သိမ်မျိုးစုံမဟာဋီကာ/အက္ခရာ တစ်လုံးပြင်တိုင်း အစကစ၍ ဖတ်သင့်သည် ပြင်လိုသော ဝါကျတွင်
သစေ ပန အက္ခရပရိဟီနံ ဝါ ပဒပရိဟီနံ ဝါ ဒုရုတ္တပဒံ ဝါ ဟောတိ, တဿ သောဓနတ္ထံ ပုနပ္ပုနံ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဣဒံ အကုပ္ပကမ္မဿ ဒဠှီကမ္မံ ဟောတိ, ကုပ္ပကမ္မေ ကမ္မံ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။ (ပရိဝါအဋ္ဌကထာ၊ ၂၄၃၊ ၂၄၄။)
ယဒိ ပရိဝတ္တေတွာ ကတံ ဒိဠှီကမ္မံ န ဟောတိ၊ ဧဝံ သတိ ဒဠှီကမ္မတ္ထာယ ကိန္တိ ကာတဗ္ဗန္တိ အာဟ“သစေ ပနာတိ” အာဒိ တတ္ထ “အက္ခရပရိဟိနံ ဝါ ပဒပရိဟီနံ ဝါ”တိ ဣဒံ အက္ခရပဒါနံ ဂဠိတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ “ဒုရုတ္တပဒံ ဝါ”တိ ဣဒံ သိထိလဓနိတာဒိ အပရိပုဏ္ဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ "ဒုရုတ္တက္ခရံ ဝါ" တိ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ ဣဒန္တိ ပုနပ္ပုနံ ဝစနံ ကမ္မံ ဟုတွာတိ သုကမ္မံ ဟုတွာ။
(ပရိဝါ ကမ္မဝဂ် ပါစိတျာဒိ ယောဇနာ၊ ၆၃၅။)
ဤ၌ သမ္မတော စသောပုဒ်ကို (၉) ကြိမ်ဖတ်ရာ စံကျောင်း ဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ စလင်းဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ မိုင်းခိုင်းဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ ရွှေရေးဆောင်ဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ ကျီဝန်ဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ ဆရာတော်ဦးရန်ကုန်၊ မော်လူးသိမ်သမုတ်စဉ် မန်လည်ဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ မဟာဝိသုဒ္ဓါရာမဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ ဝဇီရာရာမဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ ထိန်တောဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ ကသာဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ စကုဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ မှန်ကင်း တော်ဘုရားကြီး၊ မင်းရွာဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ ကိုင်းဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ ရွှေရေးဆောင်ဆရာတော်ဘုရားကြီး အစရှိသော ပိဋကတ်ကျမ်းဂန်၌ နေမြင်,လမြင် ကျော်စောထင်ရှားသော ဆရာတော်ဘုရားကြီးတို့သည် အက္ခပရိဟီန ပဒပရိဟီန ဒုရုတ္တပဒ ဒုရုတ္တက္ခရ ဖြစ်မည်ထင်သော ပုဒ်အက္ခရာ ဝါကျတို့ကို အထပ်ထပ်ပြင်၍ ဖတ်တော်မူကြသတည်။ သုဏာတု-ကစ၍ တစ်ခါပြင် တစ်ခါပြန်၍,ပြန်၍ ဖတ်တော်မမူကြ။
(က) ယခုခေတ် ဆရာတို့ကား တစ်ပုဒ်ပြင်လိုလျှင် ပြင်လိုတိုင်းပြင်လိုတိုင်း သုဏာတု မေ က၍တစ်ခေါက် စီ အဆုံးတိုင်ဖတ်မှအပ်သတည်းဟု ပြောဆိုကြကုန်၏။ ဖတ်ရွတ်သည်ကိုလည်း ငါတို့ဆတ်ဆတ် ကြားဖူး၏။ တစ်လုံးပြင်လိုလျှင် အစကစ၍ ဖတ်ခြင်းသာ သင့်သတည်းဟု ပြောဆိုကြကုန်၏။ ဘယ်ပါဠိ အဋ္ဌကထာဋီကာ ဂန္တန္တရ သာဓကရှိသည်ကိုကား ပြတော်မမူ။ ထိုသူတို့ကား များစွာလည်း မပြင်ကြ၊ စဉ်းစားခဲ့သော် ၎င်းခင်းပြအပ်ပြီး ပရိဝါအဋ္ဌကထာ၌ ဟဿ၌ တ-သဒ္ဒါဖြင့် အက္ခရပရိဟီန ပဒပရိဟီန ဒုရုတ္တက္ခရ, ဒုရုတ္တပဒရှိသော ဝါကျကို စွဲရသတည်း။ ကြွင်းသော ပရိပုဏ္ဏပဒ, အက္ခရ, သုဝုတ္တက္ခရ, သုဝုတ္တပဒ ရှိသော ဝါကျကိုမစွဲရ။ ထို အက္ခရပရိဟီန, ပဒပရိဟီန ဒုရုတ္တက္ခရ ဒုရုတ္တပဒတို့ကို သုတ်သင်ခြင်းငှာ ယင်းတို့ရှိရာဝါကျကို အထပ်ထပ် ရွတ်ဆိုရမည် ဟူလိုသတည်း။
ဣဒံ-၌ ဣမ သဒ္ဒါဖြင့်၊ ပုနပ္ပုနံ ဝတ္တုံကိုပင်ပြင်၍ ဣဒ ပုနပ္ပုနံ ဝစနံ-ဟု ယောဇနာ ဆရာစွဲသတည်း။ ထိုလေးပါးတို့တွင် အက္ခရပရိဟီန ပဒပရိဟီန ဆိုသည်ကား အက္ခရ ပဒ ကျသည်ကိုဆိုသတည်း။ ဒုရုတ္တက္ခရ ဒုရုတ္တပဒဆိုသည်ကား ပုဒ်အက္ခရာတို့ကို သိထိလ ဓနီတ စသော ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိ-ဆယ်ပါး ဌာန် ကရိုဏ်း ပယတ် မပြည့်စုံသည်ကို ဆိုသတည်း။
တဿ သောဓနတ္ထံ ပုနပ္ပုနံ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ -၌ ထို လေးဌာနတို့ကို သုတ်သင်ခြင်းငှာ ဉတ်ကမ္မဝါစာကို အစကစ၍ အထပ်ထပ် ဖတ်ခြင်းငှာ သင့်သတည်း-ဟု ဝတ္တုံ၏ကံကို သဗ္ဗံဉတ္တိကမ္မဝါစံ- ဟု ထည့်လိုပုံရသည်။ ရှေးဆရာတော်ဘုရားကြီးတို့ကား ယတ္ထ ဝါကျေ၊ တဿ ဝါကျဿ ပုနပ္ပုနံ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ- စပ်လိုသတည်း။
အဓိပ္ပာယ်ကား ထိုထိုပရိဟီန ပဒက္ခရ ဒုရုတ္တပဒက္ခရ- ရှိမည်ထင်ရာ ဝါကျပဒများကိုသာ အထပ်ထပ် ဖတ်ရမည် မိန့်တော်မူသတည်း။ သောဓနတ္ထံ၏ ကံမှာ အက္ခရပရိဟီနာဒီနံ-ဟု ဆဋ္ဌီကံထည့်လေ.. ဤသို့အားဖြင့် အက္ခရာပုဒ်တစ်လုံး တစ်ပါဒပြင်လိုလျှင် အစဆုံးဉတ်ကစ၍ အဆုံးတိုင် တစ်ခေါက်စီသာ ဖတ်ရမည်။ ပရိဟီနဒုရုတ္တ ဖြစ်မည်ထင်သော ဝါကျပဒတွင်သာ ထပ်၍မဖတ်ရ။ (ဆရာအချို့ တစ်ဝါဒ။)
(ခ) ဉတ်အစ သုဏာတုက စ၍ အဆုံးတိုင် ဖတ်ဖွယ်မရှိ။ ပရိ ဟိနဒုရုတ္တဖြစ်မည်ထင်သော ပဒဝါကျတို့ကို ထပ်၍ဖတ်ရမည်။ သုဏာတုကစ၍ အဆုံးတိုင်အက္ခရာတစ်လုံးပြင်လိုတိုင်း ဖတ်ရမည် မဟုတ်ဟူသော ကမ္ဘာစဉ်,သာသနာစဉ် လာသော အာစရိယပရမ္ပရ ပေါရာဏ ပဝေဏီ ရှေးရှေးပညာရှိ ဧတဒဂ်ရဆရာတော်ကြီးဟူသမျှတို့ တစ်ဝါဒဟူ၍ ဝါဒနှစ်ပါးကွဲပြားရာသတိရွှေသွား သမာဓိမြဲမြဲမြံမြံလက်ကိုင်ထား၍ သမ္ပဇညတရားဖြင့် နှစ် လ ရက်ပေါင်းများစွာစဉ်းစား ဆင်ခြင်သော်-
ဤသို့ ရှေးဆရာတော် ဘုရားကြီးတို့ ပရိဟီန ဒုရုတ္တ ဖြစ်မည် ထင်သော အက္ခရာ ပဒဝါကျတို့ကိုသာ ပြင်၍ဖတ်ရာ၌ ထိုထိုပရိဟီန ဒုရုတ္တပဒ အက္ခရာတို့ ပရိပုဏ္ဏဖြစ် မဖြစ်။ ကံအောင် မအောင် စဉ်းစားရာ၏။ အစသုဏာတု ကစ၍ မဖတ်သော ကြောင့် ပရိပုဏ္ဏမဖြစ်နိုင် ကံမအောင်နိုင်ဟု တစ်စုံတစ်ခု ယုတ္တိ အာဂုံပြ၍ တစ်စုံတစ်ယောက်သော ဝိတဏ္ဍဝါဒီ ပဏ္ဍိတမာနီတို့ဆိုနိုင် ပြောနိုင်ခွင့်မရှိ။
ဝဏ္ဏိတံ နိပ္ပပဉ္စံဝ၊ ကိလမထပဟာယိနာ။
တတော တဿာ သာသနမှိ၊ ပပဉ္စော ကိလမော န ဟိ။
ဟူသော စာတတ်နောက်ဆုံးပိတ်ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသော ဆရာတော် ဦးဗုဓ်ဂါထာနှင့်အညီ ကိုယ်၏ပင်ပန်းခြင်းကို ပယ်ပြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် ကြာမြင့်စွာ ကျယ်ပွားခြင်း မရှိသည်ကိုသာ ချီးမွမ်းတော်မူအပ်၏။
ထို့ကြောင့် အကျယ်မလိုက် အကျဉ်းကြိုက်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရား သာသနာတော်၌ အစမှစ၍ အဆုံးတိုင် တစ်လုံးပြင်တိုင်းဖတ်သဖြင့် ကြာမြင့်အောင် ပြုခြင်း၊ တစ်လုံးတစ်လုံးပြင်လိုတိုင်း အစကအဆုံးတိုင် ဖတ်ရသဖြင့် ပင်ပမ်းအောင်ပြုခြင်းသည် မသင့်သည်သာတည်း။ ယင်းသို့ အကြောင်းအကျိုးပြလျက် တစ်ကြိမ်တည်း၌ ပရိဟီန ဒုရုတ္တ ဖြစ်သင့်ရာ ပဒဝါကျတွင်သာ အထပ်ထပ် မဖတ်သင့်။ တစ်လုံးတစ်လုံးပြင်၍ ဖတ်လိုလျှင် တစ်ခေါက်တစ်ကြိမ်စီ ဆုံးအောင်ဖတ်ပြီးမှသာ တခြားပြင်လိုသော ပဒဝါကျများကို မရောမယှက် သက်သက် တစ်ခေါက်တစ်ကြိမ် ဖတ်မှ သင့်သည်။ တစ်ကြိမ်တည်း ပရိဟီန ဒုရုတ္တ ဖြစ်လောက်ရာတွင် အထပ်ထပ်ဖတ်က ပရိပုဏ္ဏမဖြစ်။ ကံမအောင်ဟု ဆိုငြားအံ့ ရှေးရှေး ကျေးဇူးရှင် ဆရာတော် အဆက်ဆက်တို့ပင် ဤကဲ့သို့ချည်း ဖတ်လာသည်ကား မည်သူမျှ မငြင်းနိုင်။ ရှေးရှေး ဆရာတော်ကြီးများ သမုတ်အပ်သော သိမ်များလည်း ပရိဟိန ဒုရုတ္တ အတွက် မအောင်လျှင် ထိုသိမ်၌ ရဟန်းခံသော ရဟန်းများလည်း သီမဝိပတ္တိဖြစ်၍ ရဟန်းမဖြစ်ရာ။ ထိုရဟန်းတို့ သမုတ်အပ်သော သိမ်ဟူသမျှလည်းမအောင်ရာ။ ဤသို့စသည် လဒ္ဓဒေါသ များစွာရှိ ကြောင်းကို နားလည်အောင် ပြောကြားအပ်၏။
သမ္မနိတော သမ္မနိတာ စသောပုဒ်တို့၌ မ္မ,ဒွေးဘော်နောင် ဒန္တဇ န္န,ဒွေးတော်နှင့် မရှိသင့်။ သာသနာတော်ကျမ်း လောကီသက္ကတကျမ်းတို့၌ မ္မ,ဒွေးဘော်နောင် ဒန္တဇ"န္န"ဒွေးဘော်နှင့် ရှိသင့်ကြောင်း မဆိုသောကြောင့်တည်းဟု ဆိုကြ၏။ ထိုပုဒ်မှာ မှန်၏၊ သမ္မဋိစ္ဆန္နံ၊ စီဝရစေတာပန္နံ- စသောပုဒ်၌ကား ပဒဓါတ် နောက် န္န,ဒွေးဘော်ရှိသည်ကို ထောက်၍လည်းကောင်း၊ ဓာတွန် န,အက္ခရာကို မချေပဲ န, အက္ခရာ တစ်လုံး ဒွေးတော်ဆောင်၍ နကာရာဂမံ ကတွာ စီဝရစေတာပန္နန္တိ၊ ဝုတ္တံ စီဝရစေတာ ပနန္တိပိ ပဌန္တိ။ (သာရတ္ထဒီပနီစသည်) သမ္မနေယျာမာတိသမနုဇာနေယျာမ (ဝိသုဒ္ဓိမဂ်မဟာဋီကာ။)ကို ထောက်၍ လည်းကောင်း၊ ပေစာ ဝတ်လဲကမ္မဝါစာတို့၌ မျက်မြင်တွေ့ရ၍လည်းကောင်း မ္မ,သံယုဂ်န,သံယုဂ်တို့ကိုမဖျက်ပဲ သမ္မန္နိတော သမ္မန္နိတာ ရှိသင့်ကြောင်း ငါတို့ကျေးဇူးရှင် စလင်းဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ မဟာဝိသုဒ္ဓါရာမဆရာတော်ဘုရားကြီး အစရှိသော ဆရာတော်များ မိန့်ကြ၏။
သမ္မတောပဒဋီကာ ပြီး၏။