ပရိဇိဏ္ဏဗြာဟ္မဏပုတ္တဝတ္ထုဂါထာ
၂၃-နာဂဝဂ်
၃-ပရိဇိဏ္ဏဗြာဟ္မဏပုတ္တဝတ္ထုအဋ္ဌကထာဂါထာ
တေ မံ ဒါရေဟိ သံပုစ္ဆ, သာဝ ဝါရေန္တိ သူကရံ။
ယေဟိ ဇာတေဟိ၊ အကြင်သားတို့ကြောင့်။ ဝါ၊ တို့ဖြင့်။ နန္ဒိဿံ၊ နှစ်သက်ဝမ်း မြောက်ခဲ့ရပြီ။ [နန္ဒိဿန္တိ အဘိနန္ဒိံ၊ အတီတတ္ထေ ဟိ ဣဒံ အနာဂတဝစနံ။ သံ၊ဋီ၊၁၊၂၇၇။] ယေသံ၊ အကြင်သားတို့၏။ ဘဝံ စ၊ ကြီးပွားတိုးတက်ခြင်းကိုလည်း။ ဣစ္ဆိဿံ၊ လိုလား တောင့်တခဲ့ရပြီ။ [ဂါထာ၌ ဆန်းကြောင့် သ်တစ်လုံးကျေ။] သာ၊ ခွေးတို့သည်။၁ သူကရံ၊ ဝက်ကို။ ဝါရေန္တိ ဣဝ၊ တားမြစ်ပိတ်ဆို့ကုန်သကဲ့သို့။ (မြည်တမ်းအော်ဟစ်စေကုန်သကဲ့ သို့)။ (ဧဝံ၊ တူ။) တေ၊ ထိုသားတို့သည်။ ဒါရေဟိ၊ မယားတို့နှင့်။ သံပုစ္ဆ၊ တိုင်ပင်၍။၂ မံ၊ ကျွန်ုပ်ကို။ ဝါရေန္တိ၊ တားမြစ်ပိတ်ဆို့ကုန်၏။ (ဋ္ဌ-၂၃၉)
၁။သာ။ ။ သုနန္တိ ဂစ္ဆန္တိ သဒ္ဓါယန္တိ ဝါတိ သာ၊[သုန+အ၊ နချေ, ဥကို အာပြု၊ (တစ် နည်း) သုနဿုစသောသုတ်ဖြင့် သုနဟူသောပါဋိပဒိက၏ အစိတ်ဥနကို အာပြု၊ အဃော ရဿ- စသောသုတ်ဖြင့် အာကိုရဿ, ယောဝိဘတ်ကို အာပြု၊-ရူ-၆၇၊ ရူဋီ၊၄၆၊ ဓာန်-ဋီ-၅၁၉။] (တစ်နည်း) သာမိကဿ ဝစနံ သုဏန္တီတိ သာ။ [သု+အာ၊-နီတိသုတ္တ-၁၂၈၆။]
၂။သံပုစ္ဆ။ ။ သံ+ပုစ္ဆ+တွာ၊ တဒမိနာဒီနိသုတ်ဖြင့် တွချေ၊ အာကိုရဿပြု(မောဂ်နိ၂, ၂၈၉)၊ (တစ်နည်း)တွာကို ယပြု၊ တဒမိနာဒီနိဖြင့် ယချေ(နိဒီ-၅၀၆-၈)၊ (တစ်နည်း) “သဗ္ဗေဟိ တုနာဒီနံ”ဟူသော ယောဂဝိဘာဂ(ကွစိ ဓာတု)ဖြင့် တွာကိုချေ(ကစ်ဘာ၊၂၊၅၁၆၊ သပြေနိ၊၃၊၁၄၆)။ [သံပုစ္ဆနံ နာမ ဣဓ သမ္မန္တနန္တိ အာဟ “သဒ္ဓိံ မန္တယိတွာ”တိ၊-သံ၊ဋီ၊၁၊၂၇၇။]
ရက္ခသာ ပုတ္တရူပေန, တေ ဇဟန္တိ ဝယောဂတံ။
အသန္တာ၊ သူတော်မဟုတ်ကုန်သော။ ဇမ္မာ၊ ယုတ်မာကုန်သော။ ရက္ခသာ၊ ရက္ခိုသ်ဘီလူးတို့သည်။ [ရက္ခန္တိ အတ္တာနံ ဧတေဟီတိ ရက္ခသာ။ ရက္ခ+အသ။ အပါဒါနသာဓန။] ပုတ္တရူပေန၊ သား၏အသွင်ဖြင့်။ မံ၊ ကျွန်ုပ်ကို။ တာတ တာတာတိ၊ အဖေ အဖေဟူ၍။ ဘာသရေ ကိရ၊ ခေါ်ကုန်သတဲ့။၁ တေ၊ ထိုကျေးဇူးကန်းငြား, သားမိုက်များသည်။ ဝယောဂတံ၊ နောက်ဆုံးအရွယ်သို့ ရောက်နေသော။ မံ၊ ကို။ ဇဟန္တိ၊ စွန့်ပစ်ထားကုန်၏။ (ဋ္ဌ-၂၄၀)
၃။ ကိရ။ ။ ကိရသဒ္ဒါ အရုစိ(မနှစ်သက်ခြင်း)အနက်ဟောတည်း၊ “ဇဟန္တိ ကိရ ပရိစ္စဇန္တိ ကိရာတိ ယောဇနာ(ဓမ္မယော-၇၈)”အဖွင့်အလို “ဇဟန္တိ ကိရ-ပစ်ထားကြသတဲ့”ဟုပေး၊ ကိရကို ဝိတ္ထာရ, ရှေ့၂ပါဒကို တစ်ဝါကျ, နောက်၂ပါဒကို တစ်ဝါကျယူ၍ “ကိရ-ချဲ့ဥုးအံ့၊ အသန္တာ-ကုန်သော၊ ဇမ္မာ-လူယုတ်မာတို့သည်၊ တာတ တာတာတိ ဘာသရေ၊ ရက္ခသာ-ရက္ခိုသ် ကောင်ဖြစ်ကုန်သော၊ တေ-တို့သည်၊ ပုတ္တရူပေန ဝယောဂတံ ဇဟန္တိ”ဟုလည်း ပေးကြ၏။
ဗာလကာနံ ပိတာ ထေရော, ပရာဂါရေသု ဘိက္ခတိ။
ဇိဏ္ဏော၊ အားအင်ယိုယွင်း, အိုမင်းပြီးသော။ နိဗ္ဘောဂေါ၊ ထိုထိုကိစ္စ၌ မသုံး ထိုက်တော့သော။ (ထိုထိုကိစ္စ သုံးမရတော့သော)။ အဿော၊ မြင်းကို။ ခါဒနာ၊ ခဲစား ဖွယ်ရာ အဖြာဖြာမှ။ အပနီယတိ ဣဝ၊ ပယ်ရှားအပ်သကဲ့သို့။ (ဧဝံ၊ တူ။) ဗာလကာနံကျေးဇူးကန်းငြား, သားမိုက်များတို့၏။ ပိတာ၊ အဖေဖြစ်သော။ ထေရော၊ သားဆိုးအဖေ, တပေပေဆို, ဖအေအိုငါသည်။ ပရာဂါရေသု၊ သူတစ်ပါးအိမ်တို့၌။ ဘိက္ခတိ၊ တောင်းစား နေရ၏။ [အပနီယတိကို ရုဠှီနာမ်ကြံ၍ “ခါဒနာ၊ မှ။ အပနီယတိ၊ ပယ်ရှားအပ်သော။ အဿော ဣဝ၊ မြင်းကဲ့သို့”ဟုလည်း ပေးနိုင်သည်။] (ဋ္ဌ-၂၄၁)
စဏ္ဍမ္ပိ ဂေါဏံ ဝါရေတိ, အထော စဏ္ဍမ္ပိ ကုက္ကုရံ။
မေ၊ ငါ၏။ အနဿဝါ၊ စကားနားမထောင်ကုန်သော။ (ယေ) ပုတ္တာ၊ အကြင် သားတို့သည်။ (သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ တေဟိ၊ ထိုသားတို့ထက်။) ဒဏ္ဍော ဧဝ၊ တောင်ဝှေး သည်သာ။ သေယျော၊ သာ၍ ကောင်းမြတ်ပါသေး၏။ (ဒဏ္ဍော၊ တောင်ဝှေးသည်။) စဏ္ဍံ၊ ကြမ်းတမ်းသော။ ဂေါဏံပိ၊ နွားကိုလည်း။ ဝါရေတိ၊ တားမြစ်နိုင်၏။ အထော၊ ထိုမှတစ်ပါး။ စဏ္ဍံ၊ သော။ ကုက္ကုရံပိ၊ ခွေးကိုလည်း။ ဝါရေတိ၊ ၏။ (ဋ္ဌ-၂၄၂)
၁။ ယေဉ္စ။ ။ အထက်၌ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၄၀အလို ယေဉ္စကို အနက်မဲ့ယူပေးခဲ့သည်၊ ပတိ သေဓအနက်ယူ၍ “ဒဏ္ဍောဝ-သာ၊ သေယျော-၏၊ မေ-၏၊ အနဿဝါ-ကုန်သော၊ ပုတ္တာ-တို့သည်၊ ယေဉ္စ သေယျော-မမြတ်”ဟုလည်း ပေး။ [အထက်၌ ကိရကို အနက်မဲ့ကြံသည်၊ ပက္ခန္တရကြံ၍ “ကိရ-သားမိုက်သားဆိုး, အကျိုးမလှ, တစ်မျိုးပြရသော်၊ မေ-၏”စသဖြင့်လည်း ပေးကြ၏။]
ဓမ္မယော-၇၉။ ။ ထို၌ ယေဉ္စကို “ယံ+စေ”ဟု ခွဲ၍ ယံ၌ ဝစနဝိပလ္လာသ, လိင်္ဂဝိပလ္လာသ ကြံ၏၊ ကိရကိုလည်း ကာရဏအနက်ယူ၍ တတိယပါဒမှ နောက်ဂါထာအဆုံးအထိ ကာရဏ ဝါကျဟု ယူ၏၊ ထိုအလို “မေ-၏၊ ယံ (ယေ) ပုတ္တာ-အကြင်သားတို့သည်၊ အနဿဝါ-ကုန်သည်၊ စေ (ဟောန္တိ)-အကယ်၍ ဖြစ်ကုန်အံ့၊ (ဧဝံသတိ-သော်၊ တေသံ ပုတ္တာနံ-တို့ထက်၊) ဒဏ္ဍောဝ သေယျော၊ ကိရ (ကသ္မာ)-အဘယ်ကြောင့်၊ သေယျော-နည်း? (ယသ္မာ-ကြောင့်၊) ဒဏ္ဍော ... ဝါရေတိ၊ အန္ဓကာရေ..ပတိတိဋ္ဌတိ၊ (တသ္မာ သေယျော)”ဟု ပေးပါ။
ဒဏ္ဍဿ အာနုဘာဝေန, ခလိတွာ ပတိတိဋ္ဌတိ။
အန္ဓကာရေ၊ အမိုက်မှောင်၌။ (တံ၊ ထိုတောင်ဝှေးကို။) ပုရေ၊ ရှေ့၌။ (ကတွာပြု၍။ ဝါ၊ ထား၍။ ဂန္တုံ၊ သွားခြင်းငှာ။ ဝါ၊ ကြောင့်။ သုခံ၊ ချမ်းသာသည်။) ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဒဏ္ဍဿ၊ တောင်ဝှေး၏။ အာနုဘာဝေန၊ အာနုဘော်ကြောင့်။ (အစွမ်းကြောင့်)။ ဂမ္ဘီရေ၊ ရေနက်ရာအရပ်၌။ ဂါဓံ၊ ထောက်တည်ရာကို။ ဧဓတိ၊ ရ၏။၁ ခလိတွာ၊ ချွတ်ေ ချာ်တိမ်းပါး လဲသွားလသော်။ ဒဏ္ဍဿ၊ ၏။ အာနုဘာဝေန၊ ကြောင့်။ ပတိတိဋ္ဌတိ၊ ပြန်၍ ရပ်တည်နိုင်၏။ (ဋ္ဌ-၂၄၃)
၁။ပုရေ..ဧဓတိ။ ။ “ပတိဋ္ဌံ လဘတိ(သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၄၀)”အဖွင့်ကြည့်၍ ဧဓတိ၌ ဧဓ ဓာတ်, လာဘအနက်ယူကာ ကာကောလောကနနည်း ဒီပကနည်းဖြင့် ဒဏ္ဍဿ အာနုဘာဝေန ကို ဂမ္ဘီရေ ဂါဓမေဓတိနှင့် ပတိတိဋ္ဌတိတို့၏ အကြောင်းယူ၍ ပေးခဲ့သည်၊ “(ဒဏ္ဍော-သည်၊) အန္ဓကာရေ-၌၊ ပုရေ-၌၊ ဝါ-က၊ ဟောတိ-ဖြစ်၏(ဖြစ်ဖော်ရ၏)”ဟုလည်း အလွယ်ပေးနိုင်သည်၊ “ပတိဋ္ဌံ လဘာပေတိ(သံ၊ဋီ၊၁၊၂၇၇)”ဟူသော အဖွင့်ကို ကြည့်၍ ဧဓတိ၌ ဧဓဓာတ်, လာဘ အနက်, ကာရိတ်ကျေဟုယူကာ “(ဒဏ္ဍော-သည်၊) ဂမ္ဘီရေ-၌၊ ဂါဓံ-ကို၊ ဧဓတိ-ရစေ၏”ဟု တစ် နည်းပေးနိုင်သည်။
ပရိဇိဏ္ဏဗြာဟ္မဏပုတ္တဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
ဗဒ္ဓေါ ကဗဠံ န ဘုဉ္ဇတိ, သုမရတိ နာဂဝနဿ ကုဉ္ဇရော။
ကဋုကဘေဒနော၊ ထက်မြက်သော မုန်ရှိသော။ ဝါ၊ အလွန်မုန်ယိုနေသော။၂ ဒုန္နိဝါရယော၊ ခဲယဉ်းသဖြင့် တားမြစ်အပ်သော။ ဓနပါလော နာမ၊ ဓနပါလမည်သော။ ကုဉ္ဇရော၊ ဆင်ပြောင်သည်။ ဗဒ္ဓေါ၊ နှောင်ဖွဲ့အပ်သည်။ (ဟုတွာ၊ ၍။) ကဗဠံ၊ အစာကို။ န ဘုဉ္ဇတိ၊ မစား။ ကုဉ္ဇရော၊ သည်။ နာဂဝနဿ၊ ဆင်တို့၏ လှည့်လည်ကျက်စားရာ တောကို။ [နာဂါနံ+ဝိစရဏံ+ဝနံ နာဂဝနံ။ မ၊ဋီ၊၂၊၁၄၄။] သုမရတိ၊ အမှတ်ရနေ၏။၃ (ပါ-၃၂၄)
၂။ ကဋုကဘေဒနော။ ။ “ဟတ္ထီနံ ဟိ မဒကာလေ ကဏ္ဏစူဠိကာ ပဘိဇ္ဇန္တိ”ကို ကြည့်၍ “ဘိဇ္ဇန္တိ ဧတသ္မိံ, ဧတေန ဝါတိ ဘေဒနော(မျက်စိနားသိုအိမ်ဟူသော သုံးမျိုးတို့ ပျက်စီးရာ, ပျက်စီးကြောင်းမုန်)၊ ကဋုကော+ဘေဒနော ဧတဿာတိ ကဋုကဘေဒနော”ဟုပြု၊ မျက်စိ နားသိုအိမ်တို့မှ သုတ်ရည်များ ယိုနေသည်ကို “မုန်ယို”ဟု ခေါ်သည်၊ ဓမ္မ.ဋ္ဌ၌ ကဏ္ဏစူဠိကာ (နား)ကိုသာ ဆိုခြင်းမှာ ဥပလက္ခဏနည်းဖြင့် ဆိုခြင်းဖြစ်သည်၊ မျက်စိသိုအိမ်တို့ကိုလည်း ယူပါ။ (သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၁၈၇၊ သီဘာ၊၁၊၂၄၂)
၃။ သုမရတိ။ ။ ဤပုဒ်ကို “သုမရ(စိန္တာအနက်)+အ+တိ”ဟုလည်းကောင်း, “သရ (စိန္တာအနက်)+အ+တိ”ဟုလည်းကောင်း ၂မျိုးဆိုကြ၏၊ ထိုတွင် သုမရဓာတ်အသုံးကို ပါဠိသဒ္ဒါ ကျမ်း, ဓာတ်ကျမ်းတို့၌ မတွေ့ရပါ၊ ပါကတအဘိဓာန်၌ လာသည်ဟု ဆို၏။(ပါညွှန်း)
သရဓာတ်အသုံး။ ။ သရဓာတ်အသုံးကို မဓျသိဒ္ဓန္တ-၁၈၄၌ ျာ၍ ငခ္မအဗပဗာÒ-‰ာမငအ-သ္မÈ စိန္တာယာမ်၊ သ္မရတိ”ဟု တွေ့ရ၏၊ သက္ကတလာ သ္မÈဓာတ်ကို ပါဠိ၌ သရဓာတ်ဟု ယူကြ၏။ (နီတိဓာတု-၂၄၉၊ ဓာတွတ္ထ၊ ဓာပါ၊ စိန်ပါမြန်ဓာန်- ပါဓာဖွင့်)
ရုပ်ပြီးပုံ။ ။ သက္ကတ၌ “သ္မရတိ”သည် ပါဠိ၌ “သရတိ”ဟု ဖြစ်၏၊ အနုပဒိဋ္ဌာနံ ဝုတ္တ- ယောဂတောဖြင့် သနောင် မ-လာ၊ (သမရတိ)၊ သ၏ အ-ကို ဥပြု၍ “သုမရတိ”ဟု ဖြစ်၏။ [ဝဏ္ဏာနံ ဗဟုတ္တံ ဝိပရီတတာ စ သရတိ၊ မာဂမော အကာရဿ ဥ စ သုမရတိ၊-ဗာ-၄၅။]
တစ်နည်း။ ။ ယဝမဒ-စသောသုတ်၌ စသဒ္ဒါဖြင့် သနောင် မ-လာ၊ ပုထဿု ဗျဉ္ဇနေ၌ “ဥ ဗျဉ္ဇနေ”ဟူသော ယောဂဝိဘာဂဖြင့် သ၏အ-ကို ဥပြု၍ “သုမရတိ”ဟု ဖြစ်သည်။ [သရတီတိ ဌိတေ သရဓာတုယာ သက္ကတဘာသာယံ မကာရသဟိတတာ တတ္ထ မကာရာဂမဿ ဥစိတတာ ္တ ဉာယတိ၊ ယဝမဒနတရလာစာဂမာတိသုတ္တေ စကာရေန ဗျဉ္ဇနေတိ ပရေ မကာရာဂမဿာနုသာရော ဟောတိ၊ ပုထဿု ဗျဉ္ဇနေတိ သုတ္တေ “ပုထဿ ဥ ဗျဉ္ဇနေ”တိ ဝိဘတ္တေ တေန သုတ္တဝိဘာဂေန ဥကာရာဂမဿာနုသာရော ဟောတိ၊-ဗာဋီသစ်-၄၄။]
ပရိဇိဏ္ဏဗြာဟ္မဏပုတ္တဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။