင်ငြားအံ့၊ သဒ္ဓါတရားသော်မူလည်း ဖြစ်နိုင်ငြားအံ့၊ အနိစ္စသညာကို ရခြင်းသော်မူလည်း ဖြစ်အံ့၊ ထိုသို့သော အဆင်းရူပါရုံကို မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၊ ကြည့်ရှုအပ် ကြည့်ရှုကောင်း၏။

(၂) ဆန်းကြယ်လှစွာ အက္ခရာ, ပုဒ်, ဗျည်းရှိသော အကြင်အသံ သဒ္ဒါရုံကိုလည်း နားထောင်သော ရဟန်း၏သန္တာန်၌ ရာဂအစရှိသော ကိလေသာတရားတို့ ဖြစ်ပွါးကုန်ငြားအံ့၊ ထိုသို့သော အသံသဒ္ဒါရုံမျိုးကို မမှီဝဲအပ် မမှီဝဲကောင်း၊ နားမထောင်အပ် နားမထောင်ကောင်း။ အိုးထိန်းသည်ကျွန်မတို့ သီချင်းသံပင် ဖြစ်လင့်ကစား အကြောင်းတရား အကျိုးတရားကိုမှီသည့် အကြင်အသံကို နားထောင်သော ရဟန်း၏ သန္တာန်၌ သဒ္ဓါတရား ဖြစ်ပွါးနိုင်ငြားအံ့၊ သံသရာဝဋ်၌ ငြီးငွေ့ခြင်း နိဗ္ဗိဒါဉာဏ်သော်မူလည်း ဖြစ်နိုင်ငြားအံ့၊ ထိုသို့သော အသံသဒ္ဒါရုံမျိုးကို မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၊ နားထောင်အပ် နားထောင်ကောင်း၏။

(၃) အကြင်အနံ့ ဂန္ဓာရုံကို နမ်းရှူသောရဟန်း၏ သန္တာန်ဝယ် ရာဂ-အစရှိသော ကိလေသာတရားတို့ ဖြစ်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုသို့သော အနံ့ဂန္ဓာရုံကို မမှီဝဲအပ် မမှီဝဲကောင်း၊ မနမ်းရှူအပ် မနမ်းရှူကောင်း။ အကြင် ဂန္ဓာရုံကို နမ်းရှူသော ရဟန်း၏ သန္တာန်ဝယ် အသုဘသညာ စသည်ကိုရခြင်း ဖြစ်နိုင်ငြားအံ့၊ ထိုသို့သော အနံ့ဂန္ဓာရုံမျိုးကို မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၊ နမ်းရှူအပ် နမ်းရှူကောင်း၏။

၁၇၆

(၄) အကြင်အရသာ (=ရသာရုံ)ကို လျက်သော စားသော ရဟန်း၏ သန္တာန်ဝယ် ရာဂ-အစရှိသော ကိလေသာတရားတို့ ဖြစ်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုသို့သော အရသာမျိုးစုံ ရသာရုံကို မမှီဝဲအပ် မမှီဝဲကောင်း၊ မလျက်အပ် မလျက်ကောင်း။ အကြင် အရသာမျိုးစုံ ရသာရုံကို လျက်သောရဟန်း၏ သန္တာန်ဝယ် အာဟာရေပဋိကူလ သညာကိုမူလည်း ရနိုင်ငြားအံ့၊ လျက်ခြင်း စားခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်သော ကာယဗလကို အမှီပြု၍ အရိယဘုံသို့ တက်ရောက်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်ငြားအံ့၊ မဟာသီဝမထေရ်၏တူ သီဝသာမဏေကဲ့သို့ စားသုံးစဉ်မှာပင် ကိလေသာကုန်ခန်းမှု ဖြစ်နိုင်ငြားအံ့၊ ထိုသို့သော အရသာမျိုးစုံ ရသာရုံကို မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၊ စားသုံးအပ် စားသုံးကောင်း၏။ (ဤ၌ ဆွမ်းစားစဉ် ကိလေသာကုန်ခန်းသော မဟာသီဝမထေရ်၏တူ သီဝသာမဏေဝတ္ထုကို ဋီကာကလည်း မဖွင့်၊ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌ တတ်နိုင်သလောက် ရှာဖွေပါသော်လည်း သီဝသာမဏေဝတ္ထုကို မတွေ့ရ၊ ဆွမ်းစားစဉ် ကိလေသာကုန်ခန်း ရဟန္တာဖြစ်သည့် ဘာဂိနေယျသံဃရက္ခိတ သာမဏေဝတ္ထုကိုသာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အဋ္ဌကထာ ပဌမအုပ် သီလနိဒ္ဒေသအဖွင့် စာမျက်နှာ-၄၃-၌ တွေ့ရှိရပါသည်)။

(၅) အကြင် အတွေ့အထိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို တွေ့ထိသောရဟန်း၏ သန္တာန်ဝယ် ရာဂ-အစရှိသော ကိလေသာတရားတို့ ဖြစ်ပွါးကုန်ငြားအံ့၊ ထိုသို့သော အတွေ့အထိမျိုးစုံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို မမှီဝဲအပ် မမှီဝဲကောင်း၊ မတွေ့ထိအပ် မတွေ့ထိကောင်း။ အကြင် အတွေ့အထိ (မှီဝဲသင့်သော) ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို ရဟန်းကိစ္စ မပြီးသေးမီ တွေ့ထိသောရဟန်း၏ သန္တာန်ဝယ် အရှင်သာရိပုတ္တရာထေရ် စသည်တို့၏ သန္တာန်၌ကဲ့သို့ အာသဝေါတရားတို့၏ ကုန်ခန်းခြင်းသည်၎င်း, ဝီရိယကို ကောင်းစွာ ချီးမြှောက်အပ်သည်၎င်း, နောင်လာနောက်သား ရဟန်းများကိုလည်း မြင်အပ်သည်ကို အတုလိုက်ခြင်း (=ဒိဋ္ဌာနုဂတိ)ကို ဖြစ်စေခြင်းဖြင့် ချီးမြှောက်အပ်သည်၎င်း ဖြစ်ငြားအံ့၊ ထိုသို့သော အတွေ့အထိမျိုးစုံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၊ တွေ့ထိအပ် တွေ့ထိကောင်း၏။

အထူးမှတ်ရန်မှာ- အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် အနှစ်သုံးဆယ်တို့ပတ်လုံး ညောင်စောင်း၌ ကျောကိုဆန့်တော်မမူ။ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန် မထေရ်သည်လည်း ထို့အတူပင်။ အရှင်မဟာကဿပမထေရ်သည် အနှစ်တရာ့နှစ်ဆယ်တို့ပတ်လုံး ညောင်စောင်း၌ ကျောကို ဆန့်တော်မမူ။ အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်သည် အနှစ်ငါးဆယ်တို့ပတ်လုံး, အရှင်ဘဒ္ဒိယမထေရ်သည် အနှစ်သုံးဆယ်တို့ပတ်လုံး,

၁၇၇

အရှင်သောဏမထေရ်သည် တဆယ့်ရှစ်နှစ်တို့ပတ်လုံး, အရှင်ရဋ္ဌပါလမထေရ်သည် ဆယ်နှစ်နှစ်တို့ကာလပတ်လုံး, အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် တဆယ့်ငါးနှစ်တို့ပတ်လုံး, အရှင်ရာဟုလာမထေရ်သည် ဆယ်နှစ်နှစ်တို့ပတ်လုံး, အရှင်ဗာကုလမထေရ်သည် အနှစ်ရှစ်ဆယ်တို့ပတ်လုံး, (မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်သူ) အရှင်နာလကမထေရ်သည် ပရိနိဗ္ဗာန်စံတော်မူသည်တိုင်အောင် ညောင်စောင်း၌ ကျောကို ဆန့်တော်မမူ။

(၆) အကြင် (စိတ်ဖြင့်သိအပ်သော) ရုပ်နာမ်မျိုးစုံ ဓမ္မာရုံတို့ကို နှလုံးသွင်းဆင်ခြင်သော ရဟန်း၏ သန္တာန်ဝယ် ရာဂ-အစရှိသော ကိလေသာတရားတို့ ဖြစ်ပွါးကုန်ငြားအံ့။ အကြင် ဓမ္မာရုံတို့ကို နှလုံးသွင်း ဆင်ခြင်သော ရဟန်း၏ သန္တာန်ဝယ် “သူတပါးတို့၏ ဥစ္စာအသုံးအဆောင်များသည် ငါ့ဥစ္စာဖြစ်ကုန်ပါမူ ကောင်းလေစွာ့” ဤသို့အစရှိသည့် အဘိဇ္ဈာစသော အခြင်းအရာဖြင့် အကြင်ဓမ္မာရုံတို့သည် ထင်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုသို့သော ဓမ္မာရုံတို့ကို မမှီဝဲအပ် မမှီဝဲကောင်း၊ နှလုံးမသွင်းအပ် နှလုံးမသွင်းကောင်းကုန်။

အကြင်ဓမ္မာရုံတို့ကို နှလုံးသွင်း ဆင်ခြင်သောရဟန်း၏ သန္တာန်ဝယ် “ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါတို့ ဘေးရန်ခပ်သိမ်း ငြိမ်းကြပါစေ” ဤသို့စသည် မေတ္တာဗြဟ္မစိုရ်စသော အခြင်းအရာအစွမ်းဖြင့် မနောဒွါရဝယ် ထင်လာသော ဓမ္မာရုံတို့သည်၎င်း, မထေရ်မြတ် သုံးဦးတို့၏ မနောဒွါရဝယ် ထင်လာသော အကြင် ဓမ္မာရုံတို့သည်၎င်း ရှိကုန်၏၊ ထိုသို့သော ဓမ္မာရုံတို့ကို မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၊ နှလုံးသွင်းအပ် နှလုံးသွင်းကောင်းကုန်၏။

မထေရ်မြတ်သုံးပါးဝတ္ထု

မထေရ်မြတ် သုံးပါးတို့သည် ဝါဆိုဝါကပ်မည့်နေ့၌ “ကာမဝိတက် အစရှိသော အကုသိုလ်အကြံအစည်များကို မကြံစည်ကြစတမ်း”ဟု ကတိကဝတ်ကိုထား၍ ကျောင်းတိုက်အရာမ်တခုဝယ် ဝါဆိုတော်မူကြကုန်လေ၏။

ထို့နောက် သီတင်းကျွတ်လပြည့် ပဝါရဏာနေ့၌ သံဃမထေရ်သည် အငယ်ဆုံးမထေရ်ကို “ငါ့ရှင်.. ဤဝါတွင်းသုံးလ ကာလအတွင်းဝယ် အဘယ်မျှသောအရပ်၌ စိတ်အား ပြေးသွား ဖြစ်ပွါးခွင့်ကို ပေးအပ်သနည်း”ဟု မေးလေ၏။ ထိုအခါ အငယ်ဆုံးမထေရ်က “အရှင်ဘုရား.. တပည့်တော်သည် ဤဝါတွင်းသုံးလ ကာလအတွင်းဝယ်

၁၇၈

ကျောင်းပရိဝုဏ် အပိုင်းအခြားမှ အပြင်အပ၌ စိတ်အား ပြေးသွား ဖြစ်ပွါးခွင့်ကို မပေးခဲ့ပါ”ဟူ၍ ဖြေကြားလျှောက်ထားလေ၏။ ဤ၌ “ကျောင်းပရိဝုဏ် အပိုင်းအခြားမှ အပြင်အပ၌ စိတ်အား ပြေးသွား ဖြစ်ပွါးခွင့်ကို မပေးခဲ့ပါ”ဟူသော အဖြေစကားရပ်ဖြင့် “ပရိဝုဏ်အတွင်းသို့ ရောက်လာသော ရူပါရုံ စသည်ကိုသာ အာရုံပြု၍ ဤဝါတွင်းသုံးလအတွင်း၌ ကမ္မဋ္ဌာန်းမှလွတ်သော စိတ်သည် တရံတခါ ဖြစ်ဘူးပါ၏၊ ပရိဝုဏ်၏ အတွင်း၌လည်း ဝိသဘာဂဖြစ်သော ရူပါရုံစသည်တို့ လုံးဝမရှိပါ။ ထို့ကြောင့် အာရုံထွေပြား ပြန့်နှံ့သောဝိတက်၏ အစွမ်းအားဖြင့် မိမိစိတ်ကို အပြင်အပသို့ ထွက်ခွင့်မပေးခဲ့ပါ”ဟူသော အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို ဖော်ပြသည်။

တဖန် သံဃမထေရ်ကြီးက ဒုတိယသံဃမထေရ်ကို “ငါ့ရှင်.. ဤဝါတွင်းသုံးလအတွင်းဝယ် အဘယ်မျှသောအရပ်၌ သင့်စိတ်အား ပြေးသွားဖြစ်ပွါးခွင့်ကို ပေးအပ်ခဲ့ပါသနည်း”ဟု မေးပြန်လေသော် ဒုတိယသံဃမထေရ်က “အရှင်ဘုရား.. တပည့်တော်သည် ဤဝါတွင်းသုံးလ ကာလအတွင်းဝယ် မိမိနေသော ကျောင်းခန်းအတွင်းမှ အပြင်အပသို့ စိတ်အား ပြေးလွှား ထွက်သွားခွင့်ကို မပေးခဲ့ပါ”ဟူ၍ လျှောက်ထားလေ၏။

ထိုအခါ မထေရ်ငယ် နှစ်ပါးလုံးကပင် သံဃမထေရ်ကြီးကို “အရှင်ဘုရား.. အရှင်ဘုရားတို့သည်လည်း ဤဝါတွင်းသုံးလ အတွင်းဝယ် အဘယ်မျှသောအရပ်၌ မိမိစိတ် ပြေးသွားဖြစ်ပွါးခွင့်ကို ပေးအပ်ခဲ့ပါသနည်း”ဟု မေးကြလေသော် သံဃမထေရ်ကြီးက “ငါ့ရှင်တို့.. ငါသည် ဤဝါတွင်းသုံးလ ကာလအတွင်းဝယ် မိမိ၏ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းမှ အပြင်အပသို့ စိတ်အား ပြေးလွှား ထွက်သွားခွင့်ကို မပေးခဲ့ပါ”ဟူ၍ ဖြေကြားတော်မူလေ၏။ မှန်၏- မထရ်ကြီးသည် မိမိပြုဖွယ်ကိစ္စ အလုံးစုံကို ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အဦးမူသဖြင့်သာလျှင် ပြုကျင့်တော်မူလေသည်။ ထိုအခါ မထေရ်ငယ်နှစ်ပါးတို့က “အရှင်ဘုရား.. အရှင်ဘုရားတို့သည် ပြုနိုင်ခဲသော အမှုကို ပြုတော်မူအပ်ပါပေ၏”ဟု ချီးမွမ်းစကား လျှောက်ထားကြလေသည်။ ဤမထေရ်မြတ် သုံးပါးတို့၏ မနောဒွါရဝယ် ထင်လာသော ဓမ္မာရုံမျိုးကို မှီဝဲအပ် မှီဝဲကောင်း၊ နှလုံးသွင်းအပ် နှလုံးသွင်းကောင်းပေ၏။ ဤကား အထူးမှတ်သားရန်တည်း)။

ဒွါဒသမ အမေး အဖြေ ပြီး၏။

၁၇၉

(၁၃) အနေကဓာတု အမေးအဖြေ

     ဤသို့လျှင် သိကြားနတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နှစ်လို ဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-

“မြတ်စွာဘုရား.. အလုံးစုံသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့သည် တူသောအဆုံးအမ, တူသောအကျင့်, တူသောအယူ, တူသောပြီးဆုံးရာ ရှိပါကုန်သလော”-

ဟု နောက်ထပ်တဖန် ပြဿနာကို မေးလျှောက်ပြန်လေ၏။ ထိုသို့ သိကြားနတ်မင်းက မေးလျှောက်အပ်လေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-

“နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. အလုံးစုံသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့သည် တူသောအဆုံးအမ, တူသောအကျင့်, တူသောအယူ, တူသောပြီးဆုံးရာ မရှိကြကုန်”–

ဟု ဖြေကြားတော်မူ၏။

(ဤ၌။ ။ သိကြားမင်းသည် ရှေးအခါ (အရိယာမဖြစ်မီ) မိမိကြားအပ်ပြီးသော များစွာသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏခေါ်ဆို ထိုထိုဝါဒီပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ မတူထူးခြား ကွဲပြားသော အဆုံးအမ, အကျင့်, အယူ, ပြီးဆုံးရာများကို ယခု အရိယာဖြစ်သောအခါ၌ အနှစ်သာရမရှိသော အနေဖြင့် ပိုင်းပိုင်းခြားခြား သိရှိကာ ထိုမတူထူးခြား အမျိုးမျိုးကွဲပြားသော ထိုသူတို့၏ အဆုံးအမ, အကျင့်, အယူ, ပြီးဆုံးရာ၏အကြောင်းကို မေးလိုသဖြင့် ဤပြဿနာကို စချီမေးလျှောက်လေသည်)။

တဖန် သိကြားမင်းသည် ဆက်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-

“မြတ်စွာဘုရား.. အလုံးစုံသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့သည် အဘယ့်ကြောင့် တူသော အဆုံးအမ, တူသောအကျင့်, တူသောအယူ, တူသောပြီးဆုံးရာ မရှိကြပါသနည်း”-

ဟု မေးလျှောက်ပြန်လေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း သိကြားမင်းကို-

၁၈၀

“နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. များစွာသော သတ္တဝါအပေါင်း တည်းဟူသော ဤသတ္တလောကကြီးသည် များသောနှလုံးသွင်း အဇ္ဈာသယဓာတ်, အမျိုးမျိုးသော နှလုံးသွင်း အာသယဓာတ် ရှိပေ၏၊ (သတ္တဝါအပေါင်းသည် တယောက်နှင့်တယောက် နှလုံးသွင်း အလိုအဇ္ဈာသယဓာတ်ချင်း မတူညီကြ-ဟု ဆိုလိုသည်)။ မတူထူးခြား များသောနှလုံးသွင်း အလိုအဇ္ဈာသယဓာတ်ရှိသော သတ္တလောက၌ သတ္တဝါတို့သည် အကြင် အကြင် အဇ္ဈာသယဓာတ်ကို စွဲလမ်းကုန်၏၊ ထိုထိုအဇ္ဈာသယ ဓာတ်ကိုသာလျှင် ပြင်းထန်မြဲမြံစွာ စွဲလမ်းကြ၍ ဤငါ၏အယူသာ မှန်၏။ တပါးသောသူတို့၏ အယူသည် အချည်းနှီးသာတည်း”ဟု ပြောဆိုကုန်၏။ ထို့ကြောင့် အလုံးစုံသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့သည် တူသော အဆုံးအမ, တူသော အကျင့်, တူသော အယူ, တူသောပြီးဆုံးရာ မရှိကြကုန်”-

ဟု ဖြေကြားတော်မူ၏။

(ဤသတ္တဝါအပေါင်းသည် တယောက်နှင့်တယောက် နှလုံးသွင်း အလိုအဇ္ဈာသယဓာတ်ချင်း မတူကြချေ။ တယောက်က သွားလိုလျှင် တယောက်က ရပ်လို၏၊ တယောက်က ရပ်လိုလျှင် တယောက်က အိပ်လို၏။ အလိုအဇ္ဈာသယဓာတ်ချင်း တူညီကြသည့် သတ္တဝါနှစ်ယောက်မည်သည်ကို လောက၌ ရခဲလှ၏။ ဤသို့ ဣရိယာပုထ်မှာပင် အလိုအဇ္ဈာသယဓာတ်ချင်း မတူညီကြသော သတ္တဝါတို့သည် အယူ, အကျင့်, အဆုံးအမဝါဒ၌ အဘယ်မှာ တူညီနိုင်ကုန်အံ့နည်း၊ မတူညီကြသည်သာလျှင်တည်း။ ထို့ကြောင့် ဤပြဿနာ၌ “သတ္တဝါတို့ အလိုအဇ္ဈာသယဓာတ်ချင်း မတူသောကြောင့် အဆုံးအမ, အကျင့်, အယူ, ပြီးဆုံးရာချင်း မတူညီပဲ ရှိကြသည်”ဟု ဖြေတော်မူလိုရင်းဖြစ်သည်)။

တေရသမ အမေး အဖြေ ပြီး၏။

၁၈၁

(၁၄) အစ္စန္တနိဋ္ဌာ အမေး အဖြေ

     တဖန်ဆက်၍ သိကြားမင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-

“မြတ်စွာဘုရား.. အလုံးစုံသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့သည်ပင် ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော မှီခိုအားထားရာ = နိဗ္ဗာန်တရား ရှိကြပါသလော၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော ယောဂကုန်ရာ = နိဗ္ဗာန်တရား ရှိကြပါသလော၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော = နိဗ္ဗာန်တရားအလို့ငှါ အရိယမဂ်တည်းဟူသော မြတ်သော အကျင့်မှန်ကို ကျင့်ကြံကြပါကုန်သလော၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော ပြီးဆုံးရာ = နိဗ္ဗာန်တရား ရှိကြပါကုန်သလော”—

ဟု မေးလျှောက်လေသည်။ (လောက၌ သမဏ,ဗြာဟ္မဏ အမည်ခံ ဝါဒရှင် အားလုံးတို့သည်ပင် ပရမတ္ထနိဗ္ဗာန်ကို ရရှိကြပါကုန်သလော၊ ထိုဝါဒရှင် အားလုံးတို့သည်ပင် နိဗ္ဗာန်ကိုရရှိရန် အရိယမဂ် အကျင့်မှန်ကို ကျင့်ကြံကြသူတို့ ဖြစ်ပါသလော-ဟု မေးလျှောက်လိုရင်း ဖြစ်သည်)။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သိကြားမင်းကို-

“နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. အလုံးစုံသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့သည်ပင် ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော မှီခိုအားထားရာ = နိဗ္ဗာန်တရား မရှိကြကုန်၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော ယောဂကုန်ရာ = နိဗ္ဗာန်တရား မရှိကြကုန်၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော = နိဗ္ဗာန်တရားအလို့ငှါ အရိယမဂ်တည်းဟူသော မြတ်သောအကျင့်မှန်ကို ကျင့်ကြံကြသည် မဟုတ်ကုန်၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော ပြီးဆုံးရာ = နိဗ္ဗာန်တရား မရှိကြကုန်”-

ဟု ဖြေကြားတော်မူ၏။ (လောက၌ သမဏ,ဗြာဟ္မဏအမည်ခံ ဝါဒရှင် အားလုံးတို့သည် အလိုအဇ္ဈာသယဓာတ်ချင်း မတူညီကြသောကြောင့် အဆုံးအမ, အကျင့်သီလ, အယူ, ပြီးဆုံးရာချင်း မတူညီပဲ ရှိကြသည်၊ ထိုသို့ မတူညီကြသော ဝါဒရှင် အားလုံးတို့သည်

၁၈၂

အဘယ်မှာလျှင် ပရမတ္ထနိဗ္ဗာန်ကို အတူအညီ ရရှိနိုင်ကြကုန်အံ့နည်း၊ မရနိုင်ကြသည်သာ။ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် သိကြားမင်းအား “ဒါယကာသိကြားမင်း.. သမဏ,ဗြာဟ္မဏ အမည်ခံ ဝါဒရှင်အားလုံး အတူအညီ ပရမတ္ထနိဗ္ဗာန်ကို မရရှိကြကုန်၊ နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အရိယမဂ် အကျင့်မှန်ကို ကျင့်ကြံကြသူတို့သာ ပရမတ္ထနိဗ္ဗာန်ကို ရရှိကြသည်”ဟု ဖြေတော်မူလိုရင်း ဖြစ်သည်)။

     ထို့နောက်မှ သိကြားမင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို နောက်ဆုံးပြဿနာ မေးလျှောက်သောအားဖြင့်-

“မြတ်စွာဘုရား.. အဘယ့်ကြောင့် အလုံးစုံသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့သည် ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော မှီခိုအားထားရာ = နိဗ္ဗာန်တရား မရှိကြပါကုန်သနည်း၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော ယောဂကုန်ရာ = နိဗ္ဗာန်တရား မရှိကြပါကုန်သနည်း၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော = နိဗ္ဗာန်တရားအလို့ငှါ အရိယမဂ် တည်းဟူသော မြတ်သောအကျင့်မှန်ကို ကျင့်ကြံကြသည် မဟုတ်ပါကုန်သနည်း၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော ပြီးဆုံးရာ = နိဗ္ဗာန်တရား မရှိကြပါကုန်သနည်း”-

ဟု မေးလျှောက်လေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သိကြားမင်းကို-

“နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. တဏှာကို ကုန်ခန်းစေတတ်သော အရိယမဂ်ဖြင့် ကိလေသာမှ လွတ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် (တနည်း တဏှာ၏ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်၌ အရိယမဂ်ဖြင့် ညွတ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည်) ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော အားထားမှီခိုရာ = နိဗ္ဗာန်တရား ရှိကြကုန်၏၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော ယောဂကုန်ရာ = နိဗ္ဗာန်တရား ရှိကြကုန်၏၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော = နိဗ္ဗာန်တရားအလို့ငှါ အရိယမဂ်တည်းဟူသော

၁၈၃

မြတ်သောအကျင့်မှန်ကို ကျင့်ကြံကြသည် မည်ကုန်၏၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော ပြီးဆုံးရာ = နိဗ္ဗာန်တရား ရှိကြကုန်၏။ ထို့ကြောင့် အလုံးစုံသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့သည် ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော မှီခိုအားထားရာ = နိဗ္ဗာန်တရား မရှိကြကုန်၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော ယောဂကုန်ရာ = နိဗ္ဗာန်တရား မရှိကြကုန်၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော = နိဗ္ဗာန်တရားအလို့ငှါ အရိယမဂ်တည်းဟူသော မြတ်သောအကျင့်မှန်ကို ကျင့်ကြံကြသည် မဟုတ်ကုန်၊ ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်သော ပြီးဆုံးရာ = နိဗ္ဗာန်တရား မရှိကြကုန်”-

ဟု ဖြေကြားတော်မူ၏။ (အမြတ်ဆုံး အရိယာဖြစ်သော မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် အရိယာဖြစ်သော သိကြားမင်းတို့ ပရမတ္ထနိဗ္ဗာန်သို့ ဆိုက်ရောက်မှုနှင့်စပ်၍ အရိယဝေါဟာရ အရိယဘာသာဖြင့် မေးကြ ဖြေကြသော အရာဖြစ်၍ ပင်လုံးကျွတ်ပွင့်သော အင်ကြင်းပင်ကြီးအလား ပြည့်ပြည့်စုံစုံ ဖြိုင်ဖြိုင်ရိုင်ရိုင် ရှိလှပါ၏၊ အရိယာ မဟုတ်ကြသေးသည့် ငါတို့ပုထုဇန်များ နားမျက်စိဖြင့် နားမလည်နိုင်အောင် ရှိလှပါ၏။ ဆိုလိုရင်းမှာ- “သိကြားမင်း.. တဏှာကို ကုန်ခန်းစေတတ်သည့် အရိယမဂ်ဖြင့် ကိလေသာခပ်သိမ်းတို့မှ အပြီးတိုင် လွတ်မြောက်ကြသည့် (=တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တ) ရဟန္တာ ရဟန်းတို့သာလျှင် ဧကန်စင်စစ် ပရမတ္ထနိဗ္ဗာန်ကို ရရှိကြသောကြောင့် သမဏ,ဗြာဟ္မဏ အမည်ခံ ဝါဒရှင်တိုင်း နိဗ္ဗာန်ကို မရနိုင်ကြ-ဟု ငါဘုရား ဖြေဆိုခြင်းဖြစ်သည်”ဟု ဆိုလိုရင်းဖြစ်၏)။

     ဘုရားရှင်၏ သာသနာတော်သည် ပရမတ္ထနိဗ္ဗာန်လျှင် အပြီးအဆုံး ရှိသောကြောင့် အမေးအဖြေနှင့်စပ်၍ ပရမတ္ထနိဗ္ဗာန် အမေးအဖြေအပြီးဆုံးက ပြဿနာအားလုံး ပြီးဆုံးလေတော့၏။

     ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဖြေကြားတော်မူသောအခါ သိကြားနတ်မင်းသည် နှစ်လိုအားရစွာ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို-

၁၈၄

“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဟောတော်မူသည့်အတိုင်း မှန်လှပါ၏၊ ကောင်းသောစကားကို မိန့်ကြားတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရား.. ဟောတော်မူသည့်အတိုင်း မှန်လှပါ၏၊ ရှင်တော်ဘုရား၏ ဖြေကြားချက်ကို ကြားနာရသောကြောင့် ဤပြဿနာ၌ အကျွန်ုပ်သည် ယုံမှားခြင်းကို လွန်မြောက်အပ်ပါပြီ၊ အကျွန်ုပ်၏ သို့လော သို့လော တွေးတောခြင်းသည် ကင်းကွာသွားပါပြီ”-

ဟု ဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူလေ၏။

စုဒ္ဒသမ အမေး အဖြေ ပြီး၏။

     ဤသို့လျှင် နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်းသည် မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နှစ်လိုဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဤသို့ လျှောက်ထားလေ၏-

“မြတ်စွာဘုရား.. တဏှာသည် ရောဂါလည်း မည်ပါ၏။ အိုင်းအမာလည်း မည်ပါ၏၊ ငြောင့်တံသင်းလည်း မည်ပါ၏၊ တဏှာသည် ဤသတ္တဝါအပေါင်းကို ထိုထိုဘဝ၌ ဖြစ်စေရန် ဆွဲငင်ပါ၏။ ထို့ကြောင့်ပင် ဤသတ္တဝါအပေါင်းသည် မြတ်သောဘဝ, ယုတ်သောဘဝသို့ ရောက်ရပါ၏။

မြတ်စွာဘုရား.. ဤသာသနာတော်မှအပ အခြားသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏအမည်ခံ ပုဂ္ဂိုလ်တို့အထံ၌ အကျွန်ုပ် မေးခွင့်ကိုမျှ မရခဲ့သော ပြဿနာတို့ကို ရှင်တော်ဘုရားသည် အကျွန်ုပ်အား ဖြေကြားတော်မူပါပေ၏၊ အကျွန်ုပ်၏ သန္တာန်ဝယ် ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး ကိန်းအောင်း၍လာခဲ့သော သို့လော သို့လော တွေးတော ယုံမှားခြင်း ငြောင့်တံသင်းကိုလည်း ရှင်တော်ဘုရားသည် နုတ်ပယ်တော်မူအပ်ပါပြီ”-

၁၈၅

ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် သိကြားမင်းတို့ အပြန်အလှန် မိန့်ဆို လျှောက်ထားကြသည်မှာ-

(ဘုရား)

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. သင်သည် ဤပြဿနာများကို အခြားသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့ကို မေးဘူးသည်ကို မှတ်မိပါ၏လော။

(သိကြား)

မှတ်မိပါသည် မြတ်စွာဘုရား။

(ဘုရား)

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ထိုသမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့က အဘယ်သို့ ဖြေကြားကြသနည်း၊ အကယ်၍ သင့်အဖို့ ဝန်မလေးပါမူ ပြောကြားစေချင်၏။

(သိကြား)

မြတ်စွာဘုရားဖြစ်စေ, မြတ်စွာဘုရားကဲ့သို့သော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်စေ ထိုင်နေရာအရပ်၌ အကျွန်ုပ်၏အဖို့ရာ လျှောက်ထားပြောကြားရန် ဝန်မလေးပါဘုရား..။

(ဘုရား)

နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် ပြောကြားလော့။

(သိကြား)

မြတ်စွာဘုရား..“ ဆိတ်ငြိမ်ရာ တောကျောင်းနေ ပုဂ္ဂိုလ်တို့”ဟူ၍ အကျွန်ုပ် မှတ်ထင်ယုံကြည်ရသော သမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့ထံ ချဉ်းကပ်၍ ဤပြဿနာတို့ကို အကျွန်ုပ် မေးဘူးပါ၏၊ အကျွန်ုပ်မေးအပ်သော ထိုသမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့သည် မဖြေကြားနိုင်ကြသည့်ပြင် အကျွန်ုပ်ကိုပင် တဖန်ပြန်၍ “အရှင်သည် အဘယ်အမည်ရှိသူပါနည်း”ဟု မေးမြန်းကြပါသည်။ ထိုသမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့က မေးအပ်သည်ဖြစ်၍ အကျွန်ုပ်သည် “အရှင်တို့.. အကျွန်ုပ်ကား သိကြားနတ်မင်းတည်း”ဟု ဖြေကြားပါ၏။ ထိုအခါ ထိုသမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့သည် အကျွန်ုပ်ကိုပင် “နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. အရှင်သည် အဘယ်သို့သောကံကိုပြု၍ ဤသိကြားနေရာသို့ ရောက်ပါသနည်း”ဟု ထပ်၍ မေးကြပြန်ပါသည်။ ထိုအခါ မိမိကြားဘူး သင်ဘူးသည့်အတိုင်း သိကြားဖြစ်ကြောင်း အကျင့်ကောင်းခုနစ်ပါး

၁၈၆

တရားကို ထိုသမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့အား အကျွန်ုပ် ဟောပါ၏၊ ထိုသူတို့သည် ထိုမျှဖြင့်ပင်လျှင် “ငါတို့သည် သိကြားနတ်မင်းကိုလည်း မြင်ရလေပြီ၊ ငါတို့ မေးမြန်းအပ်သော ပြဿနာကိုလည်း သိကြားနတ်မင်းသည် ရှင်းလင်း ဖြေကြားခဲ့လေပြီ”ဟု ထိုသမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့သည် အားရဝမ်းသာ ဖြစ်ရှိကြကုန်သည်။ စင်စစ်အားဖြင့် ထိုသမဏ,ဗြာဟ္မဏတို့သည် အကျွန်ုပ်၏ တပည့်များသာလျှင် ဖြစ်ကြပါကုန်၏၊ အကျွန်ုပ်သည်ကား ထိုသူတို့၏တပည့် မဖြစ်ပါ။ မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည်ကား အပါယ်လေးပါးသို့ ကျရောက်ခြင်း သဘောမရှိသော ကိန်းသေမြဲသော အထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လားရာရှိသော မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သာဝက သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ပါ၏”ဟူ၍ လျှောက်ထားလေ၏။

ဝမ်းမြောက်မှုကို ရရှိခြင်း

     ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သိကြားနတ်မင်းကို “နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. သင်သည် ဤယခုမှ ရှေးအခါက ဤသို့သဘောရှိသော နှစ်သက်ခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်းမျိုး ရဘူးသည်ကို မှတ်မိပါ၏လော”ဟု မေးတော်မူ၏။ သိကြားနတ်မင်းက “မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ဤယခုမှ ရှေးအခါက ဤသို့သဘောရှိသော နှစ်သက်ခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်းမျိုး ရဘူးသည်ကို မှတ်မိပါ၏”ဟု လျှောက်ထားလေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သိကြားနတ်မင်းကို “နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. ဤယခုမှ ရှေးအခါက ဤသို့သဘောရှိသော နှစ်သက်ခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်းမျိုး ရဘူးသည်ကို သင် အဘယ်သို့ မှတ်မိသနည်း”ဟု မေးမြန်းလတ်သော် သိကြားနတ်မင်းသည်-

“အရှင်ဘုရား.. ရှေး၌ ဖြစ်ဘူးသည်ကား တာဝတိံသာနတ်တို့နှင့် အသုရာနတ်တို့ စစ်ပွဲကြီးဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ မြတ်စွာဘုရား.. ထိုစစ်ပွဲ၌ တာဝတိံသာနတ်တို့က အောင်နိုင်၍ အသုရာနတ်တို့က ရှုံးကြပါသည်။ မြတ်စွာဘုရား..

၁၈၇

ထိုစစ်ကို အောင်နိုင်သောကြောင့် စစ်နိုင်သော အကျွန်ုပ်၏ သန္တာန်မှာ “ယခုအခါ တာဝတိံသာနတ်တို့၏ အစာအာဟာရ, အသုရာနတ်တို့၏ အစာအာဟာရဟူ၍ = နှစ်မျိုးရှိရာ ဤနှစ်မျိုးလုံးကိုပင် တာဝတိံသာ နတ်တို့ချည်းသာ သုံးဆောင်ကြရကုန်တော့မည်”ဟု နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်ခြင်း ဖြစ်ရှိပါ၏။ မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်၏ ထိုနှစ်သက်ဝမ်းမြောက်မှုကို ရရှိခြင်းသည် တုတ်, ဓား လက်နက်ကိုင်ဆောင်ရသော ချမ်းသာမျိုး ဖြစ်ပါ၏။ သံသရာဝဋ်၌ ငြီးငွေရန်, တပ်မက်ခြင်းကင်းရန်, ဝဋ်ဆင်းရဲ ချုပ်ငြိမ်းရန်, ရာဂစသည် ငြိမ်းရန်, ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိရန်, သစ္စာလေးပါးကို သိရန်, နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် မဖြစ်နိုင်ပါ။

မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်တော်ဘုရား၏ တရားတော်ကို ကြားနာရ၍ အကျွန်ုပ် ဤယခုအခါ ရရှိသော နှစ်သက်ခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်းမျိုးကသာ တုတ်,ဓားလက်နက် မကိုင်ဆောင်ရသော ချမ်းသာခြင်းမျိုး ဖြစ်ပါ၏။ စင်စစ် သံသရာဝ၌ ငြီးငွေ့ရန်, တပ်မက်ခြင်း ကင်းရန်, ဝဋ်ဆင်းရဲ ချုပ်ငြိမ်းရန်, ရာဂစသည် ငြိမ်းရန်, ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိရန်, သစ္စာလေးပါးကို သိရန်, နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် ဖြစ်ပါသည်”-

ဟု လျှောက်ထားလေ၏။

     တဖန် ဆက်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်က “နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း.. သင်သည် အဘယ်အကျိုးထူးကို မြင်၍ ဤသို့သဘောရှိသော နှစ်သက်မှု ဝမ်းမြောက်မှုမျိုး ရခြင်းကို ချီးကျူး ပြောဆိုပါသနည်း”ဟု မေးမြန်းတော်မူသဖြင့် သိကြားနတ်မင်းသည် ဤဆိုလတ္တံ့သောအတိုင်း ပြန်ကြားလျှောက်ထားလေ၏-

     “မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ခြောက်ပါးသော အကျိုးထူးတို့ကို မြင်၍ ဤသို့သဘောရှိသော နှစ်သက်မှု ဝမ်းမြောက်မှုမျိုး ရခြင်းကို ချီးကျူးပြောဆိုပါ၏၊ အကျိုးထူး ခြောက်ပါးတို့မှာ-

၁၈၈

(၁) ဣဓေ၀ တိဋ္ဌမာနဿ၊ ဒေ၀ဘူတဿ မေ သတော။

ပုနရာယု စ မေ လဒ္ဓေါ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ မာရိသ။

မာရိသ = ဒုက္ခခပ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ မေ = မဃဝ- ဟု နာမသမုတ် အကျွန်ုပ်သည်။ ဣဓေဝ = ဤဣန္ဒသာလ လိုဏ်ဌာန၌ပင်။ တိဋ္ဌမာနဿ = သောကငြိမ်းကြောင်း တရားကောင်းကို နှစ်ထောင်းကြည်ဖြူ နာယူတည်နေလျက်။ ဒေဝဘူတဿ = နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း ဖြစ်၍ဖြစ်သည်။ သတော = သန္တဿ = ဖြစ်သော။ မေ = မဃဝ- ဟု နာမသမုတ် အကျွန်ုပ်သည်။ ပုန = ဘ၀အသစ် အဖြစ်တဖန်။ အာယု စ = လူနှစ်အနေ သုံးကုဋေခြောက်သန်း ဂဏန်းပွါးတက် တာဝတိံသာ နတ်သက်ကိုလည်း။ လဒ္ဓေါ = ကံတပါးကြောင့် စံစားဖို့ရန် လျော်ကန်သင့်မြတ် ရရှိအပ်ပါပြီ။ (ဤစကားရပ်ဖြင့် သိကြားမင်းသည် မိမိ၏ နတ်သက်ကြွေ စုတေပြီးနောက် တဖန် သိကြားနတ်မင်း ဖြစ်လာပြန်သည်ကို ထင်စွာ ဖော်ပြသည်)။ မာရိသ = ဒုက္ခခပ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ တွံ = အရှင်ဘုရားသည်။ ဧဝံ = ဤသို့။ ဇာနာဟိ = သတိစွဲချပ် သိမှတ်တော်မူပါဘုရား..။

     မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ရှေးဦးစွာသော ဤအကျိုးထူးကိုမြင်၍ ဤသို့သဘောရှိသော နှစ်သက်မှု ဝမ်းမြောက်မှုမျိုး ရခြင်းကို ချီးကျူးပြောဆိုပါ၏။

(၂) စုတာဟံ ဒိဝိယာ ကာယာ၊ အာယုံ ဟိတွာ အမာနုသံ။

အမူဠှော ဂဗ္ဘမေဿာမိ၊ ယတ္ထ မေ ရမတီ မနော။

မာရိသ = ဒုက္ခခပ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ အဟံ = မဃ၀- ဟု နာမသမုတ် အကျွန်ုပ်သည်။ ဒိဝိယာ ကာယာ = နတ်၌ဖြစ်သော ဤခန္ဓာကိုယ် အတ္တဘောမှ။ စုတာ = နတ်သက်လျှောကြွေ စုတေလတ်သည်ရှိသော်။ အမာနုသံ အာယုံ = လူနှစ်အနေ

၁၈၉

သုံးကုဋေခြောက်သန်း ဂဏန်းပြည့်နှက် တာဝတိံသာ နတ်သက်ကို။ ဟိတွာ = စွန့်လွှတ်ပြီးလျှင်။ အမူဠှော = မတွေဝေဘိ သတိရှိလျက်။ ယတ္ထ = အကြင် မင်းနှင့်ပုဏ္ဏား သူကြွယ်အားဖြင့် ကြီးမားဖွံ့ဖြိုး မြင့်မြတ်သော အမျိုး၌။ မေ = အကျွန်ုပ်၏။ မနော = စိတ်သည်။ ရမတိ = မွေ့လျော်နှစ်ခြိုက် ပျော်ပိုက်ပါ၏။ တတ္ထ = ထိုအကျွန်ုပ်၏ စိတ်နှလုံး ရွှင်ပြုံးမွေ့လျော်ရာ မဟာကုလမင်းမျိုး စသည်တို့၌။ ဂဗ္ဘံ = ပဋိသန္ဓေ တည်နေရခြင်းသို့။ ဧဿာမိ = ဆင်းရဲကင်းစွာ ရောက်ရပါအံ့။

(အမူဠှော ဂဗ္ဘမေဿာမိ = မတွေဝေဘိ သတိရှိလျက် အမိဝမ်းခေါင်း ကိန်းအောင်းသန္ဓေ တည်နေရပါလိမ့်မည်-ဟူသော စကားရပ်ဖြင့် အရိယသာဝကတို့မှာ အန္ဓပုထုဇန်များမှာကဲ့သို့ တွေတွေဝေဝေ သေရခြင်း, သတိသမ္ပဇဉ်ကင်းလျက် အမိဝမ်းသို့ သက်ရခြင်း အလျှင်းမရှိပဲ မတွေမဝေသေရခြင်း, သတိသမ္ပဇဉ်ယှဉ်လျက် အမိဝမ်းသို့ သက်ရခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ပြဆိုသည်။ အရိယသာဝကတို့သည် ဂတိမြဲသောကြောင့် လူ့ရပ်နတ်ရွာ ကောင်းရာသုဂတိ ဘဝတို့၌သာလျှင် ဖြစ်ကြကုန်၏၊ ထိုသုဂတိဘဝတို့တွင်လည်း လူ့ဘဝတို့၌ ဖြစ်ကြရကုန်သည်ရှိသော် မြတ်သောမင်းမျိုး ပုဏ္ဏားမျိုးတို့၌သာလျှင် ပဋိသန္ဓေ တည်နေကြလေသည်၊ သိကြားမင်း၏ စိတ်သန္တာန်မှာလည်း ထိုကဲ့သို့ပင် အလိုရှိလေသည်)။

     မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် နှစ်ခုမြောက်ဖြစ်သော ဤအကျိုးထူးကို မြင်၍ ဤသို့သဘောရှိသော နှစ်သက်မှု ဝမ်းမြောက်မှုမျိုး ရခြင်းကို ချီးကျူးပြောဆိုပါ၏။

(၃) သွာဟံ အမူဠှပညဿ၊ ဝိဟရံ သာသနေ ရတော။

ဉာယေန ဝိဟရိဿာမိ၊ သမ္ပဇာနော ပဋိဿတော။

မာရိသ = ဒုက္ခခပ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ အမူဠှပညဿ = မတွေဝေဘိ သဗ္ဗညုတဉာဏ်ပညာ ရှိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား၏။ သာသနေ = သုံးပါးသိက္ခာ သာသနာတော်၌။ ရတော = မွေ့လျော် နှစ်ခြိုက် ပျော်ပိုက်သည်ဖြစ်၍။ ဝိဟရံ = ဝိဟရန္တော =

၁၉၀

ဣရိယာပထ မျှတကြံ့ခိုင် နေထိုင်ပါသော။ သွာဟံ = သော အဟံ = မဃဝ- ဟု နာမတွင်ခေါ် ထိုတပည့်တော်သည်။ သမ္ပဇာနော = ကောင်းစွာမြော်မြင် သမ္မဇဉ်ရှိသည်ဖြစ်၍။ ပဋိဿတော = မမေ့မလျော့ မပေါ့မတန် ထက်သန်သော သတိရှိသည်ဖြစ်၍။ ဉာယေန = အရိယာအဖြစ်နှင့် စင်စစ်လျော်ညီစွာ။ ဝိဟရိဿာမိ = တရားနှင့်မွေ့လျော် နေစံပျော်ရပါလတ်အံ့။

     မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် သုံးခုမြောက်ဖြစ်သော ဤအကျိုးထူးကိုမြင်၍ ဤသို့သဘောရှိသော နှစ်သက်မှု ဝမ်းမြောက်မှုမျိုး ရခြင်းကို ချီးကျူးပြောဆိုပါ၏။

(၄) ဉာယေန မေ စရတော စ၊ သမ္ဗောဓိ စေ ဘဝိဿတိ။

အညာတာ ဝိဟရိဿာမိ၊ သွေဝ အန္တော ဘဝိဿတိ။

မာရိသ = ဒုက္ခခပ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ ဉာယေန = အရိယာအဖြစ်နှင့် စင်စစ်လျော်ညီစွာ။ စရတော = တရားအလုပ် အားထုတ်ကျင့်ကြံသော။ မေ = မဃဝ- ဟု နာမသမုတ် အကျွန်ုပ်၏ သန္တာန်၌။ သမ္ဗောဓိ = သကဒါဂါမိ မည်ရှိခေါ်တွင် အထက်မဂ်ဉာဏ်အမြင်သည်။ စေ ဘဝိဿတိ = အကယ်၍တိ ဖြစ်ရှိတုံငြားအံ့။ အညာတာ = အနာဂါမိမဂ်ဉာဏ် အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်ကို သိရန်စိတ်ထား လိုလားသည်ဖြစ်၍။ ဝိဟရိဿာမိ = တရားအလုပ် အားထုတ်ကြံ့ခိုင် နေထိုင်ရပါအံ့။ သွေဝ = သော ဧဝ = ထို သကဒါဂါမိမဂ်ဉာဏ်ကိုရသည့် လူ့ဘဝသည်ပင်။ အန္တော = လူ့အဖြစ်ကိုရ နောက်ဆုံးဘဝသည်။ ဘဝိဿတိ = ဧကန်စင်စစ် ဖြစ်ပါလိမ့်မည်ဘုရား။

     မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် လေးခုမြောက်ဖြစ်သော ဤအကျိုးထူးကို မြင်၍ ဤသို့သဘောရှိသော နှစ်သက်မှု ဝမ်းမြောက်မှုမျိုး ရခြင်းကို ချီးကျူးပြောဆိုပါ၏။

၁၉၁

(၅) စုတာဟံ မာနုသာ ကာယာ၊ အာယုံ ဟိတွာန မာနုသံ။

ပုန ဒေဝေါ ဘဝိဿာမိ၊ ဒေဝလောကမှိ ဥတ္တမော။

မာရိသ = ဒုက္ခခပ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ အဟံ = မဃဝ- ဟု နာမသမုတ် အကျွန်ုပ်သည်။ မာနုသာ ကာယာ = လူ၌ဖြစ်သော ခန္ဓာကိုယ်အတ္တဘောမှ။ စုတော = လျှောကျပြတ်ကြွေ စုတေလတ်သည်ရှိသော်။ မာနုသံ အာယုံ = လူ၌ဖြစ်သော အသက်ကို။ ဟိတွာန = စွန့်လွှတ်ပြီးလျှင်။ ဒေဝလောကမှိ = တာဝတိံသာ နတ်တို့ရွာ၌။ ဥတ္တမော ဒေဝေါ = နတ်တကာထက်မြတ် သိကြားနတ်မင်းသည်။ ဘဝိဿာမိ = ကံကောင်းထောက်မ ဖြစ်ရပါလတ်အံ့။

     မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ငါးခုမြောက်ဖြစ်သော ဤအကျိုးထူးကိုမြင်၍ ဤသို့သဘောရှိသော နှစ်သက်မှု ဝမ်းမြောက်မှုမျိုး ရခြင်းကို ချီးကျူးပြောဆိုပါ၏။

(၆) တေ ပဏီတတရာ ဒေဝါ၊ အကနိဋ္ဌာ ယသဿိနော။

အန္တိမေ ဝတ္တမာနမှိ၊ သော နိဝါသော ဘဝိဿတိ။

မာရိသ = ဒုက္ခခပ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ အကနိဋ္ဌာ = ဘဝဂ်ခေါ်ငြား အကနိဋ္ဌဘုံသားဖြစ်ကုန်သော။ တေ ဒေဝါ = မိုးနတ်အရိယာ ထိုဗြဟ္မာတို့သည်။ ပဏီတတရာ = အသက်ပညာ အစဖြာသား သင်္ချာများပြား ကျေးဇူးအားဖြင့် အခြားသော နတ်ဗြဟ္မာတို့ထက် ဆတက်ကဲချွန် သာလွန်မြင့်မြတ်ကြကုန်၏။ ယသဿိနော = များသောအခြံအရံ ရှိကြကုန်၏။ မေ = မဃဝ- ဟု နာမသမုတ် အကျွန်ုပ်၏။ အန္တိမေ = နောက်ဆုံးကြုံရ ဘုံဘဝသည်။ ဝတ္တမာနမှိ = ဖြစ်လတ်သော်။ သော = ထိုအကနိဋ္ဌ ဗြဟ္မာဘုံသည်။ နိဝါသော = နေရာသည်။ ဘဝိဿတိ = ဧကန်စင်စစ် ဖြစ်ပါလိမ့်မည်ဘုရား။

၁၉၂

     မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ခြောက်ခုမြောက်ဖြစ်သော ဤအကျိုးထူးကိုမြင်၍ ဤသို့သဘောရှိသော နှစ်သက်မှု ဝမ်းမြောက်မှုမျိုး ရခြင်းကို ချီးကျူးပြောဆိုပါ၏။

(ဤ၌ အကျိုးထူး ၆-ပါးတို့မှာ- (၁) ဤယခု ဣန္ဒသာလလိုဏ်ဂူ၌ တရားနာရ၍ သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ပြီးလျှင် ထိုနေရာ၌ပင် နတ်သက်ကြွေ စုတေကာ သိကြားနတ်မင်း တဖန်ဖြစ်ရခြင်း, (၂) ထိုသိကြားဘဝမှ စုတေလတ်သော် လူ့ပြည်လောကဝယ် မိမိ စိတ်နှလုံးမွေ့လျော် နှစ်သက်ရာ မင်းမျိုးစသည်၌ သတ္တက္ခတ္တုပရမ သောတာပန်အဖြစ်ဖြင့် ပဋိသန္ဓေ မတွေမဝေ တည်နေရခြင်း, (၃) ထိုသို့ ဘဝပဋိသန္ဓေ တည်နေရသော်လည်း မေ့လျော့ခြင်းမရှိပဲ အရိယာအဖြစ်နှင့်ညီစွာ တရားအလုပ် အားထုတ်နေထိုင်ခြင်း, (၄) ယင်းသို့ တရားအလုပ် အားထုတ်နေထိုင်သဖြင့် သကဒါဂါမိမဂ်ဉာဏ်ကို ရရှိကာ လူ့ဘဝ အဆုံးသတ်ရခြင်း, (၅) သကဒါဂါမ် အရိယာအဖြစ်ဖြင့် လူ့ဘဝမှ စုတေလတ်သော် တာဝတိံသာ နတ်ပြည်၌ တဖန် သိကြားနတ်မင်း ဖြစ်ရခြင်း, (၆) ထိုသိကြားဘဝ၌ အနာဂါမိမဂ်ကို ရရှိပြီးလျှင် ထိုသိကြားဘဝမှ စုတေလတ်သော် ဥဒ္ဓံသောတအကနိဋ္ဌဂါမီ အနာဂါမ်အရိယာဖြစ်၍ အဝိဟာဘုံ အတပ္ပါဘုံ သုဒဿာဘုံ သုဒဿီဘုံ အကနိဋ္ဌဘုံ တည်းဟူသော သုဒ္ဓါဝါသဗြဟ္မာ့ဘုံ ၅-ဘုံတို့၌ အစဉ်အတိုင်းဖြစ်ရှိကာ နောက်ဆုံး အကနိဋ္ဌဘုံ၌ ရဟန္တာဖြစ်၍ ဘဝဇာတ်သိမ်း ငြိမ်းရမည်ဖြစ်ခြင်း = ဤကား အကျိုးထူး ၆-ပါးတို့တည်း။

ဤသိကြားမင်းသည် ၆-ခုမြောက် အကျိုးထူးအရ အနာဂါမ်အရိယာ သိကြားမင်းဘဝမှ စုတေလတ်သော် အဝိဟာဘုံ၌ မဟာကပ်တထောင်, ထိုဘဝမှ စုတေ၍ အတပ္ပါဘုံ၌ မဟာကပ်နှစ်ထောင်, ထိုဘဝမှ စုတေ၍ သုဒဿာဘုံ၌ မဟာကပ် လေးထောင်, ထိုဘဝမှ စုတေ၍ သုဒဿီဘုံ၌ မဟာကပ်ရှစ်ထောင်, ထိုဘဝမှ စုတေ၍ အကနိဋ္ဌ (ဘဝဂ်)ဘုံ၌ မဟာကပ်ပေါင်း တသောင်းခြောက်ထောင် = ဤသို့အားဖြင့် မဟာကပ်ပေါင်း သုံးသောင်းတထောင်တို့ ကာလပတ်လုံး ဗြဟ္မာ့အသက် ဗြဟ္မာ့စည်းစိမ်ကို ခံစားသုံးဆောင်ရလတ္တံ့။ (၁) သိကြားမင်း, (၂) အနာထပိဏ်သူဌေးကြီး, (၃) ဝိသာခါ ဒါယိကာမကြီး = ဤအရိယာကြီး သုံးဦးတို့သည် ဘဝအသက်တမ်းချင်း တူမျှကြကုန်၏၊ ဤသုံးဦးတို့နှင့်တူသည့် ချမ်းသာသုခအဖို့ရသော ဝဋ္ဋာဘိရတသတ္တဝါတို့မည်သည် မရှိကုန်)။

၁၉၃

     မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ဤအကျိုးထူး ခြောက်ပါးတို့ကို မြင်၍ ဤသို့သဘောရှိသော နှစ်သက်မှု ဝမ်းမြောက်မှုမျိုး ရခြင်းများကို ချီးကျူးပြောဆိုပါ၏”-

ဤကဲ့သို့ သိကြားမင်းသည် အကျိုးထူးခြောက်ပါးတို့ကို မြင်၍ နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်မှု ရခြင်းကို ချီးကျူးစကား လျှောက်ထား ပြောဆိုပြီးနောက် ဂါထာ (၆)-ဂါထာတို့ဖြင့် “မိမိသည် ရှေးက ဆိတ်ငြိမ်ရာတောကျောင်းနေ သမဏ,ဗြာဟ္မဏအမည်ခံ ပုဂ္ဂိုလ်တို့ထံ ဤပြဿနာတို့ကို လျှောက်ထားပါသော်လည်း မဖြေကြားနိုင်ကြပဲ မိမိကသာ သိကြားဖြစ်ကြောင်း အကျင့်ကောင်း ခုနစ်ပါးတို့ကို ဟောကြားခဲ့ရကြောင်း” (ရှေး၌ ဆိုအပ်ပြီးသောအတိုင်း) လျှောက်ထားပြီးနောက်-

တဏှာသလ္လဿ ဟန္တာရံ၊ ဗုဒ္ဓံ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလံ။

အဟံ ဝန္ဒေ မဟာဝီရံ၊ ဗုဒ္ဓမာဒိစ္စဗန္ဓုနံ။

တဏှာသလ္လဿ = တဏှာခေါ်လျှင်း ငြောင့်တံသင်းကို။ ဟန္တာရံ = ဓမ္မဒေသနာ ဂါထာမန်းမှုတ် မန္တာန်စုပ်၍ ပယ်နုတ်တော်မူတတ်ပေထသော။ ဗုဒ္ဓံ = သစ္စာလေးပါး မြတ်တရားကို ပိုင်းခြားထင်ထင် ကိုယ်တော်တိုင်သိမြင်၍ လူရှင်တို့အား ဟောကြားတော်မူထသော။ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလံ = အတုမဲ့ခေါ်ဆို ပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ် ဖြစ်တော်မူထသော။ မဟာဝီရံ = ကြီးမားမြင့်မြတ်သည့် ဝီရိယဓာတ် ရှိတော်မူထသော။ အာဒိစ္စဗန္ဓုနံ = နေနတ်သားလည်း ဂေါတမအနွယ်, မြတ်စွာဘုရားလည်း ဂေါတမအနွယ်ဖြစ်၍ နွယ်တော်ဝံသ တူညီမျှ၍ အာဒိစ္စမည်လျှင်း နေနတ်မင်း၏ ဆွေရင်းမျိုးချာ ဖြစ်ပေထသော။ (ဝါ) အာဒိစ္စဗန္ဓုနံ = နေနတ်သား၏ ဖဖွားနတ်ကျော် လောကုတ္တရာ ခမည်းတော် ဖြစ်တော်မူထသော။ ဗုဒ္ဓံ = သဗ္ဗညူဗုဒ္ဓ အမည်ရသည့် လောကထွတ်ထား မြတ်ဘုရားကို။ အဟံ = မဃဝ- ဟု နာမသမုတ်

၁၉၄

အကျွန်ုပ်သည်။ ဝန္ဒေ = ဝန္ဒာမိ = လက်စုံမိုး၍ ရှိခိုးပါ၏ဘုရား။

ယံ ကရောမသိ ဗြဟ္မုနော၊ သမံ ဒေဝေဟိ မာရိသ။

တဒဇ္ဇ တုယှံ ဒဿာမ၊ ဟန္ဒ သာမံ ကရောမ တေ။

မာရိသ = ဒုက္ခခပ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ မယံ = အကျွန်ုပ်တို့သည်။ ပုဗ္ဗေ = ရှေးအခါ၌။ ဒေဝေဟိ = အပေါင်းများစွာ နတ်တကာတို့နှင့်။ သမံ = အတူတကွ။ ဗြဟ္မနော = ဗြဟ္မာမင်းအား။ ယံ = အကြင် ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးခြင်းကို။ ကရောမသိ = ပြုခဲ့ပါကုန်၏။ တံ = ထိုရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးခြင်းကို။ အဇ္ဇ = ဤယနေ့မှ နောက်ကာလ၌။ တုယှံ = အရှင်ဘုရားအား။ ဒဿာမ = သဒ္ဓါရှေးရှူ ပေးလှူကြပါကုန်အံ့။ ဟန္ဒ = ယခု။ တေ = ရှင်တော်ဘုရားအား။ သာမံ = ကိုယ်တိုင်ပြုစု ရှိခိုးခြင်း လုံ့လမှုကို။ ကရောမ = သဒ္ဓါလုလု ပြုကြပါကုန်၏ဘုရား။

တွမေဝ အသိ သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ တုဝံ သတ္ထာ အနုတ္တရော။

သဒေဝကသ္မိံ လောကသ္မိံ၊ နတ္ထိ တေ ပဋိပုဂ္ဂလော။

မာရိသ = ဒုက္ခခပ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ တွမေဝ = အရှင်ဘုရားသည်သာလျှင်။ သမ္ဗုဒ္ဓေါ = ခပ်သိမ်းသောတရားတို့ကို ပိုင်းခြားသိမြင် ဘုရားရှင်သည်။ အသိ = ဖြစ်တော်မူပါ၏။ တုဝံ = အရှင်ဘုရားသည်။ အနုတ္တရော သတ္ထာ = သာလွန်မြင့်မြတ် လူနတ်တို့၏ဆရာသည်။ အသိ = ဖြစ်တော်မူပါ၏။ သဒေဝကသ္မိံ = နတ်ဗြဟ္မာနှင့်တကွသော။ လောကသ္မိံ = သတ္တလောက၌။ တေ = အရှင်ဘုရားနှင့်။ ပဋိပုဂ္ဂလော = သရီရဂုဏ် ဓမ္မဂုဏ်ဖြင့် နှိုင်းပုံစံယူ အတူဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ နတ္ထိ = တစိုးတစိ မရှိပါဘုရား။

၁၉၅

ပဉ္စသိခနတ်သားအား သိကြားမင်း ဆုပေးခြင်း

     သိကြားမင်းသည် ဤဖော်ပြရာပါ သုံးဂါထာတို့ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားအား ရှိခိုးမှု ချီးမွမ်းထောမနာမှု ပြုလုပ်ပြီးလျှင် ပဉ္စသိခ ဂန္ဓဗ္ဗနတ်သားကို-

“အမောင်ပဉ္စသိခ.. အမောင်သည် မြတ်စွာဘုရားကို ရှေးဦးစွာ ခွင့်ပန်ပေးသည့်အတွက် ငါတို့သည် အရဟံဂုဏ်ရှင် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဂုဏ်ရှင် ထိုဘုရားသခင်ကို ဖူးမြင်ရန် ချဉ်းကပ်ကြရပါကုန်၏၊ (သို့ရကား) အမောင်သည် ငါ့အပေါ်မှာ ကျေးဇူးဥပကာရ များလှသူ ဖြစ်ပါပေ၏။ ငါသည် သင့်အား သင့်အဖရာထူး (ဂန္ဓဗ္ဗနတ်မင်းရာထူး)၌လည်း ထားပေအံ့၊ သင်သည် ဂန္ဓဗ္ဗနတ်မင်း ဖြစ်ရပေတော့မည်။ ကောင်းခြင်း လက္ခဏာနှင့် ပြည့်စုံသော သင် အလွန်တောင့်တအပ်သည့် သူရိယဝစ္ဆသာ နတ်သမီးကိုလည်း သင့်အား ငါပေးအံ့”-

ဟူ၍ ကျေးဇူးတင်စကား ဆုပေးစကား ပြောကြားလေ၏။

     ထို့နောက် သိကြားနတ်မင်းသည် (နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်သော စိတ်ရှိလျက် သူငယ်ချင်းတယောက်က သူငယ်ချင်းတယောက်ကို မိမိလက်ဖြင့် သူငယ်ချင်း၏လက်၌ ပုတ်ခတ်သကဲ့သို့) မိမိလက်ဖြင့် မြေကိုပုတ်၍ “နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ”ဟုသုံးကြိမ် ဥဒါန်းကျူးရင့်လေ၏။

(ဤ၌။ ။သိကြားမင်းသည် “ငါကား ဤမြေကြီး၌ တည်နေလျက် ဤအံ့ချီးထိုက်သော လောကုတ္တရာ တရားကို ရအပ်ပေပြီ”ဟု ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်လှသောကြောင့်၎င်း, “ဤမဟာပထဝီမြေကြီး၌ ဤမျှလောက် အံ့ဩချီးမွမ်းဖွယ်ရာ ဘုရားရတနာ ဖြစ်ပွင့်တော်မူပါတကား”ဟု အံ့ဩချီးမွမ်းစိတ် ပြင်းစွာ ဖြစ်လှသောကြောင့်၎င်း မြေကြီးကို မိမိလက်ဖြင့် ပုတ်ခတ်လေသည်)။

     ဤ အမေး အဖြေနှင့် တကွဖြစ်သော တရားဒေသနာတော်ကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်သည် ရှိသော်

၁၉၆

“ဖြစ်ခြင်းသဘောရှိသော တရားအလုံးစုံသည် ချုပ်ခြင်းသဘော ရှိ၏”ဟု သိကြားနတ်မင်း၏ သန္တာန်ဝယ် ကိလေသာ မြူအညစ်အကြေးကင်းသော တရားမျက်စိ (=သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်)သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လေ၏။ တပါးသော ရှစ်သောင်းသော နတ်တို့၏ သန္တာန်၌လည်း တရားမျက်စိ (=သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်)သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လေ၏။

သက္ကပဉှ-ဟု ခေါ်တွင်ကြောင်း

     ဤသို့ နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်း တောင်းပန်အပ်သော ပြဿနာတို့ကို မြတ်စွာဘုရား ဖြေကြားတော်မူအပ်သောကြောင့် ဤတရားဒေသနာတော်၏ အမည်သည် သက္ကပဉှာ ဟူ၍သာလျှင် တွင်လေသတည်း။

သက္ကပဉှသုတ်ကို ဟောတော်မူခြင်းအကြောင်း ပြီး၏။

ဤတွင် အခဏ်း ၃၉-ပြီး၏။