မဟာဗုဒ္ဓဝင်/အခန်း- ၄
၂၀၂
အခဏ်း-၄
ဆံတော်ပယ်၍ ရဟန်းပြုခဏ်း
အနော်မာမြစ်တဖက်ကမ်းသို့ကူး၍ ဆံတော်ကိုပယ်တော်မူခြင်း
အနော်မာမြစ်ကမ်းသို့ ရောက်သောအခါ အလောင်းတော် သူမြတ်သည် ကမ်းစပ်၌ မြင်းတော်ကို ရပ်နား၍ “ဤမြစ်သည် အဘယ်မည်သော မြစ်နည်း”ဟု ဆန္နအမတ်ကို မေးမြန်းတော်မူ၏။ “အရှင်မင်းမြတ်.. ဤမြစ်သည် အနောမာ အမည်ရှိပါသည်”ဟု ဆန္နအမတ် လျှောက်ကြားလတ်သည်တွင် အလောင်းတော်သူမြတ်သည် “ငါတို့၏ ရဟန်းအဖြစ်သည်လည်း မယုတ်မာ မြင့်မြတ်ကောင်းမွန်သည်သာ ဖြစ်ပေလတံ့”ဟု နိမိတ်ကောက်ယူတော်မူကာ (အနောမာသဒ္ဒါသည် မယုတ်ညံ့ခြင်းအနက်ကို ဟောသည်။) ဖနောင့်ဖြင့် မြင်းတော်ကိုခတ်လျက် မြစ်ကိုကူးဘို့ရန် မြင်းတော်အား အမှတ်ပေးလိုက်လျှင်ပင် ကဏ္ဍကမြင်းတော်သည် ဤမှာဘက်ကမ်းမှ ခုန်၍ ရှစ်ဥသဘကျယ်ပြန့်သော အနော်မာမြစ်၏ ထိုမှာဘက်ကမ်း၌ တည်လေ၏။
အလောင်းတော်သူမြတ်သည် မြင်းကျောက်ကုန်းမှ ဆင်းသက်၍ ပုလဲအစုနှင့်တူသော သဲသောင်ပြင်၌ ရပ်တော်မူကာ “အချင်းဆန္န.. သင်သည် ငါ၏ အဆင်တန်းဆာတို့နှင့်တကွ ကဏ္ဍကမြင်းတော်ကို ယူဆောင်၍ တိုင်းတော်ပြည်တော်သို့ ပြန်လေလော့၊ ငါကား ရဟန်းပြုတော့အံ့”ဟူ၍ ဆန္နအမတ်ကို မိန့်ကြားတော်မူလေ၏။ ဆန္နအမတ်က “အရှင်မင်းမြတ်.. အကျွန်ုပ်သည်လည်း ရဟန်းပြုပါအံ့”ဟု လျှောက်ထားလတ်သော် အလောင်းတော်သူမြတ်သည် “အချင်းဆန္န.. သင်သည် ရဟန်းပြုဘို့ရန် အခွင့်မရနိုင်ချေ၊ တိုင်းတော်ပြည်တော်သို့သာ ပြန်သွားရမည်”ဟု ပြောဆိုကာ သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် တားမြစ်၍ အဆင်တန်းဆာတို့နှင့်တကွ ကဏ္ဍကမြင်းတော်ကို ဖွားဘက်တော် ဆန္ဒအမတ်အား လွှဲအပ် ဆောင်နှင်းတော်မူလေ၏။
၂၀၃
ထို့နောက် အလောင်းတော်သူမြတ်သည် “ငါ၏ ဤဆံပင်တို့ကား ရဟန်းတို့နှင့် မလျောက်ပတ်ကုန်ချေ၊ ထိုဆံပင်တို့ကို သန်လျက်ဖြင့် ပယ်ဖြတ်ပေအံ့”ဟု ကြံစည်၍ လက်ျာလက်ဖြင့် သန်လျက်ကို စွဲကိုင်ကာ လက်ဝဲလက်ဖြင့် မကိုဋ်နှင့်တကွသော ဆံထုံးကိုကိုင်၍ ဖြတ်ပယ်တော်မူလေ၏။ ဆံတော်တို့သည် လက်နှစ်သစ်ပမာဏ အညီအမျှ ကြွင်းကျန်ရစ်ကြ၍ လက်ျာရစ်လည်ကာ ဦးခေါင်းတော်မှာ ကပ်ငြိ တည်ရှိကြကုန်၏။ ထိုဆံတော်တို့၏ ပမာဏကား အသက်ထက်ဆုံးပင် အသစ်တဖန် မရိတ်မပယ်ရပဲ ထိုလက်နှစ်သစ် ပမာဏသာ ရှိပေ၏၊ မုတ်ဆိတ်ကြင်စွယ်တို့သည်လည်း ဆံတော်များကဲ့သို့ပင် ကြည့်ရှု၍ တင့်တယ် သပ္ပါယ်လောက်သည့် အနေအားဖြင့် တသက်ပတ်လုံး တည်ရှိကြကုန်၏။ ဘုရားအလောင်းတော်မှာ နောက်တဖန် ထိုဆံပင် မုတ်ဆိတ် ကြင်စွယ်တို့ကို ရိတ်ပယ်ဖွယ်ကိစ္စ လုံးဝမရှိတော့ပြီ။
ရိတ်ပယ်ပြီးသော ဆံတော်ကို အဓိဋ္ဌာန်ပြု၍ ကောင်းကင်သို့ ပင့်မြှောက်တော်မူခြင်း
ဘုရားအလောင်းတော်သည် မကိုဋ်နှင့်တကွ ဆံထုံးတော်ကို ကိုင်ကာ “ငါသည် အကယ်စင်စစ် ဘုရားဖြစ်မည့်သူ မှန်အံ့၊ ဤဆံထုံးတော်သည် ကောင်းကင်၌ တည်စေသတည်း၊ အကယ်စင်စစ် ဘုရားဖြစ်မည့်သူ မဟုတ်ငြားအံ့၊ ဤဆံထုံးတော်သည် မြေ၌ ကျပါစေသတည်း”ဟု အဓိဋ္ဌာန်ပြု၍ ကောင်းကင်သို့ မြှောက်ပစ်လိုက်ရာ မကိုဋ်နှင့်တကွသော ဆံထုံးတော်သည် အထက်သို့ တယူဇနာတိုင်တိုင်တက်၍ ကောင်းကင်၌ ပန်းဆိုင်းကို ဆွဲထားသည့်အလား ထူးခြားအံ့ဩဖွယ်ရာ တည်ရှိလေ၏။
သိကြားမင်း ရွှေပန်းတောင်းဖြင့် ခံယူ၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ “စူဠာမဏိစေတီ”တည်ထားခြင်း
ထိုအခါ နတ်တို့သနင်း သိကြားမင်းသည် နတ်မျက်စိဖြင့် ဆံတော်ကိုမြင်၍ တယူဇနာရှိသော ရတနာပန်းတောင်းဖြင့် ထိုမကိုဋ်နှင့်တကွသော ဆံတော်ကို ခံယူပြီးလျှင် မိမိစံနေရာ
၂၀၄
တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ ဌာပနာ၍ ရတနာခုနစ်ပါးတို့ဖြင့် မွမ်းမံ စီခြယ်အပ်သော သုံးယူဇနာ ဉာဏ်တော်အမြင့်ရှိသော စူဠာမဏိစေတီတော်ကို တည်ထား ကိုးကွယ်လေ၏။
ဃဋိကာရဗြဟ္မာ ကပ်လှူလာသော ပရိက္ခရာဖြင့် ရဟန်းပြုတော်မူခြင်း
ထို့နောက်တဖန် ဘုရားအလောင်းသည် “ငါ၏ ကာသိတိုင်းဖြစ် ဤဝတ်လဲတော် အထည်တို့မှာ အဖိုးများစွာ ထိုက်တန်ကုန်၏။ ရဟန်းဖြစ်သောသူအား မလျော် မလျောက်ပတ်ကုန်ချေ”ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်တော်မူလေ၏။ ထိုအခါ ကဿပမြတ်စွာဘုရား လက်ထက်တော်က မိတ်ရင်းဆွေဟောင်း ဖြစ်ခဲ့ဘူးသော ဃဋိကာရဗြဟ္မာကြီးသည် ဗုဒ္ဓန္တရတကပ်လုံး မပျက်မပြုန်း တည်ရှိသော မေတ္တာစစ် မေတ္တာမွန်ဖြင့် “ဩ.. ယနေ့ ငါ့မိတ်ဆွေဖြစ်သော အလောင်းတော် မင်းသားသည် 'ဇာတိစသော ဘေးတို့၌ ထိတ်လန့် ကြောက်ရွံ့ဘွယ်တွေ'ဟု သိမြင်တော်မူကာ မဟာဘိနိက္ခမနခေါ်သည့် မြတ်သော တောထွက်ခြင်းဖြင့် တောထွက်တော်မူလာချေပြီ။ ထိုငါ၏မိတ်ရင်း အလောင်းမင်းအတွက်တာ ရဟန်းပရိက္ခရာများကို ယူဆောင်၍ ငါသွားပေအံ့”ဟု ကြံစည်ကာ- (၁) နှစ်ထပ်သင်္ကန်းကြီး၊ (၂) ဧကစ္စီခေါ် အပေါ်ရုံသင်္ကန်း၊ (၃) ခါးဝတ်သင်းပိုင်၊ (၄) ခါးပန်းကြိုး(ဟူသော ကိုယ်နှင့်ကပ်ကာ ထက်ကြပ်ပါရသည့် ပရိက္ခရာလေးမျိုး)၊ (၅) အပ်နှင့်အပ်ခြည်၊ (၆) ပဲကွပ် = ဒန်ပူသပ်စရာ ကြံနွှေးစရာ ဓားတမျိုး၊ (၇) အိတ်နှင့်တကွသော သပိတ်၊ (၈) ရေစစ်(ဟူသော အပြင်ပရိက္ခရာ လေးမျိုး) ဤရှစ်ပါးသော ရဟန်းတို့၏ အသုံးအဆောင် ပရိက္ခရာတို့ကို ဆောင်ယူလာ၍ အလောင်းတော်မင်းသားအား လှူဒါန်း ဆက်ကပ်လေ၏။
ထိုအခါ ဘုရားအလောင်းတော်သည် ဃဋိကာရဗြဟ္မာကြီး ဆက်ကပ် လှူဒါန်းအပ်သော အရဟတ္တဖိုလ်၏ တံခွန်သဖွယ်ဖြစ်သော သင်္ကန်းပရိက္ခရာကို သပ္ပါယ်စွာ ဝတ်ဆင်မြန်း၍ မြတ်သော ရဟန်းအသွင်ကို ယူဆောင်ပြီးလျှင် ဝတ်လဲတော်အစုံကို ကောင်းကင်သို့ ပစ်မြှောက်လိုက်ပြန်လေ၏။
၂၀၅
အလောင်းတော်၏ ဝတ်လဲတော်ကို အကနိဋ္ဌဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ “ဒုဿစေတီ” တည်ထားခြင်းအကြောင်း
ထိုအခါ ဃဋိကာရ ဗြဟ္မာကြီးသည် အလောင်းတော်၏ ကောင်းကင်သို့ ပစ်မြှောက်လိုက်သော ဝတ်လဲတော်ကို ယူဆောင်၍ တဆယ့်နှစ်ယူဇနာရှိသော ရတနာအမျိုးမျိုးတို့ဖြင့်ပြီးသည့် စေတီတော်ကို တည်ထား၍ ထိုစေတီတော်၏အတွင်း၌ ဝတ်လဲတော်ကို ဌာပနာသွင်း၍ ပူဇော်လေသည်။ ထိုစေတီတော်ကို ဝတ်လဲတော် ဌာပနာရာဖြစ်၍ ဒုဿစေတီဟူ၍ ခေါ်ဆိုလေသည်။
၂၀၆
စသည်တို့ကို ကိုးကားဖော်ပြ၍) “သုဒ္ဓါဝါသ အကနိဋ္ဌ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ တဆယ့်နှစ်ယူဇနာ အမြင့်ရှိသော ဒုဿစေတီ ရှိ၏ဟု မှတ်ရာ၏” ဟူ၍၎င်း မုံရွေးဇေတဝန် ဆရာတော်ဘုရား အကျယ်တဝင့် ရေးသားတော်မူခဲ့လေသည်။ ။တရပ်။)
(ဃဋိကာရဗြဟ္မာ လှူဒါန်းလာသော ပရိက္ခရာရှစ်ပါးတို့နှင့်စပ်၍ အပဒါနအဋ္ဌကထာ ပဌမအုပ် စာမျက်နှာ ၁၂၈-၌ “ဗြဟ္မုနာ အာနီတေ ဣဒ္ဓိမယေ ကပ္ပဿ သဏ္ဌာနကာလေ ပဒုမဂဗ္ဘေ နိဗ္ဗတ္တေ အဋ္ဌပရိက္ခာရေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ” အစရှိသည်ဖြင့် “ဃဋိကာရဗြဟ္မာ ယူဆောင်လာသော ကမ္ဘာတည်ဦးစ မဟာဗောဓိမဏ္ဍိုင်ကုန်း၌ ကမ္ဘာ့နိမိတ်အဖြစ်ဖြင့် ပေါက်ရောက်သော ပဒုမာကြာရုံဝယ် အသင့်ဖြစ်ပွါး ပါရှိလာသည့် အလောင်းတော်၏ ကုသိုလ်ကံပါရမီ တန်ခိုးကြောင့်ဖြစ်သော ပရိက္ခရာရှစ်ပါးတို့ကို ခံယူကာ ရဟန်းပြုကြောင်း” ထူး၍ ဖွင့်ပြလေသည်။ ။ထိုအပဒါန် အဋ္ဌကထာ ဖွင့်ပြချက်ကို အမှီပြု၍ပင် သံဝရပျို့၌- “ဝိဝဋ္ဋဝယ်၊ ဘဒ္ဒလက္ခဏာ၊ ပေါ်ဦးခါက၊ သင်္ချာအနေ၊ သိန်းကုဋေဟု၊ တွက်ရေစက္ကဝါ၊ မြေတကာ၏၊ အချာဓိပတိ၊ ဗောဓိရွှေပြင်၊ ပလ္လင်ရောက်ရာ၊ ရပ်ခန်းဝါထက်၊ ငါးဖြာခက်မ၊ ငုံပွပွ၌၊ ဘုရာ့ပရိက္ခရာ၊ လေးဆယ်ပါလျက်၊ ဗြဟ္မာဦးငြိတ်၊ ရွှင်သည့်စိတ်ဖြင့်” စသည်ဖြင့် စပ်ဆိုလေသည်။ ဇိနတ္ထပကာသနီ ကျမ်းကြီး၌လည်း “ဤပရိက္ခရာရှစ်ပါးသည် ကမ္ဘာတည်စက ပုဗ္ဗနိမိတ်အဖြစ်ဖြင့် ပေါက်သော ကြာပွင့်တွင် အစုံပါလာသည်”ဟူ၍ ပြဆိုထားပေ၏။
သုတ်မဟာဝါအဋ္ဌကထာ မဟာပဒါနသုတ်အဖွင့် စာမျက်နှာ ၅-၌ကား “မဟာဗောဓိမဏ္ဍိုင်အရပ်သည် ကမ္ဘာပျက်သောအခါ နောက်မှပျက်၍ ကမ္ဘာတည်သောအခါ ဦးစွာတည်၏၊ ထိုဗောဓိမဏ္ဍိုင်အရပ်၌ ကမ္ဘာတည်ဦးစအခါ ပုဗ္ဗနိမိတ်အနေဖြင့် ပဒုမာကြာရုံတရုံ ပေါက်လာ၏၊ ထိုတည်ဆဲကမ္ဘာ၌ ဘုရားပွင့်မည်ဖြစ်လျှင် ထိုပဒုမာကြာရုံမှ ကြာပွင့်ပွင့်၏၊ ဘုရားမပွင့်မည့် ကမ္ဘာဖြစ်လျှင် ပဒုမာကြာလည်း မပွင့်၊ ကြာပွင့်ရာမှာလည်း အကယ်၍ ဘုရားတဆူသာပွင့်မည့် ကမ္ဘာဖြစ်လျှင် ကြာလည်း တပွင့်ပွင့်၏။ နှစ်ဆူပွင့်မည့် ကမ္ဘာဖြစ်လျှင် နှစ်ပွင့်, သုံးဆူပွင့်မည့် ကမ္ဘာဖြစ်လျှင် သုံးပွင့်, လေးဆူပွင့်မည့် ကမ္ဘာဖြစ်လျှင် လေးပွင့်, ငါးဆူပွင့်မည့် ကမ္ဘာဖြစ်လျှင် ငါးပွင့်တို့ ကြာရိုးတခုတည်း၌ ပွင့်ကုန်၏။ ဤသို့ စသည်ဖြင့် ကြာပွင့်, မပွင့်သာ လာရှိသည်။ ကြာပွင့်၌ ပရိက္ခရာရှစ်ပါး အသင့်ပါရှိကြောင်း မလာရှိချေ။
၂၀၇
ဆန္နအမတ်ကို နေပြည်တော်သို့ ပြန်၍လွှတ်ခြင်းအကြောင်း
ထိုသို့ ရဟန်းပြုပြီးသောအခါ ဘုရားအလောင်းတော်သည် ဆန္နအမတ်ကို “အမောင်ဆန္န.. သင်သည် ငါမှာလိုက်သော စကားဖြင့် မယ်တော် (မိထွေးတော် မဟာပဇာပတိဂေါတမီကို ဆိုလိုသည်) ခမည်းတော်တို့အား ငါ၏ အနာရောဂါ ကင်းရှင်းကြောင်း ပြန်ကြား လျှောက်ထားလေ”ဟု ပြောဆိုတော်မူကာ လွှတ်လိုက်လေသည်။ ဆန္နအမတ်သည် ဘုရားအလောင်းတော်ကို ရိုသေစွာ ရှိခိုးပြီးလျှင် လက်ျာရစ် လှည့်လည်၍ အလောင်းတော်ဝတ်ဆင်သော အဆင်တန်းဆာထုပ်နှင့်တကွ ကဏ္ဍကစီးတော်မြင်းကို ဆွဲဆောင်ခေါ်ငင်လျက် အလောင်းတော်နှင့် ခွဲခွါကာ သွားရှာလေ၏။
၂၀၈
ကဏ္ဍကမြင်း ကွယ်လွန်၍ နတ်ပြည်၌ နတ်သားဖြစ်ကြောင်း
ကဏ္ဍက စီးတော်မြင်းသည် ဆန္နအမတ်နှင့် တိုင်ပင်စကား ပြောကြားနေသော အလောင်းတော်သူမြတ်၏ စကားကို ကြားသိရကတည်းကပင်လျှင် “ယခုမှ နောက်တဖန် ငါ့သခင်အား ပြန်လည်ဖူးမြင်ရန် အခွင့်အလမ်း မရှိတော့ပြီ”ဟု ကြံစည် လွမ်းဆွတ်လျက် အလောင်းတော်သူမြတ်၏ မျက်စိဖြင့်မြင်လောက်သော အရပ်ကို လွန်လျှင်ပင် အလွန်ချစ်လှသော ဘုရားအလောင်းတော် သခင်နှင့် ကွေကွင်းရခြင်း တည်းဟူသော ပိယေဟိ ဝိပ္ပယောဂ ဒုက္ခဒဏ်ချက်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်သော သောကကို အောင့်အည်း သည်းခံခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ရကား နှလုံးပေါက်ကွဲကာ သေဆုံးရှာပြီးလျှင် တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ ကဏ္ဍကမည်သော နတ်သားဖြစ်လေ၏။ ဆန္နအမတ်မှာ ရှေးဦးက အလောင်းတော်နှင့် ကွေကွင်းရမှုကြောင့် စိုးရိမ်ပူဆွေးခြင်း (= သောက)တခုသာ ဖြစ်ခဲ့ရာမှ ကဏ္ဍကစီးတော်မြင်း ကွယ်လွန်ပြန်သဖြင့် နှစ်ကြိမ်မြောက်ဖြစ်သော စိုးရိမ်ပူဆွေးခြင်း (= သောက)ဖြင့် အပြင်းနှိပ်စက်အပ်ရကား ငိုကြွေး မြည်တမ်းကာ ကပိလဝတ်နေပြည်တော်သို့ ပြန်ရှာလေ၏။
၂၀၉
ဘုရားအလောင်းတော်ရဟန်းသည် အနုပိယသရက်တော၌ ခုနစ်ရက်နေပြီးမှ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ ကြွချီတော်မူခြင်းအကြောင်း
အလောင်းတော်သည် ရဟန်းပြုပြီးလတ်သော် ထိုအရပ်အနီး၌ တည်ရှိသည့် အနုပိယမည်သော သရက်တော၌ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ရဟန်းချမ်းသာဖြင့် အချိန်ကို ကုန်လွန်စေပြီးသော် တရက်တည်းဖြင့်ပင် ယူဇနာသုံးဆယ်ရှိသော ခရီးကို ခြေလျင်ကြွတော်မူ၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ ဝင်တော်မူလေသည်။ (ဤကား ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာနှင့် ဇာတ်အဋ္ဌကထာတို့၌ ပြဆိုသော စကားရပ်တည်း။)
(သုတ္တနိပါတ်အဋ္ဌကထာ အလိုအားဖြင့်) ဘုရားအလောင်းတော်သည် ရဟန်းပြုပြီးသော် အာဇီဝဋ္ဌမကသီလကို သုတ်သင်တော်မူပြီးနောက် အနော်မာမြစ်ကမ်းမှသည် ယူဇနာသုံးဆယ် ဝေးကွာသော ရာဇဂြိုဟ်ပြည်အရပ်သို့ ခုနစ်ရက်ဖြင့်အရောက် ကြွချီတော်မူလေ၏။
ရာဇဂြိုဟ်ပြည်တွင်းသို့ ဆွမ်းခံဝင်တော်မူကြောင်း
အလောင်းတော် ရဟန်းမြတ်သည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်အတွင်း ဆွမ်းခံဝင်မည်ရှိလတ်သော် မြို့၏ အရှေ့တံခါးဝ၌ ရပ်တည်တော်မူကာ “ငါသည် အကယ်၍ ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားအား မိမိ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ ရောက်ရှိလာကြောင်း သတင်းစကား ကြားသိစေခဲ့သော် ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားသည် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏သားတော် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားသည် ငါတို့ပြည်သို့ ရောက်ရှိလာပြီဟု အလေးဂရုပြုကာ များစွာသော ပစ္စည်းတို့ကို ငါ့ထံမှောက် ပို့ရောက်ပေလိမ့်မည်။ ရဟန်းဖြစ်သော ငါ့အား ဗိမ္ဗိသာရမင်းကို အကြောင်းကြားသိစေ၍ ပစ္စည်းလေးတန် ခံယူရန် မသင့်ချေ၊ ယခုပင် ငါသည်
၂၁၀
ဆွမ်းခံလှည့်လည်ပေအံ့”ဟု အကြံတော်ပြုကာ ဃဋိကာရဗြဟ္မာ လှူဒါန်းသည့် ပံသုကူသင်္ကန်းကို ရုံတော်မူကာ မြေသပိတ်ကို ရွှေလက်တော်၌ ကိုင်စွဲ၍ အရှေ့တံခါးဖြင့် မြို့တွင်းသို့ ဝင်ပြီးလျှင် အိမ်စဉ်အတိုင်း ဆွမ်းခံလှည့်လည်တော်မူလေ၏။
ရာဇဂြိုဟ်ပြည်ဝယ် ဘုရားအလောင်းတော် ဆွမ်းခံမဝင်မီ လွန်ခဲ့သောခုနစ်ရက်က ပွဲလမ်းသဘင် ကြီးစွာဆင်ယင် ပျော်ရွှင်ကြပြီး၍ ဘုရားအလောင်းတော် ဆွမ်းခံဝင်သည့် ထိုနေ့ကား ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားသည် တိုင်းသားပြည်သူ ဗိုလ်လူတို့အား “ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲသဘင် ဆင်ယင်ပြီးမြောက်လေပြီ၊ တိုင်းသူပြည်သား လူအများတို့သည် မိမိတို့ဆိုင်ရာ အလုပ်များကို လုပ်ကိုင်ကြရမည်”ဟူ၍ စည်လည်စေအပ်သည့်နေ့ ဖြစ်ရကား လူများအပေါင်းသည် မင်းရင်ပြင်၌ စုရုံးစည်းဝေးနေဆဲ ဖြစ်လေသည်။ ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားသည်လည်း အလုပ်ကိစ္စ အဝဝကို စီမံခန့်ခွဲရန် ခြင်္သေ့ခံသော လေသာနန်းပြုတင်းကို ဖွင့်၍ ဗိုလ်ပါအပေါင်းကို ကြည့်ရှုလတ်သည်ရှိသော် အလွန် ငြိမ်သက်စွာသော ဣေန္ဒြဖြင့် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်တွင်း ဆွမ်းခံဝင်တော်မူသော ဘုရားအလောင်းကို မြင်တော်မူလေ၏။
ရာဇဂြိုဟ် ပြည်သူ ပြည်သား လူများအပေါင်းသည် ဘုရားအလောင်းတော်၏ လောကာဓိပတိ အတုမရှိသော အဆင်းတော်ကို ဖူးမြော် တွေ့မြင်ကြရသဖြင့် ဓနပါလအမည်ရှိသော နာဠာဂီရိဆင်မင်း ထိုရာဇဂြိုဟ်မြို့တွင်းသို့ ဝင်သည်ရှိသော် မြို့သူမြို့သား လူအများတို့ လှုပ်လှုပ်ရွရွ ပြောဆိုချောက်ချားကြသကဲ့သို့၎င်း, ဝေပစိတ္တိအသူရာမင်း တာဝတိံသာ နတ်မြို့တွင်းသို့ ဝင်သည်ရှိသော် တာဝတိံသာဘုံသား နတ်သားနတ်သမီးအပေါင်းတို့ လှုပ်လှုပ်ရွရွ ပြောဆိုချောက်ချားကြသကဲ့သို၎င်း ရာဇဂြိုဟ်တမြို့လုံး လှုပ်လှုပ်ရွရွ ပြောဆိုချောက်ချားခြင်းသို့ ရောက်လေ၏။ ဘုရားအလောင်းတော်သူမြတ်သည် ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်း၏ တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်အတွင်း အိမ်စဉ်အတိုင်း ဆွမ်းခံ လှည့်လည်တော်မူလတ်သည်ရှိသော် မြို့နေသူ လူအပေါင်းတို့သည်
၂၁၁
အလောင်းတော်၏ လောကာဓိပတိ အတုမရှိသော အဆင်းတော် ကို ဖူးမြော် တွေ့မြင်ကြရသဖြင့် နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်ခြင်း, အံ့ဩခြင်း ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ရှိကြကာ အလောင်းတော်၏ အဆင်းတော်ကို ဖူးမြော်ဘို့ရန်တခုကိုသာ ဆင်ခြင်ရိုးရင်း နှလုံးသွင်း ရှိကြလေကုန်သည်။
ထိုလူများအနက် တယောက်သောသူက အခြား တယောက်သောသူကို “အို မိတ်ဆွေ.. ဘယ့်နှယ်တုန်း၊ လဗိမာန်ကြီးသည် ရာဟုအသူရိန်ကို ကြောက်ရွံ့သဖြင့် မိမိ၏ ရောင်ခြည်အပေါင်းကို လျှို့ဝှက်ဖုံးအုပ်ကာ ဤလူ့ရွာသို့ သက်ဆင်းလာလေသလော”ဟု ပြောဆိုလေသည်။
ထိုသို့ပြောဆိုသော (ပဌမ)လူကို အခြား (ဒုတိယ)လူတယောက်က ရယ်သွမ်းသွေးကာ “အို မိတ်ဆွေ.. ဘယ့်နှယ် ပြောတာတုန်း၊ ဘယ်တုန်းကများ လပြည့်ဝန်းကြီး လူ့ပြည်သို့ သက်ဆင်းလာသည်ကို မိတ်ဆွေမြင်ရဘူးသနည်း၊ အမှန်ကတော့ ဤသူသည် အသွင်တမျိုးကို ယူဆောင်ကာ (ရုပ်ဖျက်ကာ) ငါတို့ အရှင်မင်းကြီးနှင့် မြို့သူမြို့သားတို့၏ အလွန်မြတ်သည့် တင့်တယ်စံပယ်ခြင်း ကြက်သရေအစုကို မြင်ရ၍ ငါတို့နှင့်အတူ ပျော်ရွှင်မြူးထူး ကစားရန် လာရောက်သော ကာမနတ်မင်း ဖြစ်ပေသည်”ဟူ၍ ပြောဆိုလေ၏။
ထိုသို့ပြောဆိုသော (ဒုတိယ)လူကို အခြား (တတိယ) လူတယောက်က ရှေးနည်းအတူ ရယ်သွမ်းသွေးကာ “အို မိတ်ဆွေ.. ဘယ့်နှယ်တုန်း၊ သင် ရူးများ ရူးလေသလော၊ ကာမနတ်ဟူသည် အစိုးရခြင်းဂုဏ်မောက်၍ အမျက်ထွက်ခြင်း တည်းဟူသော မီးတောက်ဖြင့် ကြောက်လန့်ဘနန်း အကျွမ်းလောင်အပ်သော ကိုယ်ရှိ၍ မည်းနက်သော အဆင်းရှိသူသာ ဖြစ်ချေသည်။ အမှန်စင်စစ်ကား ယခုမြင်ရသောသူသည် တာဝတိံသာနတ်ပြည်ဟု ထင်မှတ်ကာ ငါတို့၏ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်တွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာသည့် မျက်စိအမြင်တထောင်ကို ဆောင်တော်မူတတ်သည့် သိကြားနတ်မင်းသာ ဖြစ်ချေသည်”ဟူ၍ ပြောဆိုပြန်လေ၏။
၂၁၂
ထိုသို့ပြောဆိုသော (တတိယ)လူကို အခြား (စတုတ္ထ) လူတယောက်က အနည်းငယ် ပြုံးရွှင်ကာ “အို မိတ်ဆွေ.. ဘယ့်နှယ်ပြောတာတုန်း၊ သင့်စကား ရှေ့နောက် ဆန့်ကျင်လှပေ၏၊ ထိုသူကို သိကြားနတ်မင်းဟု ဆိုရအောင် ထိုသူ၏ မျက်စိတထောင် အဘယ်မှာနည်း၊ ထိုသူ၏ ဝဇီရစိန်လက်နက်ကား အဘယ်မှာနည်း၊ ထိုသူ၏ ဧရာဝဏ် စီးတော်ဆင်ကား အဘယ်မှာနည်း၊ (သိကြားမင်း စင်စစ်ဖြစ်ပါက မျက်စိတထောင် ဝဇိရစိန်လက်နက် ဧရာဝဏ်စီးတော်ဆင် ပါရှိရမည်။ ယခု ထိုအရာများ လုံးဝ မပါရှိချေ တကား၊) အမှန်ကတော့ ထိုသူသည် ပုဏ္ဏားလူထု မေ့လျော့နေသည်ကို သိရှိ၍ ဗေဒင်စသည်တို့၌ မမေ့မလျော့ လိုက်နာကျင့်သုံးဘို့ တိုက်တွန်းရန် လာရောက်သော ဗြဟ္မာမင်း ဖြစ်ချေသည်”ဟူ၍ ပြောဆိုပြန်လေ၏။
ထိုသူ လေးယောက်လုံးကို တားမြစ်မောင်းမဲကာ အခြားပညာရှိသူ လူတယောက်က “ဤသူကား လပြည့်ဝန်းလည်းမဟုတ်၊ ကာမနတ်လည်းမဟုတ်၊ မျက်စိတထောင် အမြင်ဆောင်သော သိကြားနတ်မင်းလည်း မဟုတ်၊ ဗြဟ္မာမင်းလည်း မဟုတ်၊ စင်စစ်ကား ဤသူသည် လောကသုံးပါး၏ ရှေ့သွားခေါင်းဆောင် နာယက ဆရာတဆူ ဖြစ်တော်မူသည့် အလွန် အံ့ဩဖွယ်ကောင်းသူ လူထူး လူ့မှူးတဦး ဖြစ်ချေသည်”ဟူ၍ ပြောဆိုလေ၏။
ဤသို့ ရာဇဂြိုဟ် ပြည်သူပြည်သား လူများအပေါင်းတို့ အချင်းချင်း သူတမျိုး ငါတဖုံ ပြောဆို၍ နေကြကုန်စဉ်ပင် မင်းချင်းယောက်ျားတို့သည် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးထံမှောက် သွားရောက်ကြပြီးလျှင် “အရှင်မင်းကြီး.. အထက်မိုးရပ် နတ်မင်းလေလော၊ ဂန္ဓဗ္ဗနတ်လေလော၊ သို့မဟုတ် နဂါးမင်းလေလော၊ ဘီလူးလေလော၊ မည်သူဟူ၍ ခွဲခြားပြောဆိုခြင်းငှါ မသိနိုင်သူ အံ့ဩဖွယ် လူတယောက်သည် အကျွန်ုပ်တို့၏နေရာ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်တွင်း၌ ဆွမ်းခံလှည့်လည်နေပါသည်”ဟု လျှောက်ထား ပြောဆိုကြလေကုန်၏။ ထိုအခါ ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် ထိုသူတို့စကား ကြားတော်မူပြီး၍ ပြာသာဒ်အထက်ပြင်၌ ရပ်တည်တော်မူရင်းကပင်
၂၁၃
ဘုရားအလောင်းတော် သူမြတ်ကို ကြည့်ရှုဖူးမြင်ရသဖြင့် အံ့ဖွယ်သရဲ မဖြစ်စဘူး ထူးကဲသောစိတ် ဖြစ်တော်မူကာ မင်းချင်းယောက်ျား အမတ်များတို့ကို “အချင်းတို့ .. သွားတည့်ကြကုန်၊ ထို အံ့ဩဖွယ်ကောင်းသောသူကို သေချာစေ့ငု ကြည့်ရှုစုံစမ်းကြကုန်၊ ထိုသူသည် အကယ်၍ ဘီလူးဖြစ်လျှင် မြို့ပြင်သို့အရောက် ကွယ်ပျောက်လိမ့်မည်၊ နတ်ဖြစ်လျှင် ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် သွားပေလိမ့်မည်၊ နဂါးမင်းဖြစ်လျှင် မြေအတွင်းသို့ ငုပ်လျှိုး ကွယ်ပျောက်သွားပေလိမ့်မည်၊ လူသားစင်စစ်ဖြစ်လျှင် မိမိရသော ဆွမ်းကို တနေရာရာ၌ စားသုံးပေလိမ့်မည်”ဟု မိန့်ကြားပြောဆို စေလွှတ်တော်မူလိုက်လေ၏။
ဘုရားအလောင်းတော်သည်လည်း ငြိမ်သက်သော ဣန္ဒြေ ငြိမ်သက်သော စိတ်ရှိတော်မူသည်ဖြစ်၍ အတုမရှိသော အဆင်းတော်၏ တင့်တယ်စံပယ်ခြင်းဖြင့် ဖူးမြင်ကြသူ ရာဇဂြိုဟ် ပြည်သူပြည်သား လူအများ၏ မျက်စိတို့ကို ဆွဲငင်ယူဆောင်သကဲ့သို့ ထမ်းပိုးတပြန် (လေးတောင်ခန့်)ကိုသာ ကြည့်ရှုလျက် အနီ အဖြူ အကြောင် အကြား အကြမ်း အနု ရောပြွမ်းသည့် မိဿကဆွမ်းကို မျှတလောက်ရုံသာ ခံတော်မူပြီးလျှင် မြို့သူမြို့သားတို့ကို “ဤမြို့သို့ ရောက်ဆိုက်လာသော ရဟန်းတို့သည် အဘယ်အရပ်၌ နေစမှတ်ပြုကြသနည်း”ဟု မေးမြန်း၍ လူများအပေါင်းက “ပဏ္ဍ၀တောင်ထိပ်၌ အရှေ့သို့ မျက်နှာမူသော ဂူဝဝယ် ဤမြို့သို့ရောက်ဆိုက်လာသော ရဟန်းများ နေစမှတ်ပြုကြသည်”ဟု ပြောကြားသောအခါ အလောင်းတော် သူမြတ်သည် ဝင်ခဲ့ရင်းဖြစ်သော အရှေ့တံခါးအတိုင်း မြို့မှထွက်ခဲ့၍ ပဏ္ဍဝတောင်ထိပ်၌ အရှေ့သို့ မျက်နှာမူသော ဂူဝဝယ် အရှေ့သို့ မျက်နှာမူကာ ထိုင်နေတော်မူ၍ ယူဆောင်ခဲ့ရင်းဖြစ်သည့် အနုအကြမ်း ရောပြွမ်းသည့် ဆွမ်းကို ဘုဉ်းပေးသုံးဆောင်ရန် အားထုတ် စီမံတော်မူလေ၏။
မကြာမီ ရက်ပိုင်းအတွင်းက စကြာမင်းစည်းစိမ်တမျှ ကြီးကျယ် ခမ်းနားလှသည့် မင်းစည်းစိမ်ကို ခံစားသုံးဆောင်ခဲ့၍ အလွန်တရာကြမ်းတမ်း အနုအကြမ်းရော အရောင်မျိုးစုံရောပြွမ်းသည့်
၂၁၄
မိဿကဆွမ်းလုပ်ကို ဘုဉ်းပေးတော်မူရန် အားထုတ်စီမံ၍ ခံတွင်းတော်တွင်း သွင်းမည်အပြုတွင် ထိုဆွမ်းမျိုးကို ထိုဘဝမှာ ရှေးအခါက မြင်ရုံမျှ မမြင်ဘူးသဖြင့် အထူးပင် စက်ဆုပ်ရွံရှာရကား အလောင်းတော်၏ အူအသည်းတို့မှာ ပြောင်းပြန်လန်လျက် ပျို့အန်၍ထွက်မည်လောက် ဆင်းရဲဒုက္ခ ရောက်တော်မူရလေသည်။ ထိုအခါ အလောင်းတော်သူမြတ်သည် “အမောင်သိဒ္ဓတ္ထ.. သင်သည် စားဖွယ် သောက်ဖွယ် အသာတကြည် ရလွယ်လျက် သုံးနှစ်ချို့သော နံ့သာသလေးဆန်ထမင်းကို အထူးထူး အပြားပြား များမြတ်သော အရသာတို့ဖြင့် အလိုတော်ရှိတိုင်း သုံးဆောင်စားသောက်ရာ ရွှေနန်းတော်၌ ထီးနန်းအုပ်ချုပ် မင်းပြုလုပ်သူ ဖြစ်လျက်လည်း ပံသုကူဆောင် ရဟန်းတပါးကို မြင်ရသဖြင့် 'ငါသည်သည်း ဤရဟန်းအတူ ရဟန်းပြုပြီးလျှင် အိမ်စဉ်အတိုင်း လှည့်လည်ကာ ဆွမ်းခံ၍ ရတတ်သမျှသော ဆွမ်းကို အဘယ်အခါမှာ စားရပါမည်နည်း၊ ထိုသို့ ဆွမ်းခံစားရအံ့သောအခါသည် ငါ့အား အဘယ်အခါမှာ ဖြစ်ပါလတံ့နည်း'ဟု ကြံစည်လျက် တောထွက်၍ ရဟန်းပြုခဲ့ပြီ မဟုတ်လော၊ မိမိအကြံ အောင်မြောက်သည့် ယခုအချိန်သို့ ရောက်တော့မှ အဘယ့်ကြောင့် ဤကဲ့သို့ ဖောက်ပြန်ခြင်းအမှုကို သင်ပြုဘိသနည်း”ဟု မိမိကိုယ်ကို မိမိပင် ဆုံးမတော်မူကာ ဖောက်ပြန်ခြင်း အလျှင်းမရှိပဲ ထိုမျှ ကြမ်းတမ်းလှသည့်ဆွမ်းကို ဘုဉ်းပေး သုံးဆောင်တော်မူလေ၏။
ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးက အစုံစမ်းလွှတ်လိုက်သော မင်းချင်းအမတ်ယောက်ျား သုံးယောက်သားတို့သည် ဘုရားအလောင်းတော်၏ ထံပါးသို့ ကပ်ရောက်ကာ အလောင်းတော်၏ အခြင်းအရာ အလုံးစုံကို စုံစမ်းဆင်ခြင်ကြပြီးနောက် ထိုသုံးယောက်တို့အနက် နှစ်ယောက်ကား အလောင်းတော်၏အနီးမှာ ချန်ရစ်၍ တယောက်သော မင်းချင်းအမတ်သာလျှင် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးထံ ပြန်လာပြီးလျှင် “အရှင်မင်းကြီး.. ထိုဆွမ်းခံသွားသော ရဟန်းသည် ပဏ္ဍဝတောင်ထိပ် အရှေ့သို့ မျက်နှာမူသော ဂူဝ၀ယ်
၂၁၅
ခြင်္သေ့မင်း, ကျားမင်း, ဥသဘနွားမင်းတို့ကဲ့သို့ ကြောက်ရွံ့ခြင်း အလျှင်းမရှိပဲ ခံယူသွားသောဆွမ်းကို မဖောက်မပြန် စားသုံးကာ ချမ်းသာစွာ ထိုင်နေဆဲရှိပါသည်”ဟူ၍ လျှောက်ထားလေလျှင် ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားသည် တမန်၏စကားကို ကြားပြီးသည့်နောက်ပိုင်း အချိန်ကိုမဆိုင်းစေပဲ မွန်မြတ်သော ယာဉ်ရထားဖြင့် အလောင်းတော်ရှိရာ ပဏ္ဍဝတောင်သို့ ထွက်ခဲ့၍ ယာဉ်ဖြင့် သွားနိုင်သလောက် သွားပြီးလျှင် ယာဉ်မှဆင်းသက်ကာ ခြေလျင်ခရီးဖြင့် အလောင်းတော်၏ အနီးအရပ်သို့ ချဉ်းကပ်မိလေလျှင် ဘုရားအလောင်းတော်၏ ခွင့်ပြုတော်မူချက်အရ အေးမြသော ကျောက်ဖျာအပြင်၌ ထိုင်နေလျက် အလောင်းတော်၏ အနေအထိုင် ဣရိယာပုထ်၌ အလွန်ကြည်ညိုလှ၍ ပဋိသန္ထာရစကား ဝမ်းမြောက်စွာ ပြောကြားပြီးလျှင် “အဆွေတော်.. သင်ကား အသက်အရွယ် နုနယ်ပျိုမျစ်ပါသေး၏၊ အလုံးအရပ် အဆင်းသဏ္ဌာန် ကြန်အင်နှင့် ပြည့်စုံသူလည်း ဖြစ်ပါ၏၊ ဇာတ်နှင့်ပြည့်စုံသူ ခတ္တိယနွယ် စင်ကြယ်သူတယောက်ဟူ၍ အကျွန်ုပ် ယူဆပါ၏၊ အကျွန်ုပ်သည် အဆွေတော်အား အကျွန်ုပ်စိုးပိုင်သည့် အင်္ဂတိုင်း, မဂဓတိုင်း နှစ်တိုင်းတို့၌ အဆွေတော်အလိုရှိသမျှ မင်းစည်းစိမ်ကို ပေးပါ၏၊ ထီးနန်းအုပ်ချုပ် မင်းပြုလုပ်တော်မူပါ၊ အဆွေတော်၏ အမျိုးဇာတ်နွယ်ကိုလည်း မိန့်ကြားတော်မူပါ”ဟူ၍ မေးမြန်း လျှောက်ထားကာ မင်းစည်းစိမ်ဖြင့် ဖိတ်ကြားတော်မူလေသည်။
ထိုအခါ ဘုရားအလောင်းတော်သည် “အကယ်၍ ငါသည် မင်းအဖြစ်ကို အလိုရှိငြားအံ့၊ စတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းကြီးလေးဦး အစရှိသော နတ်မင်းတို့ကပင်သော်လည်း ငါ့ကို မိမိ မိမိတို့၏ စိုးပိုင်ရာ စတုမဟာရာဇ်နတ်မင်း တာဝတိံသာနတ်မင်း အစရှိသော နတ်မင်းတို့၏ စည်းစိမ်ဖြင့် ဖိတ်မန္တက ပြုကုန်လေရာ၏။ သို့မဟုတ် ထီးတော် နန်းတော် ကြငှန်းတော်မှာပင် ဆက်လက်စိုးအုပ် နေထိုင်လျှင် စကြဝတေးမင်း အဖြစ်ကို ပြုရမည်ဧကန် မှန်ပေသည်။ ဤဗိမ္ဗိသာရ မင်းတရားကား ထိုအကြောင်းကို မသိ၍ ငါ့ကို ဤသို့ ပြောဆိုကာ မင်းစည်းစိမ်ဖြင့် ဖိတ်မန္တကပြုပေ၏၊
၂၁၆
ငါသည် ယခုပင် ထိုဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားကို မိမိ၏ မင်းဖြစ်ကြောင်းကို ကောင်းစွာ သိစေအံ့”ဟု ကြံစည်ဆင်ခြင်တော်မူကာ လက်ရုံးကို မြှောက်ချီ၍ ကိုယ်တော်မြတ်၏ လာခဲ့သော အရပ်မျက်နှာကို ညွှန်ပြတော်မူပြီးလျှင်-
(၁) ဥဇုံ ဇနပဒေါ ရာဇ၊ ဟိမဝန္တဿ ပဿတော။
ဓနဝီရိယေန သမ္ပန္နော၊ ကောသလေသု နိကေတိနော။
ရာဇ = သင်္ဂဟလေးပါး ကျင့်တရားဖြင့် တိုင်းသားပြည်သူ ဗိုလ်ဗိုလ်လူကို ကြည်ဖြူခုံမက် မေတ္တာဖက်၍ နှစ်သက်စေတတ် အိုမင်းမြတ်။ ကောသလေသု = ကောသလတိုင်းတို့၌။ နိကေတိနော = ကမ္ဘာဦးစ ထိုခါကပင် ဝံသစီလျဉ် ဆက်ခဲ့စဉ်သား ထီးရှင်နန်းရိုး ကြငှန်းစိုးခဲ့သည့် နေမျိုးနွယ်လာ မြတ်ဥက္ကာဟု မဟာသုဒ္ဓေါ် ငါ့ခမည်းတော်၏။ ဇနပဒေါ = အုပ်မိုးစိုးပိုင် ကပိလဝတ် တိုင်းခရိုင်သည်။ ဥဇုံ = ဤမှမြောက်ရပ် ဖြောင့်မတ်စွာသာလျှင်။ ဟိမဝန္တဿ ပဿတော = ဟိမဝန္တာ သေလာဘွဲ့ချီး တောင်၏အနီး၌။ အတ္ထိ = ကောက်နှင့်စပါး စားဖွယ်သောက်ဖွယ် သုံးဆောင်ဖွယ်တို့ သွယ်သွယ်ပြည့်ဝ လိုတိုင်းရ၍ အမရဝတီ နတ်စံပြည်သို့ ဂုဏ်ရည်ထွန်းကား ထင်ရှားရှိပေ၏။ ဓနဝီရိယေန = ရတနာခုနစ်ပါး ဥစ္စာများလျက် ယောက်ျားတံခွန် လူရည်ချွန်၍ မိုးစွန်တမွတ် ကြယ်ကိုဆွတ်လည်း မလွတ်နိုင်ကြောင်း သတ္တိကောင်းသား ရှစ်သောင်းနှစ်ထောင် မြားမြောင်စုပေါင်း သူရဲကောင်းတို့နှင့်။ သမ္ပန္နော = တရာ့တပါး မင်းအများတို့ ထိပါးမာန်မူ ရန်မပြုဝံ့အောင် ဇမ္ဗူလွှမ်းခြုံ ပြည့်စုံလှပေ၏။
(၂) အာဒိစ္စာ နာမ ဂေါတ္တန၊ သာကိယာ နာမ ဇာတိယာ။
တမှာ ကုလာ ပဗ္ဗဇိတောမှိ၊ န ကာမေ အဘိပတ္ထယံ။
ရာဇ = သမ္မုတိနတ် အိုမင်းမြတ်။ အဟံ = ငါသည်။ ဂေါတ္တေန = ဝံသစင်ကြယ် အနွယ်တော်အားဖြင့်။
၂၁၇
အာဒိစ္စာ နာမ = နေနတ်သားနှင့် မပြားနွယ်စဉ် သို့ဖြစ်အင်ကြောင့် ခေါ်တွင်နာမ အာဒိစ္စ အမည်ရှိပေသော။ ဇာတိယာ = တန်ခိုးရှိန်လျှပ် အမျိုးဇာတ်အားဖြင့်။ သာကိယာ နာမ = “သကျာ ဝတ ဘော ကုမာရာ” ဥက္ကာကရာဇ် ဥဒါန်းလှစ်၍ ထွန်းသစ်နာမ သာကိယအမည် ရှိပေသော။ တမှာ ကုလာ = ထိုအာဒိစ္စနွယ်စင် သာကီဝင်မင်းမျိုးမှ။ ပဗ္ဗဇိတော = ဘုရားဖြစ်ရန် ရည်သန်မြှော်မှန်း ရဟန်းပြုခဲ့သူသည်။ အမှိ = ဖြစ်ပေ၏။ ကာမေ = ဝတ္ထုအာရုံ ကာမဂုဏ်တို့ကို။ အဘိပတ္ထယံ- အဘိပတ္ထယန္တော = တောင့်တသွေးချို အလိုရှိသည်ဖြစ်၍။ ပဗ္ဗဇိတော = ရဟန်းပြုခဲ့သည်။ န = မဟုတ်ပေ။
(၃) ကာမေသွာဒီနဝံ ဒိသွာ၊ နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတော။
ပဓာနာယ ဂမိဿာမိ၊ ဧတ္ထ မေ ရဉ္ဇတီ မနော။
ရာဇ = သမ္မုတိနတ် အိုမင်းမြတ်။ အဟံ = ငါသည်။ ကာမေသု = ဝတ္ထုအာရုံ ကာမဂုဏ်တို့၌။ အာဒီနဝံ = သာယာဖွယ်နည်းပါး ဒုက္ခသာများခြင်း အစရှိသော အပြစ်ဒေါသ အာဒီနဝကို။ ဒိသွာ = ဉာဏ်ဖြင့်သက်ဝင် လင်းလင်းမြင်၍၎င်း။ နေက္ခမ္မံ = ဝတ္ထုနှင့် ကိလေသာ ထိုကာမဓာတ်နှစ်ဖြာမှ ရှောင်ခွါကွေကွင်း ထွက်မြောက်ခြင်းကို။ ခေမတော = ရန်မပြုလျှင်း ဘေးကင်းသည့် တရားဟူ၍။ ဒဋ္ဌု- ဒိသွာ = ဉာဏ်ဖြင့်သက်ဝင် လင်းလင်းမြင်၍၎င်း။ ပဗ္ဗဇိတော = ဘုရားဖြစ်ရန် ရည်သန်မြှော်မှန်း ရဟန်းပြုခဲ့သည်။ အမှိ = ဖြစ်ပေ၏။ အဟံ = ငါသည်။ ပဓာနာယ = ပရမတ္ထ နေက္ခမ္မမှန်တုံ သန္တိဓာတ်သူ့ဂုဏ်ဖြင့် လုံးစုံဓမ္မ ဟူသမျှထက် ဆဆမြတ်မွန် ပဓာနမည်သော နိဗ္ဗာန်ကို ရည်သန်သောလျောက် လက်ရမြောက်အောင် ကျင့်ဆောက်ကြိုးကုတ် အားထုတ်ခြင်းငှါ။
၂၁၈
ဂမိဿာမိ = ခုပင်ငါကား သွားပချေအံ့။ ဧတ္ထ = ဤလုံးစုံဓမ္မ ဟူသမျှထက် ဆဆမြတ်မွန် ပဓာနမည်သော နိဗ္ဗာန်၌။ မေ = ငါ၏။ မနော = စိတ်သည်။ ရဉ္ဇတိ = ရရန်စိတ်စွဲ အမြဲနှစ်လို သွေးချိုဆန္ဒ တောင့်တ၍နေပေ၏။
ဤသုံးဂါထာတို့ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားအလောင်းတော်က ကိုယ်တော်မြတ်သည် သာကီဝင်မင်းမျိုးမှ ရဟန်းပြုခဲ့သူဖြစ်ကြောင်း, ဝတ္ထုကာမတို့ကို လုံးဝမလိုလားကြောင်း, ပဓာနမည်သော နိဗ္ဗာန်ကိုသာ ရည်သန်တောင့်တ၍ ရဟန်းပြုခဲ့သူပြီပြီ ထိုပဓာနမည်သော နိဗ္ဗာန်ကို လျင်မြန်စွာရဘို့ရန် ယခုပင် တောအရပ်သို့ ချဉ်းကပ်သွားရောက်ကာ ဒုက္ကရစရိယာကို ကျင့်ကြံတော့မည် ဖြစ်ကြောင်းများကို မိန့်ကြားတော်မူသောအခါ ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားသည် ဘုရားအလောင်းတော် သူမြတ်ကို “အရှင်ဘုရား.. တပည့်တော်သည် ရှေးအခါကပင် 'သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏ သားတော် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားသည် နိမိတ်ကြီးလေးပါးကို မျက်ဝါးထင်ထင် မြင်တော်မူပြီးသော် တောထွက်၍ ရဟန်းပြုကာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ သုံးလောကထွတ်ထား ဘုရားစင်စစ် ဧကန်ဖြစ်လိမ့်မည်'ဟူသော သတင်းစကားကို ကြားအပ်ပြီး ဖြစ်ပါသည်၊ တပည့်တော်သည် အရှင်ဘုရားတို့၏ ကြီးမားလှသော နေက္ခမ္မဓာတ်ခံ နိဗ္ဗာန်ကိုသာ အလိုရှိသည့် အဓိမုတ္တဆန္ဒတော်အလိုကို ယခုလို ကိုယ်တိုင် တွေ့မြင်ရသဖြင့် 'အရှင်ဘုရားတို့သည် မချွတ်ဧကန် ဘုရားဖြစ်တော်မူလိမ့်မည်'ဟု မမှိတ်မသုန် ယုံကြည်သူဖြစ်ပါသည်၊ အရှင်ဘုရား.. တောင်းပန်စကား တပည့်တော် လျှောက်ထားပါရစေ၊ ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်တော်မူပြီးသောအခါ ရှေးဦးစွာ တပည့်တော်၏နိုင်ငံသို့ ကြွချီတော်မူပါကုန်ဘုရား”ဟူ၍ လေးနက်စွာ ဖိတ်ကြား လျှောက်ထားပြီးလျှင် ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်အတွင်းသို့ ပြန်၍ဝင်လေ၏။