လူသေလူဖြစ် ဝါဒါနုဝါဒ ဝိနိစ္ဆယ/ဘာသာမဲ့ ရုပ်ဝါဒီနှင့်စပ်သော ဝိနိစ္ဆယ
ဘာသာမဲ့ ရုပ်ဝါဒီနှင့်စပ်သော ဝိနိစ္ဆယ
၁။ စောဒကပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် လူသေလူဖြစ် ဦးဥက္ကဋ္ဌနှင့် နောက်လိုက်တို့၏ ဘာသာမဲ့ ရုပ်ဝါဒီတို့ ဖြစ်ပုံကို အောက်ပါ အထောက်အထားများ တင်ပြ၍ စောဒနာကြသည်။
(က) “ဒီနေ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုတဲ့ လူစားတွေမှာ ဘိန်းနဲ့ ဘိန်းစားလို ဖြစ်နေကြပြီကိုး၊ ဘိန်းဆိုတာ မစားခင်တုံးကတော့ အလကားပေါ့၊ မစွဲပါဘူး၊ ဘိန်းမရှု မစားရလို့ ဘာမျှ မဖြစ်သေးပါဘူး၊ အဲ ဘိန်းကလေး နည်းနည်းဝင်ပြီး စွဲလာပြီဆိုတော့ ဒီဘိန်းကလွဲလို့ တခြားဘာမှလဲ မလိုချင်ဘူး, မကြားလဲ မကြားချင်ဘူး၊ ဘိန်းဆိုတဲ့ ဘိန်းပဲ စွဲတော့တာပဲ၊ သားမယားတောင် ဘိန်းလောက် မမက်တော့ဘူး၊ အခုလည်း ဒို့တစ်တွေမှာ ဘိန်းစွဲနေတဲ့ ဘိန်းစားတွေ ဘိန်းဖြတ်ခိုင်းသလို ဖြစ်နေပြီ၊ ဟို ကွန်မြူနစ်များက ဘာသာဟာ ဘိန်းပဲလို့ ပြောတာ သေသေချာချာ တွေးတော့ တကယ်မှန်တာကိုး ဒကာကြီးရဲ့” (အတွဲ-၁၊အမှတ်-၈၊ သစ္စာဓမ္မရေးရာစာစောင်၊ ဦးဥက္ကဋ္ဌဟောသော ဓမ္မစကြာမှ)
(ခ) “အမှန်မှာ ပြုလုပ်သူ(ကာရက)သည် ရုပ်တုံး ရုပ်ခဲ အစစ် မုချ ဖြစ်၏၊ သို့ဖြစ်လျှင် ခံစားသူ(ဝေဒက)ကော ဘာသဘော ဖြစ်ရမည်နည်း၊ ၎င်းလည်း ရုပ်သဘာဝပင် ဧကန္တ ဖြစ်ရပေမည် (လူသေလူဖြစ်စာအုပ်၊ စာမျက်နှာ-၅၆ မှ)
(ဂ) “ရုပ်သည် အခြေခံဖြစ်၍ ဝေဒနာ သညာ သင်္ခါရ ဝိညာဉ်တို့သည် ရုပ်ကို မှီရာ တည်ရာထား၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကျိုးတရား ဝါ-အခိုးသတ္တိ (ဝါ) ရုပ်၏ အဟုန်မျှသာ ဖြစ်ပေသည်”။ (ဦးကိုကိုလေးရေး သုံးဆယ့်တစ်ဘုံဝါဒ ဗုဒ္ဓလက်မခံစာအုပ်၊ နှာ-၂၀၂ မှ)
(ဃ) “အချို့က အရှင်ဘုရားဟာ ရုပ်ကိုသာ ဟောနေတယ်၊ စိတ်ကလေးကို လုပ်အုံးမှပေါ့နဲ့ ပြောနေတယ်၊ ကျုပ်တို့ ဒကာမကြီးတွေက ကောင်းပါပြီ စိတ်ကလေးကို လုပ်ရအောင် ဘယ်မလဲတော့လို့ ပြန်မေးလိုက်ကြရမယ်၊ အလုပ်လုပ်ဆိုတာ တကယ်ရှိတဲ့ ရုပ်ကို ကောင်းအောင် အလုပ်လုပ်ကြရမှာပဲ၊ စိတ်ကို ကောင်းအောင်လုပ်လို့ မရပါဘူး” (ဦးဥက္ကဋ္ဌ၏ အိုယောဂီ သင်ဘယ်ဆီသွားမလဲ၊ နှာ-၈၀၊ ၈၁ မှ)
(င) “နာမ်သည် ဘာလဲဆိုဦး၊ ဤ ဘူတဓာတ်တို့၏ သတ္တိပင် ဖြစ်နေပြန်သည်၊ အကြောင်းမူကား လေနှင့် တေဇော တွေ့လျှင် “အားအသက်”ဟူ၍ဖြစ်သောသတ္တိသည် ရုပ်သဘာဝ၏ ပင်ကိုလက္ခဏာကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်၊ ထို ဝါယောနှင့် တေဇောတို့သည် မည်သည့်ဓာတ်စင် ပရမာအနုမြူတွင်မှ သီးခြား ကင်းလွတ်စွာ မရှိ၊ ပ အာ ဝါ တေ တို့မှာ အစဉ်တွဲစပ်နေသောကြောင့် ဖြစ်သည်၊ သို့ဖြစ်ရာ ဘူတဒြဗ်စင် မူလပရမာဏုမြူ သဘာဝအထိ အဆင့်ဆင့် အကဲခတ်လေ့လာသောအခါ ဤဘူတရုပ်တို့ပင် ရုပ်ဟုလည်းကောင်း နာမ်ဟုလည်းကောင်း စသည်ဖြင့် ဖြစ်နေသောကြောင့် အားလုံး ရုပ်သဘာဝ အခြေခံချည်း ဖြစ်နေသည်ကို တွေ့ရပေသည်။” (သခင်မြတ်ဆိုင်၏ ဗုဒ္ဓဝိပဿနာ ပထမတွဲ၊ နှာ-၈၄၊ ၈၅ မှ)
(စ) “ရုပ်နာမ် ၂-ခုမှာ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မကွဲပေ၊ ပရမတ်ပထဝီ, ပရမတ်အာပေါ, ပရမတ်ဝါယော, ပရမတ်တေဇောတို့မှာ အမြဲအတူ အပြေးတညီတည်း ရုပ်လည်း နာမ်, နာမ်သည်ပင် ရုပ်အဖြစ် ဒွန်တွဲကာ အစဉ်အတူ ဖြစ်ပျက်နေသည်ကို တွေ့မြင်မှသာ ချက်ချင်း ဖြစ်သည်ကို ဖြစ်မှန်းသိသည်။ (သခင်မြတ်ဆိုင်၏ ဗုဒ္ဓဝိပဿနာ ပထမတွဲ၊ နှာ-၁၀၃ မှ)
စေဒကပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ဤကောက်နှုတ်ချက်များကို ဖော်ပြ၍ ဦးဥက္ကဋ္ဌနှင့် နောက်လိုက်တို့သည် မြတ်ဗုဒ္ဓ မှန်ကန်စွာ ဟောကြားထားသော နာမ်တရားမျိုးကို အသိအမှတ် မပြုကြဘဲ သူတို့၏ ရုပ်ကြမ်းဝါဒီ ဆရာ့ဆရာကြီးများ၏နောက်သို့ ကောက်ကောက်ပါအောင်လိုက်ကာ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာသာသနာကို ကျောခိုင်းသူများ ဖြစ်ကြောင်း တင်ပြကြသည်။
၂။ တစ်ဖန် ဝိသေသစောဒနာ၌ “ကမ္မဿ ကာရကော နတ္ထိ, ဝိပါကဿစ ဝေဒကော” စသောဂါထာကို မိမိတို့၏ ရုပ်ဝါဒနှင့် ကိုက်ညီအောင် လိုရာဆွဲ၍ ပြုလုပ်သူ ကာရက, ခံစားသူ ဝေဒကတို့သည် ရုပ်တုံး ရုပ်ခဲ ဖြစ်၏ ဟု ဆိုထားပုံ, ယင်းအယူသည် သက္ကာယဒိဋ္ဌိသာ ဖြစ်၍ အဓမ္မဝါဒ ဖြစ်ကြောင်း၊ ရုပ်လည်း နာမ်, နာမ်လည်း ရုပ်ဟူသော အချက်, နာမ်သည် ရုပ်၏ အခိုးသတ္တိ, ရုပ်၏ အဟုန်ဟူသော စကားသည် ပိဋကတ်ကျမ်းဂန်နှင့် မညီသော စကားသာဖြစ်ကြောင်း ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာကို ကိုးကား၍ တင်ပြသွားကြသည်။
၃။ ထို့ပြင် ဘာသာသည် ဘိန်းနှင့် မတူပုံ၊ ရတနာသုံးပါးအပေါ်၌ သက်ဝင်မှုသည် သဒ္ဓါတရားသာ ဖြစ်၍ ယုံကြည်မှု အစွဲ မဟုတ်ပုံ၊ ထက်သန်သော ယုံကြည်မှု, သန့်ရှင်းသော သဒ္ဓါတရားသာ ဖြစ်ကြောင်း အဂ္ဂပသာဒသုတ်ကို ကိုးကား၍လည်းကောင်း၊ ဘိန်းသည် စွဲလာသောအခါ အကျိုးမဲ့ကို ဖြစ်စေတတ်သော်လည်း ရတနာသုံးပါး ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုမှာကား ချမ်းသာသုခကိုသာ ပေးတတ်ကြောင်း မဟာနာမသုတ်ကို ကိုးကား၍လည်းကောင်း တင်ပြကြပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဘိန်းနှင့်တူသည်ဟု ဆိုခြင်းသည် သာသနာတော်ကို ပြစ်မှားလိုသော ပဒုဋ္ဌစိတ်ဖြင့် စွပ်စွဲခြင်း ဖြစ်၍ အဓမ္မဝါဒသာ ဖြစ်ကြောင်း စောဒနာကြသည်။
စုဒိတကတို့၏ ချေပချက်
၄။ စုဒိတကတို့တွင် သခင်မြတ်ဆိုင်နှင့် သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနဝါဒီတို့ကသာ ချေပဖြေဆို၍ ရွှေအဘိဓမ္မာ ဦးရွှေပြည်နှင့် ဦးဆန္ဒာဓိက ၂-ဦးတို့က မချေပကြချေ၊ ဗရှးဦးစွာ သခင်မြတ်ဆိုင်က ဘာသာနှင့် သာသနာ စကား ၂-ရပ်တွင် ဘာသာကိုပယ်၍ သာသနာကို လက်ခံကြောင်း အောက်ပါအတိုင်း ချေဆိုသွားသည်။
“ဘာသာဆိုသော စကားမှာ ထာဝရဘုရားအယူမှ ဆင်းသက်လာသော အတ္တဝါဒအခြေခံဖြစ်၍ သာသနာဝင်အနေဖြင့် လက်မခံပါ ဘုရား၊ ယခုလက်ရှိ ဘာသာဆိုသည်မှာကာ ဗုဒ္ဓဟော, ဗြာဟ္မဏဟော, ဝေဒဟော အဟော ၃-မျိုး စုပေါင်းကာ အားလုံး ပိဋကတ်တွင် ပါဝင်နေသော အဆိုအမိန့်များ ဖြစ်ကြပါသည်၊ သံသရာလည်စေတတ်သော တရားများဖြင့် ရှုပ်ထွေးနေပါသည် ဘုရား၊ ထို့ကြောင့် ဘာသာဟူသော အယူကို လက်မခံပါ။ သာသနာတည်းဟူသော သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲအပေါင်းမှ လွတ်မြောက်ရာ, ဒုက္ခငြိမ်းရာ, ကိလေသာကုန်ခန်းရာ တရားများကိုသာ လက်ခံပါသည် ဘုရား”ဟု ဆိုကာ အင်္ဂုတ္တိုရ် တယောဓမ္မသုတ်ကို ကိုးကားတင်ပြ ချေပသွားခဲ့ပေသည်။
၅။ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနဝါဒီတို့က “စောဒကဆရာတော်တို့သည် ဘာသာနှင့် သာသနာ မကွဲသောကြောင့် ဆတ်ဆတ်ခါ နာကျည်းကာ မှားယွင်းစွာ စောဒနာတင်မိကြပါသည်၊ ဘာသာဟူသည်မှာ (Religious) ဟူသော စကားလုံးမှ ဖြစ်ပေါ်လာပါသည်”ဟု ဆိုကာ ယင်းစကားလုံး၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို အင်္ဂလိပ်အဘိဓာန်ကျမ်းလာ-တိုက်ရိုက်အဖွင့်နှင့် အခြားအဆို ၈-မျိုးကို ဦးဥက္ကဋ္ဌ၏ ကပ္ပပြဿနာမှ ထုတ်၍ တင်ပြသွားကြသည်။
၆။ အထက်ပါ စောဒနာ သောဓနာတို့နှင့် စပ်လျဉ်း၍---
(က) ဦးဥက္ကဋ္ဌနှင့်တကွ စုဒိတက သခင်မြတ်ဆိုင်, သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနသုတေသီ ဆိုသူတို့၏ ဝါဒသည် ရုပ်ဝါဒ ဟုတ် မဟုတ်၊
(ခ) ဗုဒ္ဓဘာသာသည် ဘိန်းနှင့် တူသည်ဆိုသော ရီလီဂျင်းခေါ်သော ဘာသာရေးမျိုး ဟုတ် မဟုတ်နှင့် ဦးဥက္ကဋ္ဌသည် ဗုဒ္ဓဘာသာကို ပုတ်ခတ်ခြင်း ဟုတ် မဟုတ်၊
(ဂ) အမျှော် အကြောက်, ငရဲဘုံ နတ်ဘုံ စသည်နှင့် ပတ်သက်၍ ပိဋကတ်စာပေအရလည်းကောင်း, လောကီပညာများအရလည်းကောင်း သိရမည့် အချက်များနှင့်၊
(ဃ) ဘာသာနှင့် ပတ်သက်၍ သခင်မြတ်ဆိုင်၏ ချေပလွှာ သောဓနာချက်သည် မှန် မမှန်၊
(င) ရုပ်ဝါဒီများသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဟုတ် မဟုတ်၊ ရုပ်ဝါဒအမြင်ဖြင့် ဗုဒ္ဓဝါဒ ဗုဒ္ဓဓမ္မ ဗုဒ္ဓပိဋကတ်တော်များကို ဝေဖန်ခြင်းသည် တရား မတရား၊
ဤအချက်တို့ကို အလေးထား၍ သီးခြားဝိနည်းဓိုရ် ဆရာတော်များက သုံးသပ်ဆုံးဖြတ်ကြမည် ဖြစ်ပေသည်။
ဘာသာဟူသော စကားလုံးနှင့်စပ်၍ စိစစ်ချက်
၇။ စုဒိတက သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနဝါဒီတို့ ထုတ်ပြသွားသော (ရီလီဂျင်း) ဘာသာဟူသော စကားလုံး၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်များမှာ ၂၀-ရာစုနှစ် အစပိုင်း လောက်က ပြောခဲ့ကြ ဖွင့်ဆိုခဲ့ကြသော အနက်များ ဖြစ်၍ ယနေ့ ၂၀-ရာစုကုန်ခါနီးကာလ၌ ခေတ်မမီတော့ပေ၊ ၎င်းပြင် စကားတစ်လုံး၏ အနက်ကို ဖွင့်ရာ၌ Literal Meaning = စကားလုံး၏ တိုက်ရိုက် အနက်နှင့် Derivative Meaning = ဆင့်ပွားအနက် ၂-မျိုးလုံးကို ဖွင့်ပြမှ ပြည့်စုံနိုင်သည်၊ တစ်ခုခုကိုသာ ဆုပ်ကိုင်၍ ဆိုချေသော် အမှားသို့ ရောက်တတ်ပေသည်၊ ယခု စုဒိတကတို့ ဆိုခဲ့သော အနက်များမှာ မူလအနက်များ ဖြစ်၍ ခေတ်အလျောက် ဆင့်ပွားပြောင်းလဲလာသော အနက်များ မပါဘဲ ကြွင်းကျန်နေပေသည်၊ ထို့ကြောင့် မပြည့်စုံပေ။
၈။ ဤနေရာ၌ လန်ဒန်သား ဗုဒ္ဓဝါဒီ စစ်စစ်ကြီး ဖြစ်သော ပါဠိစာပေအသင်းကြီး၏ အတွင်းရေးမှုးဖြစ်သော ကွယ်လွန်သူ Mr.Iggleden ဆိုသူ ပညာရှင်ကြီး၏ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟကျမ်း အဖွင့်နိဒါန်း ရေးသားချက်မှ Religious ”ဟူသော စကားလုံး၏ ခေတ်မီသော ဝြိုဂိဟ် (ဝါ) ပရိဘာသာကို ထုတ်ပြပေအံ့-
(A) The world Religion is derived from Latin Religionem and Relegere. The first is quite clear it means; reverance to the gods, fear of god, conciousness of wrong, religious scruple. The second though quite different, is equality clear, it means to gather together, to collect, to ponder over to give heed, to observe, care for.
(က) Religious ဟူသော စကားလုံးသည် လာတင်ဘာသာ Roligionem ဟူသော ပုဒ်, Relegere ဟူသော ပုဒ်များမှ ဆင်းသက်လာသည်၊ ပထမစကားလုံးသည် အဓိပ္ပာယ်ရှင်းသည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ နတ်များကို ရိုသေခြင်း, နတ်ဘုရားကို ကြောက်ရွံ့ခြင်း, မှားယွင်းသော ကိုးကွယ်မှုနှင့် စပ်သည့် ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်စိတ် ဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်၊ ဒုတိယစကားလုံးသည် အဓိပ္ပာယ် အတော်ကွဲပြားသွားသော်လည်း ရှင်းပေသည်၊ ဒုတိယစကားလုံး၏ အနက်မှာ အတူတကွ စုပေါင်းခြင်း, ရွေးကောက်ခြင်း, တွေးတောစဉ်းစားခြင်း, ဂရုထားခြင်း, ကြည့်ရှုသုံးသပ်ခြင်း, သတိပြုခြင်း ဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်။
(B) With two equally valid, yet so very different way of defining religion it is without doubt a prectical thing to do to look at the Buddhist teaching on a comparative basis to see in accordance with which definition it should be understood and as the outcome of that how its study should be approached. What then can be said to define the characteristics of Buddhism as a religion?
(ခ) တန်းတူညီတူ ခိုင်လုံသလောက် အဓိပ္ပာယ်ခြားနားလှသော ရီလီဂျင်း ဝြိုဂိဟ် ၂-ခုနဲ့ စပ်ပြီး နှိုင်းယှဉ်လေ့လာတဲ့ အခြေခံမူအရ မည်သည့်ဝြိုဂိဟ်ဖြင့် ဗုဒ္ဓဓမ္မကို နားလည်ရမည်၊ ယင်း၏ အကျိုးဆက်အဖြစ် ထိုဗုဒ္ဓဓမ္မကို ဘယ်ပုံဘယ်နည်း လေ့လာရမည်ဆိုတာကို ရှုမြင်သုံးသပ်ခြင်းဟာ ပထမဆုံးလက်တွေ့ လုပ်ရမည့်အချက် ဖြစ်တယ်ဆိုတာ သံသယရှိဖွယ် မလိုပါ၊ ယင်းသို့ဖြစ်လျှင် ဗုဒ္ဓဓမ္မ၏ လက္ခဏာတို့ကို ရီလီဂျင်းအဖြစ် ဝြိုဂိဟ်ပြုရန် မည်သို့ ဆိုနိုင်ပါသနည်း။
(C) Buddhism is a religious system which is no way seeks to discuss a relationship existing between mankind and a deity; rather it sets out to view the conditions existing both within oneself and without examining the relationships between them seeking to observe and comprehend in results the nature of the causes governing them and pointing to the way by which the Tangle caused by ignorance may be unravelled and a stable atate attained, void of conditioning influences. It seeks then to view clearly and with acute penetration all that is of the mind and all that is of material qualities, and unclouded by ignorance, to see them as they are in realith.
(ဂ) ဗုဒ္ဓဓမ္မသည် လူသားနှင့် နတ်ဗြဟ္မာတို့အကြား၌ ရှိနေသော အဆက်အသွယ်ကို မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ မဆွေးနွေးသော ဘာသာရေး သဘောတရားတစ်ခု ဖြစ်သည်၊ စင်စစ်မှ သတ္တဝါတစ်ဦးတစ်ယောက်၏ အတွင်းအပြင်၌ ရှိနေသော အခြေအနေများကို ရှုမြင်သုံးသပ်သော ယင်းအတွင်းအပြင်နှစ်ခု၌ ရှိနေသော အဆက်အသွယ်ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးသော, ယင်းတို့ကို အုပ်စိုးခြယ်လှယ်နေသည့် အကြောင်းတရားတို့၏ သဘောသွားကို အကျိုးမှနေ၍ ရှုမြင်သုံးသပ်သော, အဝိဇ္ဇာ (မသိနားမလည်မှု)က ဖန်တီးပေးလိုက်သည့် အရှုပ်အထွေးကို ဖြေရှင်းပုံ နည်းလမ်းညွှန်ပြသော, တည်ငြိမ်သောအခြေအနေကို ရပုံရနည်း ဖော်ပြသော, (အပြင်အပမှ)အကြောင်းပြုဖန်တီးသော (ဗြဟ္မာ, ဗိဿနိုး, တန်ခိုးရှင်, ထာဝရ, ခိုဒါ စသည်တို့၏) ဩဇာအာဏာ မရှိပုံကို ဖော်ပြသော ဘာသာရေး သဘောတရား ဖြစ်သည်။
(D) The Buddha’s teaching is therefore a process which by a proper practice in gaining understanding of the true nature all there is , Leads to the stable state. It, as this statement makes clear, the Buddha’s teaching is shown to be the gaining of understanding of the True nature of all there is of mind and material qualities, then clearly it is the second definition of religion that is most nearly applicable to it, i.e; to gather together, collect, ponder over, to give heed to, observe, and care for.
(ဃ) ထို့ကြောင့် ဗုဒ္ဓဓမ္မသည် သင့်တော်သော အလေ့အကျင့်အားဖြင့် အရာအားလုံး၏ သဘာဝမှန်ကို နားလည်မှု ရရာရကြောင်း ဖြစ်ပြီး တည်ငြိမ်သော အခြေအနေကို ဖော်ဆောင်သော ကျင့်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သည်၊ ဤအဆိုအရ ဗုဒ္ဓဝါဒသည် ရုပ်နှင့်နာမ်ရှိသမျှ အားလုံး၏သဘာဝမှန်ကို နားလည်မှု ရစေတတ်သောဝါဒ ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြနိုင်ပါလျှင် ဒုတိယဝြိုဂိဟ်သည် ဗုဒ္ဓဓမ္မနှင့် အတော်ကိုက်ညီသော ရီလီဂျင်း၏ ဝြိုဂိဟ် ဖြစ်သည်၊ ယင်းသည်ကား အဆက်မပြတ် စုဆောင်းခြင်း, တွေးခေါ်စဉ်းစားခြင်း, ဂရုဓမ္မပြုခြင်း, စေ့စပ်စွာလေ့လာခြင်း, သတိရှိခြင်းပင် ဖြစ်သည်။
၁၂။ ယင်းသို့ဆိုလျှင် ဤဒုတိယဝြိုဂိဟ်အရ ဗုဒ္ဓဝါဒကို (ရီလီဂျင်း) ဘာသာတရားဟု ရဲရဲဆိုနိုင်တော့သည်၊ ဤသို့ ဗုဒ္ဓဝါဒကို ရီလီဂျင်း (ဘာသာတရား)ဟု ဆိုလိုက်သဖြင့် ထာဝရဝါဒီတို့၏ နတ်ဘုရားများကို ယုံကြည်ခြင်း, ကြောက်လန့်ခြင်း, ဆုတောင်းခြင်း, ကိုးကွယ်ဝတ်ပြုခြင်း ဟူသော Rite and Rituaနှင့် လုံးလုံး မဆက်စပ်သော ဗုဒ္ဓတရားတော်ကို မိမိရရ ကျနပိုင်ပိုင် ဆိုနိုင်လေတော့၏၊
၁၃။ တစ်ကြောင်းမှာလည်း ဘာသာဟူသော စကားလုံးသည် ပါဠိစကားမှ ဆင်းသက်လာသည်၊ ဘာသီယတေ ကထီယတေတိ ဘာသာ၊ ဗုဒ္ဓဿ ဘာသာ ဗုဒ္ဓဘာသာ-ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ် ဟောပြောတော်မူအပ်သောကြောင့် ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမဟူသမျှ, စကားတော်ဟူသမျှသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ မည်၏၊ ယင်းကို အင်္ဂလိပ် ဘာသာအားဖြင့် Buddhism or Buddha’s teaching ဟု ခေါ်ဆိုရသည်၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ မြန်မာတိုင်းရင်းသားတို့၏ အလယ်တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဟု ဆိုလိုက်သည်နှင့်တစ်ပြိုင်နက် ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်၏ အဆိုအဆုံးအမ တရားစကား ဗုဒ္ဓသာသနာ ဟူသော အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို ယခုအခါ၌ တစ်ချက်တည်း နားလည်သွား၏၊ ထိုမှတဆင့် ရတနာသုံးပါးကို ယုံကြည်အားထား ပွားများဆည်းကပ်ခြင်းကို သဘောပေါက်သွားတော့၏၊ ရီလီဂျင်းမှ လာသော ဘာသာအယူဟူသော အနက်အဓိပ္ပာယ်မှာ စပ်ဟပ်ဖာထေး ဆွဲယူ၍ ပြောမှ နားလည်ရသော အနက်အဓိပ္ပာယ်မျိုးသာ ဖြစ်လေတော့သည်။
၁၄။ ဥပမာ ရူပါဒီသု သဉ္ဇန္တိ သတ္တာ=ရူပါရုံ စသည်တို့၌ စွဲလမ်းကပ်ငြိတတ်သောကြောင့် အလုံးစုံသော လူနတ် စသည်တို့သည် သတ္တ (သတ္တဝါ)မည်ကုန်၏၊ ဤဝစနတ္ထအရ မူလအနက်အားဖြင့် ရူပါရုံ အစရှိသော အာရုံငါးပါး ကာမဂုဏ်တရားတို့၌ စွဲလမ်းကပ်ငြိတတ်သော သတ္တဝါတို့ကိုမှ သတ္တဟုခေါ်ဆိုရသော်လည်း (နိစ္ဆန္ဒရာဂ) ရူပါရုံ စသည်တို့၌ စွဲလမ်း ကပ်ငြိခြင်း မရှိသောရဟန္တာတို့ကိုလည်း အတွင်ရုဠှီအားဖြင့် သတ္တ ဟု ခေါ်ဆိုရသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်၊ ထို့ကြောင့် “သကတ္ထကြောင့် ရသည့်ပညတ်၊ သကတ်ပျောက်လျက်၊ မည်မပျက်၊ သက်သက်အတွင် ရုဠှီတည်း”ဟု ရှေးဆရာတော်များ နိယာမ်လင်္ကာ မိန့်မှာမြွက်ကြားတော်မူခဲ့ကြသည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ-ကိုးကွယ်ဝတ်ပြုခြင်း, ဆုတောင်းခြင်းအနက်ထွက်သော ရီလီဂျင်း ဟူသော စကားလုံးမှာ ဖလှယ်ထားသည်ဆိုသော်လည်း ဗုဒ္ဓဘာသာဟူသော စကားကို ဆိုလိုက်သည်ရှိသော် ယခုအခါ ထိုမူလအနက် ပျောက်ပျက်၍ ရတနာသုံးပါး ကိုးကွယ် ဆည်းကပ်ခြင်း, ဗုဒ္ဓအဆုံးအမကို လိုက်နာကျင့်သုံးခြင်းဟူသော အနက်, ယင်းဗုဒ္ဓဘာသာကိုခံယူသော ဘာသာဝင်ဟူသော အနက်တို့မှာ အများတကာတို့တွင် တွင်ကျယ်နေသော အမည်ပညတ်တစ်ခု ဖြစ်တော့သည်၊ ဘာမျှ ပင်မရေသောက်မြစ်အနက်ကို ထုတ်ဖော်နေဖွယ် မလိုဟု ဆိုလိုပေသည်။
၁၅။ ထို့ကြောင့် ဗုဒ္ဓတရားတော်ကို ရည်ညွှန်း၍ ဦးဥက္ကဋ္ဌကိုယ်တိုင်-
“ဒီနေ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုတဲ့ လူစားတွေမှာ ဘိန်းနှင့် ဘိန်းစားတွေလိုဖြစ်နေပြီကိုး၊ . . . အခုလည်း ဒို့ လူတွေမှာ ဘိန်းစွဲနေတဲ့ ဘိန်းစားတွေ ဘိန်းဖြတ်ခိုင်းသလို ဖြစ်နေပြီ၊ ဟို ကွန်မြူနစ်များက ဘာသာဟာ ဘိန်းပဲလို့ ပြောတာ သေသေချာချာ တွေးတော့ ဒီနေရာမှာ တကယ်မှန်တာကိုး ဒကာကြီးရဲ့”
ဟု သစ္စာဓမ္မရေးရာစာစောင်တွင် ပါသည့်အတိုင်း ပြောဟောခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်၊ မှန်လှ၏-စုဒိတကတို့က “ဘာသာဟူသော စကားကို ထာဝရဝါဒီတို့ကို ရည်ရွယ်၍ဆိုသော စကားပါ”ဟု ဆင်ခြေပေးသော်လည်း အထက်ပါ ဦးဥက္ကဋ္ဌ၏စကား၌ “ဒီနေ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုတဲ့ လူစား”ဟု တိုက်ရိုက်ပင် ဆိုလိုက်သဖြင့် မည်သို့မှ မငြင်းသာတော့ပေ၊ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို ရိုသေလေးစား၍ စစ်မှန်သော သဒ္ဓါတရား အပြည့်အဝဖြင့် ခိုင်ခိုင်မာမာ ရတနာသုံးပါးကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်နေခြင်းကို ဦးဥက္ကဋ္ဌက အစွဲဥပါဒါန်ဟူ၍လည်းကောင်း သရဏဂုံသုံးပါးကို ဆည်းကပ်ကိုးကွယ်နေသော ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့အား ဘိန်းစားများနှင့် နှိုင်းကာ ဘိန်းစွဲသလို စွဲနေကြသည်ဟူ၍ လည်းကောင်း ရက်ရက်စက်စက် ဖိနှိပ်၍ ဆိုလိုက်ခြင်းသာ ဖြစ်သည်။
၁၆။ ဘာသာတရားသည် ဘိန်းနှင့် တူသည်ဆိုသော စကားသည် ကွန်မြူနစ်တို့က ဆိုလာသောအခါ ယုံကြည်မှုသက်သက်ကို အခြေခံ၍ဖြစ်သော ဘာသာတရား (ဥပမာ-ထာဝရဝါဒီ, ဣဿရဝါဒီ, ခိုဒါဝါဒီ) တို့ကို ရည်ညွှန်း၍ သူတို့၏ရှုထောင့်မှ ဆိုသောစကား ဖြစ်သောကြောင့် အလွန် ခိုင်လုံသော မှန်ကန်တိကျသည့် စကား ဖြစ်သည်၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့၏ ဘာသာဟူသည်ကား ရတနာသုံးပါး၏ ဂုဏ်ကျေးဇူး, ဘုရားရှင်၏ လေးနက်မှန်ကန် တိကျသောတရားတော်ကို သက်ဝင်ယုံကြည်၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော သဒ္ဓါတရားနှင့် ကျင့်ကြံအားထုတ်မှု-ဝီရိယ, စွဲမြဲမှု-သတိ, တည်ကြည်မှု-သမာဓိ, ဆင်ခြင်မှု-ပညာ ဟူသော ဗိုလ်၅-ပါးကို အခြေခံသောကြောင့် ဘိန်းစား ဘိန်းကို စွဲခြင်းနှင့် မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ မတူညီပေ၊ ဘိန်းသည် ဘိန်းစား၏ စိတ်နှလုံးကို ယစ်မူး မိန်းမောစေ၍ အမှန်တရားကို လွှမ်းမိုး ဖုံးအုပ်ပစ်နိုင်သော သတ္တိ ရှိသည်၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့၏ သဒ္ဓါတရားမှာကား ဤသို့ တွေဝေမိန်းမောစေခြင်း မရှိ၊ အမှန်တရားကို ဖုံးကွယ်ခြင်း မပြု၊ ကြည်ကြည်လင်လင် သန့်သန့်ရှင်းရှင်းနှင့် အမှန်တရားသို့ ဦးတည်ညွှန်ပြသော သတ္တိသာ ရှိပေသည်၊ ထို့ကြောင့် “ဥဒကပ္ပသာဒကော မဏိဝိယ”ဟု ရေနောက်ကို ကြည်လင်စေတတ်သော ပတ္တမြားကျောက်နှင့် သဒ္ဓါတရားကို ဥပမာပြု၍ အဋ္ဌကထာဆရာများ မိန့်ဆိုတော်မူကြသည်၊ လက်တွေ့အားဖြင့်လည်း ဗုဒ္ဓဘာသာ သာသနာတော်ကို သက်ဝင်ယုံကြည် ဆည်းကပ် ကိုးကွယ်သူတို့သည် စိတ်၏ ငြိမ်းချမ်းခြင်း, ကာယကံမှု ဝစီကံမှု အထက်တန်းကျခြင်း, ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်း မြင့်မားခြင်း ရှိနေကြပေသည်။
ဤသို့သော အကြောင်းများကြောင်း ဗုဒ္ဓဘာသာကို ထာဝရဝါဒ ဣဿရနိမ္မာနဝါဒများနှင့် တစ်တန်းတစ်စားတည်းထားကာ ထာဝရဝါဒ ဣဿရနိမ္မာနဝါဒတို့ကို ရည်ညွှန်း၍ ကွန်မြူနစ်များက ပြောထားသော ဘာသာရေးသည် ဘိန်းနှင့်တူသည်ဟူသော စကားများကို ဦးဥက္ကဋ္ဌက ကွန်မြူနစ်များထံမှ ယူပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာ(ဗုဒ္ဓစကား) များအပေါ် စွပ်စွဲပြောဆိုခြင်းသည် မဟုတ် မတရားပြောဆိုခြင်းသာ ဖြစ်ကြောင်း ပေါ်လွင်ပေသည်။
၁၇။ စောဒကဆရာတော်များ၏ ဝိသေသစောဒနာ၌ တင်ပြသောအကြောင်းအချက်များမှာ အင်္ဂုတ္တရနိကာယ်, ဆက္ကနိပါတ် အာဟုနေယျဝဂ် မဟာနာမသုတ်ကို ကိုးကား၍ တင်ပြသဖြင့် အလွန်လည်း ခိုင်လုံလှပေသည်၊ မှန်လှ၏-ရတနာသုံးပါးကို ယုံကြည်သဒ္ဓါ ကြည်ညိုစွာဖြင့် အောက်မေ့နှလုံးသွင်းသောပုဂ္ဂိုလ်မှာ ရာဂ-ဒေါသ-မောဟမလွှမ်း ဖြောင့်တန်းစွာ ရတနာသုံးပါးသို့ထိရောက်၏၊ ဖြောင့်မတ်သော စိတ်ဖြင့် အနက်ကိုလည်းကောင်း, သဒ္ဓါကိုလည်းကောင်း ထိထိမိမိ သိရှိနားလည်၍ ဓမ္မနှင့်စပ်သော ပီတိပါမောဇ္ဇ ဖြစ်သည်၊ စိတ်ချမ်းသာခြင်း, ကိုယ်ချမ်းသာခြင်း, စိတ်တည်ကြည်ခြင်းကို ရရှိပေသည်။
၁၈။ ယင်း အင်္ဂုတ္တိုရ်ပါဠိတော် မဟာနာမသုတ်ကို သေချာစွာ လေ့လာဆင်ခြင်သောအခါ ရတနာသုံးပါးကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သော ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်အဖို့ တဏှာပေမနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ကြည်လင်သော သဒ္ဓါတရားကိုရရှိခြင်း, အကျိုးမဲ့တရားများ ကင်းပျောက်၍ အကျိုးစီးပွားများ ရောက်လာခြင်းတည်းဟူသော ဆုလာဘ်များကို မတောင်းဘဲနှင့် အလိုလို ရရှိနိုင်ကြောင်း သိရပေသည်၊ အမျှော်နှင့်အကြောက် ရှိသည် ဖြစ်စေ, မရှိသည် ဖြစ်စေယင်း ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်၏ ပစ္စုပ္ပန်, တမလွန်, အကျိုးနှစ်ပါး ပြီးမြောက်သည်သာဖြစ်သည်။
အမျှော်နှင့် အကြောက်
ကလေးသူငယ်တို့ကို ဆုံးမသွန်သင်သော မိဘတို့သည် ပူလောင်ခြင်းဘေးရန်ကို ပြောပြ၍(ဝါ) ခြောက်လှန့်၍ မီးမကိုင်ရအောင် တားမြစ်ကြသည်၊ စာမေးပွဲအောင်လျှင် ဘွဲ့ထူး ဂုဏ်ထူး ရမည်၊ ပရိတ်သတ်အလယ် တွင်ကျယ်ပွင့်လင်းမည်၊ ကိုယ်အား နှုတ်အားဖြင့် ပင်ပန်းကြီးစွာ မလုပ်မကိုင်ရဘဲ ငြိမ်းချမ်းသက်သာစွာ အသက်မွေးနိုင်မည်၊ လူချစ်လူခင် ပေါများမည်၊ ထင်ပေါ်ကျော်စေမည် စသည်ဖြင့် အကျိုးတရားကို ဖော်ပြ၍ ဆုံးမသွန်သင်ကြသည်၊ ယင်းသို့ ဆုံးမသွန်သင်သည့်အတိုင်း ပူမည်စိုး၍ မီးကို မကိုင်သောကြောင့် ထိုကလေးသည် ပူလောင်ခြင်း, မီးပူကြောင့် သေဘေးအထိ ဒုက္ခရောက်ခြင်းမှ ကင်းလွတ်ခြင်းအကျိုး ခံစားရပေသည်၊ ကြိုးစား၍ စာသင်သောအခါ ထိုသူငယ်သည် စာမေးပွဲအောင်ခြင်း စသော အကျိုးကျေးဇူးကို ခံစားရသည်၊ ထို့ကြောင့် ခြောက်လှန့်၍ဆုံးမခြင်း, အကျိုးပြ၍ ဆုံးမခြင်းသည် မည်သို့သောအပြစ် ရှိနိုင်ပါသနည်း၊ ဘုရားရှင်၏ အဆုံးအမတော်တွင်ကား အကျိုးကိုပြ၍ လည်းကောင်း, အပြစ်ကိုပြ၍လည်းကောင်း, ဆုံးမတော်မူသော ဒေသနာတော်များမှာ မရေမတွက်နိုင်အောင် ရှိ၏၊ ဤသို့ အကျိုးကို ပြခြင်းသည် ကြောက်အောင် ခြောက်လှန့်သည်ဟူ၍ လည်းကောင်း၊ အမျှော်ခိုင်းသည် ဟူ၍လည်းကောင်း မဆိုနိုင်။
၁၉။ ဤနေရာ၌ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားအနေဖြင့် အကြောင်းအကျိုးကိုသာပြ၍ ဆုံးမတော်မူပုံကို အမြွက်မျှ ပြအံ့။
(က) မကောင်းမှုကို ပြုသောသူသည် ယခုဘဝ၌လည်းကောင်း၊ နောင်ဘဝ၌လည်းကောင်း၊ ပစ္စုပ္ပန် တမလွန် ၂-တန်သော ဘဝ၌လည်းကောင်း ပူပန်ဆင်းရဲရ၏၊ ငါသည် မကောင်းမှုကို ပြုမိပြီ ဟု တွေးတောပူပန်၏၊ ဒုဂ္ဂတိဘုံသို့ ရောက်သော် ပို၍ပင် ပူပန်ဆင်းရဲရ၏၊ (ဓမ္မပဒ၊ ယမကဝဂ် ဂါထာ ၁၇)
“ ဣဓ တပ္ပတိ ပေစ္စ တပ္ပတိ၊ ပါပကာရီ ဥဘယတ္ထ တပ္ပတိ။
ပါပံ မေ ကတန္တိ တပ္ပတိ၊ ဘိယျော တပ္ပတိ ဒုဂ္ဂတိံ ဂတော။ (ခု၊၁၊၁၅)
(ခ) ကောင်းမှုပြုသော သူသည် ယခုဘဝ၌လည်းကောင်း၊ နောင်ဘဝ၌လည်းကောင်း၊ ပစ္စုပ္ပန် တမလွန် ၂-တန်သော ဘဝ၌လည်းကောင်း ဝမ်းမြောက်ကြည်နူးရ၏၊ မိမိ၏လုပ်ငန်း စင်ကြယ် ကောင်းမြတ်မှုကိုကြည့်၍ သူသည် အဖန်တလဲလဲ ဝမ်းမြောက်ကြည်နူးရပေ၏၊ (ဓမ္မပဒ၊ ယမကဝဂ် ဂါထာ ၁၆)
“ ဣဓ မောဒတိ ပေစ္စ မောဒတိ၊ ကတပုညော ဥဘယတ္ထ မောဒတိ။
သော မောဒတိ သော ပမောဒတိ၊ ဒိသွာ ကမ္မဝိသုဒ္ဓိမတ္ထနော။ (ခု၊၁၊၁၅)
(ဂ) သတ္တဝါတစ်ဦးတစ်ယောက်သည် မကောင်းမှုကို ပြုမိလျှင် ထိုမကောင်းမှုကို ထပ်တလဲလဲ မပြုမိစေသင့်၊ မကောင်းမှု၌တောင့်တခြင်း ဆန္ဒကို မပြုရာ၊ မကောင်းမှု များလျှင် ဆင်းရဲသောအကျိုး ရှိ၏၊ (ဓမ္မပဒ၊ ပါပဝဂ် ဂါထာ ၂)
ပါပံ စေ ပုရိသော ကယိရာ၊ န နံ ကယိရာ ပုနပ္ပုနံ။
န တမှိ ဆန္ဒံ ကယိရာထ၊ ဒုက္ခော ပါပဿ ဥစ္စယော။ (ခု၊၁၊၃၀)
(ဃ) သတ္တဝါတစ်ဦးတစ်ယောက်သည် ကုသိုလ်ကို ပြုမိလျှင် ထိုကုသိုလ်ကို ထပ်ကာတလဲလဲ ပြုရာ၏၊ ကောင်းမှု၌ တောင့်တခြင်း ဆန္ဒကိုပြုရာ၏၊ ကောင်းမှု များပြားလျှင် ချမ်းသာသော အကျိုး ရှိ၏၊ (ဓမ္မပဒ၊ ပါပဝဂ် ဂါထာ ၃)
ပုညေဉ္စ ပုရိသော ကယိရာ၊ ကယိရာနံ ပုနပ္ပုနံ။
တမှိ ဆန္ဒံ ကယိရာထ၊ သုခေါ ပုညဿ ဥစ္စယော။ (ခု၊၁၊၃၀)
ဤအဆုံးအမများတွင် “မကောင်းမှု များပြားလျှင် ဆင်းရဲသော အကျိုး ရှိ၏၊ ကောင်းမှု များပြားလျှင် ချမ်းသာသော အကျိုး ရှိ၏”ဟူသော အဆုံးအမသည် အပြစ်နှင့်အကျိုးကို ရိုးရိုးကလေး ပြကာ ဆုံးမတော်မူခြင်း ဖြစ်သည်။
၂၀။ ရှင်ဖြစ်ခါစ(၇)နှစ်သားသာသာမျှ ရှိသေးသော သားတော် ရာဟုလာကို ဆုံးမတော်မူပုံကား ဤသို့တည်း။
မြန်မာပြန်
“ရာဟုလာ . . . ငါ မေးမည့် စကားကို သင် ဘယ်လို သဘောရသနည်း၊ ကြေးမုံမှန်ပြင်သည် အဘယ်အကျိုး ရှိပါသနည်း ရာဟုလာ၊ အပြစ်ကိုဆင်ခြင်ခြင်း အကျိုး ရှိပါသည် ဘုရား၊ ရာဟုလာ . . . ဤနည်းအတိုင်းပင် စဉ်းစားဆင်ခြင်ကာ ကိုယ်ဖြင့် အလုပ်လုပ်ရမည်, နှုတ်ဖြင့် အလုပ်လုပ်ရမည်, စိတ်ဖြင့် အလုပ်လုပ်ရမည်၊ ရာဟုလာ . . . ကိုယ်ဖြင့် အလုပ်လုပ်မည်ရှိသောအခါ ငါ၏ ဤကာယကံမှုသည် မိမိအတွက်လည်း ဆင်းရဲပင်ပန်း, သူတပါးအတွက်လည်း ဆင်းရဲပင်ပန်း, မိမိ သူတပါး နှစ်ဦးသားအတွက်လည်း ဆင်းရဲပင်ပန်းဖို့ ဖြစ်လေမည်လားဟု ဆင်ခြင်ရမည်၊ ငါ၏ ဤကာယကံမှုသည် ဆင်းရဲကို ဖြစ်စေ၍ ဆင်းရဲသောအကျိုး ရှိသော ကံများဖြစ်လေမလားဟု ဆင်ခြင်ရာ၏၊ ရာဟုလာ . . . အကယ်၍ သင် ဆင်ခြင်သောအခါ မိမိလည်း ဆင်းရဲ၊ သူတပါးလည်း ဆင်းရဲဖို့ ဖြစ်သည်၊ ဒုက္ခကိုဖြစ်စေ၍ ဆင်းရဲသော အကျိုးရှိသည်ဟု သင် ထင်မြင်လျှင် ဤသို့သောကာယကံကို သင် မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ မပြုသင့်၊ ရာဟုလာ အကယ်၍ သင် ဆင်ခြင်သောအခါ မိမိလည်း ဆင်းရဲ, သူတပါးလည်း ဆင်းရဲဖို့ မဖြစ်၊ ချမ်းသာခြင်းကို ဖြစ်စေ၍ ချမ်းသာသောအကျိုး ရှိသည်ဟု သင် ထင်မြင်လျှင် ဤသို့သော ကာယကံကို သင် မချွတ်ပြုရမည်။” (ဝစီကံ, မနောကံ အလားတူ)။ (မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသပါဠိတော်၊ အမ္ဗလဋ္ဌိက ရာဟုလောဝါဒသုတ်)
၂၁။ အကျိုးကိုပြကာ ဆုံးမတော်မူလျက် တစ်ထပ်တည်းသာ စားခြင်း၏အကျိုးကို ဟောတော်မူပုံကား ဤသို့တည်း။
မြန်မာပြန်အကျဉ်း
“ရဟန်းတို့ . . . ငါသည်(ညစာမစားဘဲ)တစ်ထပ်ဆွမ်းကို ဘုဉ်းပေးတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ . . . တစ်ထပ်ဆွမ်းကို ဘုဉ်းပေးတော်မူသောအခါ အနာရောဂါကင်းခြင်း, အားအင်နှင့်ပြည့်စုံခြင်း, ချမ်းသာစွာနေနိုင်ခြင်းကို ငါဘုရား သတိပြုမိတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ . . . လာကြကုန်၊ သင်တို့လည်း(ညစာမစားဘဲ) တစ်ထပ်ဆွမ်းကို စားကြကုန်လော့၊ သင်တို့လည်း တစ်ထပ်ဆွမ်းကို စားလျှင် အနာရောဂါကင်းခြင်း, အားအင်နှင့် ပြည့်စုံခြင်း, ချမ်းသာစွာ နေနိုင်ခြင်းကို (သင်တို့ကိုယ်တိုင်) ကောင်းစွာ သိကြပေလိမ့်မည်”
မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ အဋ္ဌကထာဆရာ၏ မှတ်ချက်ကို သတိပြုဖွယ် ကောင်းလှပေသည်။
ယသ္မာ ဗုဒ္ဓါ န ဘယံ ဒေဿတွာ တဇ္ဇေတွာ ပဇဟာပေန္တိ၊ အာနိသံသံပန ဒေဿတွာ ပဇဟာပေန္တိ၊ ဧဝံ ဟိ သတ္တာ သုခေန ပဇဟန္တိ။
မြန်မာပြန်
“ဘုရားရှင်တို့သည် ဘေးကိုပြကာ ခြိမ်းခြောက်၍ ပယ်စွန့်စေတော်မမူကြချေ၊ အကျိုးကို ပြ၍သာ ပယ်စွန့်စေတော်မူကြမြဲ ဖြစ်သည်၊ ဤသို့ အကျိုးပြုပယ်စွန့်စေလိုက်သော် သတ္တဝါတို့သည် လွယ်ကူစွာ ပယ်စွန့်ကြလေသည်”
၂၂။ အထက်ပါ သဘာဝယုတ္တိ အာဂမယုတ္တိတို့ကိုထောက်၍ ဗုဒ္ဓဝါဒသည် အမျှော် အကြောက်၊ တစ်နည်း (Reward and Punishment) ဆုလာဘ်နှင့် အပြစ်ဒဏ်ကိုပြကာ ခြောက်ချည်တစ်လှည့် မြှောက်ချည်တစ်ခါ ပြုလုပ်တတ်သော ဖန်ဆင်းရှင် ထာဝရဝါဒီတို့၏ ဘာသာမျိုး မဟုတ်၊ အကျိုးအကြောင်းကို ပြ၍ဆုံးမတတ်သော ဘာသာ သာဖြစ်သည်၊ နတ်ပြည်နှင့် ငရဲပြည်ကို ပြခြင်းမှာလည်း မြှောက်လို ခြောက်လို၍ မဟုတ်ဘဲ အရှိသဘောဖြစ်၍ ရှိကြောင်းကို ပြခြင်းသာဖြစ်သည်၊ ဤလမ်းသွားလျှင် ဤအရပ်သို့ ရောက်၍ ထိုလမ်းလျှောက်လျှင် ထိုအရပ်သို့ ရောက်ကြောင်း ပြတော်မူခြင်းသာ ဖြစ်သည်။
၂၃။ အကယ်ပင် အကျိုးကို လိုလားသော မိဘဆရာသမားတို့က ချုပ်ချယ်၍ အတင်းအကျပ် တရားအကျင့်ကို ကျင့်ကြံခိုင်းစေကာမူ(ဝါ)သာသနာတော်၏ အဆုံးအမကို မကျင့်လိုဘဲ ကျင့်ရစေကာမူ သာသနာတော်၏ ကျင့်စဉ်ကား ကျင့်သူကို လမ်းဆုံးပန်းတိုင်ဖြစ်သော အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန်တိုင်အောင် အကျိုးပြုသည်သာ ဖြစ်၏၊
ထို့ကြောင့် အင်္ဂုတ္တိုရ်ပါဠိတော်၊ စတုက္က အနုသောတသုတ်၌-
တသ္မာ ဟိ ဓိရော ဣဓူပဋ္ဌိတဿတီ၊
ကာမေ စ ပါပေ စ အသေသမာနော။
သဟာပိ ဒုက္ခေန ဇဟေယျ ကာမေ၊
ပဋိသောတဂါမီတိ တမာဟု ပုဂ္ဂလံ။
ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောမိန့်တော်မူသည်။
မြန်မာ အကျဉ်း
ထို့ကြောင့် ဤလောက၌ သတိရှိသော ပညာရှင်သည် ကာမဂုဏ်နှင့် အကုသိုလ်တရားများကို မမှီဝဲ မပြုကျင့်ဘဲ မျက်ရည်လည်ရွဲ ငိုပွဲဆင်ကာ ဆင်းရဲစွာဖြင့် ဝတ္ထုအာရုံကို စွန့်ပယ်ကာ (တရားကျင့်)မှု ထိုပုဂ္ဂိုလ်မျိုးကို (ဝဋ်သံသရာရေကြောင်း၏ အဆန်) နိဗ္ဗာန်ကို သွားသူဟူ၍ ပညာရှိတို့ ဆိုကုန်၏၊
၂၄။ ထို့ကြောင့် သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနဝါဒီတို့၏ “ကိုးကွယ်”ဟူသော စကားနှစ်လုံးကို ပုဒ်ခွဲကာ ကိုး=အားကိုးသည်၊ အားကိုးခြင်းသည် လိုချင်ခြင်း ဖြစ်၍ လောဘ=အမျှော် ဖြစ်သည်၊ ကွယ်=ကာကွယ်သည်၊ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ခြင်းသည် ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်ခြင်း=ဒေါသ အကြောက် ဖြစ်သည်၊ လောဘ ဒေါသသည် မောဟကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ကြံကြံဖန်ဖန် သမ္ဘာရပရိစ္ဆေဒ ပြုကြခြင်းသည် စိတ်မမှန်သော သူတို့၏ စကားသာ ဖြစ်သည်ဟု အမှတ်(၂) သီးခြားဝိနည်းဓိုရ် ဆရာတော်များက သုံးသပ်တော်မူကြသည်။
ဦးဥက္ကဋ္ဌနှင့် ရုပ်ဝါဒ
၂၅။ ရုပ်ဝါဒနှင့် ပတ်သက်၍ စိစစ်သုံးသပ်ပေအံ့၊ “ပြုလုပ်သူ ကာရကသည် ရုပ်တုံး ရုပ်ခဲ၊ ခံစားသူဝေဒကလည်း ရုပ်သဘာဝပင်”ဟူသော ဦးဥက္ကဋ္ဌ၏အဆိုကို စိစစ်သုံးသပ်ရသော် စောဒကဆရာတော်များက ရုပ်ဝါဒီများ ဖြစ်ပုံကိုဆက်လက်၍ လျှေက်ထားပါရစေ ဘုရားဟု လျှောက်ထားပြီး အောက်ပါအတိုင်း စွဲချက်တင်ထားကြသည်။
ကာရကဝေဒကသည် ရုပ် ဖြစ်သည်ဟူသော အယူအဆမှာ-
ကမ္ပဿ ကာရကော နတ္ထိ၊ ဝိပါကဿ စ ဝေဒကော။
သုဒ္ဓဓမ္မာ ပဝတ္တန္တိ၊ ဧဝေတံ သမ္မဒဿနံ။
ဟူသော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာလာ ဂါထာကို ရုပ်ဝါဒနှင့် ညီအောင် လိုသလိုဆွဲယူထားခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ထိုဂါထာ၏ လိုရင်းအချက်မှာ-
“ကံကို ပြုလုပ်သူ အတ္တ မရှိ၊ အကျိုးကို ခံစားသူ အတ္တလည်း မရှိ၊ အမှန်မှာ ရုပ်နာမ်ဓမ္မ ပရမတ္တတရားတို့ သက်သက်သာ (ကြောင်းကျိုးဆက်ကာ) ဖြစ်ကြကုန်၏၊ ဤသို့ရှုမြင်မှုသည် မှန်ကန်သော အမြင် ဖြစ်၏”ဟူ၍သာ ဆိုလိုရင်း ဖြစ်ပါသည်၊ ပြုလုပ်သူ ကာရက, ခံစားသူ ဝေဒကသည် ရုပ်တုံး ရုပ်ခဲ ဖြစ်၏ဟု ယူလျှင် ရုပ်တရားကို အတ္တဟုယူရာရောက်၍ ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတိ=ရုပ်ကို အတ္တဟု ရှုမြင်၏ ဟူသော အတ္တဒိဋ္ဌိသာ ဖြစ်ရကား အဓမ္မဝါဒသာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား”
ဟု ဝိသေသစေဒနာလွှာ၌ စောဒနာတင်ထားကြသည်။
၂၆။ ယင်း စောဒနာတင်ချက်သည် သဘာဝဓမ္မနှင့် ကိုက်ညီသော ယုတ္တိရှိသည့် စောဒနာ ဖြစ်ပေသည်၊ ဌင်ရှားစေအံ့-နာမ်သဘောတရားနှင့် ကင်း၍ရုပ်ချည်းသက်သက်ဖြင့် ပြုလုပ်ခြင်း ခံစားခြင်း မြင်ခြင်း ကြားခြင်း စသည်မည်သည့်အခါမျှ မဖြစ်နိုင်ချေ၊ ပရမတ္ထအလိုအားဖြင့် နာမ်တရား၏ သတ္တိကိုရည်ညွှန်း၍ ပြုခြင်း ခံစားခြင်း စသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ပြောဆိုမှ အမှန်ဖြစ်သည်၊ ယင်း ပရမတ္ထဖြစ်သော နာမ်တရားကို မပြုတတ်သော်လည်း ပြုတတ်ဘိသကဲ့သို့ ကတ္တုသဘောအားဖြင့် တင်စား၍ ပြုတတ်သူ စသည်ဖြင့် ဆိုလျှင် လောကဝေါဟာရ သမုတိသစ္စာအားလျော်စွာ ပြောဆိုခြင်းမျှသာ ဖြစ်သည်ဟုသိအပ်၏၊
၂၇။ စင်စစ်မှာ ဗုဒ္ဓဒေသနာတော်က ညွှန်ပြသည့်အတိုင်း ဆိုလျှင် ရုပ်တရားသည် အကန်းနှင့်တူ၍ နာမ်တရားသည် အကျိုးနှင့် တူသည်၊ အကန်းသည် အကျိုးကို ထမ်းပိုး၍ လမ်းသွားသောအခါ လမ်းကောင်း လမ်းဆိုး အနိမ့် အမြင့် စသည်ကို အကျိုးက မြင်၍ အကျိုး၏ လမ်းညွှန်ချက်အတိုင်း အကန်းက လိုရာခရီးသို့ ရောက်အောင် သွားရဘိသကဲ့သို့ ရုပ်တရားသည် သူ့ချည်းသက်သက် ပြုခြင်း ခံစားခြင်း စသည် မပြုတတ်မူ၍ နာမ်တရား၏ စေစားချက်အရသာ ပြုခြင်း ခံစားခြင်း စသော ကိစ္စကို ပြီးစေရသည်၊ ထို့အတူပင် နာမ်တရားချည်း သက်သက်လည်း မြင်ခြင်း ကြားခြင်း သွားလာလှုပ်ရှားခြင်းကို မပြုတတ်ဘဲ ရုပ်တရားကို မှီရမှသာ ယင်း ကိစ္စကို ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။
၂၈။ ယင်းသို့ ရုပ်နှင့် နာမ်တို့ အကြောင်းအားလျော်စွာ သူ့သဘောသူဆောင်လျက် ဖြစ်ပေါ်လာကြရာတွင် အပြင်အပမှ တိုက်တွန်းနှိုးဆော်တတ်, စေခိုင်းတတ်သော အတ္တဝိညာဉ်လည်း မရှိ၊ အတွင်းသို့ ဝင်၍ ခံစားခြင်း ပြုလုပ်ခြင်း စသော ကိစ္စကို ဆောင်ရွက်တတ်သော မည်သည့်အတ္တဝိညာဉ်မျှလည်း မရှိပေ၊ ရုပ်တရား နာမ်တရား ပရမတ်အသား စင်စစ်သည်သာလျှင် မိမိ မိမိ၏ ကိစ္စကို ဆောင်ရွက်လျက် ဖြစ်ပေါ်လာစေသည်၊ ဤသို့ ဆိုလို၍ “သုဒ္ဓဓမ္မာ ပဝတ္တန္တိ၊ ဧဝေတံ သမ္မဒဿနံ”ဟု ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အဋ္ဌကထာဆရာ မိန့်ဆိုတော်မူခြင်း ဖြစ်ပေသည်၊ “ပြုလုပ်သူ=ကာရက၊ ခံစားသူ=ဝေဒကသည် ရုပ်တရားသာ ဖြစ်၏”ဟု ဆိုသော လူသေလူဖြစ် ဦးဥက္ကဋ္ဌ၏စကားသည် ဗုဒ္ဓဝါဒကို ရုပ်ဝါဒဖြစ်အောင် ကိုယ်လိုရာ ကိုယ်ဆွဲ ပြောချက်သာ ဖြစ်၍ ကျမ်းဂန်ဓမ္မနှင့် မညီသည်မှာ ထင်ရှားလှပေသည်။
ထို့ပြင် ကမ္မဿ ကာရကော နတ္ထိ-ဟူသော ပါဠိကို ဦးဥက္ကဋ္ဌ ယူဆသည့်အတိုင်း သဒ္ဒါနည်းကျကျ၊ အနက်ပေးရသည်ရှိသော် ကမ္မဿ ကာရကော=ကံကို ပြုတတ်သော ကာရက ရုပ်တုံးရုပ်ခဲသည်၊ နတ္ထိ=မရှိ ဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်၊ ထို့ကြောင့် ဦးဥက္ကဋ္ဌလုပ်ပုံသည် သဒ္ဒါနည်း အနက်နည်းတို့ဖြင့် ကျကျနန စစ်ဆေးလိုက်သည့်အခါတွင် အနှစ်သာရရှာမရ၊ ပိဏ္ဍတ္ထကောက်၍ မရသောသူရူး၏ စကားကဲ့သို့ ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရပေသည်။
ရုပ်လည်းနာမ်၊ နာမ်လည်း ရုပ်ဟုဆိုရာ၌ စိစစ်သုံးသပ်ချက်
၂၉။ “ရုပ်သည် အခြေခံဖြစ်၍ ဝေဒနာ သညာ သင်္ခါရ ဝိညာဏ်တို့သည် ရုပ်ကို တည်ရာမှီရာထား၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကျိုးတရား(ဝါ)အခိုးသတ္တိ(ဝါ)ရုပ်၏ အဟုန်မျှသာ ဖြစ်ပေသည်”ဟူသော ၃၁-ဘုံဝါဒ ဗုဒ္ဓလက်မခံစာအုပ် ရေးသားသူ ဦးကိုကိုလေး၏ အဆိုသည်လည်းကောင်း၊
“အလုပ်လုပ် ဆိုတာ တကယ်ရှိတဲ့ ရုပ်ကို ကောင်းအောင် အလုပ်လုပ်ကြရမှာ၊ စိတ်ကို ကောင်းအောင် လုပ်လို့ မရဘူး”
ဟူသော ဦးဥက္ကဋ္ဌ၏ အဆိုသည်လည်းကောင်း၊
“အဆင့်ဆင့် အကဲခတ် လေ့လာသောအခါ ဤဘူတရုပ်တို့တွင် ရုပ်ဟုလည်းကောင်း၊ နာမ်ဟုလည်းကောင်း စသည်ဖြင့် ဖြစ်နေသောကြောင့် အားလုံး ရုပ်သဘာဝ အခြေခံချည်း ဖြစ်နေသည်ကို တွေ့ရပေသည်”
ဟူသော ဗုဒ္ဓဝိပဿနာ ပထမတွဲ၊ နှာ-၈၄၊ ၈၅ ၌ ရေးသားထားသော သခင်မြတ်ဆိုင်၏ အဆိုသည်လည်းကောင်း၊ ယင်းစာအုပ် နှာ-၁၃၀ ၌ ထပ်မံဖော်ပြသော-
“ရုပ်နှင့်နာမ် ၂-ခုမှာ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မကွဲပေ၊ ရုပ်လည်း နာမ်၊ နာမ်သည်ပင် ရုပ်အဖြစ် ဒွန်တွဲကာ အစဉ် အတူ ဖြစ်ပျက်နေသည်ကို တွေ့မြင်မှသာ ချက်ချင်း ဖြစ်သည်ကို ဖြစ်မှန် သိသည်”
ဟူသော သခင်မြတ်ဆိုင်၏ ဒုတိယအဆိုသည်လည်းကောင်း ရုပ်ဝါဒကိုအခြေခံ၍ ဗုဒ္ဓဓမ္မကို ကပြက်ကချော် ရေးသားပြောဟောခြင်းမျှသာ ဖြစ်သည်၊ ဤအနက်သဘောမျိုးကို မည်သည့်အခါမှ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ မဟောပေ၊ ဗုဒ္ဓဝါဒ အတွင်းသို့ ထိုသူတို့၏ ရုပ်ဝါဒ သွတ်သွင်းလာခြင်းသာ ဖြစ်သည်၊ တစ်နည်းဆိုသော် ဗုဒ္ဓဝါဒ မျက်နှာဖုံးတပ်၍ ရုပ်ဝါဒကို ဖြန့်ဖြူးနေခြင်းဖြင့် ဗုဒ္ဓသာသနာကိုပျက်စီးအောင် အားထုတ်နေခြင်းသာ ဖြစ်သည်။
၃၀။ ဤ ၂၀-ရာစုခေတ်၌ အသစ်အဆန်းလုပ်၍ ရှေ့တန်းတင် ပြောဆိုရေးသားနေသော ဦးဥက္ကဋ္ဌ၏ အဆိုကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား မပွင့်မပေါ်မီ နှစ်ပေါင်းများစွာကပင် ပေါ်ထွန်းနေသော ဗြာဟ္မဏလူမျိုး ကျာရ်ဗာက စသော ဆရာကြီးတို့၏ ရုပ်ဝါဒနှင့် တစ်ထပ်တည်း တူညီနေပုံကို အောက်ပါအတိုင်း တွေ့ရှိရသည်။
ကျာရ်ဗာက ရုပ်ကြမ်းဝါဒ
A - पृथिव्यापस्तेजो वायुरिति तत्वानि
က- မြေ, ရေ, လေ, မီး ဓာတ်ကြီးလေးပါးသည် အမှန်သဘောတွေ ဖြစ်သည်။
B - उत्पमुदाये शरीरेन्द्रियविषयसंज्ञा
ခ- ဤဓာတ်ကြီးလေးပါးတို့၏ အစုအပေါင်းကို ကိုယ်ခန္ဓာ၊ အာရုံစိတ်၊ အာရုံ ဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်သမုတ်ကြသည်။
C—तेभ्यर्थं तन्यम्
ဂ- ယင်း ဓာတ်ကြီးလေးပါးမှ စိတ်ဟူသော အသိသဘော ပေါ်လာသည်။
D- किवादिभ्यो यदशक्तिवत् विज्ञानम्। भृतान्येव चेतयन्ते
ဃ- တဆေးစသည်မှ မူးယစ်စေတတ်သော သတ္တိ ပေါ်လာသကဲ့သို ယင်း ဓာတ်ကြီးလေးပါးမှ ဝိညာဉ်ပေါ်လာသည်၊ ဓာတ်ကြီး လေးပါးတို့ကသာလျှင် စဉ်းစားတွေးတောကုန်၏၊
E -चैतन्यविशिष्ठः कायः पुरुषः
င- စိတ် ဝိညာဉ်ဖြင့် အထူးပြုအပ်သော ရုပ်ကြမ်းကြီးပင် အတ္တ(ဝါ)သတ္တဝါဖြစ်သည်။
F - जलबुद्बुद्वीवाः
စ- ရေပွက်သည် ရေ၏ အပေါ်၌ ရုတ်ချည်းမြင် ရုတ်ချည်းပျောက်သွားသကဲ့သို့ ဇီဝသည်လည်း ရုတ်ချည်းမြင် ရုတ်ချည်းပျောက်သွားလေသည်။
G - मरणमेत्रापवर्गः
ဆ- နိဗ္ဗာန်(ဝါ)လွတ်မြောက်ခြင်းဟူသည် သေဆုံးကွယ်လွန်ခြင်းပင်တည်း။
H-अर्थकामौ पुरुषार्थीः
ဇ- စီးပွား ဥစ္စာနှင့် ကာမချမ်းသာသည်သာ သတ္တဝါတို့၏ လိုရင်အကျိုးဖြစ်သည်။ (တရားကျင့်ခြင်း, လွတ်မြောက်ခြင်း ဟူသည် စင်စစ်အနက်အဓိပ္ပာယ်မရှိပေ။)
I - लोकिको माग नुसर्तव्यः
စျ- လောကသားတို့၏ လမ်းစဉ်ကိုသာ လိုက်ရမည်။ (လောကုတ္တရာလမ်းကြောင်းဟူ၍ မရှိ။)
J- पताकिनी भावात परलोकाभावः
ည- တမလွန်ဘဝ၌ ရှိသော သတ္တဝါဟူ၍ မရှိသောကြောင့် တမလွန်လောကဟူသည်လည်း မရှိပေ။
K - प्रत्यक्षमेव प्रमाणम्
ဋ- မျက်စိ, နား, နှာ, လျှာ, ကိုယ်တို့ဖြင့် ထိတွေ့ခံစားအပ်သော မျက်တွေ့ လက်တွေ့သည်သာ ခိုင်လုံသော ပမာဏဖြစ်သည် (မျက်တွေ့, လက်တွေ့ မဟုတ်သော အရာသည် မခိုင်လုံ၊ ပမာဏ မမည်။) (လောကာယတသုတ် अनशितं ခေါ် (ဗြိဟတ်ဆပတိ) ရေးသောသုတ်)
၃၁။ အထက်ပါသုတ်တွင်(ခ) အမှတ်စကားအရ ပ, အာ, ဝါ, တေ ဓာတ် ၄-ပါးကိုပင် ခန္ဓာကိုယ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ စ, သ, ဃ, ဇ, က ခေါ် ပသာဒ ၅-ပါး၊ ဆင်း, သံ, နံ, စား, တွေ့ အာရုံ ၅-ပါးဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်သည်ဟုဆိုထားရာ ရုပ်သည် နာမ်၊ နာမ်သည် ရုပ်ဟု ဆိုသော လူသေလူဖြစ် ဆရာတပည့်တို့၏ ဝါဒနှင့် တစ်ထပ်တည်းကျနေ၏၊
၃၂။ ဦးဥက္ကဋ္ဌနှင့် သခင်မြတ်ဆိုင်တို့သည် လေနှင့် တေဇော တွေ့လျှင် အား/အသက်ဟူ၍ ပေါ်လာ၏ဟု ဆိုကြ၏၊ ဦးကိုကိုလေးက နာမ်သည် ရုပ်၏အခိုးဟု ဆို၏၊ (ဃ)အမှတ်ပြ အထက်ပါသုတ်လာ အရက်မျိုးစေ့မှ မူးယစ်စေတတ်သော သတ္တိ ပေါ်လာသကဲ့သို့ ဓာတ်၄-ပါးမှ ဝိညာဉ်ပေါ်လာသည်ဟူသောစကားနှင့် တစ်သားတည်း ကျလေတော့၏၊
၃၃။ (ည)အမှတ်ပြ စကားအရ တမလွန်ဘဝ၌ရှိသော သတ္တဝါဟူ၍ မရှိသောကြောင့် တမလွန်လောကဟူသည်လည်း မရှိပေဟူသော လောကာယတသုတ်အဆိုသည် စုဒိတကတို့၏ ပခက်နှင့် ခေါင်းအကြားသာ စဉ်းစား၍ အခြားဘာကိုမျှ မစဉ်းစားဟူသော အဆိုနှင့် နှစ်ပေါင်း ၃၀၀၀-ခန့် ခြားသော်လည်း မပြားမကွဲ တစ်သားတည်း ဖြစ်၍နေသည်ကို တွေ့ကြရ၏၊
၃၄။ (ဋ)အမှတ်ပြ မျက်တွေ့လက်တွေ့သာ ခိုင်လုံသော ပမာဏ ဖြစ်သည်ဟူသော အဆိုနှင့် လူသေလူဖြစ် ဦးဥက္ကဋ္ဌ၊ သူ၏တပည့် သခင်မြတ်ဆိုင်၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့သားများ၏ လက်တွေ့မျက်တွေ့ဝါဒသည် ဧရာဝတီမြစ်ရေနှင့် ချင်းတွင်းမြစ်ရေကဲ့သို့ တစ်သားတည်း ရောနှောညီညွတ် လေတော့၏၊
၃၅။ ထို့ပြင် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာမပေါ်မီ နှစ်ပေါင်း ၅၀၀-လောက် စော၍ ပေါ်ထွန်းခဲ့သော အမည်မထင်ရှားသူ ရေးသည့် ဆန္ဒောဂျဥပနိသျှဒ်၌ ဤသို့ ဆို၏၊
धावित्रीने तस्य यः स्थविष्ठधातुस्त त्पुरीषं भवति । यो मध्यमस्तन्यासं । यो ऽणिष्टस्तंमृनः
စားလိုက်သော အစာသည် သုံးမျိုးကွဲ၍ ထွက်သည်၊ အကြမ်းစားဓာတ်တစ်စုသည် ကျင်ကြီး ဖြစ်သည်၊ အလတ်စား ဓာတ်တစ်စုသည် အသားဖြစ်သည်၊ အနုဆုံးဖြစ်သော ဓာတ်တစ်စုသည်ကား စိတ်ဝိညာဉ် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ (အဓျာယ ၆၊ ကဏ္ဍ ၅၊ အပိုဒ် ၁)
आपः पीतास्त्रेधा विधीयते । तासं यः स्थविष्ठो धातु तसूत्रं भूषति । यो मध्यमस्तल्लोहितं । योऽणिष्टः स प्राणः
သောက်လိုက်သော ရေသည် ၃-မျိုးကွဲ၍ ထွက်သည်၊ အကြမ်းစားဓာတ်တစ်စုသည် ကျင်ငယ် ဖြစ်သည်၊ အလတ်စား ဓာတ်စုသည် သွေး ဖြစ်သည်၊ အနုဆုံးဖြစ်သော ဓာတ်တစ်စုသည်ကား အသက် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ (အဓျာယ ၆၊ ကဏ္ဍ ၅၊ အပိုဒ် ၂)
၃၆။ ထိုမှတပါး ရုပ်နှင့်နာမ်ကို ထပ်တူ ယူဆသော Vulgar materialism ရုပ်ကြမ်းဝါဒ၏ သဘောကို ရှင်းပြဦးမည်။
ဤဝါဒသည် ဆယ့်ကိုးရာစု ဝန်းကျင်တွင် ဂျာမနီပြည်၌ စတင် ခေတ်စားလာသောဝါဒ ဖြစ်သည်၊ လူဗစ်ဗျူးခနဲ (Kari Vogt lud B chner) အမည်ရှိ ဂျာမန်အမျိုးသားနှင့် ဂျက်ကော့မောလေးရှော့ (Jacou Molescholt) ဆိုသူ ဒတ်ချ်အမျိုးသားတို့သည် ရုပ်ကြမ်းဝါဒီများ ဖြစ်ကြသည်၊ သူတို့ အဆိုကား တံတွေးအကျိတ်များမှ တံတွေးယိုထွက်သလို အသည်းမှ သည်းခြေယိုထွက်သလို ဦးနှောက်မှ စိတ်ခေါ်သော ရုပ်တစ်မျိုး စိမ့်ထွက်နေသည်ဟု ဆိုကြ၏၊ စိတ်အစဉ်သည် ဦးနှောက်တွင် ထင်ဟပ်သော ရုပ်၏ အရိပ်အသွင် ဖြစ်သော်လည်း မြင်ကောင်းသော အရိပ် မဟုတ်၊ ထိတွေ့ရကောင်းသော အရိပ်အသွင်မဟုတ်၊ ဓာတ်ပုံရိုက်ယူ၍ မရကောင်းပေ။
Brain is instrument of thinking or organ of thought, but it is mind or thinking itself.
“ဦးနှောက်သည် တွေးခေါ်စဉ်းစားရန် လက်နက်ကိရိယာ၊ တစ်နည်း- စဉ်းစားတွေးတောသည့် အင်္ဂါရပ်ဖြစ်သည်၊ သို့သော် ယင်းဦးနှောက်သည်ပင် စိတ်(ဝါ)အတွေးအခေါ် ဖြစ်သည်”ဟူ၍ ဆိုလေသည်။ (မြန်မာလုပ်သားနေ့စဉ်၊ ၁၅-၃-၆၈၊ မောင်ချစ်လှိုင်)
၃၇။ အထက်ပါ စိစစ်ချက်များအရ ရုပ်လည်း နာမ်၊ နာမ်လည်း ရုပ် အတူတူပင် ဖြစ်သည်ဟူသော ဦးကိုကိုလေး၊ ဦးဥက္ကဋ္ဌ၊ သခင်မြတ်ဆိုင်တို့နှင့် သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသီဆိုသူတို့၏ ဝါဒသည် လောကာယတသုတ်၌ ဗြိဟတ်ဆပတိဆရာ ရေးသားထားသော ဗုဒ္ဓမပွင့်ပေါ်မီက ပေါ်ခဲ့သော ရှေးဟောင်းဗြာဟ္မဏလူမျိုး ကျာရ်ဗာကဝါဒနှင့် တစ်ထပ်တည်း တူညီနေသည်ကို တွေ့ရ၏၊ ထို့ပြင်ရှေးဟောင်းဆန္ဒောဂျ ဥပနိသျှာဒ်ကျမ်း အဆိုနှင့်လည်းကောင်း၊ လူဒ်ဗစ်ဗျူးခနဲနှင့် ဂျက်ကော့မောလေးရှော့တို့၏ ရုပ်ကြမ်းဝါဒနှင့်လည်းကောင်း ချွတ်စွပ်တူနေသည်ကို တွေ့ကြရပေသည်။
၃၈။ သို့ဖြစ်၍ ယနေ့ တောင်တွင်းကြီး ဦးဥက္ကဋ္ဌတို့ ရေးသားပြောဟောနေသော ဝါဒသည် ရှေးဟောင်း ရုပ်ကြမ်းဝါဒကို ပြန်လည်ဆန်းသစ်ထားခြင်းမျှသာ ဖြစ်ကြောင်း လယ်ပြင်ဆင်သွားသကဲ့သို့ ထင်ရှားလှပေသည်၊ ထို့ကြောင့် တောင်တွင်းကြီး ဦးဥက္ကဋ္ဌ၏ ဝါဒသည် ရုပ်ဝါဒ၊ ဦးဥက္ကဋ္ဌ၏သည် ရုပ်ကြမ်းဝါဒီ၊ ဦးကိုကိုလေး၏ ဝါဒသည် ရုပ်ဝါဒ၊ ဦးကိုကိုလေးသည် ရုပ်ကြမ်းဝါဒီတစ်ဦး၊ သခင်မြတ်ဆိုင်၏ ဝါဒသည် ရုပ်ဝါဒ၊ သခင်မြတ်ဆိုင်သည် ရုပ်ကြမ်းဝါဒီတစ်ဦး၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ချုပ်၏ ဝါဒသည် ရုပ်ဝါဒ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသီ ဆိုသူတို့သည် ရုပ်ဝါဒီများသာ ဖြစ်ကြောင်းကို ခပ်ရှင်းရှင်း သိရှိမှတ်သားနိုင်ကြပေသည်၊ ဗုဒ္ဓဟူသော စကားလုံး, သမ္မာဒိဋ္ဌိဟူသော စကားလုံးများကို အကာအကွယ်ယူပြီး ရုပ်ဝါဒလက်နက်ဖြင့် ဗုဒ္ဓသာသနာကို အတွင်းကနေ ပျက်စီးအောင် ဖျက်ဆီးနေကြသော ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ ဇာတ်ရုပ်ကို ပေါ်လွင်အောင် သာသနာတော်ကြီး၏ နောင်ရေးကို မျှော်တွေးရှုငဲ့ပြီး ဖော်ထုတ်စိစစ်လိုက်ရပေသည်။
၃၉။ ဦးဥက္ကဋ္ဌသည် ရုပ်ဝါဒီတစ်ဦးပီပီ ဘုရားတရားပါဠိများကို အနက်ပေးရာ၌ ရုပ်ဝါဒဘက်သို့ လုပြီး အနက်ပေးလေ့သည်၊ အို ယောဂီ သင် ဘယ်ဆီသွားမလဲ နှာ-၈၇ ၌ ဦးဥက္ကဋ္ဌက “နာမံ၊ နာမ်သည်။ ရူပံ၊ ရုပ်ကို။ ပဋိစ္စ၊ စွဲ၍။ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ ဆိုလိုရင်းမှာ နာမ်သည် ရုပ်က ဖြစ်သည်၊ ရုပ်သည် အာဟာရက ဖြစ်သည်”ဟု ဆိုထားရာ ယင်းအဆို ဘယ်ကရသလဲမေးလျှင် အထက်ပါ ဥပနိသျှာဒ်ကို အမှီပြုသော ရုပ်ဝါဒက ရသည်ဟု ဖြေရပေမည်၊ အမှန်မှာ ဦးဥက္ကဋ္ဌ ကိုးကားသော ပါဠိသည် စောဒကဆရာတော်များ တင်ပြသည့်အတိုင်း ဝိသုဒ္ဓိမဂ် ဒု-နှာ-၂၃၀ လာ အဋ္ဌကထာဆရာရှင်၏ ပါဠိဖြစ်သည်၊ အဋ္ဌကထာစကားကို တစ်ပိုင်းတစ်စ အဖျားဆွတ်၍ယူပြီး ဦးဥက္ကဋ္ဌ ဆိုထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဦးဥက္ကဋ္ဌသည် အဋ္ဌကထာကို ပယ်ချင်သောအခါ ပယ်၍ ယူချင်သောအခါ ယူပြန်၏၊ အမှန်စင်စစ် မူမရှိသူဟု ဆိုရန် ရှိ၏၊
အဋ္ဌကထာစကား အပြည့်အစုံမှာ ဤသို့ဖြစ်သည်-
“ယထာ စ ဒဏ္ဍာဘိဟဋံ ဘေရိံ နိဿာယ သဒ္ဒေ ပဝတ္တမာနေ အညာဘေရီ၊ အညော သဒ္ဒေါ၊ ဘေရိသဒ္ဒါ အသမ္မိဿာ၊ ဘေရီသဒ္ဒေန သုညာ၊ သဒ္ဒေါ ဘေရိယာ သုညော၊ ဧဝမေဝံ ဝတ္ထုဒွါရာရမ္မ သင်္ခါတံ ရူပံ နိဿာယ နာမေ ပဝတ္တမာနေ အညံ ရူပံ၊ အညံ နာမံ၊ နာမရူပါ အသမ္မိဿာ၊ နာမံ ရူပေန သုညံ၊ ရူပံ နာမေန သုညံ၊ အပိ စ ခေါ ဘေရိံ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေါဝိယ ရူပံ ပဋိစ္စ နာမံ ပဝတ္တတိ။” (အဘိဓမ္မသမုစ္စယ၊ ၂၈)
မြန်မာအကျဉ်း
တုတ်ဖြင့် စည်ကို ခေါက်လိုက်သော် စည်ကို မှီ၍ အသံဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ သို့ဖြစ်ပေါ်လာရာမှ စည်က တခြား၊ အသံက တခြား၊ စည်နှင့်အသံတို့ သဘာဝချင်း မရောယှက်သကဲ့သို့ စည်သည် အသံမှ ကင်း၍ အသံသည် စည်မှ ကင်းသကဲ့သို့ ထိုနည်းအတူ ဝတ္ထု-ဒွါရ-အာရုံရုပ်ကို မှီ၍ နာမ်ဖြစ်ပေါ်လာရာ ရုပ်က တခြား နာမ်က တခြား၊ ရုပ်နှင့်နာမ် သဘာဝချင်း မရောယှက်ကြ၊ နာမ်သည် ရုပ်မှ ကင်း၍ ရုပ်သည် နာမ်မှ ကင်းသည်၊ စင်စစ်ကား စည်ကို စွဲ၍အသံဖြစ်သကဲ့သို့ ရုပ်ကို စွဲ၍ နာမ်ဖြစ်ပေါ်လာသည် ဟူလို။
အဓိပ္ပာယ်ရှင်းလင်းချက်
၄၀။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် ပဋ္ဌာန်းပါဠိတော်၌ ပဋိစ္စဝါရကို သဟဇာတဝါရနှင့်လဲလှယ်၍ ဟောတော်မူရာ စွဲ၍ ဖြစ်၏ဟူသည်ကို အတူအကွ ဖြစ်၏ဟူသည်နှင့် လဲလှယ်၍ ကြည့်တော်မူစေလို၏၊ ရုပ်ကို စွဲ၍ နာမ် ဖြစ်သည်၊ ရုပ်နှင့်အတူတကွ နာမ် ဖြစ်သည်၊ အတူတကွဟု ဆိုလိုက်ခြင်းဖြင့် သဟကာရီကရဏခေါ်သော တွဲဖက်အကြောင်းတွေလည်း ရှိသေးသည်ဟု ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ညွှန်တော်မူသည်၊ ယင်း တွဲဖက်အကြောင်းတွေကား စည်ကို ခေါက်မည်ပြုသောအခါ ခေါက်ကြောင်းဖြစ်သော တုတ်, တုတ်ကို ကိုင်သော လက်, တီးခတ်အံ့ဟူ၍ဖြစ်သော စိတ်, တီးခတ်သူ၏ လုံ့လပယောဂ စသောအကြောင်းများ ဖြစ်သည်၊ ယင်းကို ရည်ရွယ်၍ ဆရာအသင်္ဂရေးသော အဘိဓမ္မသမုစ္စကျမ်း၌လည်း ဤသို့ဆိုသည်။
सहकारिकारणं प्रत्ययसामग्री । तद्यथा विज्ञानस्येन्द्रियमपरिभग्नं, विश्व आभास गतः तज्जथ मभस्करः प्रत्युपस्थितः
“အကြောင်းတို့၏ ညီညွတ်ခြင်းသည် တွဲဖက်အကြောင်း မည်၏၊ ဝိညာဉ်ဖြစ်ဖို့ရန် ဣန္ဒြေသည် မပျက်စီးရှိရာ၏၊ အာရုံသည်လည်း ထင်ခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏၊ ထိုအားလျော်သော နှလုံးသွင်းခြင်းသည် ရှေးရှုတည်ရာ၏” စသည်ဖြင့် မိန့်ဆိုထားလေသည်။
၄၁။ စည်ကို တီးခတ်၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အသံကိုကြားရာ၌ကား “သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောတဝိညာဏံ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖေဿာ” (သံ၊၁၊၃၀၁) စသော နိဒါနဝဂ်သံယုတ် ဒုက္ခသုတ် ပါဠိတော်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ရာ၏၊ ပါဠိတော်၌လည်း ပဋိစ္စ၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို ဤသို့ ကောက်ယူရမည်ဟု အဋ္ဌသာလိနီ အဋ္ဌကထာဆရာ မိန့်မှာတော်မူ၏၊ “အသံဘိန္နတ္တာ သောတဿ အာပါထဂတတ္တာ သဒ္ဒါနံ အာကာသသန္နိဿိတံ မနသိကာရဟေတုကံ စတူဟိ ပစ္စယေတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောတဝိညာဏံ သဒ္ဓိံ သမ္ပယုတ္တေဟိ” (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၂၁) (အဋ္ဌသာလိနီ အဋ္ဌကထာ) သောတပသာဒနှင့် သဒ္ဒါရုံကို အစွဲပြု၍ သောတဝိညာဏ် ဖြစ်၏ ဟူရာ၌ သောတပသာဒလည်း မပျက်စီးပါမှ သဒ္ဒါရုံလည်း ထင်ခြင်းသို့ ရောက်ပါမှ ဟင်းလင်းပြင်လည်းရှိပါမှ နှလုံးသွင်းခြင်းလည်း ရှိပါမှ ယင်းသို့ အကြောင်းလေးချက် ညီမှသာလျှင် သောတဝိညာဏ် ကြားသိစိတ် ဖြစ်သည်၊ ဖြစ်သော် တစ်ခုခုချင်း ဖြစ်သည်မဟုတ်။ သမ္ပယုတ်တရားတို့နှင့် အတူတကွ ဖြစ်သည်၊ ဤသို့ ကောက်ယူရမည်ဟု ပြညွှန်တော်မူ၏၊
၄၂။ ဤသို့ဆိုသော် ဦးဥက္ကဋ္ဌ အလိုရှိသော ရုပ်မှ နာမ်ဖြစ်သည်ဟူသောအနက်သည် အကွက်မလည် ပျက်ပြယ်လေတော့၏၊ မှန်၏-စည်ကို အသံဖြစ်အောင် တီးရာ၌ တီးခတ်သူ၏ တီးမည်ဟူသော စိတ်, တီးဆဲခဏ၌ ဖြစ်သော မနသိကာရ နာမ်တရားများ မပါဘဲ အသို့လျှင် အသံဖြစ်ပေါ်လာမည်နည်း။ ထို့ကြောင့် ဦးဥက္ကဋ္ဌနှင့် တပည့်အသိုင်းအဝိုင်းတို့၏ ရုပ်ဝါဒအမြင်ဖြင့် လုပ်သမျှသည် ပရမတ္ထ အဘိဓမ္မာသဘောတရားနှင့် မညီညွတ်ရကား အဓမ္မဝါဒသာဖြစ်သည်ဟု အမှတ်(၂) သီးခြားဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များ သုံးသပ်တော်မူကြသည်။
ဗြာဟ္မဏကမ္မဝါဒနှင့် ဗုဒ္ခကမ္မဝါဒ ခြားနားချက်
၄၃။ စုဒိတက သခင်မြတ်ဆိုင်က “ယခုလက်ရှိ ဘာသာဆိုသည်မှာကား ဗုဒ္ဓဟော ဗြာဟ္မဏဟော ဝေဒဟော အဟောသုံးမျိုး စုပေါင်းကာ အားလုံး ပိဋကတ်တွင် ပါဝင်နေသော အဆိုအမိန့်များ ဖြစ်ပါသည်၊ သံသရာလည်စေတတ်သော တရားများဖြင့် ရှုပ်ထွေးနေပါသည် ဘုရား၊ ထို့ကြောင့် ဘာသာဟူသော အယူကို လက်မခံပါ”ဟူ၍ ချေပဖြေရှင်းထားသည်၊ ဗြာဟ္မဏဟော ဝေဒဟောဟု စကား၂-လုံး ထပ်၍ ဆိုသဖြင့် သခင်မြတ်ဆိုင်သည် ဗြာဟ္မဏတို့၏ (Vedic System) ဝေဒကျမ်းဂန်လာ သဘောတရား အစီအစဉ်ကို နားမလည်ကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ယင်း ဝေဒကျမ်းဂန် အစီအစဉ်ဟူသည်မှာ-
(၁) ဝေဒသုံးပုံ၊ တစ်နည်း လေးပုံ၊
(၂) ဗြာဟ္မဏကျမ်း၊
(၃) အာရဏျကကျမ်း၊
(၄) ဥပနိသျှာဒ်ကျမ်း -
ဟူ၍ အကြမ်းစားအားဖြင့် လေးမျိုးရှိသည်။
၄၄။ ဝေဒသုံးပုံဆိုသည်မှာ-
(၁) ရိဂ်ဝေဒ၊
(၂) ဆာမာန်ဝေဒ၊
(၃) ယဂျုရ်ဝေဒ-
ဟူ၍ ဖြစ်သည်၊ ထိုတွင် ရိဂ်ဝေဒသာ ပဓာနအကျဆုံး ဖြစ်သည်၊ ယင်းရိဂ်ဝေဒတွင် မီး, နေ, ဣန္ဒ, သောမ, ဝရုဏ, ပူရှန် စသော နတ်ဘုရားများ၏ တန်ခိုးအရှိန်အဝါကို ဖော်ပြချီးကျူးခြင်း ဆုတောင်းခြင်းမျှသာ ပါရှိသည်၊ ဆာမာန်ဝေဒ ဟူသည် ထိုရိဂ်ဝေဒထဲမှ ကောက်နုတ်ရွေးထုတ်၍ မီးပူဇော်ရာအခါ၌ ရွတ်ဆိုရမည့် ဂါထာ မန္တန်များ ပေါင်းထည့် စီစဉ်ထားသောကျမ်း ဖြစ်သည်၊ ယဂျုရ်ဝေဒ ဟူသည်မှာ ယဇ်ပူဇော်မှုနှင့် စပ်သော အစီအစဉ်, ယဇ်ပူဇော်ရမည့် ယဇ်ပုရောဟိတ်၏ ဂုဏ်အင်္ဂါ လက္ခဏာ စသည်များကို အထူးဖော်ပြသောကျမ်း ဖြစ်သည်၊ နောက်တိုးဖြစ်သော အာထရ်ဗဝေဒဟူသည်မှာ ရောဂါဝေဒနာလက္ခဏာများ ဖော်ပြခြင်း, ဆေးဝါးကုသခြင်း, အဆောင်အဖွဲ့များ စီရင်ခြင်းစသော အတတ်ပညာများ ထပ်မံဖြည့်စွက်လျက် အထက်ပါ ဝေဒသုံးပုံမှ ထိုက်သည့်အလျောက် ယူငင်သုံးစွဲလျက် စုစည်းစီစဉ်ထားသော ကျမ်းမျှသာ ဖြစ်သည်၊ ထို့ကြောင့် ထိုဝေဒသုံးပုံ(ဝါ)လေးပုံမှာ ဗုဒ္ဓဝါဒထဲသို့ အနည်းငယ်မျှပင် ပါဝင်လာစရာ မရှိပေ၊ အကြောင်းမူကား ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်သည် ဝေဒကို အလျဉ်းသင့်တိုင်း အနှစ်သာရမရှိကြောင်း အကြိမ်ကြိမ် ဟောတော်မူခဲ့သောကြောင့်တည်း။
၄၅။ ဗြာဟ္မဏကျမ်းဟူသည်မှာ ဗြဟ္မာကြီးကို အသက်သွင်း၍ ပဇာပတိ (=သတ္တဝါတို့၏သခင်), ဟိရညဂဗ္ဘ(=ရွှေဥကြီးထဲ၌ သန္ဓေတည်လာသော တန်ခိုးရှင်), ဣဿရ(=အစိုးရသူ), ဝိနာယက(=သတ္တဝါတို့၏ အရှင်သခင် ဦးဆောင်ရှေ့သွား) စသော စကားလုံးတို့ဖြင့် တွေးတောကြံဆ၍ ရနိုင်ကောင်းသော ဂုဏ်ပုဒ်များဖြင့် တန်ဆာဆင်လျက် ကမ္ဘာကြီးကို ဖန်ဆင်းသူအနေဖြင့် ရေးသား စီစဉ် တီထွင်လာကြသော ကျမ်း ဖြစ်သည်၊ ဝေဒခေတ်တွင် ကမ္ဘာလောကကို ဖန်ဆင်းသူဟူသော တန်ခိုးရှင် မပေါ်သေး၊ ယခု ဗြာဟ္မဏကျမ်းကို စီရင်သော ခေတ်ကျမှ ဖန်ဆင်းသူ တန်ခိုးရှင်ဟူသော ဣဿရနိမ္မာနပေါ်လာသည်၊ ဝေဒန္တကျမ်း၌ တွေ့ရသော ဗြဟ္မန်ဟူသော Supreme Reality ခေါ် ပရမတတွ သဘောကို ဤဗြာဟ္မဏကျမ်း၌ နတ်ဘုရားအဖြစ် တွေ့ရသည်၊ ဤဗြာဟ္မဏခေတ်တွင်လည်း ဗုဒ္ဓဓမ္မတွင် အကျုံးဝင်နိုင်လောက်စရာ မည်သည့်အချက်မျှ မပါရှိပေ၊ အကြောင်းမူကား ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်သည် တိတ္ထာယတနသုတ် (အံ၊၁၊၁၇၄)စသော သုတ်တို့၌ ဖန်ဆင်းရှင်ဝါဒကို မိစ္ဆာအယူဟု ရှုတ်ချတော်မူခဲ့သောကြောင့်တည်း။
၄၆။ အာရဏျကကျမ်း ဟူသည်ကား ဥပနိသျှာဒ်ကျမ်းများ မပေါ်မီ တော၌နေ၍ မီးပူဇော်သော ရသေ့တို့၏ အတွေးအခေါ်မှ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဖီလော်ဆော်ဖီ သဘောတရားရေးရာများ စတင်ထုတ်ဖော်လာသော ကျမ်း ဖြစ်သည်၊ ပထဝီ စသော ထူလသဘာဝ ရုပ်ကြမ်းတရားများ, စိတ်-မန စသော သိမ်မွေ့သော သဘာဝတရားများ, ဩောင်းဟုခေါ်သော ပြဏဝ သဘောတရားများ ၃-မျိုး ထုတ်ဖော်လာသည်၊ ထိုကျမ်းကို တော၌နေသော ရသေ့တို့၏ လက်ရာဖြစ်သောကြောင့် အာရဏျကကျမ်းဟု ခေါ်သည်၊ ထိုကျမ်းပါ အတွေးအခေါ်များ၌ သိမ်မွေ့နက်နဲ ခက်ခဲသော အသိပညာများ မပါလှသေး၊ ဥပနိသျှာဒ်ကျမ်းများ၏ အခြေခံ အစပျိုးလောက်နှင့် ဇာတိဝါဒ ကမ္မဝါဒ စသော အချက်အလက်မျှသာ ပါဝင်သည်၊ သို့သော် နောက်ပေါ် ဥပနိသျှာဒ်ကျမ်းများကို ऐतरेय ब्राह्मणू, ऐतरेय आरण्यक စသည်ဖြင့် အထက်ပါ ဗြာဟ္မဏကျမ်း အာရဏျကကျမ်းတို့မှ လမ်းစကို ယူ၍ ချဲ့ထွင်ပြုပြင်ထားကြောင်း တွေ့ရသည်၊ ထို့ကြောင့် ထိုအာရဏျကကျမ်းလာ သဘောတရားများနှင့် ဗုဒ္ဓဝါဒသဘောတရားများကား ထန်းလျက်ခဲနှင့် ငရုပ်သီးကဲ့သို့ မနှိုင်းယှဉ်နိုင်လောက်အောင် အရသာကွာခြား၍ နေပေသည်၊ ယင်းသို့ ဖြစ်သောကြောင့် ဗုဒ္ဓဓမ္မ၌ ထိုကျမ်းလာ အဆိုအမိန့်များ ပါဝင်လိမ့်မည်လောဟု တွေးတောယုံမှားဖွယ်ပင် မရှိချေ။
၄၇။ ဥပနိသျှာဒ်ကျမ်းဟူသည်ကား ယင်း Vedic System လေးမျိုးတွင် နောက်ပိုင်းအကျဆုံး ဖြစ်၍ အတွေးအခေါ်များလည်း အတော်အထက်တန်းကျ၍ နက်နဲလာပေသည်၊ ဆရာအနီးသို့ နီးကပ်စွာ ချဉ်းကပ်ထိုင်နေ၍ ယုံယုံကြည်ကြည် ရင်းရင်းနှီးနှီး ဆွေးနွေးသင်ကြားရာမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဆွေးနွေးချက်များဟူသော အဓိပ္ပာယ်အားဖြင့် ဥပနိသာဒ(ဝါ)ဥပနိသျှာဒ်ဟု ခေါ်သည်။
၄၈။ သျှံကရာကျာရယ၏ အဆိုအားဖြင့်
उपनिशादयति सवनिर्यकरसंखारं विनाशयति संखारकारणभूता मविद्याञ्च शिथिलयति ब्राह्मणं च गमयति इति उपनिषाद्
“အလုံးစုံသော အကျိုးမဲ့ကို ပြုတတ်သော သံသရာကို ဖျက်ဆီးတတ် သံသရာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာကို လျော့ရဲစေတတ် ဗြဟ္မာ့ထံသို့ ရောက်စေတတ်သောကြောင့် ဥပနိသာဒ မည်သတတ်”၊ ယင်း ဥပနိသျှာဒ်ကျမ်းများကို ယခုခေတ်ပညာရှင်များ အသိအမှတ်ပြုချက်အရ ကျမ်းပေါင်း ၁၅၀-ခန့်ရှိသည်ဟု သိရသည်၊ ယင်းတို့တွင် အချက်အလက်တင်ပြပုံ ရှင်းလင်းခြင်း ရှေးကျခြင်းဟူသော ရှုထောင့်ဖြင့် ဆယ့်နှစ်ကျမ်း ဆယ့်သုံးကျမ်းခန့်သာ ပညာရှင်များ၏ လေးစားခြင်းကို ခံရသည်၊ အနှစ်သာရအားဖြင့် သဘာဝတ္ထပညာ ဒဿနဟူသမျှတို့၏ ရေသောက်မြစ်သဖွယ် အထည်ကိုယ်အနေအားဖြင့် တည်ရှိ၍ အတွင်းစိတ်နှင့် ပတ်သက်သော တွေးခေါ်မှုသမိုင်းတွင် အိန္ဒိယသားတို့၏ လွန်စွာ အရေးပေးခြင်း ကမ္ဘာ့ပညာရှိများ လေ့လာမှတ်သားခြင်း အသိအမှတ်ပြုခြင်းကို ခံနိုင်လောက်အောင် အတော်အသင့် အဆင့်အတန်း မြင့်မားလာပေသည်၊ သို့ရာတွင် ဗုဒ္ဓဓမ္မနှင့် နှိုင်းစာလျှင် တောင်ပို့ငယ်နှင့် ဟိမဝန္တာပမာ အကွာကြီးကွာ၍ နေသည်၊ ဗုဒ္ဓဓမ္မကျမ်းဂန်များထဲသို့ ပါဝင်နေသည်ဟု အရမ်းမဲ့စွပ်စွဲကြသော အနောက်နိုင်ငံ သမိုင်းပညာရှင်တို့နှင့်တကွ ယင်းတို့၏နောက်လိုက် ဦးဥက္ကဋ္ဌ ဆရာတပည့်တို့သည် မည်သည့်အချက်သည် ဗြာဟ္မဏဝါဒ, မည်သည့်အချက်သည် ဗုဒ္ဓဝါဒဟူ၍ ခွဲဝေပိုင်းခြားတတ်သော အသိဉာဏ်နည်းကြသဖြင့် မိမိတို့ ဉာဏ်မမှီသော အချက်, မယုံကြည်နိုင်သော အချက်တို့ကို ဗြာဟ္မဏဝါဒဟု လက်ညှိုးထိုးကာ ပိဋကတ်တော်မှ ဖြုတ်ပယ်လိုကြ၏၊ ဥပမာ-ကမ္မဿကတာနှင့် ပုဗ္ဗေကတဟေတုဒိဋ္ဌိတို့ကို သရုပ်မကွဲခြင်း, အနတ္တကိုအခြေခံသော ဗုဒ္ဓ၏ ကမ္မဝါဒနှင့် အတ္တကိုအခြေခံသော ဗြာဟ္မဏတို့၏ ကမ္မဝါဒလုံးထွေးရောယှက်လျက်နေခြင်း, နတ်ပြည် ငရဲပြည် အသံချင်း အမည်ချင်းတူရုံမျှဖြင့် အနက်သဘော အနှစ်သာရ မည်သို့ ကွဲပြားသည်ကို နှိုက်နဲခြင်းမရှိဘဲ ၂-ခုလုံးကို တန်းတူညီတူထားကာ ဗုဒ္ဓဓမ္မထဲမှ အတော်များများကို ဘုရားဟော မဟုတ်ဟု ဆိုနေကြပေသည်၊ ထို့ကြောင့် စောဒနာတင်လွှာ ၂၁-ချက်တို့တွင် အကျုံးဝင်၍ ပါလာသမျှသော ထိုအဆိုများကို ဝိနစ္ဆယဆရာတော်များက ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ ဖြေရှင်းလျက် ဆုံးဖြတ်ချက် ချပေးတော်မူကြသည်။
၄၉။ ဝေဒကျမ်းလာ ကမ္မဝါဒကို အနည်းငယ် ထုတ်ပြဦးအံ့၊ ဝေဒရှေ့ပိုင်း၌ နတ်တို့ကို शुभस्पति ကောင်းသောကံကို စောင့်ရှောက်တတ်သော သူ၊ विचर्षणिः, विश्वचर्षणिः ကောင်းကံ-မကောင်းကံကို မြင်တတ်သူ၊ कमणोधर्ता ကမ္ဘာလောကကြီး၏ လုပ်ငန်းကိစ္စဟူသမျှ၏ တည်ရာ၊ विश्वस्य အမှန်တရား၏ လဲလျောင်းရာ၊ सत्यपुरावा ပြင်းထန်သော အကျင့်ကို ဆောင်ခဲ့သူ စသည်ဖြင့် နတ်တို့ကို ချီးကျုးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်း၌ धृवत्रत နှင့် पाप (ကောင်းမှု မကောင်းမှု) တို့ကို ခွဲခြား စဉ်းစားလာခဲ့ကြသည်၊ ယခုဘဝမတိုင်မီ ရှေးကာလ၌ ကောင်းမှု မကောင်းမှုကို ပြုခဲ့ခြင်း, ယင်းကြောင့် ယခုဘဝ၌ အခြေအနေအမျိုးမျိုး ဖြစ်ပေါ်လာရခြင်း, သေလွန်ပြီးနောက် ရောက်ရာဘဝသစ်၌ ကံ၏အကျိုး ဖလကို ခံစားရခြင်း, သတ္တဝါတို့ကို ကံကသာ ဖန်တီးခြင်း၊ देवयान နတ်ပြည် ရောက်ကြောင်းလမ်း၊ पित्यान ဘိုးဘွားနှင့် အတူတကွသွားရောက်နေထိုင်ရေးလမ်းကြောင်း စသည်များကို ဖန်တီးခြင်း, ယဇ်ပူဇော်မှုအမျိုးမျိုး, အစီအမံ အမျိုးမျိုးဖြင့် पुण्यकर्म ကောင်းမှုကို ကြိုးပမ်း အားထုတ်ခြင်း, ကမ္ဘာလောကကြီး၌ ရှိရှိသမျှ အရာများကို သတ္တဝါတို့ကံက စီမံခြင်း, သတ္တဝါတို့ ခံရစံရသမျှသည် ရှေးကံကြောင့်သာ ဖြစ်ရခြင်းဟူသော အချက်များသည် ဟိုမှာ သည်မှာ ကျဲပြန့်နေသော ဝေဒိက ကမ္မဝါဒ အဆိုအမိန့်များ ဖြစ်ကြသည်။
၅၀။ ဤသဘောတရားများကို စဉ်းစားသော် ကမ္မဿကတာနှင့် ပုဗ္ဗေကတဟေတုဒိဋ္ဌိနှစ်မျိုးလုံးပင် ဤဝေဒိကကမ္မ၌ ပါဝင်နေသည်ကို တွေ့ရမည်၊ ကောင်းကံကြောင့် ကောင်းကျိုးရခြင်း မကောင်းကံကြောင့် မကောင်းကျိုးရခြင်းသည် ဝေဒနှင့် ဗုဒ္ဓဝါဒတူညီသော အခြေခံ ဖြစ်၏၊ သို့သော် ဝေဒသည် ကောင်းမှုအစီအမံကို ယဇ်ပူဇော်မှု ဦးစားပေး၍ ဆိုသည်၊ ယင်းကို कर्मकाण्डဟုခေါ်သည် ဗုဒ္ဓဝါဒသည် စိတ်ဖြူစင်မှု စိတ်ညစ်ညူးမှုကို ပဓာနပြု၍ ဖြူစင်ကြည်လင်သော စိတ်ဖြင့် ပြုလုပ်ခြင်း, ပြောဆိုခြင်း, ကြံစည်တွေးတောခြင်းတို့ကို ကုသိုလ်ကံဟုခေါ်၍ လောဘ ဒေါသတို့ဖြင့် ညစ်နွမ်းသော စိတ်ဖြင့် ပြုလုပ်ခြင်း, ပြောဆိုခြင်း, ကြံစည် တွေးတောခြင်းတို့ကို အကုသိုလ်ကံဟု ဆိုသည်၊ ဝေဒိကကမ္မဝါဒအလို သတ္တဝါနှင့် လောကကို တန်ခိုးရှင် ဖန်ဆင်းရှင်တို့က သတ္တဝါတို့ကံအလျောက် ဖန်တီးသည်ဟု ဆိုသည်၊ ဗုဒ္ဓဝါဒက ဗဟိဒ္ဓလောကကြီးကို သတ္တဝါတို့၏ ကံနှင့်တကွ ဥတုနိယာမ, ဗီဇနိယာမ, ဓမ္မနိယာမအကြောင်းတို့က ဖန်တီးသည်ဟု ညွှန်ပြသည်၊ ဝေဒိကကမ္မဝါဒအရ သတ္တဝါတို့ ခံစံရသမျှ ရှေးကံကြောင့်သာ ဖြစ်သည်ဟု ယူသည်၊ (ပုဗ္ဗေကတဟေတုဒိဋ္ဌိပင် ဖြစ်၏) ဗုဒ္ဓဝါဒကံအရ သတ္တဝါတို့ကို ရှေးကံကလည်းကောင်း၊ ရှေးကံချည်းသာ မဟုတ်မူ၍ ယခု ပစ္စက္ခ၌ မိမိလုပ်ဆောင်မှု ပစ္စုပ္ပန်ကံကလည်းကောင်း၊ ကမ္မနိယာမ စိတ္တနိယာမ ဓမ္မနိယာမတို့ကလည်းကောင်း ဖန်တီးသည်ဟု ယူသည်။
ယင်းသို့ ဝေဒိကကမ္မဝါဒနှင့် ဗုဒ္ဓ၏ကမ္မဝါဒတို့၌ တူညီကြသည့်အချက်က ဘယ်ဟာ, ကွဲပြားသည့်အချက်က ဘယ်သင်းဟူ၍ ကွဲကွဲပြားပြား နားလည်မှု မရှိကြသောကြောင့် ဦးဥက္ကဋ္ဌနှင့် လက်ကျန်တပည့်ကျော်တို့က ဟိန္ဒူဗြာဟ္မဏဝါဒတွေ ပိဋကတ်စာပေထဲ ဝင်နေသည်ဟု လှန့်ကာ ပိဋကတ်တော်ကို အခါများစွာ ပယ်မှားခဲ့ကြလေသည်၊ ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်သည် မီးလုပ်ကျွေးသော ဆံကျစ်ရသေ့, ကမ္မဝါဒီ ပရဗိုဇ်တို့ကို ရဟန်းပြုခွင့် ပေးတော်မူခဲ့သည်မှာ အကြောင်းအကျိုးကို ပယ်သော Annihilationist ခေါ်သော အဟေတုက, အကိရိယ, နတ္ထိကဝါဒီများ မဟုတ်သောကြောင့် ဖြစ်လေသည်၊ အချုပ်မှာ ဗုဒ္ဓသည် ပုဗ္ဗေကတဟေတုဒိဋ္ဌိကို ပယ်တော်မူ၍ ယဇ်ပူဇော်မှု မပါသော ကမ္မဝါဒကို လက်ခံတော်မူသည်၊ ဝေဒိကကမ္မဝါဒ၌ ဖန်ဆင်းမှု ပါသည်၊ ယဇ်ပူဇော်မှုကို ဦးစားပေးသည်၊ ပုဗ္ဗေကတဟေတုဒိဋ္ဌိ ပါသည်၊ ဤသို့သော ခြားနားချက်ကို သခင်မြတ်ဆိုင်တို့ မသိနိုင်ရှာကြပေ။
နတ်နှင့် ငရဲဆိုင်ရာ ဟိန္ဒူဝါဒနှင့် ဗုဒ္ဓဝါဒ
နှိုင်းယှဉ်လေ့လာသုံးသပ်ချက်
၅၁။ ဗိသျှနုပုရာဏ်အလို အတလ၊ ဝိတလ၊ နိတလ၊ ဂဘတ္ထိမာ၊ မဟာတလ(နဂါးမင်းကြီးများ နေရာဘုံ) သုတလ၊ ပါတာလဟူ အောက်ဘုံ ၇-ဘုံ ရှိသည်၊ တစ်ဖန် ပဒ်မပူရာဏ်အလို-
၁။ အတလ (မဟာမာယ နတ်မင်းကြီး၏ ကျေးကျွန်များနေရာ)
၂။ ဝိတလ (ဟာတကေရွှေရ ခေါ်သော သိဝ၏ ပုံသဏ္ဍာန်က အုပ်ချုပ်သောနေရာ)
၃။ သုတလ (ဗလိနတ် အုပ်ချုပ်သောနေရာ)
၄။ တလာတလ (မာယနတ်မင်းကြီး အုပ်ချုပ်သောနေရာ)
၅။ မဟာတလ (နဂါးမင်းကြီးများ နေရာဘုံ)
၆။ ရသာတလ (ဒေစ္စနှင့် ဒါနဝတို့ နေရာဘုံ)
၇။ ပါတာလ (ဝါသုကီနဂါးမင်း အုပ်ချုပ်ရာဘုံ)
ဟူ၍ အောက်ဘုံ ခုနှစ်ဘုံ ရှိသည်။
၅၂။ ရှိဝ ပုရာဏ်အလိုကား ပါတာလ, တလ, အတလ, တာလ, ဝိဓိပါတာလ, ရှရ်ကရာဘူမိ, ဝိဇလဘုံဟူ၍ အမည်အမျိုး ကွဲသည့်အပြင် သင်္ချာမှာလည်း ၈-ဘုံ ဖြစ်နေသည်၊ ဤမျှကား ပုရာဏ်ကျမ်းအလို အောက်ဘုံခေါ် ဒုဂ္ဂတိဘုံများဖြစ်သည်။
အထက်ဘုံ ခုနှစ်ဘုံ
၁။ ဘူလောက (အဝီစိငရဲမှ မြင်းမိုရ်တောင်ထိပ်အထိ မြေလောက)
၂။ ဘူဝ (မြင်းမိုရ်တောင်ထိပ်မှ ဓူဝံကြယ်အထိ နေရာ) (The world of intermediate space)
၃။ ဆွရ်လောက ၅-ဘုံ
(၁) မဟေန္ဒရဘုံ
(၂) မဟရ်း (ဗြဟ္မာကြီး၏ သားသမီးများနေရာ)
(၃) ဇနလောက (ဆနတ်၊ ဆာနန္ဒ၊ ဆနတ်ကုမာရတို့ နေရာ)
(၄) တပရ်လောက (ဝေရာဂီနတ်များ၏ နေရာ)
(၅) ဆတျလောက (ဝါ) ဗြဟ္မလောက (ဗြဟ္မာကြီး၏ နေရာ)
ဤဘုံရောက်လျှင် ဘဝကုန်ပြီဟု ဆိုလိုသည်။
ဝေဒန္တနှင့် သင်္ချာဝါဒအလို လောက ၈-မျိုး (ဝါ) ဘုံ ၈-ဘုံ၊ (အထက်အောက်ရောလျက်)-
(၁) ဗြဟ္မလောက (အထက်တန်း နတ်တို့၏ နေရာဘုံ)
(၂) ပိတရိလောက (ဘိုးဘွားများ၊ ရသေ့များ၊ ပဇာပတိများနေရာ)
(၃) သောမလောက (လနှင့် အခြားြုဂိဟ်များနေရာ)
(၄) ဣန္ဒြေလောက (အောက်တန်း နတ်တို့နေရာ)
(၅) ဂန္ဓဗ္ဗလောက (လေဟာပြင်ရှိ ဝိညာဉ်တို့နေရာ) (Place of Heavenly Spirits)
(၆) ရက္ခသလောက (ရက္ခိုသ်တို့ နေရာ)
(၇) ယက္ခလောက (ဘီလူးတို့ နေရာ)
(၈) ပိသာစလောက (တစ္ဆေ မင်စာတို့ နေရာ)
၅၃။ ခရစ်နှစ်မပေါ်မီ နှစ် ၁၅၀-ခန့် (ဗုဒ္ဓပွင့်တော်မူပြီးနောက် နှစ်ပေါင်း၅၀၀-ခန့်) က ပေါ်ထွန်းသော ပတဉ္ဇလိမုနိ ရေးသည်ဟု ဆိုသော ယောဂသုတ္တ၌ အဝီစိငရဲကြီး၏ အထက်ဘက်တွင် ပါတာလငရဲ ခုနှစ်ဘုံ ဖော်ပြထားသည်။ အဝီစိ ငရဲမှ အထက် ငရဲခြောက်ဘုံကား-
(၁) မဟာကာလ ငရဲ (တစ်ခဲနက် မာကျောသော ရုပ်ဝတ္ထုများ ဝိုင်းရံလျက် ရှိသည်)
(၂) အမ္ဗရီသ ငရဲ (ရေထုကြီး ဝိုင်းရံလျက် ရှိသည်)
(၃) ရောက်ရဝ (ရောရုဝ မဟုတ်) (မီးဖြင့် ဝိုင်းရံလျက် ရှိသည်
(၄) မဟာ ရောက်ရဝ (ရေထုကြီး ဝိုင်းရံလျက် ရှိသည်)
(၅) ကာလသုတ္တ (လေအယဉ်လေလှိုင်းများ ဝိုင်းရံလျက် ရှိသည်)
(၆) သန္ဓတာမိရှရ (အမှောင်ထုကြီး ဝိုင်းရံလျက် ရှိသည်)
အဝီစိ ငရဲကြီးအောက် ပါတာလ ငရဲခုနှစ်ဘုံ ဟူသည်ကား-
(၁) မဟာတလ
(၂) ရသာတလ
(၃) အတလ
(၄) သုတလ
(၅) ဝိတလ
(၆) တလာတလ
(၇) ပါတာလ ဟူ၍ ဖြစ်သည်။
၅၄။ မနုသံဟိတာခေါ် မနုသတိ၌ အခန်း ၁၁၊ဂါထာ ၂၄-မှ ၂၈-အထိ ငရဲပေါင်း ၂၁-ခု တွေ့ရသည်၊ ယင်းတို့ကား တာမြိသျှ, အန္ဓတာမြိသျှ, မဟာရောက်ရဝ, ရောက်ရဝ, နရက, ကာလဆူတရ, မဟာနရက, ဆန်ဂျီဝန, မဟာဝီကျိ, တပန, ဆမ်ပြတာပန, ဆံယာတန, စကာလိုက, ကုဒ်မလ, ပုတိမြိတ္တိက, လောဟသျှံကု, ရိဂျီသျှ, ပန္ထာန, ဆာလ်မလိ, အဆိပတြဝန, လိုဟဒါရက ဟူ၍ ဖြစ်သည်။
၅၅။ ဝိသျှဏုပူရာဏ်၌ အခန်း ၂/၂၁၄-မှ အရေအတွက်သင်္ချာနှင့် အမည်နာမကွဲပြားသော ငရဲများလည်း ရှိသေးသည်၊ ပူရာဏ်ကျမ်းတို့၏ ဖြစ်ပေါ်ရာကာလသက်တမ်းကို ပညာရှင်များက ခရစ်နှစ်မပေါ်မီ နှစ်ပေါင်း ၆၀၀-မှ ခရစ်ပေါ်ပြီးနောက် နှစ် ၄၀၀-အတွင်း အနှစ်တစ်ထောင်ခန့်တွင် ခေတ်အသီးသီးဟု ခန့်မှန်းကြသည်၊ ယင်း ပုရာဏ်ကျမ်းတို့တွင်သာ အများအားဖြင့် ငရဲဘုံနှင့် အထက်ဘုံများ တွေ့ရသည်။
၅၆။ ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်သည် (ဘီစီ ၆-ရာစု၌) ပွင့်တော်မူခဲ့သည်၊ ထို့ကြောင့် ငရဲဘုံအမျိုးမျိုး နတ်ဘုံအမျိုးမျိုးကို ဖော်ပြထားသော ပုရာဏ်ကျမ်းများသည် ဗုဒ္ဓခေတ်နောက်ပိုင်းမှ ပေါ်လာကြသော ကျမ်းများ ဖြစ်၍ ယူစရာရှိလျှင် ဗုဒ္ဓကျမ်းများမှ ယူ၍ ဆိုကြမည်သာ ဖြစ်ပေသည်၊ အောက်ဘုံများဟု ဆိုရာ၌ အတော်အတန် တူညီမှု တွေ့ရသော်လည်း အထက်နတ်ဘုံ, ဗြဟ္မာဘုံများအကြောင်းကား အမည်ရောအရေအတွက်ပါ တစ်စိတ်တစ်ဒေသမျှ တူညီသည်ကို မတွေ့ရချေ၊ ဗုဒ္ဓစာပေများ၌ကား နတ်ပြည်ခြောက်ထပ် ဗြဟ္မာနှစ်ဆယ် အတိအကျ သက်တမ်းနှင့်တကွ ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရ၏၊ ထိုနတ်ပြည်, ဗြဟ္မာပြည်သို့ရောက်ကြောင်း ကျင့်ဝတ် ကျင့်စဉ်များလည်း လျှို့ဝှက်ဖုံးကွယ်ခြင်း မရှိဘဲ အတိအကျ ဖော်ပြထားသည်၊ ထို အထက်တန်း လူ့ပြည် နတ်ပြည် ဗြဟ္မာ့ပြည်တို့ကို မသွားရောက်လိုတော့ဘဲ ယခုဘဝ၌ပင် ၃၁-ဘုံမှ လွတ်လိုပါလျှင်လည်း လွတ်ရာလွတ်ကြောင်း ဝိပဿနာလမ်းစဉ် အတိအကျ အပြည့်အဝ ရှိပေသည်၊ မည်သူမဆို လက်တွေ့ ကျင့်သုံးကြည့်ပါက ဧဟိပဿိကဂုဏ်နှင့် ညီညွတ်စွာ အစမ်းအသပ်ခံနိုင်သော ကျင့်စဉ်များဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရမည်။
၅၇။ မြန်မာပြည် တရားဌာနတစ်ခု၌ ဝိပဿနာအလုပ်ကို စွမ်းစွမ်းတမံ အားထုတ်သွားသော အနောက်နိုင်ငံသား ယောဂီတစ်ဦးက သူ့ကိုယ်တွေ့ကိုဖော်ထုတ်သွားဖူး၏၊ ဧဟိပဿိကဂုဏ်ကို ယုံကြည်စွာ ဒေါက်တာ အယ်လီဇဘက်တေနော့တင်ဂန်က ဤသို့ ရေးသား ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရသည်။
It is a challenging experience for a Westerner to undergo a course in meditation at the International Center. He not only may explore new realms of consciousness, but he can scarcely avoid the atempt to re-phrase his experiences. Where possibe, in terms of his traditional religious beliefs. Furthermore, certain incidents, certain expressions in both the Old and New Testaments spring to life, so to say, and take on new and vivid meaning. For instance, the Biblical verse "If the eye be single the whole body will be full of light" may be expertiences subjectively as almost literl truth by one who in practising Samadhi is able to approach one-pointedness in his concentration. Indeed, many biblical phrases that to a Westerner may have seemed vague or merely allegorical take on specific meaning thus recalling the fact that Judio-Christianity is a faith of eastern rather than Western origion.
International Buddhist New Forum November
1961.Vol.1.No.11.
“အနောက်နိုင်ငံသားတစ်ယောက်အဖို့ ဤ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကမ္မဋ္ဌာန်းဌာန၌ သမာဓိလေ့ကျင့်ခန်း ယူခြင်းသည် စိမ်ခေါ်သော လေ့ကျင့်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်သည်၊ သူ၏ မနောဝိညာဉ်ဟူသော စိတ်ဓာတ်၏ အခန်းသစ်ကို သိနိုင်ရုံမျှမက မိရိုးဖလာ ဘာသာရေးယုံကြည်ချက်အနေအားဖြင့် တွေ့နေကျဖြစ်သော သူ၏ အတွေ့အကြုံများကို အသစ်ပြင်ဆင်ရန် မကြိုးစားဘဲ နေနိုင်တော့မည်မဟုတ်ပေ၊ သည်သာမက ဓမ္မသစ် ဓမ္မဟောင်း သမ္မာကျမ်းစာ၌ လာရှိသော အဖြစ်အပျက် အတွေ့အကြုံများသည် ပုံသဏ္ဍာန်အသစ် အဓိပ္ပာယ်အသစ်ဆောင်လိမ့်မည်ဟု ဆိုလိုက်ပါရစေတော့၊ ဥပမာအားဖြင့်-သင်၏ မျက်လုံးသည် သင်၏ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းဝယ် တစ်သန်တည်း စူးစိုက်၍ နေခဲ့လျှင် သင်၏ တစ်ကိုယ်လုံးသည် အလင်းရောင်ဖြင့် ပြည့်နှက်၍ နေလိမ့်မည်”ဟူ၍ လာသော ဤဓမ္မကျမ်းစာအဆိုကို သူ၏ သမာဓိလုပ်ငန်း၌ ဧကဂ္ဂတာကျအောင် လက်တွေ့ကျင့်သုံးသော ထိုသူအဖို့ အတိအကျ အနက်မှန် အဓိပ္ပာယ်မှန်အားဖြင့် အတွင်းကျကျ တွေ့ကြုံခံစားရပါလိမ့်မည်၊ အနောက်နိုင်ငံသားတစ်ယောက်အဖို့ မှေးမှိန်၍ နေဟန်ရှိသော (ဝါ) ပဟေဠိဆန်၍ နေဟန်ရှိသော သမ္မာကျမ်းစာအဆိုအမိန့် အမြောက်အများသည်ကား အဓိပ္ပာယ်အသစ် ဆောင်ပါလိမ့်မည်၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာတရားသည် အနောက်နိုင်ငံမှ မဟုတ်၊ အရှေ့နိုင်ငံမှ အစပြုခဲ့သည်ဟူသော အချက်ကို သတိရစေပါလိမ့်မည်။
၅၈။ “ဤမျှလောက် လေယာဉ်ပျံအဖုံဖုံ ြုဂိဟ်တုအထွေထွေနှင့် အာကာသယာဉ်များဖြင့် ကောင်းကင်တစ်ခုလုံး ပြည့်မတတ် သွားလာလှုပ်ရှား၍နေသည့် ခေတ်တွင် နတ်ပြည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ငရဲပြည်ဟူ၍လည်းကောင်း မတွေ့ရပါ”ဟု ရုပ်ဝါဒီများ၏ ဆိုခြင်းသည်ကား မျက်မွေးတစ်ဆုံး အမြင်ကလေးဖြင့်ဆိုခြင်းသာ ဖြစ်သည်၊ သမုဒ္ဒရာကို ယုန်သူငယ် ထောက်မမီသကဲ့သို့ ကျယ်ပြန့်သော လောကဓာတ်အတွင်း သူတို့ မျက်လုံးမြင်အား သေးနေပုံကို ဖွင့်ဟဝန်ခံချက်သာ ဖြစ်သည်၊ သို့ရာတွင် ဤကမ္ဘာမြေကြီးအတွင်း ငရဲပြည်ရှိနိုင်ကြောင်းကိုမူ သိပ္ပံပညာက ထောက်ခံသကဲ့သို့ ရှိနေချေပြီ။
၅၉။ ဤကမ္ဘာမြေသည် အချင်းအားဖြင့် အီကွေတာတွင် ၇၉၁၇-မိုင်၊ ပတ်လည်အနား ၃၄၉၀၂-မိုင်၊ ထုအားဖြင့် သန်း ၂၆၀-ကုဗမိုင် ရှိသည်၊ အတွင်းတွင် အရည်ပျော် လှုပ်ရှားနေသော သံ, နီကာယ် ကိုဖော့သတ္တုများ ရှိသည်၊ အတွင်းပိုင်းဗဟိုချက်မတွင် အပူရှိန်သည် ပေ ၆၀ ဆင်းတိုင်း ဆင်းတိုင်း ၁-ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် ပူနှုန်းနှင့် တွက်ချက်ပါက ၃၅၀၀၀-ဒီဂရီ ရှိမည်ဖြစ်ရာ နေထက် ၃၅-ဆမျှ ပို၍ ပူမည်၊ ထိုသို့ အရည်ပျော် ပူလောင်နေသော သတ္တုပေါင်းစုံကို ၃-မိုင်မျှ ထုထည်ရှိသော ကျောက်သားပြင်ကြီးဖြင့် ပတ်လည် အုပ်ဆိုင်းထားသည်၊ ထိုအပေါ်ကမှ ကျောက်သားတစ်လွှာ ထပ်နေသည်၊ ထိုကျောက်သားလွှာသည် ကမ္ဘာ့တိုက်ကြီးများအောက်တွင် မိုင်ပေါင်း ၄၀-ခန့်မျှ ထူသော ထုထယ်ဖြင့် တည်ရှိသည်။ ဤကား ယနေ့ သိပ္ပံဆရာတို့၏ ယူဆချက် ဖြစ်၏၊
၆၀။ (Where there is liquid There is life) အရည်ဓာတ်ရှိကောင်းသောနေရာ၌ အသက်ရှိကောင်းသည်ဟူသော သိပ္ပံနိယာမအတိုင်း အလွန်ပူ၍ အရည်ပျော်နေသော အထက်အဆိုပါ သတ္တုရည်ရှိရာ ဒေသသည် ငရဲမဟုတ်ဟု မည်သူ ဆိုနိုင်အံ့နည်း၊ ဤကား ငရဲရှိနိုင်ပုံ သိပ္ပံပညာက ထောက်ခံသောသက်သေတည်း၊ (နတ်ပြည်-ဗြဟ္မာ့ပြည် အကြောင်းကို စောဒနာ အမှတ်-၁၅ ဝိနိစ္ဆယ၌ စိစစ်ကြကုန်အံ့။)
သခင်မြတ်ဆိုင်၏ ဘာသာအယူနှင့် ပတ်သက်၍ဖြေရှင်းချေပချက်ကို စိစစ်သုံးသပ်ချက်
၆၁။ သခင်မြတ်ဆိုင်က မူလပဏ္ဏာသ မဟာသာရောပမသုတ် (မ၊မြန်၊၁၊၂၅၉)၌ “ရဟန်းတို့ . . . ဤသာသနာတော်ကြီးသည် လာဘ်သပ္ပကာ အကျော်အစော ရှိမှုအတွက်မဟုတ်၊ သီလဟူသော အကျိုးရှိမှုအတွက် မဟုတ်၊ ဤသာသနာတော်သည် ဒုက္ခမှ လွတ်မြောက်မှု အတွက်သာလျှင် ဖြစ်သည်၊ ဤသည်လျှင် အနှစ်အသားတည်း၊ ဤသည်ပင် အဆုံးပန်းတိုင်တည်း”ဟု ဟောထားကြောင်း ကိုးကား၍ တပည့်တော်များသည် သံသရာတစ်ခွင် လည်စေတတ်သော ဘာသာကိုပယ်၍ သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရာဖြစ်သော သာသနာကို လက်ခံပါသည် ဘုရား၊ ဘာသာကို အယူသဘောဖြင့်သာ တပည့်တော်တို့ သတ်မှတ်ပါသည် ဘုရားဟုလျှောက်၏၊ အယူကို ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်ကိုယ်တော်တိုင် ပယ်ခဲ့ကြောင်း အောက်ပါသုတ်များအရ ကောက်နုတ်တင်ပြပါသည် ဘုရား ဟု ဆို၍ မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသပါဠိတော် အဂ္ဂိဝစ္ဆသုတ် (မ၊မြန်၊၂၊၁၆၃)တွင် “ငါသည် အယူဟူသော စကားကို ပယ်ပြီးပြီ၊ ခန္ဓာငါးပါး၏ ချုပ်ခြင်း ချုပ်ကြောင်းကို သိပြီးပြီ ငါဟူ၍ ထင်မှတ်စွဲလမ်းခြင်းမရှိ၊ တရားအားလုံးကို လွတ်ပြီးပြီ”ဟု ဟောထားတော်မူ၏ဟု ဆိုသည်။
၆၂။ သခင်မြတ်ဆိုင် ဖော်ပြသော အထက်ပါသုတ်ကို စိစစ်သောအခါ ပါဠိတော်၌ “ဣဒံ ခေါ အဟံ ဝစ္ဆ အာဒီနဝံ သမ္ပဿမာနော ဧဝံ ဣမာနိ သဗ္ဗသော ဒိဋ္ဌိဂတာနိ အနုပဂတော” (မ၊၂၊၁၅၃) ဟူ၍ လာရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။ ပါဠိတော် မြန်မာပြန်၌ “ဝစ္ဆ-ငါသည် ဤအပြစ်ကို ကောင်းစွာ မြင်နိုင်သည်ဖြစ်၍သာလျှင် ဤသို့အခါခပ်သိမ်း ဒိဋ္ဌိအယူတို့သို့ မကပ်ရောက်ဟု မိန့်တော်မူ၏” (မ၊မြန်၊၂၊၁၆၂) ဤသို့ ပြန်ဆိုထားသည်။
၆၃။ ဤတွင် အရေးကြီးသော အချက်မှာ ရီလီဂျင်းမှ လာသော ဘာသာဟူသောစကားလုံးနှင့် ဒိဋ္ဌိဂတပုဒ်မှ လာသည့် မိစ္ဆာအယူတို့၏ ခြားနားချက်ကိုမမြင်ဘဲ အတူထား၍ သခင်မြတ်ဆိုင် ဆိုမိချေသည်၊ စောဒကဆရာတော်တို့ တင်ပြသော ဘာသာမဲ့ ဟူသည်မှာ-ဘာသာတရား ဟူသမျှတို့ကို သိမ်းကျုံးပုတ်ခတ် အပြစ်ဆိုပြီး စွန့်ပယ်ထားသည့်အတွက် ဤသူများသည် ဘာသာမဲ့သူများဖြစ်သည်ဟု ဆိုလို၏၊ ဘာသာဟူသော စကားဖြင့် မိစ္ဆာအယူကိုဆိုလိုသည်မဟုတ်ပေ၊ သက်ဆိုင်ရာ ဘုရားဟောစကားတော် အဆုံးအမတော်ကို ဘာသာဟု ဆိုလိုခြင်း ဖြစ်၏၊ သို့ဖြစ်၍ သခင်မြတ်ဆိုင်၏ ဖြေကြားချက်သည် စောဒနာနှင့် အနည်းငယ်မျှ စပ်ဟပ်ကိုက်ညီခြင်း မရှိသော ဖြေဆိုချက် ဖြစ်သည်။
၆၄။ တစ်ဖန် မူလပဏ္ဏသ သလ္လေခသုတ်တွင် “အယူမှန်က မိမိအယူကိုပါ တစ်ဖန်ပြန်လည်၍ စွန့်လွှတ်လော့၊ ဤကား အေးငြိမ်းရန် ဖြစ်၏”ဟု ဤသုတ်တွင် ၁၆-ကြိမ်မျှ ပါရှိပါသည် ဘုရား ဟု သခင်မြတ်ဆိုင်က ကိုးကား၍ ဆိုထား၏၊ ပါဠိတော်၌ အမှန်ရှိသည်ကား “မိမိ အယူကို လွန်စွာ စွဲလမ်းကာ မြဲမြံစွာ ယူလျက် ပြန်လည် မစွန့်လွှတ်နိုင်သော ပုဂ္ဂိုလ်အား မိမိအယူကို လွန်စွာ မစွဲလမ်းဘဲ မြဲမြံစွာ မယူဘဲ စွန့်လွှတ်နိုင်ခြင်းသည် အေးငြိမ်းရန် ဖြစ်၏” (မ၊မြန်၊၁၊၆၀။) ဟု ပါရှိ၏၊ ဤသလ္လေခသုတ်၏ ဆိုလိုရင်းကား သူ့အသက်ကို သတ်လေ့ရှိသော သူအား ပါဏာတိပါတမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသည် အေးငြိမ်းရန် ဖြစ်၏၊ ပ။ မိစ္ဆာအယူရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အား သမ္မာအယူ, ယူခြင်းသည် အေးငြိမ်းရန် ဖြစ်၏၊ မိမိအယူကို ပြန်လည် မစွန့်လွှတ်နိုင်လောက်အောင် လွန်စွာ စွဲလမ်း မြဲမြံစွာ ယူသောသူအား ဤသို့ လွန်စွာ မစွဲလမ်းဘဲ မြဲမြံစွာ မယူဘဲ စွန့်လွှတ်နိုင်ခြင်းသည် အေးငြိမ်းရန် ဖြစ်၏၊ ဤသို့ လာရှိ၏၊ သခင်မြတ်ဆိုင် ဆိုသကဲ့သို့ အယူမှန်က မိမိအယူကိုပါ တစ်ဖန် ပြန်လည်၍ စွန့်လွှတ်လော့ ဟူသော အနက်အဓိပ္ပာယ်မျိုး မလာမရှိချေ၊ ဤလည်း ဘာသာအယူဝါဒနှင့် မိစ္ဆာအယူ ဤနှစ်မျိုးသည် အနည်းငယ်မျှ ဆက်စပ် တူညီခြင်း မရှိ၊ အယူဟူသော စကားလုံး တူကာမျှဖြင့် မိမိလိုရာဆွဲပြီး သခင်မြတ်ဆိုင် ကိုးကားနေခြင်းသာ ဖြစ်သည်။
၆၅။ မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသ၊ ဒီဃနခသုတ် ၁၅၆-တွင် “အယူအားလုံးကို ငါ မနှစ်သက်ဟု ဆိုလေ့ရှိသူ, အယူအားလုံးကို နှစ်သက်သူ, အယူအချို့ကို နှစ်သက်အချို့ကို မနှစ်သက်သူ ဟူ၍ သုံးမျိုး ရှိ၏၊ ဤအထဲ၌ အယူအားလုံးကို မနှစ်သက်သော သူသာလျှင် သံယောဇဉ်ကုန်ရာ တဏှာကုန်ရာ ကိလေသာ ငြိမ်းရာ နီးစပ်ရာ နီးစပ်၏ဟု ဟောသည် (ဆိုလိုရင်းကို အတိုချုပ်ဖော်ပြခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ အကျယ်ကို မူလသုတ်တွင် ကြည့်ရှုတော်မူပါ ဘုရား) ဟု သခင်မြတ်ဆိုင် ဆို၏၊ ထိုဒီဃနခသုတ် ပါဠိတော်ကို ကြည့်ရှုသုံးသပ်ရာတွင် ဤသို့ တွေ့ရ၏၊
တတြဂ္ဂိဝေဿန ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံ ဝါဒိနော ဧဝံ ဒိဋ္ဌိနော သဗ္ဗံ မေ နက္ခမတီတိ၊ တေ သမယံ ဒိဋ္ဌိ အသရာဂါယ သန္တိကေ အသညာဝါယ သန္တိကေ အနဘိနန္ဒနာယ သန္တိကေ အနဇ္ဈောသာနယ သန္တိကေ အနုပါဒါနာယ သန္တိကေတိ။ (မ၊၂။ ၁၆၆။)
ဟုတွေ့ရသည်၊ ဤ ပါဠိတော် မြန်မာပြန် မူရင်း၌ “အဂ္ဂိဝေဿန. . . ထိုသုံးမျိုးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင် အယူအားလုံးကို ငါ မနှစ်သက်ဟု ဤသို့ ဆိုလေ့ရှိကုန်သော ဤသို့ ယူလေ့ရှိကုန်သော သူတို့၏ အယူဝါဒသည် ပြင်းစွာ မတပ်ခြင်းငှာ နီးစပ်၏၊ သံယောဇဉ် မဖြစ်ခြင်းငှာ နီးစပ်၏၊ အလွန်မနှစ်သက်ခြင်းငှာ နီးစပ်၏၊ မလွှမ်းမိုး မဖိစီးခြင်းငှာ နီးစပ်၏၊ ပြင်းစွာ မစွဲလမ်းခြင်းငှာ နီးစပ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏” (မ၊မြန်၊၂၊၁၇၆။)၊ ဤသို့ ပြန်ဆိုထားသည်ကို တွေ့ရသည်၊ သခင်မြတ်ဆိုင်သည် မြန်မာပြန်ကို အကျဉ်းချုံး၍ ဆိုရာတွင် လိုရင်းအမှန်ကို ထိမိအောင်မဆိုဘဲ ချန်ထား၍လည်းကောင်း၊ အပိုထည့်စွက်၍လည်းကောင်း ဆိုထားသည်ကို တွေ့ရ၏၊ ဘာသာအယူဝါဒနှင့် မိစ္ဆာအယူ ဤနှစ်မျိုးကို တူညီလေဟန် ရောနှော၍ ဆိုထားသောကြောင့် ဘာသာမဲ့ စောဒနာကို ဖြေဆိုရာ မရောက်ပေ။
၆၇။ ၎င်းနောက် ဥပရိပဏ္ဏာသ၊ သာမဂါမသုတ် ၃၆-တွင် “အာနန္ဒာ. . . အကြင် ရဟန်းသည် ကျေးဇူးကို ချေဖျက်လေ့ရှိ၏၊ ဂုဏ်ပြိုင်လေ့ရှိ၏၊ ဝန်တိုလေ့ရှိ၏၊ ဟန်ဆောင်တတ်၏၊ လှည့်ပတ်တတ်၏၊ ယုတ်ညံ့သော အလိုဆိုးရှိ၏၊ မိမိအယူသာ မှန်၏ဟု စွဲမြဲစွာ ယူလေ့ရှိ၏၊ ထိုအယူကို စွန့်နိုင်ခဲ၏၊ ထိုရဟန်းသည် သိက္ခာသုံးပါးကို မကျင့်သော ရဟန်းတည်း” ထို့ကြောင့် တပည့်တော်များသည် ဘာသာကိုလည်း စွန့်သည်၊ အယူကိုလည်း စွန့်ပါသည် ဘုရားဟု ဆိုပြန်သည်၊ ဤသုတ်ကို ကိုးရာတွင်လည်း ရှေ့နည်းအတူပင် ဘာသာအယူဝါဒနှင့် မိစ္ဆာအယူကို တစ်တန်းတစ်စားတည်း ထား၍ ကိုးကားပြီးနောက် ဘာသာကိုလည်း စွန့်သည်၊ အယူကိုလည်း စွန့်သည်ဟု ဘာသာနှင့် အယူခွဲခြား၍ ဆိုပြန်သည်၊ ရှေ့နောက် အမြီးအမောက်မတဲ့သော အဆိုသာ ဖြစ်ကြောင်းထင်ရှားလေသည်၊ သခင်မြတ်ဆိုင်သည် ဘာသာနှင့် ဒိဋ္ဌိဂတ-အယူ (မိစ္ဆာအယူ) ဟူသော စကားနှစ်လုံးကို ထပ်တူပြု၍ သောဓနာတင်သွင်းရာ၌ သူ၏ လိုရင်းမှာ ဘာသာဆိုတာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဖြစ်ပါတယ်၊ ဒါကြောင့် ဘာသာကို ပစ်ပယ်ပါတယ် ဟု ဆိုလိုရင်း ဖြစ်၏၊ သူ၏ ဆိုလိုချက်ကို ခိုင်မာအောင် ဘုရားဟော ပါဠိတော်များထဲမှ (ဒိဋ္ဌိဂတ)ဟူသော စကားလုံးပါသည့် သုတ်မြန်မာပြန်များကို ရှာဖွေပြီး ကိုးကားယူခြင်းဖြစ်ပေသည်၊ သို့ရာတွင် ဘာသာ, ဘာသာရေး ဗုဒ္ဓဘာသာ စသည်တို့၌ ပါရှိသော ဘာသာဟူသော ဝေါဟာရသည် မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟူသော အနက်ကို မဟောသဖြင့် သခင်မြတ်ဆိုင်၏ ကြိုးစားချက်သည် အချည်းနှီးဖြစ်လေသည်။
၆၈။ သခင်မြတ်ဆိုင်က နောက်ဆုံးအနေဖြင့် “တစ်နည်းဆိုသော် စောဒက ဆရာတော်များ တင်ပြသော ဘာသာမဲ့ ဆိုသည်မှာလည်း ဟုတ်ပါသည် ဘုရား၊ ရုပ်ဝါဒီသမားများ ဆိုသည်မှာလည်း မှန်ပါသည် ဘုရား” ဟု ဝန်ခံလျှောက်ထား၏၊ ဤသို့ လျှောက်ထားရာတွင် ဒီဃနိကာယ် ပါထိကဝဂ် သင်္ဂီတိသုတ် ၂၀၂- ၌ မြင်ရ-ထိတွေ့ရသော ရုပ်, မမြင်ရ ထိတွေ့ရသော ရုပ်, မမြင်ရ-ထိတွေ့၍ မရသော ရုပ် ဤသုံးမျိုးကို ဟောပါသည်ဟု ဆိုပြန်သည်၊ ထိုသခင်မြတ်ဆိုင် ကိုးကားသော သုတ်၌ လာသော ရုပ်သုံးမျိုးဟူသည်မှာ သနိဒဿန သပ္ပဋိဃရုပ် (ရူပါရုံ), အနိဒဿန သပ္ပဋိဃရုပ် (ရူပါရူံမှ တပါး ဩဠာရိကရုပ် ၁၁), အနိဒဿန အပ္ပဋိဃရုပ် (သုခုမရုပ်-၁၆) ဟူ၍ သုံးမျိုးတည်း။
၆၉။ တစ်ဖန် ကာယဂတာသတိသုတ်ကို ကိုးကား၍ ဆံ အစရှိသော ရုပ်တို့ကို ထုတ်ပြ၏၊ ယင်းသို့ အထက်ရုပ်သုံးမျိုးနှင့် ဆံ အစရှိသော ရုပ်တို့ကို မှီ၍ တပည့်တော်တို့သည် ဗုဒ္ဓဘုရားရှင် ဟောကြားတော်မူသော ရုပ်တရားနှင့်အညီ ဆဋ္ဌမူ မြန်မာပြန် ပိဋကတ်တော်အရသာ ကိုးကွယ်သူများ ဖြစ်ပါသည် ဟု ဆိုသောကြောင့် စုဒိတကတို့သည် ရုပ်ဝါဒီများ ဖြစ်ကြောင်း ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များ အထူးသုံးသပ်နေဖွယ်ပင် မလိုပေ။
၇၀။ ဤကဲ့သို့ သက်သေခံ စာအုပ်စာတမ်း တိတ်ခွေတို့နှင့်တကွ ဝိနိစ္ဆယရုံးတော်၌ ထွက်ဆိုချက်များအရ စုဒိတကတို့သည် ဘာသာမဲ့ရုပ်ဝါဒီများဖြစ်ကြောင်း အလွန်ထင်ရှားသည်၊ ထိုဘာသာမဲ့ရုပ်ဝါဒကို အခြေခံပြီး စုဒိတကတို့ ပြောသမျှ ဟောသမျှ ရေးသမျှ အားလုံးသည်လည်း ထေရဝါဒ ပိဋကတ်တော်နှင့် ဆန့်ကျင်သောကြောင့် ဓမ္မဝိနယနှင့် မလျော်သော အဓမ္မဝါဒများဖြစ်သည်ဟု နိုင်ငံတော် သီးခြားဝိနည်းဓိုရ်အဖွဲ့အမှတ်(၂) ဆရာတော်များက တညီတညွတ်တည်း ဝိနိစ္ဆယချမှတ်တော်မူကြသည်။