လူသေလူဖြစ် ဝါဒါနုဝါဒ ဝိနိစ္ဆယ/လက်ဖြစ်ပါဠိအမှားများဖြင့် လိမ်ညာရေးသားခြင်း ဝိနိစ္ဆယ
အတ္တနောမတိဖြင့် လိမ်ညာရေးသားခြင်းနှင့်စပ်သော ဝိနိစ္ဆယ
အတ္တနောမတိ မိမိထင်ရာ ပြောဆိုသည့် လက်ဖြစ်စကားများဖြင့် ဘုရားမဟောသည်ကို ဘုရားဟော ဖြစ်လေဟန် လိမ်ညာရေးသား ပြောဟောမှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ စေတနာ သောဓနာ နှစ်ရပ်ကို ဝိနည်းဓိုရ် ဆရာတော်များ၏ ဝေဖန်သုံးသပ်ချက်။
၁။ စောဒကဆရာတော်များက လူသေလူဖြစ် ဦးဥက္ကဋ္ဌနှင့် သမ္မာဒိဋ္ဌိ - သုတေသနဝါဒီဂိုဏ်းသား တို့သည် အတ္တနောမတိ မိမိတို့ထင်ရာ မြင်ရာ ပြောဆိုသော လက်ဖြစ်စကား ပါဠိအမှားဖြင့် ဘုရားမဟောသည်ကို ဘုရားဟောဖြစ်လေဟန် လိမ်ညာရေးသား ပြောဟောနေကြသဖြင့် အဆုံးအဖြတ်ပေးပါရန် စောဒနာလွှာ တင်သွင်းကြလေသည်၊ ဘုရားဟော ပိဋကတ်စာပေတွင် အမှန်တကယ်မရှိသော စုဒိတကတို့၏ လုပ်ပါဠိအမှားများကိုလည်း ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင်ရေးသားပြောဟော ထုတ်ဝေဖြန့်ချီထားသော စာအုပ်စာတမ်း တိတ်ခွေတို့မှ ကောက်နုတ်၍ သက်သေခံအဖြစ် (က) မှ (ဋ) အထိ တင်ပြထားကြသည်၊ ၎င်းတို့၏ ပါဠိအတု များနှင့် အနက်ကိုလည်း ပူးတွဲတင်ပြကြသည်။
၂။ စောဒကဆရာတော်များက မူလစောဒနာ၏ ရှင်းလင်းချက်အနေဖြင့် ဝိသေသစောဒနာကို တင်သွင်းရာတွင် ဘုရားဟောပါဠိတော်များသည် အစ အလယ် အဆုံး ကောင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသော ကလျာဏဂုဏ်ယ သဒ္ဒါအနက်နှင့် ပြည့်စုံသော သတ္ထသဗျဉ္ဇနဂုဏ်ယ သဘာဝအားဖြင့် လေးနက်သော ဓမ္မဂမ္ဘီရ စသော ဂုဏ်တို့နှင့် ပြည့်စုံသောကြောင့် တစုံတရာဖြည့်စွက်ဖွယ် ပယ်နုတ်ဖွယ် မရှိကြောင်း၊ ဤစုဒိတကများကဲ့သို့ သာသနာသမိုင်းတွင် ဘုရားမဟောသည်ကို ဘုရားဟောလုပ်ခဲ့သည့် သာဓကများ ရှိဖူးကြောင်း၊ အရိဋ္ဌရဟန်းဆိုးနှင့် ကဏ္ဍကသာမဏေတို့သည် ထိုကဲ့သို့ ဘုရားဟော အတုလုပ်ခဲ့ကြသောကြောင့် သာသနာတော်မှ နှင်ထုတ်ခံခဲ့ရကြရကြောင်း၊ သို့ဖြစ်၍ ဘုရားဟော အတုပြုလုပ်ခြင်းမှာ အလွန်ဝန်လေးသည့် မလုပ်သင့် မလုပ်ထိုက်သော ပြစ်မှုကျူးလွန်မှုတစ်ခုဖြစ်ကြောင်းကို ပါဠိအဋ္ဌကထာ သာဓကများစွာဖြင့် ကျယ်ဝန်းစွာ လျှောက်ထားစောဒနာခဲ့ကြလေသည်။
၃။ ဤစောဒနာနှင့် ပတ်သက်၍ သခင်မြတ်ဆိုင်တစ်ဦးကသာလျှင် ပြန်လည်ချေပပြီး သမ္မာဒိဋ္ဌိ သုတေသနအဖွဲ့ကမူ လုံးဝချေပရှင်းလင်းခြင်းမပြုပေ၊ ငြိမ်၍ ခံယူခဲ့ကြသည်။
(က) အမှတ်ပြစောဒနာကို စိစစ်ချက်
၄။ စောဒကဆရာများက စုဒိတကတို့၏ အမှားများစွာအနက် အကြိုက်တူသော လက်လုပ်ပါဠိ အမှားတစ်ခုကို (က) အမှတ်ပြအနေဖြင့် စွဲဆိုတင်ပြထားကြသည်၊ ယင်းတို့မှာ -
လောကသမုဒယဉ္စ အတ္ထိ၊
လောကနိရောဓဉ္စ နတ္ထိ -
ဟူသော လုပ်ပါဠိဖြစ်ပေသည်၊ ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များသည် စောဒကဆရာတော်များ တင်ပြထားသော စွဲဆို ချက်များနှင့် ဤရုံးတော်သို့ သက်သေခံအဖြစ် တင်ပြထားသော စာအုပ်စာတမ်းများကို အသေအချာ တိုက်ဆိုင်ကြည့်ရှုရာတွင် ယင်းပါဠိကို -
(က) ဦးကိုကိုလေးက (ဗုဒ္ဓဂေါတမ) ဟောထားသည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊
(ခ) လူသေလူဖြစ်ပြဿနာဆရာက (သဒ္ဒေကရတ္တ) သုတ်၌ ဟောခဲ့သည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊
(ဂ) ရခိုင်ဦးရွှေပြည့်က (သီလက္ခန်ပါဠိတော်) ၌ ပါရှိသည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊
(ဃ) အဘိဓမ္မာဆရာစိန်က (နိဝါနဝဂ္ဂသံယုတ်) ပါဠိတော်၌ ဟောထားသည်ဟူ၍လည်းကောင်း -
အသီးသီးရေးသားထားချက်များကို အတိအလင်း တွေ့ရှိကြရသည်။
၅။ ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များသည် စောဒကဆရာတော်များတို့ ထောက်ပြချက်အရ စုဒိတကတို့ ရေးသားထားသော ယင်း (လောကသမုဒသဉ္စအတ္ထိ၊ လောကနိရောဓဉ္စ နတ္ထိ) ဟူသော ပါဠိကို ပိဋကတ်သုံးပုံ နိကာယ်ငါးရပ်တွင် လိုက်လံရှာဖွေသောအခါ ဘယ်မှာမှ မတွေ့ရပေ၊ ထို့ကြောင့် “ဤပါဠိသည် သဒ္ဒေကရတ္ထ သုတ်၌ မရှိ၊ လုပ်ပါဠိသာ ဖြစ်သည်” ဟူသော စောဒက ဆရာတော်တို့၏ ထောက်ပြချက်မှာ မှန်ကန်၍ ဦးကိုကိုလေးနှင့် လူသေလူဖြစ် ပြဿနာဆရာတို့၏ ရေးသားချက်မှားကြောင်းကို အတည်ပြုသည်၊ ထိုနည်းအတူ ဤအဓိပ္ပာယ်သည် သီလက္ခန်ပါဠိတော်၌မပါ၊ လိမ်ထားသော စကားဖြစ်သည်” ဟူသော စောဒကဆရာတော်တို့၏ ထောက်ပြချက်မှာလည်း မှန်ကန်နေ၍ နတ်နှင့် ငရဲဘယ်မှာလဲ စာအုပ်တွင်ပါသော ဦးရွှေပြည့်၏ ရေးသားချက်ကိုလည်း မှားယွင်းကြောင်း အတည်ပြုတော်မူကြသည်၊ အလားတူပင် သံယုတ်ပါဠိတော်၌ ကစ္စာနဂေါတ္တမထေရ်ကို ဟောထားသောတရား၌ အတိအလင်းဆိုထားချက်အရ ဟူသော သခင်မြတ်တို့၏ စကားကိုထောက်ပြသော “ဤဟောထားချက်လည်းမပါ (အတိအလင်း) ဟု ရေးခြင်းသည် ရဲရဲကြီး လိမ်ခြင်းဖြစ်သည်” ဟူသော စောဒကဆရာတော်တို့၏ တင်ပြချက်မှာလည်း အထူးပင် မှန်ကန်နေ၍ သခင်မြတ်ဆိုင်၏ ရေးသားချက်လုံးဝမှားကြောင်း အတည်ပြုတော်မူကြသည်၊ အဘိဓမ္မာဆရာစိန်၏ ရေးသား ချက်ကိုလည်း မှားယွင်းကြောင်း အတည်ပြုတော်မူကြသည်။
တယောက်တမျိုး အနက်ပြန်ထားခြင်း
၆။ စုဒိတကတို့ အကြိုက်ချင်းတူ၍ နေရာအနှံ့ ကိုးကားဟောပြောလေ့ရှိသော အဆိုပါ (လောက သမုဒယဉ္စ အတ္ထိ၊ လောကနိရောဓဉ္စ နတ္ထိ) ဟူသော လက်ဖြစ်ပါဠိကို မြန်မာပြန်ဆိုရာ၌လည်း တဦးနှင့်တဦး မတူကြ၊ အမျိုးမျိုးကွဲလွဲနေကြောင်း တွေ့ရသည်၊ လူသေလူဖြစ် ပြဿနာစာအုပ် နှာ ၁၇-တွင် ယင်းပါဠိကို သခင်မြတ်ဆိုင်က “လောကသည် ရှိသည်ဟု စွဲယူကရှိ၏၊ မရှိဟု ပြတ်ကလည်းမရှိ” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထား သည်ကို တွေ့ရသည်။ ယင်းပြန်ဆိုချက်သည် ပါဠိတခြားအနက်တမျိုးဖြစ်၍ မှားယွင်းနေပေသည်။
၇။ ယင်းပါဠိကိုပင် နတ်နှင့် ငရဲ ဘယ်မှာလဲ စာအုပ် နှာ ၂၂ - တွင် ရခိုင်ဦးရွှေပြည့်က အောက်ပါ အတိုင်း အဓိပ္ပာယ်ဖော်ထားပြန်ပေသည်။ “နောက်တဖန် ဖြစ်သေးသည်ဟု စွဲနေယင် သင့်စိတ်မှာ ဖြစ်နေသည်၊ မစွဲယင် သင့်စိတ်မှာ ဖြစ်၍မနေ” ဦးရွှေပြည့်၏ အထက်ပါ ပြန်ဆိုချက်သည်လည်း သီလက္ခန် ပါဠိတော်၌လာသော အဓိပ္ပာယ်မဟုတ်ကြောင်း မှားယွင်းကြောင်းမှာ ထင်ရှားပေသည်။
၈။ ယင်းပါဠိကိုပင် ဗုဒ္ဓဝိပဿနာစာအုပ် ပထမတွဲ၊ နှာ ၁၄၆ ၌ သခင်မြတ်ဆိုင်က “လောကကို ရှိသည်ဟု စွဲယူလျှင် ရှိသည်၊ မရရှိဟု ပြတ်လျှင်လည်း မရှိ” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထားပေသည်၊ သခင်မြတ်ဆိုင်၏ ယင်းဘာသာပြန်ဆိုချက်သည်လည်း ပါဠိ၏ ဆိုလိုချက်နှင့် မကိုက်၊ မိမိလိုရာ ပြန်ဆိုထားခြင်းသာ ဖြစ်နေ ပေသည်။
၉။ ယင်းပါဠိကိုပင် “သမ္မာ ဒိဋ္ဌိသုတေသနနှင့် ရေနံချောင်း အရေးတော်ပုံ” အမည်ရှိ စာအုပ် စာမျက်နှာ ၆၂ တွင် အဘိဓမ္မာ ဆရာစိန်ဆိုသူက အောက်ပါအတိုင်း အနက်ပြန်ဆိုထားပေသည်။
“အို ကစ္စာနာ ဤလောက၌ အစွဲဥပါဒါန်ရှိသောသူသည် တမလွန်လောကရှိသည်ကို အယူရှိ၏၊ ဤ လောက၌ အစွဲဥပါဒါန် ချုပ်ငြိမ်းသောသူသည် တပါးသော လောကမရှိဟူ၍ အယူရှိ၏”
အဘိဓမ္မာဆရာစိန်၏ အနက်ပြန်ဆိုချက်သည်လည်း မူရင်းနိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ် ဒေသနာနှင့် တခြားစီ ဖြစ်၍ ပါဠိလည်းမမှန်၊ အနက်လည်း ချွတ်လွဲကြောင်း အတည်ပြုတော်မူကြသည်။
သခင်မြတ်ဆိုင်၏ ချေပလွှာကို စိစစ်ခြင်း
၁၀။ အမှတ် (၁၈) စောဒနာတွင်ပါဝင်သော (က) အမှတ်ပြု (လောကသမုဒယဉ္စ အတ္ထိ၊ လောက နိရောဓဉ္စ နတ္ထိ) ဟူသော ပါဠိနှင့် စပ်လျဉ်း၍ စုဒိတကတဦးဖြစ်သူ သခင်မြတ်ဆိုင်က ချေပသည်မှာ -
ဘုရားတပည့်တော်ရေးခဲ့သော ဗုဒ္ဓဝိပဿနာ (၁) တွင် ဘုရားတပည့်တော်က လောကသမုဒယဉ္စ အတ္ထိ၊ လောကနိရောဓဉ္စ နတ္ထိ ဟူသော ပုဒ်ကို ရေးခဲ့သည်မှာ မှန်ပါသည်။ ယင်းပါဠိကို နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ် ကစ္စာနဂေါတ္တသုတ် ၂၄၂ - မှ တိုက်ရိုက်ကူးယူခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ယင်းသုတ်တွင် တပည့်တော် ရေးခဲ့သော အတိုင်း ဧကန်ပါနေသော စကားအတိုင်း ထိုပါဠိတော်တွင် ရှာဖွေကြည့်ပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါသည် ဘုရား။ စာ၏ အဓိပ္ပာယ်အဆိုမှာ “ပြတ်လျှင်မရှိ မပြတ်လျှင် ရှိ၏” ဟူသော အယူကို တင်ပြခဲ့ခြင်းသာ ဖြစ်ပါ သည်။ ယခု စောဒကဘက်မှ ဆရာတော်များက ယင်ပါဠိတော်သည် မည်သည့်ပါဠိတော်တွင်မှ ရှာဖွေ၍ မတွေ့ရသဖြင့် အတိအလင်း ရဲရဲကြီး လိမ်ညာခြင်းဖြစ်သည်ကို စွပ်စွဲထားပါသည်ဘုရား ယခု မူလပါသော ပိဋကတ်တော်ကို သေချာစွာ ထောက်ပြလိုက်ပါသည်” ဟု ချေပလွှာ တင်သွင်းလေသည်။
၁၁။ ဤကဲ့သို့ တရားခွင်ရှေ့မှောက်၌ စောဒကနှင့် စုဒိတကတို့ အဆိုပါ (လောကသမုဒယဉ္စ အတ္ထိ၊ လောက နိရောဓဉ္စ နတ္ထိ) ဟူသော ပါဠိကို ဘုရားဟော ပိဋကတ်တွင် မရှိကြောင်းရှိကြောင်း အငြင်းပွားချက်ကို လက်တွေ့ဖြေရှင်းပေးလိုသဖြင့် စုဒိတကသခင်မြတ်ဆိုင် ညွှန်ပြသော နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ်ပါဠိတော်စာအုပ်ကို သခင်မြတ်ဆိုင်အားပေးပြီး ကစ္စာနဂေါတ္တသုတ်တွင် ပါသည်ဆိုသောပါဠိကို လက်တွေ့ရှာဖွေတင်ပြစေခဲ့သည်။
၁၂။ စုဒိတကသခင်မြတ်ဆိုင်သည် ၎င်းအား ကူညီသူများနှင့်အတူ ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များ၏ ရှေ့မှောက်၌ ထိုပါဠိကို ရှာဖွေခဲ့သည်။ ယင်းသို့ ရှာဖွေသော်လည်း မတွေ့ဘဲ ဖြစ်နေ၍ ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များက “ဒကာကြီးချေပညွှန်ပြသည့်အတိုင်း နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ် ပါဠိတော်တွင် အဆိုပါ (လောကသမုဒယဉ္စ အတ္ထိ၊ လောက နိရောဓဉ္စ နတ္ထိ) ဟူသော ပါဠိကို တွေ့မတွေ့၊ ပါမပါ လက်တွေ့မေးမြန်းရာ သခင်မြတ်ဆိုင်က မတွေ့ကြောင်း မပါကြောင်း တပည့်တော်မှားယွင်းပါကြောင်း ဝန်ခံလျှောက်ထားတင်ပြသည်ကို ဤရုံးတော်က အသံဖမ်း၍လည်းကောင်း လက်နှိပ်စက်ရိုက်၍လည်းကောင်း မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ပေသည်၊ ဤကဲ့သို့ ချေပမှု မှားယွင်းနေ၍ စောဒနာအမှတ် (၁၈) ကို ချေပခွင့်မပြုစေတော့ဘဲ တားမြစ်လိုက်ကြသည်။
ပါဠိမှား၏အနက်ကို စိစစ်ခြင်း
၁၃။ စုဒိတကတို့ ကိုးကားတင်ပြသော ပါဠိ၏ အဓိပ္ပာယ်ကို အတိအကျ အမှန်အကန် မြန်မာပြန် ကြည့်သောအခါ သာသနာတော်နှင့် ဆန့်ကျင်သော အဓိပ္ပာယ်သာ ထွက်နေကြောင်း တွေ့ရသည်။ ထို (လောကသမုဒယဉ္စ အတ္ထိ၊ လောက နိရောဓဉ္စ နတ္ထိ) ဟူသော ပါဠိ၏ တိုက်ရိုက်အဓိပ္ပာယ်မှာ -
“လောက၏ဖြစ်ကြောင်း တဏှာသည်လည်းရှိ၏၊
လောက၏ ချုပ်ရာနိဗ္ဗာန်ကား မရှိ” -
ဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်၊ ဤအဓိပ္ပာယ်သည် ဘုရားသာသနာနှင့် ဆန့်ကျင်သော အဓိပ္ပာယ်ဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားပေ သည်။ ဤကဲ့သို့ ပါဠိရှိတိုင်း အနက်ကိုမဖော်ပြဘဲ သခင်မြတ်ဆိုင်က “စာ၏ အဓိပ္ပာယ်အဆိုမှာ ပြတ်လျှင် မရှိ၊ မပြတ်လျှင် ရှိ၏ ဟူသော အယူကို တင်ပြခြင်းဖြစ်ပါသည်” ဟု ထည့်သွင်းလျှောက်ထားလေသည်။ သို့ရာတွင် (လောကသမုဒယဉ္စ အတ္ထိ၊ လောက နိရောဓဉ္စ နတ္ထိ) ဟူသော ပါဠိနှင့် ပြတ်လျှင်မရှိ၊ မပြတ်လျှင် ရှိ၏ ဟူသော အနက်အဓိပ္ပာယ်မှာ တခြားစီ ဖြစ်နေသောကြောင့် ပိဏ္ဍပါတံကို သေမျိုးချည်းဟု ဘာသာပြန်သော လူပျက်လူချော်တို့၏ စကားကဲ့သို့ ဖြစ်နေပေတော့သည်။
၁၄။ ဤတွင် ကောက်ချက်ချသည်ရှိသော ပါဠိကလည်း လက်ဖြစ်ပါဠိဖြစ်ခြင်း၊ အနက်ကလည်း ပါဠိ နှင့် မဆီလျော်သော အနက်ဖြစ်ခြင်း၊ ဘုရားမဟောသည်ကို ဘုရားဟောလုပ်ကာ အကြီးအကျယ် လှည့်စား ထားခြင်းဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရပေသည်။
ထို့ကြောင့် ဤကဲ့သို့ ပါဠိတု အနက်မှားဖြင့် လှည့်စားခံကြရရှာသူအပေါင်း မည်၍မည်မျှ ရှိနေ မည်နည်းဟု တွေးတောမိ၍ ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များအနေဖြင့် စိတ်မချမ်းမသာဖြစ်ကြရပေသည်။ အနာဂတ် သာသနာတော်အတွက် ရင်လေးဖွယ်ကြီးပေတကား။
ကစ္စာနဂေါတ္တသုတ်၏ အဓိပ္ပာယ်မှန်ကို ဖော်ပြခြင်း
၁၅။ စုဒိတကတို့၏ အနေဖြင့် ကစ္စာနဂေါတ္တသုတ်ကို အကြိုက်ညီ၍ အကိုးများကြောင့် ဖော်ပြခဲ့ပေပြီ။ ထိုစုဒိတကတို့၏ ဆိုလိုချက်နှင့် မူရင်းကစ္စာနဂေါတ္တသုတ်၏ ဘုရားဟောထားပုံ အာဘော်တို့ မည်သို့ မည်ပုံ ကွဲလွဲအံချော်နေကြောင်းကို ဗုဒ္ဓဝါဒီတို့ သံသယကင်း၍ ဉာဏ်အမြင်ရှင်းစေရန် ဖော်ပြလိုက်ပေသည်၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ (အမြင်မှန်)နှင့် ပတ်သက်၍ ကစ္စာနဂေါတ္တမထေရ်က “မြတ်စွာဘုရား သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊ အဘယ်မျှဖြင့် သမ္မာဒိဋ္ဌိ (ကောင်းသော အမြင်) ဖြစ်ပါသနည်း” ဤသို့ မေးလျှောက်သောကြောင့် မြတ်စွာဘုရားက ဤသို့ မိန့်ကြားတော်မူ၏၊
“ဒွက နိဿိတော ဒွါယံ ကစ္စာန လောကော (ပ) ဧတ္တာဝတာ ခေါ ကစ္စာန သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ” (သံ၊၁၊၂၅၇)
မြန်မာပြန်
“ကစ္စာန - ဤသတ္တဝါအပေါင်းတို့သည် များသောအားဖြင့် ရှိသည်၏အဖြစ် (သဿတဒိဋ္ဌိ) ကို လည်းကောင်း၊ျွရှိသည်၏အဖြစ် (ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ)ကိုလည်းကောင်း ရှိ၏၊
ကစ္စာန - သင်္ခါရလောက၏ ဖြစ်ခြင်းကို မှန်ကန်သော ဝိပဿနာပညာ မဂ်ပညာဖြင့် ဟုတ်တိုင်း မှန်စွာ မြင်သောသူ၏ သန္တာန်၌ သင်္ခါရလောက၌ မရှိသည်၏အဖြစ်တည်းဟူသော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ မဖြစ်။
ကစ္စာန - သင်္ခါရလောက၏ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းကို မှန်ကန်သော ဝိပဿနာပညာ မဂ်ပညာဖြင့် ဟုတ်တိုင်း မှန်စွာ မြင်သောသူ၏ သန္တာန်၌ သင်္ခါရလောက၌ ရှိသည်၏အဖြစ်တည်းဟူသော သဿတဒိဋ္ဌိ မဖြစ်။
ကစ္စာန - ကပ်ရောက်မှု (ဥပယ) ပြင်းစွာစွဲလမ်းမှု (ဥပါဒါန်) နစ်မြုပ်စူးဝင်မှု (အဘိနိဝေသ) တို့သည် ဤသတ္တဝါအပေါင်းကို များသောအားဖြင့် နှောင်ဖွဲ့ကုန်၏၊ ဤအရိယာတပည့်သည်ကား စိတ်၏တည်ရာ, နစ်မြုပ်စူးဝင်ရာ ကိန်းအောင်းရာဖြစ်သော ထိုကပ်ရောက်မှု (ဥပယ) ပြင်းစွာစွဲလမ်းမှု (ဥပါဒါန်) ကို ငါ၏ အတ္တတည်းဟု မကပ်ရောက်၊ မစွဲလမ်း၊ စွဲ၍မတည်ဖြစ်ခဲ့သော် (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ) ဒုက္ခသာ ချုပ်၏၊ ချုပ်ခဲ့သော် (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတည်းဟူသော) ဒုက္ခသာ ချုပ်၏၊ ဒုက္ခမှတပါး သတ္တဝါမည်သည် မရှိဟု ယုံမှားမှုမရှိ၊ ဤအရာ၌ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား သူတပါးကို အားထား၍ ယုံကြည်သည်မဟုတ်၊ ကိုယ်တိုင်သိခြင်းသာ ဖြစ်၏၊ ကစ္စာန - ဤမျှဖြင့် မှန်သောအားဖြင့် သမ္မာဒိဋ္ဌိဖြစ်၏၊ (ကစ္စာနဂေါတ္တသုတ် အဋ္ဌကထာနှင့်အညီ မြန်မာပြန်ဆိုသည်)
၁၆။ ကစ္စာနဂေါတ္တသုတ်၏ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်ကို အများနားလည်စေရန် ဖော်ပြရသော် -
သတ္တဝါတို့သည် သဿတဒိဋ္ဌိ၊ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ ၂ ပါးကိုမှီ၏၊ သင်္ခါရလောက၏ဖြစ်ခြင်းကို ဝိပဿနာပညာ မဂ်ပညာဖြင့် မြင်လျှင် ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိမဖြစ်၊ သင်္ခါရလောက၏ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းကို ဝိပဿနာပညာ မဂ်ပညာဖြင့်မြင်လျှင် သဿတဒိဋ္ဌိမဖြစ်၊ ဤသတ္တဝါအပေါင်းကို များသောအားဖြင့် တဏှာ ဒိဋ္ဌိတို့က နှောင်ဖွဲ့ထား၏၊ အရိယာသာဝကသည် ထိုတဏှာ ဒိဋ္ဌိတို့ကို ငါ၏အတ္တဟု မကပ်ရောက်မစွဲလမ်း ဒုက္ခသာဖြစ်၏၊ ဒုက္ခသာချုပ် ၏ဟု ယုံမှားခြင်းမရှိ၊ ကိုယ်တိုင်သိ၏၊ ကစ္စာန - ဤမျှဖြင့်သာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ (အမြင်မှန်) ဖြစ်၏၊
၁၇။ ဤကစ္စာနသုတ်၏ မူရင်း ဘုရားဟော ပါဠိတော်နှင့် မြန်မာပြန်အဓိပ္ပာယ်တို့ကို အစစ်အမှန် သိရခြင်းအားဖြင့် စုဒိတကတို့ကို ကိုးကားသော (လောကသမုဒယဉ္စ အတ္ထိ၊ လောက နိရောဓဉ္စ နတ္ထိ) ဟူသော လက်ဖြစ်ပါဠိ၏ ဘုရားဟော မဟုတ်ပုံကိုလည်းကောင်း စုဒိတကတို့၏ မြန်မာပြန်ဆိုချက်သည် ဘုရား ဟောထားချက်နှင့် တလွဲတခြားစီဖြစ်နေ၍ မှားယွင်းပုံကို လည်းကောင်း သံသယကင်းစွာ သိခွင့်ရရှိကြပေပြီ၊ နောက်နောင်တွင် ဤကဲ့သို့ ပါဠိအတု အနက်မှားများဖြင့် မကြုံကြိုက်ကြရအောင် ဝီမံသ ဝိစရဏဉာဏ်ပညာဖြင့် အစစ်အမှန်ကို လေ့လာအားထုတ်သင့်ကြပေသည်။
(ခ)အမှတ်ပြ စောဒနာကို စိစစ်ချက်
၁၈။ (ခ) အမှတ်ပြ စောဒနာချက်၌ ဗုဒ္ဓဝါဒပြဿနာများ စာအုပ် နှာ ၂၇ တွင် ဖော်ပြထားသော “ဥပါဒါနက္ခန္ဓာပိ ဒုက္ခ၊ အနုပါဒါနက္ခန္ဓာပိ နိရောဓ” ဟူသော ပါဠိကို ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များ စိစစ်ကြည့်ရှု ရာတွင် ဘုရားဟောပါဠိမဟုတ်ကြောင်း တွေ့ကြရပြန်သည်၊ “ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာပိ ဒုက္ခာ” ဟူသော ဘုရားဟော ပါဠိတော်ကို ဆင်တူယိုးမှားလုပ်၍ထားကြောင်း တွေ့ရသည်။ (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာပိ ဒုက္ခ၊ အနုပါဒါနက္ခန္ဓာပိ နိရောဓ) ဟူ၍ ရေးသားထားခြင်းသည် သဒ္ဒါမမှန်၊ လိင်ဝုစ်မမှန် ပါဠိဟန်ပင်မပေါ်ပေ။ အမှန်စင်စစ် ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ...... အနုပါဒါနက္ခန္ဓာဟူသော ရှေ့ပုဒ်များနှင့် ဝိဘတ်တူလိုက်၍ ဒုက္ခာ....နိရောဓာဟု ရှိနေပါက ဘုရားဟောမဟုတ်သော်လည်း ပါဠိစည်းကမ်းကျသော စကားရပ်ဖြစ်ရာသည်၊ ယခုမူ ပါဠိလည်းမဖြစ် ဘုရားဟောလည်း မစစ်သော ကပြားပါဠိဖြစ်လျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရပေသည်။
(ဂ) (ဃ) (င) အမှတ်ပြ စောဒနာများစိစစ်ချက်
၁၉။ ဤအမှတ်ပြစောဒနာ၌ ရွှေအဘိဓမ္မာရခိုင်ပြည်တိတ်ခွေ ဘီ-ဘက်မျက်နှာ၌ အောက်ပါ စကားရပ်များ ပါရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။
(ဂ) နိရယံ ဘိက္ခဝေ ဒေသေဿာမိ၊ တံ သုဏာထ ဘိက္ခဝေ နိရယံ၊
သဘာဝေ ဥပ္ပါဒေါ နိရယော၊
ဘိက္ခဝေ၊ သံသရာဘေးလာမည့်ရေးကို မျှော်တွေးထောက်ရှု အိုဘိက္ခုတို့။ နိရယံ၊ ငရဲကို။ ဒေသေဿာမိ၊ ဟောပေအံ့။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ သုဏာထ၊ နားထောင်ကြကုန်လော့။ သဘာဝေ၊ သဘာဝ လေးပါး၌။ ဥပ္ပါဒေါ၊ အလွန်အလို တဏှာတရား စွဲလမ်းခြင်းသည်။ နိရယော၊ နိရယ မည်၏၊
(ဃ) အပါယံ ဘိက္ခဝေ ဒေသေဿာမိ၊ တံ သုဏာထိ ဘိက္ခဝေ
အပါယံ သဘာဝေ ဥပ္ပါဒေါ အပါယော၊
(င) အဝီစိံ ဘိက္ခဝေ ဒေသေဿာမိ၊ တံ သုဏာထ ဘိက္ခဝေ
အဝီစိံ၊ သဘာဝေ ဥပ္ပါဒေါ အဝီစိ၊
၂၀။ အထက်ပါ စကားရပ်များကို ဖတ်ရှုသူများသည် “ဘိက္ခဝေ” ဟူသော အာလုပ်ပုဒ်ကို တွေ့ရ သဖြင့် ဘုရားဟော ပါဠိတော်ဟုပင် မှတ်ထင်ကြလိမ့်မည် ဖြစ်သည်၊ ပိဋကတ်စာပေ မသင်ကြားဘူးသော လူပုဂ္ဂိုလ်များကို မဆိုထားဘိ စာပေပိဋကတ်ကို ပို့ချနေကြသော ရဟန်းတော်များသည်ပင်လျှင် အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို မဆင်ခြင်မိပါက ဘုရားဟောပါဠိတော်ဟု ထင်မှတ်ဖွယ်ရှိပေလိမ့်မည်၊ ရိုးရိုးသားသား ဗုဒ္ဓတရားကို လေ့လာလိုက်စားနေကြရှာသူများအနေဖြင့် ဤဘိက္ခဝေလက်နက်ဖြင့်ပင် အပြီးတိုင် ကျဆုံးသွားကြ ရှာပေလိမ့်မည်၊ ပိဋကတ်စာပေသင်ယူလေ့လာနေကြသော ရဟန်းသံဃာများအနေဖြင့်လည်း အပိုအလုပ်ရှုပ်ခဲ့ ကြမည်ဖြစ်သည်၊ ဘိက္ခဝေကို လန့်သဖြင့် ဟိုဟိုဒီဒီ ဘုရားဟောစာအုပ်၌ ပါလေမည်လားဟု ထောင်းထောင်းကြေအောင် ရှာမိကြမည်ဖြစ်သည်၊ အမှန်စင်စစ်ဆိုခဲ့ပါ (ဂ) (ဃ) (င) အမှတ်ပါ ပါဠိများသည် သံဂါယနာ ၆ တန် တင်ဆက်သည့် ပါဠိအဋ္ဌကထာ ဋီကာတို့၌ ပါရှိသော ပါဠိများမဟုတ်၊ သက်သက်ဘုရားဟော အယောင်ဆောင်ကာ ပုံမှားရိုက်ထားသော ပါဠိအတုများပင် ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရပေသည်။
၂၁။ ယင်းပါဠိအတုများ၏ အနက်အဓိပ္ပါယ်သည်လည်း လုံးဝလွဲမှားလျက် ရှိပေသည်။ ငရဲအကြောင်းကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူထားသော မဟာသီဟနာဒသုတ် စသော ဒေသနာတော်များကို ပြောင်လှောင်ပျက်ချော်သရော်လို၍ မိမိတို့၏ ငရဲမရှိ ရုပ်ဝါဒကို ဘုရားဟောဟန်ဆောင်လျက် လုပ်ကြံ ဖန်တီး ဟောပြောချက်များသာ ဖြစ်ပေသည်။ အလွန်တရာ မြင့်မြတ်၍ ဗုဒ္ဓဘာသာ ရဟန်းရှင်လူ မြန်မာနိုင်ငံတော်သူ နိုင်ငံတော်သားအားလုံးနှင့် ကမ္ဘာ့ဗုဒ္ဓဘာသာများကပါ အမြတ်တနိုး တန်ဖိုးထား၍ နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်လာခဲ့သော ဘုရားရှင်၏ ကိုယ်စား ပိဋကတ်စာပေများကို သို့စဉ်ကလောက် ရက်ရက် စက်စက် အတုအယောင်ပြု၍ ဖျက်ဆီးရဲ ဖျက်ဆီးဝံ့သည်ကို သံဝေဂကြီးစွာ ယူမိကြပေသည်။
(စ) (ဆ) (ဇ) အမှတ်ပြ စောဒနာများစိစစ်ချက်
၂၂။ ထိုရခိုင်ရွှေအဘိဓမ္မာတိတ်ခွေမှပင် ထုတ်နုတ်၍ စောဒကဆရာတော်များက တင်ပြထားသော (စ) (ဆ) (ဇ) အမှတ်ပြ ပါဠိအနက်များသည်လည်း သဒ္ဒယုတ္တိ အတ္ထယုတ္တိ လွန်စွာ ကင်းမဲ့လျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရသည်။
(စ) န တေန သော ဘိက္ခု၊ ယာဝတာ ဘိက္ခဝေ ပရေ၊
ဝိသံဓမ္မံ သမာဒါယ၊ ဘိက္ခု ဟောတိ န တာဝတာ၊
ဟူသော ဂါထာကား ပထမပါဒ၌ ချွတ်ယွင်းလွဲမှားလျက်ရှိသည်၊ စင်စစ်ရှိရမည်မှာ ဓမ္မပဒပါဠိတော်၊ နှာ - ၅၁ တွင် လာရှိသည့် မူလဒေသနာအရ (န တေန ဘိက္ခု သော ဟောတိ) သာ ဖြစ်ရပေမည်။
(ဆ) ယဿ နတ္ထိ ဂဟိတံ အယံ သဿတော (ဘုရားရှင် ဟောတယ်) ယဿ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ် အား။ နတ္ထိ၊ ပင်ကိုယ်က မရှိတဲ့ တရားတွေကို။ ဂဟိတံ၊ ခန္ဓာကိုယ်မှာ အရှိထင်ပြီး စွဲလမ်းခြင်းသည်။ သဿတော၊ သဿတမည်ပေ၏၊
ဟူသော ဟောပြောချက်သည်လည်း ပိဋကတ်ကျမ်းဂန်နှင့် ဆန့်ကျင်သော ပါဠိအနက် ဆန့်ကျင်သော အယူအဆသာ ဖြစ်ချေသည်။
၂၃။ ထိုမှတဖန် (ဇ) အမှတ်ပြအဖြစ် စောဒကဆရာတော်များက ထောက်ပြထားသော စုဒိတကတို့၏
(ဇ) ယဿ နတ္ထိ မုဉ္စိတဗ္ဗံ အယံ ဥစ္ဆေဒေါ၊
ယဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်အား။
နတ္ထိ၊ မရှိတဲ့သဘောတရားကို။
မုဉ္စိတဗ္ဗံ၊ ကုန်အောင်လုပ်နေတယ်၊ ထမင်းအငတ်ခံနေတယ်၊ အညောင်းခံနေတယ်၊ အတ္တ ကိလမထာနုယောဂ ဥစ္ဆေဒလမ်းစဉ်ပဲ။
ဟူသော ဟောပြောချက်သည်လည်း အမှားစင်စစ်သာ ဖြစ်နေပေသည်။ ပါဠိအသံပေးပြီး ကိုယ်ထင်ရာကို ပြောထားခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ တနည်းအားဖြင့် ဘုရားဟော ပါဠိကို လေးစားကြည်ညိုကြသော ရိုးသားသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်လူထုအား ပါဠိအတုနှင့် ခြောက်၍ စည်းရုံးခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ ထိုပါဠိအတုအနက် အမှားများဖြင့် ဟောကြားခြင်းသည် ဘုရားရှင်၏ အဆုံးအမတော်အမှန်များကို လိုက်နာ၍ ဥပုသ်စောင့်သုံးမှု၊ ပထမ ဝိပဿနာ ကမ္မဋ္ဌာန်းတရားအားထုတ်မှုတို့ကို အတ္တကိလမထ၊ ကိုယ်ကို ပင်ပန်းစေသည့်အလုပ်များ ဥစ္ဆေဒလမ်းမှားများဟူ၍ ကဲ့ရဲ့စွပ်စွဲရန် ဖြစ်ပေသည်။ ဤကဲ့သို့ အကျင့်မှန်ကို စွပ်စွဲခြင်းဖြင့် ဘုရားရှင်ကိုလည်း စွပ်စွဲရာ ရောက်ပေသည်။
(စျ) (ည) အမှတ်ပြ စောဒနာကိုစိစစ်ခြင်း
၂၄။(စျ) နတ္ထိ ကိလေသေ ပဟာနာတိ၊
နတ္ထိ ကိလေသေ၊ ပင်ကိုယ်ကမရှိတဲ့ ကိလေသာတွေကို။ ပဟာနာတိ၊ ပယ်ကြကုန်လော။
ဟူသော (စျ) အမှတ်ပြ စကားရပ်၌လည်း ပါဠိမမှန် အနက်မမှန် တွေ့ရပြန်သည်၊ ပင်ကိုယ်က မရှိတဲ့ ကိလေသာ ဟူသော စကားရပ်သည် အနုသယယမိုက်နှင့် ဆန့်ကျင်သော ကျောက်သင်္ဘောတို့၏ အဓမ္မဝါဒမျိုးဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရသည်၊ ပဟာနာတိ = ပယ်ကြကုန်လော့ ဟူသော စကားရပ်သည်လည်း ပါဠိကြိယာ အသုံးမဟုတ်ချေ၊ ဤကဲ့သို့ သဒ္ဒယုတ္တိ အတ္ထယုတ္တိ ၂ မျိုးလုံး ကင်းမဲ့ရုံမျှမက ဘုရားဟောပါဠိ ဖြစ်လေဟန် လည်ဆယ်ဟောပြောချက်သာ ဖြစ်ချေသည်။
(ည) အဇာတာယေဝ န ဇာယန္တိ၊
အဇာတာယေဝ = ပင်ကိုယ်ကမရှိတဲ့ ကိလေသာတွေကို။ န ဇာယန္တိ = မဖြစ်အောင် လုပ်ကြ။ (ပင်ကိုယ်က မရှိတဲ့ကိလေသာတွေကို မဖြစ်အောင် နေခြင်းဟာ နိရောဓ)
ဤစကားရပ်သည် မိမိ ထင်ရာ မြင်ရာ အတ္တနောမတိဖြင့် ဆိုထားချက်မျှသာ ဖြစ်သည်၊ ပါဠိ၏ ဆိုလိုရင်း မဟုတ်ပေ၊ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်ပါဠိတော်၌ (တေ အဇာတာ ယေဝ န ဇာယန္တိ) ဟူသော ပါဠိရှိရာ ထိုပါဠိတော်၏ ဆိုလိုရင်းမှာ -
“အရိယာမဂ်က ခန္ဓာတို့ကို ပိုင်းခြား၍ မသိအပ်သည်ရှိသော် အကြင်ကိလေသာတို့သည် ဖြစ်ရာ ၏၊ ထိုသို့ ဖြစ်ခွင့်ရှိသော ကိလေသာတို့သည် အရိယာမဂ်က ခန္ဓာတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိအပ်ပြီးသည့်နောက်” မဖြစ်သေးဘဲပင် မဖြစ်ကြတော့ကုန်၊ (ဝါ) ဖြစ်ခွင့်မရကြတော့ကုန်”
ဟု ဆိုလိုပေသည်။ ထို့ကြောင့် ရခိုင်ပြည် ရွှေအဘိဓမ္မာ အမည်ခံ ဦးကျော်တင့်၏ ဟောပြောချက်သည် မူလ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်နှင့်လည်း ဆန့်ကျင်လျက်ရှိ၏၊
၂၅။(ဋ) အနိယျာနိကံ သမ္ဖပ္ပလာပေါ၊
အနိယျာနိကံ = သံသရာမှ ထွက်မြောက်ကြောင်း မဟုတ်တဲ့ ဇာတ်အဋ္ဌကထာ၊ ဗုဒ္ဓဝင် ဝေဿန္တရာ စသည်ကို ဟောပြောခြင်းသည်။ သမ္ဖပ္ပလာပေါ = သမ္ဖပ္ပလာပ မည်၏၊
ဟူသော စုဒိတကတို့၏ အထက်ပါစကားရပ်သည် ဗုဒ္ဓသာသနာတော်ကို စော်ကားလိုစိတ်ဖြင့် ပါဠိကို လုပ်ကြံ၍ အနက်ကို ဖန်တီးပြီး ပြောဟောရေးသားချက်သာ ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရသည်၊ မြတ်စွာဘုရား၏ ဗုဒ္ဓဝင် စသည်ကို ဟောပြောခြင်းကို သမ္ဖပ္ပလာပ ဟု စွပ်စွဲခြင်းဖြစ်သည်၊ ဇာတ်အဋ္ဌကထာ, ဗုဒ္ဓဝင်, ဝေဿန္တရာ စသည်ကို ပြောဟောခြင်းသည် စုဒိတကတို့ စွပ်စွဲသကဲ့သို့ သမ္ဖပ္ပလာပဘော လုံးဝ မဟုတ်ချေ၊ ဓမ္မဒေသနာ ကုသိုလ်သာ ဖြစ်သည်။
သမ္ဖပ္ပလာပဆိုသည်မှာ ဝစီဒုစရိုက်, နှုတ် မိုက် စကားတမျိုးပင် ဖြစ်သည်၊ အဋ္ဌသာလိနီ နှာ ၁၄၃-၌ “အနတ္ထ ဝိညာပိကာ ကာယဝစီပယောဂ သမုဋ္ဌာပိကာ အကုသလစေတနာ သမ္ဖပ္ပလာပေါ” စသည်ဖြင့် ဖွင့်ပြ တော်မူသည်။
“အကျိုးမရှိ အနက်အဓိပ္ပါယ်မရှိ မဟုတ်မမှန် လုပ်ကြံဇာတ်လမ်းများကို သူတပါးအား သိစေ တတ်သော အပြုအမူ အပြောအဆိုတို့ကို ဖြစ်စေတတ်သော အကုသိုလ်စေတနာသည်သာလျှင် သမ္ဖပ္ပလာပ မည်ပေသည်”။
ဤအဓိပ္ပာယ်များအရ ဗုဒ္ဓဝင်ကို ဟောကြားခြင်းသည် အကုသိုလ်စေတနာမဟုတ်မူ၍ သမ္ဖပ္ပလာပ မဟုတ်ကြောင်းမှာ ထင်ရှားသည်၊ ထို့ပြင် ဘုရားဟောဇာတ် နိပါတ်တော်များကို ဟောကြားခြင်းသည်လည်း အကုသိုလ်စေတနာမဟုတ် သမ္ဖပ္ပလာပ မဟုတ်ပေ၊ စောဒကဆရာတော်တို့က သက်သေခံအဖြစ် တင်ပြထားသော စုဒိတကတို့၏ တိတ်ခွေတို့၌ ပါရှိသော ဟောပြောချက်စကားတို့သည်ကား အကျိုးမရှိ အနက်အဓိပ္ပာယ် မမှန် အကုသိုလ်စေတနာအရင်းခံဖြင့် ပြောဟောထားသော စကားများ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် စင်စစ် သမ္ဖပ္ပလာပများသာ ဝေဖန် သုံးသပ်တော်မူကြသည်။
၂၆။ ဤအမှတ် (၁၈) စောဒနာကို ခြုံငုံ၍ သုံးသပ်ရသော် စုဒိတကတို့သည် ဘုရားမဟောသည်ကို ဘုရားဟော ပြုလုပ်ရေးသားခြင်း ဟောပြောဖြန့်ဝေခြင်းများ ပြုလုပ်ကြ၍ “အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂ တေန ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ” ဟူသော ဘေဒကရဝတ္ထုနှင့် ငြိစွန်းသောကြောင့် ၎င်းတို့၏ အပြုအမူ အယူအဆသည် အဓမ္မဝါဒသာ ဖြစ်သည်၊ ထိုဝါဒကို ရေးသားဟောပြောကြသော သူတို့သည်လည်း အဓမ္မဝါဒီတို့သာ ဖြစ်သည်ဟု နိုင်ငံတော်သီးခြားဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်တို့ တညီတညွတ်တည်း ဆုံးဖြတ်တော်မူကြသည်။