သိမ်မျိုးစုံမဟာဋီကာ/မူလပဏ္ဏာသပါဠိတော်စသည် ခမတိကတ္တုရုပ်
တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ ဧတ္ထံ န ဥပပရိက္ခန္တိ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ အနုပပရိက္ခတံ န နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ (မူလပဏ္ဏာသ ဩပမ္မဝဂ် အလဂဒ္ဓူပမသုတ် ပါဠိတော်၊ ၁ဂ၆။)
တေသံ မောဃပုရိသာနံ-တို့၏၊ ပညာယ အတ္ထံ အနုပပရိက္ခကံ- အနုပပရိက္ခန္တတ္တာ၊ အထဝါ၊ ပညာယ။ ပ ။ အနုပပရိက္ခတံ အနုပပရိက္ခန္တာနံ တေသံ မောဃပုရိသာနံ၊ တို့၏။ တေ ဓမ္မာ နစ္ဈာနံ နိဇ္ဈာနကာရဏံ ပညံ န ခမန္တိ။ န ရောစေန္တိ၊ မနှစ်သက်ကုန်။
ဤပါဠိတော်၌ ခမန္တိ -ဟူသာ ဗဟုဝုစ်ကြိယာ၏ ကတ္တားကို-တေဓမ္မာဟု ဝုတ္တကတ္တား အဖြစ်ဖြင့် ခမုဓာတ်၏ကံကို နိဇ္ဈာနံ ဟု ဧကဝုစ် အဝုတ္တကံ အဖြစ်ဖြင့် ထားသောကြောင့် သဗ္ဗညု မြတ်စွာဘုရား အလိုတော်အားဖြင့် ခမန္တိ-ဟူသောပုဒ်၏ သုဒ္ဓကတ္တုရုပ်အဖြစ်မှာ နေလ,အသွင် ထင်ရှားခဲ့ပြီ။ တစ်စုံတစ်ယောက်သောသူမျှ မငြင်းခုံနိုင်။
တေသံ တေ ဓမ္မာ န နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ (ပါရာဇိကဏ်၊ အဋ္ဌကထာ၊ သီလက္ခန် အဋ္ဌကထာ၊ အဋ္ဌသာလိနီ အဋ္ဌကထာ၊) နိဇ္ဈာန ပညံ န ခမန္တိ။ (သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ၊ သီလက္ခန်ဋီကာ၊ မူလပဏ္ဏာသဋီကာ၊ မူလဋီကာ။) ဘတ္တမဿနဇ္ဈာဒေတိ။ (ခုဒ္ဒကဝတ္ထုက္ခန္ဓက စူဠဝါ ပါဠိတော်။) နဇ္ဈာဒေတီတိ န ရုစ္စတိ။ (စူဠဝါအဋ္ဌကထာ။) အပ္ပဋိက္ကောသနာတိ န မေတံ ခမတိ။ မာ ဧဝံ ကရောထာ တိ အပ္ပဋိသေဓနာ။ (ပရိဝါအဋ္ဌကထာ၊ ၉၉။) သစေ ရုစ္စတိ သတ္ထာ သယမေဝ ဝက္ခတီတိ။ (အာနန္ဒတ္ထေရအပဒါန် အဋ္ဌကထာ၊ ၁၊ ၃၄၉။ ) တသ္မာ နေတံ မယှံ ရုစ္စတိ။ ( ဧကင်္ဂုတ္တရအဋ္ဌကထာ။) နစ္စာ ဒေယျာတိ န ရုစ္စေယျ။ (သီလက္ခန်အဋ္ဌကထာ၊ ၁၉၀။)
ဤအဋ္ဌကထာများ၌ သတ္ထာ - ဟူသော ပထမာဝုတ္တကတ္တား၊ ဧတံ ဟူသော အဝုတ္တ ဒုတိယာကံ၊ နစ္ဆာဒေယျ-ဟူသော ဧကန္တ ကတ္တုရူပ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗကို န ရုစ္စေယျ-ဟု သံဝဏ္ဏမူသည်များကို ကြပ်ကြပ်မြော်တော်မူကြပါ။ ဧကန္တ ကတ္တုရူပ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗကို ကမ္မရုပ်ဖြင့် ဘယ်အခါကာလမှ မဖွင့်သင့်။
အထ ပန ဝိနိစ္ဆိနထ တာဝ ဘန္တေ သစေ အမှာကံ ခမိဿတိ ဂဏှိဿာမာတိ ၀ဒန္တိ။ ( ပါရာဇိကဏ်၊ ဋ္ဌ၊ ဒု၊ ၁၇၅။ ) ခမတီတိ ရုစ္စတိ။ ( တိကင်္ဂုတ္တရအဋ္ဌကထာ၊ ဒု ၊ ဂဂ။ ) ရုစ္စတီတိ တေ စိတ္တဿ အဘိရုစိဥပ္ပါဒကော ကတမောတိ ပုစ္ဆတိ။ (တိကင်္ဂုတ္တရဋီကာ၊ ၉၀။)
ဇာတ်ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာစသည် သာဓကထုတ်ပြစရာ များစွာရှိသေး၏။ ဤမျှလောက်သော စကားရပ်ဖြင့် ခမတိ-ဟူသော ဧကန္တ၊ ကတ္တုရူပပဒကို ရုစ္စတိ-ဟု ဖွင့်သောကြောင့် ၎င်းရုစ္စတိပုဒ်၏ ဧကန္တ ကတ္တုရူပဖြစ်ကြောင်း ပညာရှိတိုင်းသိနိုင်ရာပြီ။
ဤသို့အားဖြင့် သဗ္ဗညုမြတ်စွာဘုရားဟော ပါဠိတော်ကြီး မဟာအဋ္ဌကထာကြီး အစရှိသော ရှေးရှေးကျမ်းဂန်ကြီးဟူသမျှ ခမတိပုဒ် ကတ္တုရုပ်ဖြစ်ကြောင်း နေလအသွင်ထင်ရှားနေပြီးဖြစ်၍ ခမတိသမ္ဗန္ဓ သာသနာတော်ကြီးသည် ဤသိမ်မျိုးစုံ မဟာဋီကာ တွေ့ကြရသည့် နေ့မှစ၍-
အန္ဓကာရေတိ ကာဠပက္ခစတုဒ္ဒသီအဍ္ဎရတ္တဃနဝနသဏ္ဍမေ ဃပဋလေဟိ စတုရင်္ဂေ တမတိ။
ဟူသော ပါရာဇိကဏ် အဋ္ဌကထာ (ပ၊ ၁၄ဝ။) စသည်နှင့်အညီ လကွယ်သန်းခေါင် တိမ်တောင်တောအုပ် အမိုက်မှောင်ကြီးလေးပါးမှ ကင်းပြုတ်သောအခါသမယ ကြုံကြိုက်သဖြင့် လဆန်း(၁၂)ရက်နေ့ သန်းခေါင်အခါ လွန်မင်းစွာ တောက်ပသော ရွှေလမင်းကြီးပမာ ယုံမှားသံသယကင်းကွာ ယထာဘူတ ကျနမှန်ကန်စွာ သိနိုင်ကြရာပြီး ရှိသတည်း။
ဂမ္ဘီရတ္ထ ခမတိပဒ မဟာဋီကာ သမတ္တာ။