ဝိနည်းပဒေသာသင်တန်း/နိဿဂ္ဂိယပါစိတ်
ပါစိတ္တိယအာပတ်
စိတ္တံ ပါတေတီတိ ပါစိတ္တိယံ၊ ကုသိုလ်စိတ်ကို ကျစေတတ်သောကြောင့် ပါစိတ်အာပတ်ဟု ခေါ်ရသည်။ စေတနာနှင့်တကွ လွန်ကျူး၍ သင့်အပ်သော ပါစိတ်အာပတ်ဖြစ်သည့်အခါ ကုသိုလ်စိတ်များ ကွယ်ပျောက်သောကြောင့် “ကုသိုလ်စိတ်ကို ကျစေသော အာပတ်”ဟု ဆိုသည်။
ပါစိတ္တိယ ရုပ်ပြီးထားပုံ - ပါစိတ္တိယ-၌ (စိတ္တ + ပါတိယ)ဟု ပုဒ်ရင်း ဖြစ်၏၊ ပါတ နှင့် စိတ္တကို ရှေ့နောက်ပြန် တ-ကို ချေ၍ ဝဏ္ဏဝိပရိယာယ, ဝဏ္ဏလောပနိရုတ္တိနည်းဖြင့် ပါစိတ္တိယဟု ရုပ်ပြီးသည်။
၁။ နိဿဂ္ဂိယပါစိတ်၊
၂။ သုဒ္ဓပါစိတ်၊
၃။ ဘေဒနကပါစိတ်၊
၄။ ဥဒ္ဓါလနကပါစိတ်၊
၅။ ဆေဒနကပါစိတ် စသည်ဖြင့် ပါစိတ်အာပတ်များကို ခွဲခြားမှတ်သား သင့်သည်။
နိဿဂ္ဂိယပါစိတ်
နိဿဇ္ဇီယတေ နိဿဂ္ဂိယံ၊ နိဿဇ္ဇနံ နိဿဂ္ဂိယံ၊ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ နိဿဂ္ဂိယံ၊ နိဿဂ္ဂိယံ အဿာတိ နိဿဂ္ဂိယံ။ နိဿဇ္ဇီတဗ္ဗံ = စွန့်ထိုက်၏၊ ဣတိ = ထို့ကြောင့်၊ နိဿဂ္ဂိယံ = နိဿဂ္ဂိမည်၏၊ နိဿဇ္ဇီယတေ = စွန့်ခြင်း၊ နိဿဂ္ဂိယံ စွန့်ခြင်း၊ အဿ = ထိုပါစိတ်အာပတ်၏၊ နိဿဂ္ဂိယံ = စွန့်ခြင်း ဝိနည်းကံသည်။ အတ္ထိ = ရှိ၏၊ ဣတိ = ထို့ကြောင့်။ တံ = ထိုပါစိတ်အာပတ်သည်။ နိဿဂ္ဂိယံ = နိဿဂ္ဂိယမည်၏၊
စွန့်ထိုက်, စွန့်အပ်သော ပစ္စည်း (ကမ္မသာဓန)
ဒေသနာမကြားမီ ရှေ့အဖို့၌ စွန့်ခြင်းဝိနည်းကံ (ဘာဝသာဓန)၊ သင်္ကန်း စသော နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထုကို စွန့်ပြီးနောက်၌ ဒေသနာကြားအပ်သောကြောင့် စွန့်ခြင်းဝိနည်းကံရှိသော ပါစိတ်အာပတ် (အဿတ္ထိတဒ္ဓိတ်)၊ နိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်နှင့် စပ်၍ စွန့်ထိုက်သော သင်္ကန်း, စွန့်ထိုက်သော ဆွမ်း, စွန့်ထိုက်သော ကျောင်း, စွန့်ထိုက်သော ဆေး, စွန့်ထိုက်သော အခင်း စသော အသုံးအဆောင်, စွန့်ထိုက်သော ရွှေငွေ စသည်ဖြင့် သိက္ခာပုဒ်(၃၀) ရှိသည့်အားလျော်စွာ နိဿဂ္ဂိ ပါစိတ်အာပတ်များ များစွာသင့်ရောက်နိုင်သဖြင့် သတိရှိသင့်ပေသည်။
အာပတ်ကုစားခြင်း
နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သည် ဒေသနာပြောကြား၍ ငြိမ်းပျောက်ကောင်း သော အာပတ်ဖြစ်သော်လည်း စွန့်သင့် စွန့်ထိုက်သော နိဿဂ္ဂိဝတ္ထုပစ္စည်းများကို ဝိနည်းကံနှင့်အညီ စွန့်ပြီးမှသာလျှင် ဒေသနာကြားရမည် ဖြစ်သည်။နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထုပစ္စည်းများကို မစွန့်လွှတ်ဘဲ ဒေသနာပြောကြားခြင်း အကြိမ် ရာထောင် ပြုသော်လည်း ယင်းနိဿဂ္ဂိအာပတ်မှ မထမြောက်နိုင် မလွတ်နိုင်ကြောင်း သတိရှိသင့်လှသည်။ ပစ္စည်းဥစ္စာ ခင်တွယ်စွဲလမ်းသူတို့ စွန့်လွှတ်နိုင်ရန် ခဲယဉ်းလှသည်။ သံဃာဒိသေသ်အာပတ်ထက်ပင် ကုစားရန် ခဲယဉ်းနိုင်ကြောင်း ဂရုပြုသင့်သည်။
အာလျပြတ် စွန့်ရမည့်ပစ္စည်းများ
မိမိကိုယ်တိုင် သာယာ၍ အလှုခံထားသော ရွှေငွေနှင့် ထိုရွှေငွေတို့ဖြင့် ဝယ်ယူထားသော အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများ, ကုလဒူသနမှု အနေသနမှု မိစ္ဆာဇီဝမှုတို့ဖြင့် ရရှိထားသော ပစ္စည်းများကို ငဲ့ကွက်တွယ်တာမှု မရှိဘဲ အပြီးအပိုင် အာလျပြတ် စွန့်ပြီးမှသာ ဒေသနာကံပြု၍ အာပတ်မှ ထမြောက် ငြိမ်းပျောက်နိုင်၏၊ ထို့ကြောင့် အဆိုပါပစ္စည်းတို့ကို အပြီးအပိုင် အာလျပြတ် စွန့်သင့်ကြသည်။ ထိုမှ ကြွင်းသော နိဿဂ္ဂိယပစ္စည်းတို့ကိုမူ ဆိုင်ရာဝိနည်းကံ ပြုပြီး၍ တချို့ နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထုတို့၌ တခြားအသုံးအဆောင်ပစ္စည်း ပြင်ဆင်၍ ဝိနည်းဓိုရ်က စီရင်ပြီး ပြန်ပေးလျှင် သုံးစွဲကောင်းသော နိဿဂ္ဂိပစ္စည်းများ ရှိသေးသည်ကိုလည်း သိရှိမှတ်သား လေ့လာထားသင့်သည်။
နိဿဂ္ဂိပစ္စည်း စွန့်နည်းများ
နိဿဂ္ဂိပစ္စည်းများကို စွန့်ရာ၌ (၁) သံဃာထံ စွန့်နည်း၊ (၂) နှစ်ပါး သုံးပါး ဂိုဏ်းထံ စွန့်နည်း၊ (၃) တစ်ပါးတည်း ပုဂ္ဂိုလ်ထံ စွန့်နည်းဟု ပါဠိတော်၌ (၃)နည်း ဟောကြားထားတော်မူသည်။ အနာမာသရွှေငွေကို စွန့်ခြင်း, ရွှေငွေနှင့် ဆက်စပ်၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ပစ္စည်းတို့ နိဿဂ္ဂိထိုက်၍ စွန့်ရာ၌ သံဃာ အလယ်၌ စွန့်ရသည်။ ဂိုဏ်းပုဂ္ဂိုလ်ထံ စွန့်၍ မရသောကြောင့် ဂိုဏ်း, ပုဂ္ဂိုလ်ထံ စွန့်နည်းတို့ကို မဟောကြားပါ။
ရွှေငွေနှင့်စပ်၍ နိဿဂ္ဂိထိုက်ပုံ
ရွှေငွေနှင့်စပ်၍ နိဿဂ္ဂိထိုက်ပုံ အရာကျယ်ဝန်းသောကြောင့်လည်းကောင်း, ဗုဒ္ဓဘာသာအများစုတို့ကလည်း ရွှေငွေကိုသာ လှူနေကြသောကြောင့်လည်းကောင်း, ရဟန်းတော်အများစုကလည်း ရွှေငွေလှူမှသာ ပေါ့ပါး လွယ်ကူ၍ လက်ခံသဘောကျနေကြ၍လည်းကောင်း, ယူဆပုံအမျိုးမျိုး ရှိသောကြောင့်လည်းကောင်း, စွန့်ရာ၌လည်း ခက်ခဲသောကြောင့်လည်းကောင်း နိဿဂ္ဂိ (၃၀)တို့တွင် ရွှေငွေနှင့်စပ်သော နိဿဂ္ဂိများကို ရှေးဦးစွာ တင်ပြလိုပါသည်။ သာသနာတော်အတွက် အလွန် အရေးကြီးလှပါသည်။
ရူပိယသိက္ခာပုဒ်
ရွှေငွေနှင့် စပ်၍ နိဿဂ္ဂိထိုက်ပုံ မထိုက်ပုံများ သိရှိရန် ရူပိယသိက္ခာပုဒ်, ရူပိယသံဝေါဟာရသိက္ခာပုဒ်, ရာဇသိက္ခာပုဒ်, မေဏ္ဍကသိက္ခာပုဒ် (မဟာဝါ ဘေသဇ္ဇခန္ဓက), ရတနသိက္ခာပုဒ်တို့ကို ဆက်စပ်ကာ လေ့လာထားသင့်သည်။
ရွှေငွေဒင်္ဂါးပိုက်ဆံတို့ကို ကိုယ်တိုင်လည်း အလှူ မခံရ၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း မခံယူစေရ၊ အလှူခံ မခိုင်းရ၊ အနီးအဝေး၌ အပ်နှံလှူဒါန်းသည်ကိုလည်း ကိုယ်နှုတ်တို့ဖြင့် မပယ်ဘဲ စိတ်ဖြင့် မသာယာရ၊ ဤသို့သော ခံယူခြင်း (၃)ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးဖြင့် ခံယူသာယာလျှင် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊
အလှူခံရာ၌ ဒုက္ကဋ်ဝတ္ထုများ
ရွှေငွေကို ကြဉ်၍ ကြွင်းသော ရတနာရှစ်ပါးကို ခံယူခြင်း၊ စေတီ, သံဃာ, တစ်ခြားပုဂ္ဂိုလ်တို့အတွက် ရတနာ (၁၀)ပါးကို ခံယူခြင်း၊ စပါးမျိုး (၇)ပါး, ကျွန်ယောက်ျား, ကျွန်မိန်းမ, သစ်သီးဥယျာဉ်, ပန်းဥယျာဉ်, သစ်သီးခြံ, ပန်းခြံ အလှူခံလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊
(ဆောင်) ရွှေငွေဒင်္ဂါး၊ ပိုက်ဆံများ၊ ခံငြား နိဿဂ္ဂိ။ မြရတနာ ပုလဲ၊ ကြောင်မျက်ရွဲ သွင်း၊ ခရုသင်းနှင့်၊ (ကျောက်) စလင်းသန္တာ၊ မှတ်ရာ တစ်ခြား၊ ပတ္တမြားနီပြောက်၊ သွင်းလှောက် ဓည၊ သတ္တမျိုးမည်၊ ဒါသီ ဒါသ၊ ခေတ္တဝတ္ထု၊ နှစ်ခု အာရာမ် အလှူခံ၊ အမှန် ဒုက္ကဋ်ချည်း။
ရွှေငွေကို လက်ခံသာယာစုထားခြင်းသည် အပါယ်လေးပါးသို့ သွားဖို့ စရိတ်စုထားသည်နှင့် တူ၏၊ အစွဲသန်လေ အပြစ်ကြီးလေ ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် စုထားမိပြီးဖြစ်လျှင် ဝိနည်းနှင့်အညီ စွန့်၍ စင်ကြယ်အောင် ကုစားတော်မူကြပါကုန်။
အင်္ဂါ (၃) ပါး - (၁) ရွှေငွေဖြစ်ခြင်း၊ (၂) မိမိဖို့ မိမိအတွက်ဖြစ်ခြင်း၊ (၃) ကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ, သူတစ်ပါးကိုဖြစ်စေ ခံယူသာယာခြင်း၊ ပေါင်း (၃)ပါး တည်း။
(ဆောင်) ရွှေငွေ ဖြစ်ချက်၁၊ မိမိတွက်ဟူ၂၊ ခံယူ, ခံစေ သာယာပေ၃၊ သင့်လေ ရူပိယ။
ရူပိယသံဝေါဟာရ သိက္ခာပုဒ်
အမျိုးမျိုးအစားစား ရှိကုန်သော ရွှေ ငွေ ဒင်္ဂါး ပိုက်ဆံတို့ဖြင့် လဲလှယ် ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုရ၊ ထိုသို့ ပြု၍ ရသောပစ္စည်းများသည် နိဿဂ္ဂိထိုက်၍ ရူပိယသံဝေါဟာရ နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ အမျိုးမျိုး အစားစားဟူသည် ပုတီး နားကပ် ဆွဲကြိုးစသည်ဖြင့် လက်ဝတ်တန်ဆာ ပြုပြီးသော ရွှေငွေ, လက်ဝတ်တန်ဆာ မပြုရသေးသော ရွှေတုံးရွှေခဲ, ငွေတုံးငွေခဲ, ရွှေဒင်္ဂါး ငွေဒင်္ဂါး, ပိုက်ဆံငွေစက္ကူ စသည်တို့တည်း။ လဲလှယ် ရောင်းဝယ်ဟူသည် ယခုကာလ ရွှေငွေပိုက်ဆံ ငွေစက္ကူပေး၍ ပစ္စည်းယူ ရောင်းဝယ်ခြင်းမျိုးတို့တည်း။
နိဿဂ္ဂိအဆင့်ဆင့် အာပတ်အဆင့်ဆင့်
ဒါယကာတို့ထံမှ ရွှေငွေကို အလှူခံယူလျှင် ရူပိယသိက္ခာပုဒ်အရ နိဿဂ္ဂိ ပါစိတ်သင့်၍ ထိုရွှေငွေဖြင့် သင်္ကန်း, စာအုပ်, ဆေး စသည် ဝယ်ပြန်လျှင် ဤသိက္ခာပုဒ်အရ သင်္ကန်းစသည် နိဿဂ္ဂိထိုက်၍ ပါစိတ်သင့်၏၊ ထိုနိဿဂ္ဂိ ထိုက်သော ပစ္စည်းဖြင့် အခြားအပ်စပ်သော ပစ္စည်းနှင့် လဲလှယ်ပြန်လျှင် ထိုပစ္စည်းများလည်း နိဿဂ္ဂိထိုက်ပြန်လေသည်။
နိဿဂ္ဂိထိုက်နေသော ထိုပစ္စည်းတို့ကို မစွန့်ဘဲ သုံးစွဲပြန်လျှင် သုံးစွဲတိုင်း သုံးစွဲတိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်ပြန်ကာ အခြားရဟန်းတော်များအား လှူလျှင် တခြားရဟန်းတော်များလည်း ထို့အတူ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်ပြန်၏၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်တွေ ပေးဝေနေသည်နှင့် တူတော့၏၊ နက်နက်နဲနဲ ဆင်ခြင်စဉ်စားသင့်သောအရာ ဖြစ်သည်။ နိဿဂ္ဂိပစ္စည်းတို့ကို မစွန့်ပါဘဲ ဝိနည်းကံနှင့်အညီ မစွန့်ဘဲ အကြိမ်ပေါင်းရာထောင် ဒေသနာကြားသော်လည်း ထိုနိဿဂ္ဂိ အာပတ်မှ မစင်ကြယ်နိုင်သည်ကိုလည်း အထူးသတိပြုသင့်လှ၏၊
အင်္ဂါ (၂) ပါး - (၁) လဲလှယ်အပ်သောဝတ္ထု, လဲလှယ်ကြောင်းဝတ္ထုတို့ တွင် တစ်ခုခုဘက်၌ ရွှေငွေဖြစ်ခြင်း၊ (၂) လဲလှယ်ဖလှယ်ခြင်းဟူ၍ အင်္ဂါ နှစ်ပါးတည်း။
(ဆောင်) လဲလှယ်အပ်တောင်း၊ လဲလှယ်ကြောင်းဖြင့်၊ အပေါင်း နှစ်ထွေ၊ တစ်ထွေထွေ၌၊ ရွှေငွေဖြစ်ခြင်း၁၊ လဲလှယ်ခြင်းဟု၂၊ ကြောင်းရင်း နှစ်လီ၊ အင်္ဂါညီ၊ သင့်ပြီ သံဝေါဟ။
ရွှေငွေနှင့်စပ်သော နိဿဂ္ဂိပစ္စည်းများ စွန့်ပုံ
ဤသိက္ခာပုဒ် (၂)ခုလာ ရွှေငွေနှင့် ရွှေငွေဖြင့် ဆက်စပ်ဖြစ်ပေါ်လာသော နိဿဂိပစ္စည်းတို့ကို စွန့်ရာ၌ သံဃာ, ဂိုဏ်း, ပုဂ္ဂိုလ်အားလုံးပင် မအပ်သောကြောင့် အဓိဋ္ဌာန် ဝိကပ္ပနာ မပြုဘဲ ဆယ်ရက် ဆယ်အရုဏ်လွန်၍ သင့်ရ သော သင်္ကန်းစသော အခြားနိဿဂ္ဂိပစ္စည်းများ စွန့်သကဲ့သို့ သံဃာ, ဂိုဏ်း, ပုဂ္ဂိုလ်, ရဟန်းတို့ထံ၌ စွန့်ခွင့် မရ၊ သံဃာအလယ်တွင်သာ စွန့်ရသည်။
(ပါဠိလို စွန့်ပုံ) “အဟံ ဘန္တေ ရူပိယံ ပဋိဂ္ဂဟေသိံ၊ ဣဒံ မေ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမိ”ဟု ပါဠိလိုဖြစ်စေ၊
(မြန်မာလို စွန့်ပုံ) “အရှင်ဘုရား တပည့်တော်သည် ရွှေငွေကို ခံယူ သာယာမိပါပြီ၊ ဤရွှေငွေသည် တပည့်တော်အား စွန့်ထိုက်နေပါသည်။ ဤရွှေ (ငွေ)ကို သံဃာအား တပည့်တော် စွန့်ပါ၏”ဟု မြန်မာလိုဖြစ်စေ ဆို၍ စွန့်ရ၏၊
စွန့်ပုံ အစီအစဉ်
ရွှေငွေကို အလှူခံမိသော ရဟန်းသည် သံဃာလေးပါး, ငါးပါးစသည် ပင့်ဆောင်၍ သံဃာတော်အထံသို့ ဆယ့်နှစ်တောင်အတွင်းသို့ ရောက်အောင် ချဉ်းကပ်၍ ပခုံးတစ်ဘက် လက်ကတော့တင်သည်ကို ပြု၍ သီတင်းကြီး ရဟန်းတို့၏ ခြေကို ရှိခိုး၍ ဆောင့်ကြောင့်ထိုင် လက်အုပ်ချီ၍ အထက်က ပြဆိုထားသည့်အတိုင်း ပါဠိလိုဖြစ်စေ, မြန်မာလိုဖြစ်စေ ဆို၍ စွန့်ရမည်။
စွန့်ပြီးသော ပစ္စည်းကို အသုံးပြုပုံ
ထိုကဲ့သို့ ရွှေငွေကို စွန့်ပြီးသောအခါ လူ, ဥပါသကာ, အာရာမ်စောင့် တစ်ယောက်ယောက်လာလျှင် “ဤဟာကို သိလော့”ဟု ပြောရမည်။ “ဤငွေ ဖြင့် ဘာကို ယူခဲ့ရမည်နည်း”ဟု ဒကာက လျှောက်ထားလျှင် “မည်သည့်ပစ္စည်းကို ယူစေလိုသည်၊ မည်သည့်ပစ္စည်းကို ကပ္ပိခဲ့, ယူခဲ့”ဟု မပြောကောင်း၊ မပြောရ၊ သံဃာတော်မှာ အလိုရှိသော အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို ပြောဆိုညွှန်ပြ၍ “မည်သည့်ပစ္စည်းတော့ သံဃာမှာ အပ်တာပဲ”ဟု ပြောနိုင်၏၊ ထိုသို့ပြော၍ ဒကာက သွား၍ ဝယ်ယူလာလျှင် ထိုပစ္စည်းကို ရွှေငွေအလှူခံသော ရဟန်းမှတစ်ပါး [ရူပိယပဋိဂ္ဂါဟကံ ဌပေတွာ သဗ္ဗေဟေဝ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ၊ (ပါဠိတော်)] အခြားသံဃာအားလုံး သံဃိကပစ္စည်းကို ခွဲဝေသုံးဆောင်သကဲ့သို့ သုံးဆောင် ကောင်း၏၊
ရွှေငွေစွန့်ရခြင်းအကျိုး
ဤသို့ ရွှေငွေကို မစွန့်ဘဲထားက ထိုရွှေငွေသည် မည့်သည့်ရဟန်း သံဃာအားမျှ မအပ်တော့ဘဲသုံးစွဲတိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်နိုင်၏၊ သံဃာ့အလယ်၌ စွန့်လိုက်ပါက ရွှေငွေခံယူသော ရဟန်းမှတစ်ပါး အခြားသော သံဃာများ၌ အပ်စပ်သော ပစ္စည်းအဖြစ် စီစဉ်၍ သုံးစွဲနိုင်ခြင်း သုံးစွဲခွင့် ရခြင်းသည် ရွှေငွေကို စွန့်ရခြင်း၏ အကျိုးပင်တည်း။
ရွှေငွေခံယူသူရဟန်း၏ စွန့်ရခြင်းအကျိုး
ရွှေငွေကို အလှူခံမိသော ရဟန်းမှာကား ရွှေငွေကို စွန့်လိုက်သည့်အတွက် မိမိမှာ အဆက်ဆက် အပြစ်ကင်း၍ သီလသန့်ရှင်း စင်ကြယ်သွားနိုင်ခြင်း၊ ဒေသနာကြားပြီးသောအခါ ထိုနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်မှ စင်ကြယ်သွားခြင်း သီလဝိသုဒ္ဓိ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ စသော အဆင့်ဆင့်သော အကျိုးတို့ကို ရရှိနိုင်၏၊
ရွှေငွေစွန့်ရဟန်း အင်္ဂါငါးပါး
အကယ်၍ အထက်ပါအတိုင်း လဲလှယ်စီစဉ်ပေးမည့် ကျွမ်းကျင်လိမ္မာသော ဒါယကာ မရအံ့, အင်္ဂါငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းကို ရွှေငွေစွန့်မည့် ရဟန်းဟု ဉတ်ကမ္မဝါဖြင့် သမုတ်ရမည်။ ထိုရွှေငွေစွန့်ရဟန်း၏ ပြည့်စုံရမည့် အင်္ဂါငါးပါးတို့မှာ -
၁။ ဆန္ဒာဂတိသို့ မလိုက်ရာ၊
၂။ဒေါသာဂတိသို့ မလိုက်ရာ၊
၃။ မောဟာဂတိသို့ မလိုက်ရာ၊
၄။ ဘယာဂတိသို့ မလိုက်ရာ၊
၅။ စွန့်အပ် မစွန့်အပ်သည်ကိုလည်း သိရာ၏ - ဟု အင်္ဂါငါးပါးတို့တည်း။
ဉတ်ကမ္မဝါစာဖြင့် သမုတ်ပုံ
သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သံဃော (ဣတ္ထန္နာမံ) ဘိက္ခုံ ရူပိယဆဍ္ဍကံ သမ္မန္နေယျ ဧသာ ဉတ္တိ။
သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော၊ သံဃော (ဣတ္ထန္နာမံ) ဘိက္ခုံ ရူပိယဆဍ္ဍကံ သမ္မန္နတိ၊ ယဿာယသ္မတော ခမတိ (ဣတ္ထန္နာမဿ) ဘိက္ခုနော ရူပိယဆဍ္ဍကဿ သမ္မုတိ၊ သော တုဏှဿ ယဿ နက္ခမတိ သော ဘာသေယျ။
သမ္မတော သံဃေန (ဣတ္ထန္နာမော) ဘိက္ခု ရူပိယဆဍ္ဍကော ခမတိ သံဃဿ တသ္မာ တုဏှီ ဧဝမေတံ ဓာရယာမိ။ ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော်(၃၄၆)
သမ္မုတိရပြီးသော (ဝါ) သမုတ်ပြီးသော ရဟန်းသည် စွန့်ထားသော ရွှေငွေကို တောချုံကြားသို့ဖြစ်စေ, ရေအိုင်သို့ဖြစ်စေ သွား၍ ကျမည့်နေရာ နိမိတ်အမှတ်အသားကို မပြုဘဲ ကျလိုရာ ကျစေဟု စွန့်ပစ်ရမည်။ အကယ်၍ ထိုရဟန်းသည် ရွှေငွေကို အမှတ်အသားပြု၍ ကျစေအံ့ (စွန့်ပစ်အံ့) ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊
ရွှေငွေ အလှူခံမိသော ရဟန်း သတိထားရန်
ထိုစွန့်ပြီးသော ရွှေငွေမှ ကပ္ပိယတို့က ကပ္ပိဝယ်ယူပေးသော ပစ္စည်းများကား မသုံးစွဲကောင်း မအပ်တော့ချေ။ သံဃာမှ ဝေစုရသော ပစ္စည်းကို ရဟန်း, သာမဏေ, ကပ္ပိယတို့က တစ်ဆင့်ပေးသော်လည်း ထိုပစ္စည်းတို့ကို မသုံးစွဲကောင်း၊ ထိုစွန့်ပြီး ရွှေငွေဖြင့် သစ်ပင်မျိုးစေ့ကို ဒါယကာတို့ဝယ်၍ စိုက်ထားသော သစ်ပင်၌သော်မျှ ထိုရွှေငွေကို အလှူခံမိသော ရဟန်းမှာ အရိပ် မခိုကောင်း၊ ထိုငွေဖြင့် ဝယ်ယူထားအပ်သော ဆီမီးရောင်, လျှပ်စစ်မီးရောင်၌ စာသော်မျှ မကြည့်ရှု မပို့ချကောင်းတော့ချေ။
(ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ)
ရူပိယသံဝေါဟာရသိက္ခာပုဒ်လာ စွန့်နည်း
ရွှေငွေဖြင့် ဝယ်ယူ လဲလှယ်မိသော သင်္ကန်းစသော နိဿဂ္ဂိယပစ္စည်းများကို အလှူခံယူမိသော ရွှေငွေကဲ့သို့ ဂိုဏ်း, ပုဂ္ဂိုလ်တို့ထံ မစွန့်ရ၊ မစွန့်ကောင်း၊ သံဃာ့ အလယ်၌သာ စွန့်ရသည်ဟု သတိပြုပါလေ။
ပါဠိလို စွန့်ပုံ - “အဟံ ဘန္တေ နာနပ္ပကာရကံ ရူပိယသံဝေါဟာရံ သမာပဇ္ဇိံ၊ ဣဒံ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမိ”။
မြန်မာလို စွန့်ပုံ - “အရှင်ဘုရား တပည့်တော်သည် ရွှေငွေဖြင့် ဝယ်ယူ လဲလှယ်မိသော (သင်္ကန်း) နိဿဂ္ဂိထိုက်နေပါသည်။ ဤ (သင်္ကန်း)ကို သံဃာအား တပည့်တော် စွန့်ပါ၏”ဟု ဆို၍ စွန့်ရမည်။ ဤသို့ စွန့်၍ ရူပိယသိက္ခာပုဒ်၌ စီစဉ်သည့်အတိုင်း စီစဉ်ရမည်။
ရွှေငွေဖြင့် ဝယ်ယူထားသော သင်္ကန်း, စာအုပ် စသည်တို့ကို စွန့်ရာ၌လည်း အပြီးအပြတ် စွန့်ရမည်ဖြစ်သည်မှာ ထင်ရှားပါသည်။ နိဿဂိထိုက်နိုင်သော ပစ္စည်းတို့တွင် ကျောင်းနှင့် ကျောင်းရာမြေ၊ မိမိခန္ဓာကိုယ်၌ အသေ တပ်ဆင်ထားသော ရွှေသွား, ငွေသွား, မျက်ကြည်မှန်, ငွေရိုး, စသည်များ ပြုပြင်တပ်ဆင်လိုသောအခါ အပ်စပ်အောင် တစ်ဖန် ပြုပြင်ခြင်းငှာ ခဲယဉ်းလှ၏၊ ထို့ကြောင့် အစွန့်ရ အပြင်ရ ခက်ခဲသော ဝတ္ထုပစ္စည်းများကို နိဿဂ္ဂိ မထိုက်စေရန် အထူး စောင့်ရှောက်တော်မူကြပါကုန်။
ပတ္တစတုက္က ပါရာဇိကဏ်အဋ္ဌကထာ(၂၇၇-၂၂၈။)
ဤနေရာဝယ် ရွှေငွေဖြင့် လဲလှယ်မိသော နိဿဂ္ဂိယပစ္စည်း၏ အပြစ် ကြီးလေးပုံကို နားလည်ဖို့ရန် ဝိနည်းဓိုရ်များ၏ နယ်၌ အလွန်ထင်ရှားသော “ပတ္တစတုက္က”ခေါ် သပိတ်လေးလုံး ပုံစံအကြောင်းကို နည်းယူကြရန် ပြဆိုဦးအံ့။
၁။ ရဟန်းတစ်ပါးသည် ရွှေငွေကို အလှူခံယူ၍ ယင်းရွှေငွေဖြင့် သံမျိုးစေ့ကို ဝယ်ယူကာ သပိတ်ကို ထုလုပ်စေ၏၊ ဤသပိတ်ကား မဟာအကပ္ပိယသပိတ် = အကြီးအကျယ် မအပ်သော သပိတ်မည်၏၊
န သက္ကာ ကေနစိ ဥပါယေန ကပ္ပိယောကာတုံ။ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၇)
= မည်သည့် အကြောင်းဥပါယ်တစ်မျဉ်ဖြင့် ရဟန်းတော်တို့အား အပ်စပ်အောင် ပြုလုပ်၍ကား မရနိုင်။ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၇။)
အကယ်၍ ထိုသပိတ်ကို ဖျက်ကာ ခွက်ပြုလုပ်လျှင်လည်း ထိုခွက်သည် ရဟန်းတော်တို့အား မအပ်သည်သာတည်း။ ထိုသပိတ် ပဲခွပ်ပြုလုပ်ကာ ထို ပဲခွပ်ဖြင့် ဖြတ်အပ်သော တံပူသည်လည်း ရဟန်းတော်တို့အား မအပ်သည် သာတည်း။ ငါးမြှားချိပ်ပြုလုပ်ကာ ထိုငါးမြှားချိပ်ဖြင့် ငါးမြှားခဲ့သော် ထိုငါးသည်လည်း မအပ်သည်သာတည်း။ ယင်းပဲခွပ်ကို မီးပူအောင် ဖုတ်၍ ရေထဲသို့ ပစ်ချကာ ရေကို ပူအောင် နွေးအောင်, နွားနို့ထဲသို့ ပစ်ချကာ နွားနို့ကို ပူအောင် နွေးအောင် ပြုလုပ်စေခဲ့သော် ယင်းနွားနို့သည်လည်း မအပ်သည်သာတည်း။ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၇။)
[ကျောင်းစသည်၌ သစ်, ဝါး, ထုံး, သဲ, ကျောက်စသည်တို့သည် ကျောင်းမျိုးစေ့၊ သင်္ကန်း၌ ပိတ်တို, ဖျင်စ, ချည်စသည်တို့သည် သင်္ကန်းမျိုးစေ့၊ ဆွမ်း၌ ဆန်, ဆီ, ဆား, ကြက်သွန် စသည်တို့သည် ဆွမ်းမျိုးစေ့၊ ဆေး၌ သိန္ဓော, ငရုတ်ကောင်း စသည်တို့သည် ဆေးမျိုးစေ့ စသည်ဖြင့် သိပါလေ။]
၂။ ရဟန်းတစ်ပါးသည် ရွှေငွေကို အလှူခံယူကာ ယင်းရွှေငွေဖြင့် သပိတ်ကို ဝယ်ယူ၏၊ အသင့်ပြုလုပ်ပြီး သပိတ်ကို ကိုယ်တိုင် ဝယ်ယူ၏၊ ဤ သပိတ်သည်လည်း ရဟန်းတော်တို့အား မအပ်သော အကပ္ပိယသပိတ်ပင်တည်း။
“သီတင်းသုံးဖော်ငါးဦးလုံးတို့အားပင် မအပ်ပေ”ဟု မဟာပစ္စရိအဋ္ဌကထာ၌ မိန့်ဆိုထား၏၊ သို့သော် ယင်းသပိတ်ကို ရဟန်းတော်တို့အား အပ်စပ်သော သပိတ်ဖြစ်အောင် ပြုလုပ်နိုင်သေး၏၊ ပြုလုပ်ပုံမှာ သပိတ်ကို သပိတ်ရှင်အား ပြန်ပေး၍ သပိတ်၏ တန်ဖိုး ရွှေငွေကို မူလပိုင်ရှင် (အလှူရှင်) တို့အား ပြန်ပေးခဲ့သော် ယင်းသပိတ်ကို အပ်အောင် ပြုလုပ်နိုင်၏၊ ကပ္ပိယတစ်ဦးအား အပ်စပ်သော ဘဏ္ဍာတစ်ခုခုကို ပေးကာ ယင်းသပိတ်ကို ယူဆောင်ကာ အသုံးပြုခြင်းငှာကား အပ်ပါပေ၏၊
၃။ ရဟန်းတစ်ပါးသည် ရွှေငွေကို ကပ္ပိယကာရကတစ်ဦးဦးအား အလှူခံယူစေကာ ယင်းကပ္ပိယကာရကနှင့်အတူ သပိတ်ထုလုပ်ရာ ပန်းပဲဖိုသို့ သွားကာ သပိတ်ကို မြင်သည့်အခါ “ဤသပိတ်ကို ငါနှစ်သက်၏”ဟု ကပ္ပိယအား ရွှေငွေကိုပေးကာ ယင်းသပိတ်ကို အလိုရှိကြောင်း အသိပေးလိုက်၏၊ ဤသပိတ်သည် ရဟန်းတို့ အပ်သော ကပ္ပိယဝေါဟာရ အသုံးအနှုံးဖြင့် ဝယ်ယူစေကာမူ ဒုတိယသပိတ်နှင့်တူသည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ အကြောင်းကား သပိတ်၏ မူလတန်ဖိုး ရွှေငွေကို အလှူခံယူထားသောကြောင့် ဖြစ်၏၊
အဘယ့်ကြောင့် မိမိမှ ကြွင်းသော သီတင်းသုံးဖော်တို့အား မအပ်ပါ သနည်းဟူမူ ---
မူလက မအပ်သောနည်းဖြင့် အလှူခံယူထားသော သပိတ်၏တန်ဖိုး ရွှေငွေကို မစွန့်လွှတ်သေးသောကြောင့် ဖြစ်၏၊ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၇။)
[မှတ်ချက် --- ဤ၌ မူလက ကပ္ပိယလုပ်သူအား မိမိအတွက် ရွှေငွေကို မအပ်သောနည်းဖြင့် အလှူခံယူထားစေသောကြောင့် - မိမိကိုယ်စား ကပ္ပိယကလည်း မအပ်သောနည်းဖြင့် လက်ခံထားသောကြောင့် ယင်းရွှေငွေမှာ - ဇာတရူပသိက္ခာပုဒ်၌ ပါရှိသော - “ဥဂ္ဂဏှာပေယျ ဝါ” - အရ မအပ်ခြင်းဖြစ်၏၊
၄။ ရဟန်းတော်တစ်ပါးကား ရွှေငွေကိုကား အလှူမခံယူပေ။ သို့သော် အလှူရှင်တစ်ဦးဦးက “မထေရ်မြတ်အား သပိတ်ကို ဝယ်ယူကာ လှူဒါန်းပူဇော်လိုက်ပါ”ဟု ခိုင်းစေလိုက်သော ကပ္ပိယကာရကနှင့်အတူ သပိတ်ထုသည့် ပန်းပဲသမားအိမ်သို့ သွားကာ သပိတ်ကို တွေ့သည်အခါ “ဤ အသပြာငွေတို့ကို ယူ၍ ဤသပိတ်ကို ပေးပါ”ဟု အသပြာငွေတို့ကို ပေးစေ၍ သပိတ်ကို ယူလိုက်၏၊ ဤသပိတ်ကား ထိုရဟန်းအားသာလျှင် မအပ်ပေ၊ အစီအမံ မတတ်သောကြောင့် (ငွေကို ဝင်ရောက်စီမံသောကြောင့်) ဖြစ်၏၊ အခြား သီတင်းသုံးဖော်တို့အားကား အပ်ပါသေး၏၊ မူလတန်ဖိုးဖြစ်သည့် ရွှေငွေကို မခံယူထားသောကြောင့် ဖြစ်၏၊ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၈။)
ဤသပိတ် (၄)လုံးတို့တွင် ပထမသပိတ်အမျိုးအစား စာရင်းဝင် နိဿဂ္ဂိထိုက်သော ပစ္စည်းတို့ကား ---
န သက္ကာ ကေနစိ ဥပါယေန ကပ္ပိယော ကာတုံ။ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၇။)
မည်သည့် အကြောင်းဥပါယ်တံမျဉ်ဖြင့် ရဟန်းတော်တို့အား အပ်စပ်အောင် ပြုလုပ်၍ကား မရနိုင် - ဟု ဖွင့်ဆိုထားသောကြောင့် သံဃာ့အလယ်၌ စွန့်ခြင်းစသော အကြောင်းပရိယာယ်တို့ဖြင့်လည်း အပ်စပ်အောင်ကား ပြုလုပ်၍ မရနိုင် - ဟု မှတ်သားပါလေ။ သံဃာ့အလယ်၌ စွန့်ခြင်းစသော အကြောင်းဥပါယ်ဖြင့်လည်း ဖြေရှင်း၍ မရနိုင်သော သပိတ်တည်း။ ကြွင်းပစ္စည်းတို့၌လည်း နည်းတူသဘောပေါက်ပါ။
အကယ်၍ ရဟန်းတော်က ရွှေငွေကို အလှူမခံယူဘဲ “မထေရ်မြတ်အား သပိတ်ဝယ်ယူ လှူဒါန်းလိုက်ပါ”ဟု အလှူရှင်က ခိုင်းစေသော ကပ္ပိယကာရက နှင့်အတူ သပိတ်ထုရာ ပန်းပဲသမားအိမ်သို့ သွားကာ သပိတ်ကို တွေ့မြင်သည့်အခါ “ဤသပိတ်ကို ငါနှစ်သက်၏ဟုလည်းကောင်း, ဤသပိတ်ကို ငါ ယူပေအံ့”ဟုလည်းကောင်း ကပ္ပိယကာရကအား ပြောပြ၏၊ ကပ္ပိယကာရကကလည်း ပန်းပဲသမားအား ရွှေငွေကို ပေးကာ ထိုသပိတ်ကို ယူမည့်အကြောင်း အသိပေးလိုက်၏၊ ဤသပိတ်ကို အလုံးစုံအပ်သော ဘုရားရှင်တို့အားသော်လည်း သုံးဆောင်ထိုက်သော သပိတ်တည်း။ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၈။)
ဤ၌ သပိတ်ကို ပုံစံပြု၍ ဆိုထားသော်လည်း တခြားသင်္ကန်း, ဆွမ်း, ကျောင်းသုံးပစ္စည်းများ၌လည်း နည်းတူသဘောပေါက်ပါ။
ကပ္ပိယနှင့်အတူ စျေးသွားရာ၌ သတိထားဖွယ်
ကပ္ပိယနှင့်အတူ စျေးဝယ်သွားသော ရဟန်းသည် ဝိနည်းတော်နှင့် ကိုက် ညီစေခြင်းငှာ ထိုရဟန်းသည် စျေးသည်အား ကိုင်ကြည့်ပါရစေဟု ခွင့်ပန်၍ မိမိ နှစ်သက်ရာသပိတ်ကို ရွေးချယ်အပ်၏၊ ရွေးချယ်နိုင်၏၊ “ဤ သပိတ်ကို နှစ်သက်၏”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤသပိတ်ကို ယူလို၏”ဟူ၍လည်းကောင်း ကပ္ပိယအား ပြောရာ၏၊ ကပ္ပိယက သူ့ဘာသာ စျေးဆစ်ဝယ် ၍ ရဟန်းအား သပိတ်ကို လှူအံ့၊ ထိုသပိတ် အပ်စပ်၏၊
အထက်ပါအတိုင်း ရဟန်းက ပြောသော်လည်း ကပ္ပိယက နားမလည်၍ သပိတ်၏ တန်ဖိုးကို မပေးဘဲနေသော် သပိတ်တန်ဖိုးကို မေး၍ သိလိုက်ပါ ဟု ပြောဆိုရာ၏၊ စျေးဆိုင်သို့ မရောက်မီသော်လည်း စျေးဆစ်ဖို့ ကြိုတင် သင်ကြား ပြောထားရာ၏၊ သပိတ်၏ တန်ဖိုးကို သိလိုက်ဟု ဤမျှသာ ပြောဆိုနိုင်၏၊ ဤသို့ ပြောဆို၍ သပိတ်ကိုယူလျှင် ဒုဗ္ဗိစာရဏ (= မကောင်းသော စီမံခြင်း)မှ ကင်းလွတ်၏၊ ရဟန်းကိုယ်တိုင် စျေးဆစ်ခြင်း ဝယ်ခြင်းများကို ကျမ်းဂန်တို့၌ “ဒုဗ္ဗိစာရဏ”ဟု ဆို၏၊
ထိုသို့ပစ္စည်းများကို ကပ္ပိရာ၌ ဒုဗ္ဗိစာရဏဖြစ်လျှင် မိမိမှာ ငွေမကိုင် မခံသော်လည်း ထိုပစ္စည်းကို ကိုင်တိုင်း သုံးစွဲတိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်တော့၏၊ ရွှေငွေနှင့် စပ်၍ နိဿဂ္ဂိပစ္စည်း စွန့်ပုံဝါဒအမျိုးမျိုး ပါဠိတော်, အဋ္ဌကထာ, ဋီကာ, အာစရိယဝါဒ ရှိသည်များကို နှိုင်းချိန် ယူဆနိုင်ရန် တစ်ခုစီ တင်ပြမည် ဖြစ်ပါသည်။ အားလုံးရော၍ ဘုရားဟောချည်းဟု မယူဆသင့်ပါကြောင်း သိစေရန် ဖြစ်သည်။
ပါဠိတော်လာ စကားရပ်များ
ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် ရူပိယသိက္ခာပုဒ် ရူပိယသံဝေါဟာရ သိက္ခာပုဒ်တို့၌ ဘုရားရှင်သည် ရွှေငွေစွန့်ပုံ ရွှေငွေနှင့်လဲလှယ်ထားသော ပစ္စည်းများ စွန့်ပုံတို့ကို ပြဆိုရာတွင် အခြားသော နိဿဂ္ဂိယပစ္စည်း စွန့်သကဲ့သို့ သံဃာ, ဂိုဏ်း, ပုဂ္ဂိုလ် (၃)မျိုးတို့ထံ စွန့်ပုံတို့ကို ပြတော်မမူဘဲ သံဃာ့အလယ်၌ စွန့်ပုံနှင့် သမုတိရသော ရဟန်းက မည်သည့်နေရာကျစေဟု အမှတ်အသား မထားဘဲ အပြီးအပြတ် စွန့်ပစ်ဖို့ ပြထားသည်။ ကပ္ပိယရောက်လာလျှင် အပ်စပ်အောင် ပြုလုပ်၍ လှူပါက ရွှေငွေကို အလှူခံသော ရဟန်းမှတစ်ပါး အခြားရဟန်း သံဃာ သီတင်းသုံးဖော်များ အပ်စပ်သည်ဟု ပြဆိုပါသည်။ ရွှေငွေကို အလှူခံသော ရဟန်းမှာကား သုံးစွဲခွင့် ပြုတော်မမူခဲ့ပါ။
ပါရာဇိကဏ်အဋ္ဌကထာ စကားရပ်
ရူပိယပဋိဂ္ဂါဟကဿ ပန ကေနစိ ပရိယာယေန တတော ဥပ္ပန္နပစ္စယပရိဘောဂေါ န ဝဋ္ဋတိ - ရွှေငွေကို အလှူခံသော ရဟန်းမှာ တစ်စုံတစ်ခုသော ပရိယာယ်ဖြင့် ထိုရွှေငွေမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော ပစ္စည်းများကို သုံးဆောင်ခြင်းသည် မအပ်စပ်တော့ဟု ဖွင့်ဆိုထားသည်။
သာရတ္ထဋီကာဆရာဝါဒ
“န သက္ကာ ကေနစိ ဥပါယေန ကပ္ပိယော ကာတုန္တိ ဣဒံ ပဉ္စန္နံယေဝ သဟဓမ္မိကာနံ အန္တရေ ပရိဝတ္တနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ ဂိဟီဟိ ပန ဂဟေတွာ အတ္တနော သန္တကံ ကတွာ ဒိန္နံ သဗ္ဗေသံ ကပ္ပတီ”တိ ဝဒန္တိ။ (သာရတ္ထ၊၂၊၄၂၃)
ပတ္တစတုက္က၌ ပြခဲ့သော ပထမ မဟာအကပ္ပိယသပိတ်၌ မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ အပ်အောင်လုပ်၍ မရတော့ ဟူရာဝယ် ရဟန်းသံဃာများ၏ ပစ္စည်းအနေဖြင့် သပိတ် ခွက် စသည် ပြောင်းလွဲနေသမျှကို ရည်ရွယ်၍ ဆိုခြင်းတည်း။ ငါးမျှားချိတ်ဟူရာ၌လည်း အလဇ္ဇီရဟန်း ဖြစ်လျှင် လုပ်ချင်ရာ လုပ်မည် ဖြစ်သောကြောင့် အစွမ်းကုန် မအပ်သောအရာကို ညွှန်ပြခြင်း ဖြစ်သည်ဟု မှတ်။ ထို တစ်နံပါတ်လာ သပိတ်, ခွက်, သံ, နိဿဂ္ဂိယပစ္စည်းများကို လူက ဝယ်၍ဖြစ်စေ လုယူ၍ဖြစ်စေ လူကို အပြီးအပိုင် ပေးလိုက်၍ ဖြစ်စေ လူပိုင်ပစ္စည်း ဖြစ်သွားပြီးနောက် လူတို့က ပြန်လှူလျှင် ထိုသပိတ်ခွက် စသည်တို့ အပ်ကြောင်းကို သာရတ္ထဋီကာဆရာ ဆို၏၊
အာစရိယဝါဒများ
တောင်မြို့ မဟာဂန္ဓာရုံဆရာတော်၏ ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ (၁၂၈) ၌ ဤသာရတ္ထဋီကာဝါဒကို လက်ခံနိုင်ပါလျှင် မိမိ အလှူခံမိသော ရွှေငွေ စသည်ကို မိဘစသော လူတို့အား မငဲ့မကွက် မယူတော့ဟု အာလျပြတ် စွန့်လွှတ်ပြီးနောက် မိဘစသည်တို့က အပ်စပ်သော ပစ္စည်းများကိုမိမိ သားရဟန်း သို့မဟုတ် အခြားသီတင်းသုံးဖော်တို့အား လှူရာ၌ အပ်သည်ဟုပင် ဝန်ခံကြရပေလိမ့်မည်။ ငွေဖြင့် ဝယ်အပ်သော ပစ္စည်းနှင့် ငွေတို့မှာ ရဟန်းများအတွက် သဘောတူ ဖြစ်သောကြောင့်တည်းဟု မိန့်ဆိုထားပါသည်။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များ ဖြစ်ကြသည့် အရညဝါသီဂိုဏ်းကို စတင် တည်ထောင်သွားတော်မူသော ပဲခူးမြို့ ဘုန်းတော်ကြီးဦးသီလ၊ မော်လမြိုင်မြို့ နယ် ဖားအောက်ရွာ ခေမိကသိပ္ပံကျောင်းဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တစန္ဒိမာ အရှင်မြတ် တို့သည်ကား ရွှေငွေကို ကိုယ်တိုင်အလှူခံ၍ ထိုရွှေငွေမှ ဖြစ် ပေါ်လာသော နိဿဂ္ဂိယ (မိမိပိုင်)ပစ္စည်းများ၊ ကုလဒူသက, အနေသန, မိစ္ဆာဇီဝပစ္စည်းများကို အပြီးအပြတ် မီးပုံရှို့သင့်သည်ဟု ယူဆတော်မူကြကြောင်း ဖားအောက်တောရ ဆရာတော် (စိတ္တလတောင်ကျောင်း) မိန့်တော်မူသည်။ သာသနာတော်၌ အားလုံးသော ရဟန်းတို့အား မအပ်စပ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု မိန့်ဆိုတော်မူကြကြောင်း သိရှိရပါသည်။
ဘုရားရှင်လက်ထက် ဝတ္ထုသာဓက
ဘုရားရှင်လက်ထက်တော်၌ ရာဇဂြိုဟ်မြို့ နန်းတော်တွင်း အစည်းအဝေးတစ်ခု၌ စပ်မိစပ်ရာ စကားပြောကြရင်းက ရဟန်းတော်များသည် ရွှေငွေကို လာလှူလျှင် အလှူခံယူကောင်း၏ဟု လူအများ ပြောဆိုကြသည်ကို မဏိစူဠကမည်သော ဂါမဏိ (လူကြီးလူကောင်း) တစ်ယောက်က ရွှေငွေကို မခံယူကောင်းဟု ကန့်ကွက်ပြောဆိုလေသည်။ ထို့နောက် ထိုလူကြီးလူကောင်းသည် ဘုရားရှင်ထံသို့ သွား၍ သူကန့်ကွက် ပြောဆိုခဲ့သည်မှာ မှန်ပါ ၏လားဘုရားဟု လျှောက်ထားလေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ဂါမဏိ သင်ပြောသော စကားသည် မှန်၏၊ ရဟန်းများသည် ရွှေငွေကို မခံယူကောင်း၊ ရွှေငွေသည် အပ်လျှင် ကာမဂုဏ်ငါးပါးလုံး (သားမယားပါ) သုံးစွဲကောင်း လိမ့်မည်။ ထို ရွှေငွေခံယူသူကို (သမဏဓမ္မ) ရဟန်းတရားရှိသူ မဟုတ်၊ (သကျပုတ္တိယဓမ္မ) သာကီဝင်မင်းသား ငါဘုရား၏ တရားရှိသူ မဟုတ်ဟု စင်စစ်မှတ်လေလော့”ဟု ဧကန်မှတ်သားဖို့ မိန့်တော်မူသည်။ သို့သော် ကျောင်းမှာ မိုးမလုံခြင်းစသော ပစ္စည်းအလှူခံဖွယ်ရာရှိလျှင် မြက်, သက်ကယ် စသည်တို့ကို ဆွမ်းခံရပ်သကဲ့သို့ သွား၍ ရပ်ရမည်။ ဘာကို အလိုရှိပါသလဲဟု ဒါယကာက လျှောက်ထားသောအခါ (ဖိတ်ကြားသူ ဖြစ်သွား၍) မြက်သက်ကယ် အလိုရှိသည် သစ်သား အလိုရှိသည် လှည်းတိုက်စရာရှိ၍ လှည်း နွား ခေတ္တအလိုရှိသည် စသည်ဖြင့် ပြော၍ အလှူခံကောင်း၏ဟု ငါဘုရား ခွင့်ပြုတော်မူသည်။
ရွှေငွေကိုကား မည်သည့်ပရိယာယ်နှင့်မျှ သာယာကောင်း (ခံယူကောင်း) ၏ဟု ခွင့်မပြုနိုင်ကြောင်း မိန့်တော်မူလေသည်။
သဠာယနဝဂ္ဂပါဠိတော်(၅၀၉-၅၁၀။) ဂါမဏိသံယုတ်
လျှောက်ထားရာ၌ သတိပြုရန်
ရွှေငွေကို လှူလာလျှင် အလှူမခံ ပယ်လှန်ရမည်သာ၊ လုံခြုံရာ အရပ်ကိုလည်း ညွှန်ပြခွင့် မရှိ၊ ကပ္ပိယလည်း မညွှန်းကောင်း၊ အလှူလည်း မခံယူစေကောင်း၊ အလှူရှင်၏ လျှောက်ထားပုံ အရေးကြီးလှ၏၊ “ဤရွှေငွေမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော ရဟန်းတို့နှင့် အပ်စပ်သောပစ္စည်းတို့ကို လှူလိုပါ၏ ကပ္ပိယကို ညွှန်ပြတော်မူပါ”ဟု လျှောက်ထားလာမှသာလျှင် ရာဇသိက္ခာပုဒ်မှာ ညွှန်ပြသည့်အတိုင်း ကပ္ပိယကို ညွှန်ပြနိုင်သည်။ အကယ်၍ အလှူရှင်က သူ့ဘာသာ ကပ္ပိယခေါ်လာ၍ သူ့ကပ္ပိယဖြင့် လှူဒါန်းလိုပါက “တပည့်တော်၏ ကပ္ပိယမည်သူထံ၌ မည်မျှတန် အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို အပ်နှံထားပါသည်၊ အရှင်ဘုရား အလိုရှိသောအခါ ရဟန်းတော်တို့နှင့် အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို အလှူခံတော်မူပါ”ဟု လျှောက်ထားရမည်၊ ဤသို့လျှောက်ထားလျှင် မေဏ္ဍကသိက္ခာပုဒ်အတိုင်း အလိုရှိသော ပစ္စည်းကို အလှူခံနိုင်ပြီ။
ရာဇသိက္ခာပုဒ် အဓိပ္ပာယ်
မင်း, သူဌေး အစရှိသော ဒါယကာတို့က ရဟန်းအား သင်္ကန်းဖိုး လှူဒါန်းရန် မအပ်စပ်သော ရွှေငွေကို တမန်(လူ)လွှတ်၍ လှူဒါန်းစေရာ၌ လည်းကောင်း၊ အလှူရှင်ကိုယ်တိုင် လာရောက်၍ လှူဒါန်းရာ၌လည်းကောင်း၊ ပြုကျင့်ရမည့် အစီအစဉ်ကိုပြသော သိက္ခာပုဒ် ဖြစ်သည်။
ဒါယကာက “သင်္ကန်းဖိုးကို အလှူခံပါ”ဟု ဆိုလျှင် “အကပ္ပိယဝတ္ထု ရွှေ ငွေကို ငါတို့ လက်မခံ၊ သင့်လျော်သောအခါ (အလိုရှိသောအခါ) သင်္ကန်းကိုသာ လက်ခံသည်”ဟု ပြန်ပြောရမည်။ “အရှင်ဘုရား၏ ဝေယျာဝစ္စကို ဆောင်ရွက်မည့်သူ (ကပ္ပိယကာရက) ရှိပါသလား?”ဟု မေးလျှင် အာရာမ်စောင့် ဥပါသကာ စသည်တို့ကို ကပ္ပိယကာရကအဖြစ် ညွှန်ပြနိုင်သည်။
သီတင်းသုံးဖော်ငါးဦးမှ လွဲလျှင် မည်သူ့ကိုမဆို ကပ္ပိယကာရကအဖြစ် ညွှန်ပြနိုင်သည်။ ထိုသို့ ညွှန်ပြရာ၌လည်း လာရောက်လှူသူက “အရှင်ဘုရားမှာ ကပ္ပိယရှိပါသလား၊ ညွှန်ပြပါ”ဟု လျှောက်ထားမှ ညွှန်ပြခွင့် ရှိသည်။ “ဤ သင်္ကန်းဖိုး ယူပါ၊ ဘယ်သူ့ကို ပေးခဲ့ရမလဲ”ဟု လျှောက်ထားလျှင် ကပ္ပိယ မညွှန်ပြကောင်းချေ။ “ငွေကို လှူပါ၏၊ ငွေ လှူချင်ပါတယ်၊ ကပ္ပိယညွှန်းပါ”ဟု ဆိုလျှင်လည်း ကပ္ပိယ မညွှန်းကောင်း။ “ဤငွေမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို လှူလိုပါသည်၊ ကပ္ပိယညွှန်းပါ”ဟု လျှောက်ထားမှ ကပ္ပိယ ညွှန်းကောင်း၏၊
လာရောက်လှူသူက သင်္ကန်းဖိုးကို ကပ္ပိယထံအပ်နှံပြီး “ဤရဟန်း အလိုရှိသောအခါ သင်္ကန်းဝယ်၍ လှူပါ”ဟု မှာကြား၍ ရဟန်းထံသို့ တစ်ဖန် သွားပြီး “အရှင်ဘုရား အလိုရှိသောအခါ ချဉ်းကပ်တော်မူပါ၊ သင်္ကန်း လှူပါလိမ့်မည်”ဟု လျှောက်ထားရ၏၊ သင်္ကန်းကို အလိုရှိသောအခါ ရဟန်းသည် ကပ္ပိယထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ သင်္ကန်းကို အလိုရှိကြောင်း နှုတ်ဖြင့် သုံးကြိမ်အထိ တောင်းကောင်း၏၊ “သင်္ကန်းပေးပါ၊ ဝယ်ပေးပါ”ဟု မပြောကောင်း။
သုံးကြိမ်တောင်း၍မှ မရလျှင် ဘာစကားမှ မပြောဘဲ၊ မထိုင်ဘဲ (ဆွမ်းခံရပ်သကဲ့သို့) တိတ်ဆိတ်စွာ (၆)ကြိမ်အထိ ရပ်ခွင့်ရှိသည်။ (၆)ကြိမ်အတွင်း ရပ်၍ သင်္ကန်းကို ရလျှင် အာပတ်မသင့်ပေ။ ရဟန်းတော်များနှင့် အပ်စပ်သော အခြားသော ခဲတံဖိုး, ဗလာစာအုပ်ဖိုး, ဆွမ်းဖိုး, ကျောင်းဖိုး, ဆေးဖိုး စသည်ကို လှူဒါန်းရာ၌လည်း ဤသိက္ခာပုဒ်၌ လာသည့်နည်းအတိုင်း ကျင့်ရ ၏၊ ထိုသို့ (၃)ကြိမ်တောင်း (၆)ကြိမ်ရပ်ခြင်းထက် ပိုလွန်၍ ပြုသဖြင့် ရလျှင် ရာဇသိက္ခာပုဒ် နိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊
(မှတ်ချက်) သင်္ကန်းသာလျှင်မဟုတ် အခြားသော သပိတ်, ဖိနပ်စသော ရဟန်းအသုံးအဆောင် ပစ္စည်းများအတွက် ရွှေငွေဖြင့် အပ်စပ်ပစ္စည်း လှူပါ၏ဟု ဆိုသမျှ ဤသိက္ခာပုဒ်အတိုင်း ကျင့်ရမည် ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ အလှူရှင်က ကပ္ပိယထံ ငွေကို အပ်နှံ၍ “အရှင်ဘုရား အလိုရှိသောအခါ ကပ္ပိယ မည်သူ့ထံ အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို တောင်းခံတော်မူပါဘုရား”ဟု လျှောက်ထားလျှင် (သို့မဟုတ်) ကပ္ပိယကိုယ်တိုင်ကပင် “တပည့်တော်ထံ၌ မည်မျှတန် အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို တောင်းခံတော်မူပါ”ဟု လျှောက်ထားလျှင် မိမိ အလိုရှိသော အပ်စပ်သောပစ္စည်းကို မရမချင်း အကြိမ်ပေါင်းများစွာ တောင်းခံကောင်း၏၊ ကပ္ပိယဒကာများကို လျှောက်ထားတတ်အောင် ကြိုတင်သင်ပြ ထားကောင်း၏၊ လာလှူမှ မသင်ကောင်းပေ။
ဆိုဦးအံ့၊ တစ်နေ့က မည်သည့်ဒကာ လှူသွားသော ငွေဖြင့် ဝယ်ပေးပါ ဟုဆို၍ကား မခိုင်းကောင်း၊ မတောင်းကောင်း၊ လိုအပ်သော ပစ္စည်းကိုသာ ပြော၍ တောင်းကောင်း၏၊ ကပ္ပိယထံ ငွေကို အပ်နှံထားသည်ဟု သိသော်လည်းကပ္ပိယက ဖြစ်စေ, တမန်က ဖြစ်စေ, အလှူရှင်က ဖြစ်စေ - အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို တောင်းခံတော်မူပါဘုရားဟု မဖိတ်ကြား မလျှောက်ထားလျှင်လည်း မတောင်းကောင်းဟု မှတ်ပါ။
ကပ္ပိယတစ်ကျိပ်
ရွှေ, ငွေ, ဒင်္ဂါး, ပိုက်ဆံ, ငွေစက္ကူ စသော နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထုများ၊ မြရတနာ, ပုလဲ, စပါးစသော ဒုက္ကဋဝတ္ထုတို့ကို မိမိ, ဂိုဏ်း, သံဃာ, ပုဂ္ဂိုလ်, စေတီတို့အတွက် မိမိထံ အပ်နှံလှူဒါန်းလာလျှင် “အလှူမခံပါ”ဟု ပယ်ရမည်သာ၊ “ကပ္ပိယ ဒကာထံ လှူခဲ့ပါ”ဟုလည်း မပြောကောင်း၊ အလှူရှင်ဒါယကာက “အပ်စပ်သော ပစ္စည်း လှူလိုပါသည်၊ ကပ္ပိယ ညွှန်ပြပါ”ဟု လျှောက်ထားမှသာ ကပ္ပိယညွှန်ရမည် ဖြစ်သည်။
ကပ္ပိယံ = အပ်စပ်သည်ကို။ ကရောတိ = ပြုတတ်၏၊ ဣတိ = ထို့ကြောင့်။ ကပ္ပိယကာရကော = ကပ္ပိယကာရကမည်၏၊ ကာရကကို ဖြုတ်၍ ကပ္ပိယဟု ခေါ်ကြ၏၊ ရွှေ, ငွေကို အပ်စပ်ပစ္စည်းဖြစ်အောင် ဖလှယ်ခြင်း, ကပ္ပိသင့်သော သစ်သီးသစ်ရွက်တို့ကို ကပ္ပိခြင်း, စားဖွယ်များကို နှစ်တောင့်ထွာအတွင်း ရောက်အောင်ပြု၍ ကပ်ခြင်းစသည်ဖြင့် ကပ္ပိယကောင်း ဖြစ်အောင် လေ့ကျင့် သင်ထားသင့်သည်။
ထိုကပ္ပိယသည် ရဟန်းညွှန်ကပ္ပိယ လေးယောက်၊ တမန်ညွှန်ကပ္ပိယလေးယောက်၊ မည်သူမျှ မညွှန်အပ် ကပ္ပိယဘာသာ ကပ္ပိယလုပ်သော အနိဒ္ဒိဋ္ဌ ကပ္ပိယနှစ်ယောက်အားဖြင့် ကပ္ပိယ တစ်ကျိပ်ရှိသည်ကို မှတ်သားသင့်သည်။
ရဟန်းညွှန် ကပ္ပိယလေးယောက်
၁။ မျက်မှောက် အနီးအပါး၌ ရဟန်းက ညွှန်ပြသော ကပ္ပိယတစ်ယောက်၊
၂။ လှူလာသူက ရဟန်းညွှန်ပြသော ကပ္ပိယထံ အပ်နှံပြောပြပြီးနောက် ရဟန်းထံ ပြန်၍ ကပ္ပိယနာမည်ကို ဖော်ပြလျက် မည်သူ့ထံ အလှူငွေ မည်မျှ အပ်ခဲ့ပါသည်၊ အရှင်ဘုရား အလိုရှိသောအခါ အပ်စပ်သောပစ္စည်း အလှူခံတော်မူပါဟု လျှောက်ထားအပ်သော ကပ္ပိယတစ်ယောက်၊
၃။ ရဟန်းညွှန် ကပ္ပိယထံ အပ်နှံပြောဆိုပြီးနောက် လှူလာသူကိုယ်တိုင် ပြန်၍ မလျှောက်ထားနိုင်သဖြင့် အခြားတစ်ယောက်ယောက်ကို စေလွှတ်၍ ထိုနည်းအတိုင်း လျှောက်ထားခိုင်းသော ကပ္ပိယတစ်ယောက်၊
၄။ လာလှူသူသည် ရဟန်းညွှန်ပြသော ကပ္ပိယရှိရာသို့ သွားခါနီး (မသွားခင်)ကပင် အရှင်ဘုရား ညွှန်ပြအပ်သော ကပ္ပိယထံ သင်္ကန်းဖိုး အပ်နှံခဲ့ပါမည်၊ အလိုရှိသောအခါ တောင်းတော်မူပါဟု မှာထား၍ သွားခြင်းဖြင့် ညွှန်ပြအပ်သော ကပ္ပိယတစ်ယောက်၊ ပေါင်း-ရဟန်းညွှန်ကပ္ပိယ လေးယောက်တည်း။
ထိုလေးယောက်တို့တွင် မျက်မှောက်ညွှန်ပြသူထံ အလှူရှင်က (သို့မဟုတ်) တမန်က ငွေကို ရဟန်း၏ ရှေ့မှာပင် အပ်နှံ၍ “သင်္ကန်း ဝယ်လှူရစ်ပါ”ဟု ပြောဆို မှာထားသွားလျှင် ရဟန်းအား အထူး ထပ်မံမလျှောက် ထားသော်လည်း မိမိရှေ့မှာပင် မိမိညွှန်ပြသူ ကပ္ပိယထံ အပ်နှံ၍ သင်္ကန်း လှူရစ်ပါဟု မှာသွားသောကြောင့် ရာဇသိက္ခာပုဒ်လာသည့်အတိုင်း ကပ္ပိယထံ တောင်းမှု, ရပ်မှု ပြုနိုင်ပြီ။
မျက်ကွယ် ညွှန်ပြအပ်သူ သုံးယောက် ဟူရာဝယ် ရဟန်းက အဝေးသို့ လှမ်း၍ ညွှန်ပြမှုကြောင့် သုံးယောက်ပြားသည် မဟုတ်၊ လျှောက်ထားပုံ သုံးမျိုး ကွဲပြားသောကြောင့် အဝေးညွှန်း ကပ္ပိယသုံးယောက် ပြားရသည်။
တမန်ညွှန် ကပ္ပိယလေးယောက်
ရဟန်းက ကပ္ပိယမညွှန်ကြားလျှင် တမန်ကိုယ်တိုင် (အလှူရှင်ကိုယ်တိုင်) ကပ္ပိယလုပ်မည့်သူကို ရှာဖွေခေါ်ယူလာ၍ -
၁။ ရဟန်းရှေ့မှာ အလှူငွေအပ်နှံ ပြောဆိုခြင်း၊
၂။ အဝေးရှိနေသော ကပ္ပိယထံ အလှူငွေအပ်နှံ၍ မည်သည့်ကပ္ပိယထံ ရဟန်းတို့နှင့် အပ်စပ်သောပစ္စည်း အလှူခံတော်မူပါဟု လျှောက်ထားခြင်း၊
၃။ ကိုယ်တိုင်မလာနိုင်၍ တခြားသူ စေလွှတ်၍ လျှောက်ထားစေခြင်း၊
၄။ သွားခါနီးကပင် မည်သည့်ကပ္ပိယထံ ငွေ မည်မျှ အပ်ခဲ့ပါမည်၊ အရှင်ဘုရားအလိုရှိသော သင်္ကန်းစသော အပ်စပ်ပစ္စည်း အလှူခံပါဟု လျှောက်ထားသွားခြင်းဟု လေးမျိုး ပြား၏၊
လျှောက်ထားပုံ စကားများမှာ ရဟန်းညွှန်ကပ္ပိယထံ အပ်နှံရာ၌ လျှောက်ထားသည့်အတိုင်းပင်တည်း။
ရဟန်းရော တမန်ပါ မညွှန်အပ်သူ အနိဒ္ဒိဋ္ဌနှစ်ယောက်
တမန်ဖြစ်စေ, အလှူရှင်ကဖြစ်စေ “ကပ္ပိယရှိပါသလား”ဟု လျှောက်ထားသောအခါ ရဟန်းက ကပ္ပိယမညွှန်ပြဘဲနေလျှင် သို့မဟုတ် ရဟန်းက မညွှန်ပြရသေးမီ -
၁။ အနီးအပါး မျက်မှောက်ရှိသူ လူတစ်ယောက်က ကျွန်တော့်ထံ အပ်ခဲ့ပါ၊ “ကျွန်တော်ဝယ်ပြီး အပ်စပ်ပစ္စည်း (သင်္ကန်းစသည်) လှူလိုက်ပါမည်”ဟု ပြောလေသော် ထိုသူအထံ၌ပင် အပ်နှံ၍ ပြန်သွား၏၊ (တမန်က ကပ္ပိယကို လှူရစ်ပါဟု မမှာ၊ ရဟန်းကိုလည်း ထိုကပ္ပိယထံ “တောင်းရစ်ပါ၊ အလှူခံပါ”ဟု မလျှောက်ထား။)
၂။ တမန်က (အလှူရှင်က) ရဟန်း၏ ကွယ်ရာမှာပင် သင့်တော်သူ လူတစ်ယောက်ထံ အပ်နှံ၍ “သင်္ကန်း လှူရစ်ပါဟု မှာထားသွား၏၊ သို့သော် ရဟန်းကိုကား ဘာမျှ အသိမပေး မလျှောက်ထားခဲ့ချေ။ ဤသို့လျှင် မညွှန်ပြအပ်သူ ကပ္ပိယနှစ်ယောက် ရှိပြန်သည်။
(မှတ်ချက်) ထို ကပ္ပိယနှစ်ယောက်တို့တွင် ပထမလူကို မုခဝေဝဋိက (= သူ့နှုတ်ဖြင့် ထုတ်ဖော်ပြောဆို၍ ကပ္ပိယလုပ်သူ)ဟု ခေါ်၏၊ ဒုတိယလူကို ပရမ္မုခအနိဋ္ဌ (= မျက်ကွယ်၌ မညွှန်အပ်သော ကပ္ပိယ)ဟု ခေါ်သည်။
ကပ္ပိယသုံးမျိုးနှင့် သိက္ခာပုဒ်အလိုက် ကျင့်ရပုံ
ထိုကပ္ပိယ တစ်ကျိပ်တို့တွင် ရဟန်းညွှန်ပြသော ကပ္ပိယလေးယောက်တို့၏ အထံ၌ ရာဇသိက္ခာပုဒ်မှာ လာသည့်အတိုင်း သုံးကြိမ်တောင်း ခြောက်ကြိမ်ရပ်မှု ပြုရမည်။ တမန်ညွှန်ကပ္ပိယ လေးယောက်တို့၏အထံ၌ ဘေသဇ္ဇခန္ဓကလာ ခွင့်ပြုတော်မူသော မေဏ္ဍကသိက္ခာပုဒ်အတိုင်း အကြိမ်ရာထောင်မက မရမချင်း တောင်းနိုင်သည်။ မည်သူမျှ မညွှန်ပြအပ်သော အနိဒ္ဒိဋ္ဌကပ္ပိယနှစ်ယောက်တို့၏ အထံ၌ အညာတက ဆွေမျိုးမတော်သူ အပဝါရိတ မဖိတ်ထားသူအတိုင်း ကျင့်ရမည်။ တောင်းခြင်း, ရပ်ခြင်း, အလှူခံခြင်း တစ်ကြိမ်သော်မျှ မပြုကောင်းသည်ကို သတိရှိကြရန် ဖြစ်သည်။ ထို အနိဒ္ဒိဋ္ဌကပ္ပိယအား ဆွေမျိုးတော်သူ ဖိတ်ထားသူ သို့မဟုတ် ယခုမှ ဖိတ်သူ ဖြစ်လျှင်ကား ထိုငွေနှင့်တန်သလောက် အပ်စပ်ပစ္စည်း တောင်းကောင်း၏၊
(ဆောင်) ရဟန်းညွှန်ပြ၊ လေးယောက်မျှ၊ ဒူတညွှန်း လေးဖြာ။
အနိဒ္ဒိဋ္ဌ၊ ဒုဝိဓ၊ ပေါင်းထ တစ်ကျိပ်သာ။
တစ်ဦးမျက်မှောက်၊ ကွယ်သုံးယောက်၊ ညွှန်းမြောက် ရဟန်းမှာ။
ရှေ့အပ်ပြန်ကြား၊ စေ၍ကြား၊ မှာထားသွားသည်သာ။
တမန်ညွှန်လည်း၊ လေးပါးတည်း၊ ဤနည်း ယူလေပါ။
ရှေ့အပ်မကြား၊ ကွယ်အပ်သွား၊ နှစ်ပါး မညွှန်ရာ။
ရာဇ, မေဏ္ဍ၊ အညာတ၊ ကျင့်ရ စဉ်တိုင်းသာ။
မေဏ္ဍက သိက္ခာပုဒ်
မေဏ္ဍကသူဌေးကို အကြောင်းပြု၍ မဟာဝါ ဘေသဇ္ဇခန္ဓက၌ ခွင့်ပြုတော်မူအပ်သော သိက္ခာပုဒ်ကို မေဏ္ဍကသိက္ခာပုဒ်ဟု ခေါ်သည်။ ထို၌ နောက်ဆုံး ခွင့်ပြုချက်မှာ သဒ္ဓါတရားရှိသူတို့က “ဤငွေဖြင့် အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို ဘုန်းကြီးအား လှူပါ၏”ဟု မှာထား၍ ကပ္ပိယထံ ငွေကို အပ်နှံထားတတ်ကြသည်။ ထိုသို့ အပ်နှံထားကြရာ၌ ထိုငွေမှ အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို သာယာကောင်း (တောင်းယူကောင်း၏၊) “ရွှေငွေကိုကား မည်သည့် နည်းပရိယာယ်နှင့်မျှ မသာယာကောင်း၊ မခံယူကောင်း”ဟု မိန့်တော်မူသည်။
ဤမေဏ္ဍကသိက္ခာပုဒ်လာ ရွှေငွေအပ်နှံထားရာ ကပ္ပိယတို့မှာ ရဟန်းက ညွှန်ပြအပ်သူများ မဟုတ်ကြ။ တမန်ကိုယ်တိုင် အလှူရှင်ကိုယ်တိုင် ညွှန်ပြအပ်သော ကပ္ပိယတို့တည်း။ သို့ဖြစ်၍ စေခိုင်းအပ်သူ ကပ္ပိယက ရဟန်း၏ မျက်ကွယ်မှာဖြစ်လျှင် အလှူရှင်က ရဟန်းကို တစ်နည်းနည်းဖြင့် ကပ္ပိယ မည်သူ့ထံ၌ အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို တောင်းပါဟု လျှောက်ထားရဦးမည်။ ဤသို့ လျှောက်ထားလျှင် အကြိမ် ရာ, ထောင်မက မရမချင်း တောင်းနိုင်သည်။ (ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ၊၁၆၄။)
ကျောင်းသား, ကပ္ပိယများကို ကြိုတင် သင်ကြားထားသင့်ပုံ
ဝိနည်းလမ်းကြောင်းကို ကြိုတင်၍ သင်ပြထားကောင်းသည် အားလျော်စွာ ယခုခေတ်၌ ဝိနည်းဂရုပြုသော ကျောင်းများဝယ် လျှောက်တတ် ပြောဆိုတတ်အောင် သင်ပြထားသော ကျောင်းသားကပ္ပိယများ ရှိတတ်ကြသည်။ ထိုကျောင်းသား ကပ္ပိယများကား ရွှေငွေလာလှူ၍ ဆရာသမားက ရွှေငွေကို အလှူမခံ ပယ်လှန်သော်လည်းကောင်း၊ အလှူရှင်ဒကာက ရွှေငွေ အလှူမခံမှန်း နားလည်ပြီးဖြစ်၍ ကပ္ပိယထံ အပ်နှံပြီးသော်လည်းကောင်း လှူဒါန်းတတ်ကြ၏၊
ထိုအခါ ကပ္ပိယက ဘုရားတပည့်တော်ထံ မည်မျှတန်သော အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို တောင်းတော်မူပါ၊ လုံခြုံရာ အရပ်ကိုလည်း ညွှန်ပြတော်မူပါဟု လျှောက်ထားကြသည်။ ထိုသို့ လျှောက်ထားလျှင် အလှူရှင်ဒကာက အထူးလျှောက်သည်ဖြစ်စေ၊ မလျှောက်သည်ဖြစ်စေ ပဝါရိတ (ဖိတ်မန်သူ) ကပ္ပိယ ဖြစ်တော့ရကား ထိုငွေနှင့် တန်သလောက် အလိုရှိရာ အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို ကပ္ပိယထံ တောင်းကောင်း၏၊ ငွေကိုလည်း “မည်သည့်နေရာ၌ လုံခြုံ၏”ဟု ပြောပြကောင်း၏၊ “မည်သည့်နေရာ၌ သိမ်းထားလိုက်”ဟုကား မပြောကောင်းသည်ကို သတိပြုပါ။
ရွှေ, ငွေစသော နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထု, မြ, ရတနာ, ယာမြေ, စပါးစသော ဒုက္ကဋ ဝတ္ထုများ အပ်စပ်အောင် လှူကြရာ၌ ရဟန်းတို့က အလှူမခံကောင်းသောကြောင့် ရဟန်းတော်များ, အလှူရှင်, ဒကာ, ကျောင်းသား, ကပ္ပိယတို့သည် မိမိတို့၏ တာဝန်အသီးအသီး သိရှိ၍ သာသနာပြုကြရန် လို၏၊
ရဟန်းတော်တို့၏ တာဝန်
ရဟန်းတော်များသည် ရွှေ, ငွေ, ဒင်္ဂါး, ပိုက်ဆံ, ငွေစက္ကူ, မြ, ရတနာ, ပုလဲ, ခြံမြေ, စပါးစသည် လှူဒါန်းလာပါက အလှူမခံဟု ပယ်လှန်ရမည်။ ကိုယ်တိုင်လည်း အလှူမခံယူကောင်း ကပ္ပိယတို့ကိုလည်း တစ်ဆင့်အလှူခံယူ ရန် မခိုင်းစကောင်းချေ။ “ထိုရွှေငွေ စသည်မှ ဖြစ်ပေါ်လာသော အပ်စပ်သော ပစ္စည်း လှူဒါန်းလိုပါသည်”ဟု ဆိုမှ ကပ္ပိယကာရက ညွှန်ကြားနိုင်ခွင့် ရှိ၏၊ ကပ္ပိယတို့ကလည်း လက်ခံယူထားပြီး အပ်စပ်သော ပစ္စည်းဖြစ်အောင် ဖလှယ် ပြီးမှသာ ရဟန်းတော်များသည် အပ်စပ်သောပစ္စည်းကို အလှူခံနိုင်လေသည်။
အလှူရှင်တာဝန်
အလှူရှင်သည် (သို့မဟုတ်) အလှူရှင်က စေခိုင်းလိုက်သူ တမန်သည် ရွှေငွေစသည့် အမည်ကို ဖော်၍ “အရှင်ဘုရားအား လှူပါ၏၊ ကပ္ပိယကို ညွှန်ပြပါ”ဟု မလျှောက်ထားကောင်းပါ။ “ရွှေငွေ စသည်မှ (ငွေတစ်ထောင် ကျပ်မှ) ဖြစ်ပေါ်လာသော ရဟန်းတို့နှင့် အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို လှူဒါန်းလိုပါ၏၊ ကပ္ပိယညွှန်ကြားတော်မူပါ”ဟုလည်းကောင်း, ကပ္ပိယကို ကိုယ်တိုင် ရှာဖွေ ခေါ်ဆောင်လာပြီး ကပ္ပိယထံ အပ်နှံ၍ “အပ်စပ်ပစ္စည်းကို လှူပါ၏”ဟု ဆို၍လည်းကောင်း လျှောက်ထားသင့်သည်။ သံဃာအား, ကျောင်းအား, စေတီအား, နဝကမ္မ (အမှုသစ်)အား လှူဒါန်းရာ၌လည်း “အပ်စပ်သော ပစ္စည်း လှူလိုပါ၏၊ ကပ္ပိယ ညွှန်ကြားတော်မူပါ”ဟု လျှောက်မှ ကပ္ပိယ ညွှန်ကြားပေးရမည် ဖြစ်သည်။ ကပ္ပိယကို ခေါ်လာပြီး လှူဒါန်းခြင်းက ပို၍ ကောင်းမွန်သည်။
ကျောင်းသား, ကပ္ပိယတို့၏ တာဝန်
ကပ္ပိယကျောင်းသားသည် ရွှေငွေစသည်ကို လက်ခံယူထားပြီး ဘာမျှ မလျှောက်ထားဘဲ နေပါက, အလှူရှင်ကလည်း ရဟန်းကို “အလိုရှိသောအခါ အပ်စပ်ပစ္စည်း အလှူခံပါ”ဟု မလျှောက်ထားက ကပ္ပိယထံ ရဟန်းက မတောင်းကောင်းချေ။ ထို့ကြောင့် ရဟန်းတို့အား ကပ္ပိယက “မည်သည့် မြို့ရွာမှ အလှူရှင်တို့သည် လှူဒါန်းသော ငွေ (၁၀၀၀)ကျပ်မှ ဖြစ်ပေါ်လာသော အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို အလိုရှိသောအခါ ဘုရားတပည့်တော်ထံ အလှူခံတော်မူပါ”ဟု လျှောက်ထားမှ တောင်းကောင်းသည်။ “လုံခြုံရာ အရပ်ကို ညွှန်ပြပါ”ဟု လျှောက်ထားမှ လုံခြုံရာ အရပ်ကို ရဟန်းက ညွှန်ပြနိုင်ခွင့် ရှိသည်။
ဂိုဏ်း, သံဃာ, ပုဂ္ဂိုလ်ကို မသုံးသပ်ဘဲ လှူ
“စေတိယဿ ဒေမ၊ နဝကမ္မဿ ဒေမ၊ ဝိဟာရဿ ဒေမ၊” စေတီတော်အား လှူပါ၏၊ နဝကမ္မအား လှူပါ၏၊ ကျောင်းအား လှူပါ၏၊ ဤသို့ဆို၍ ရွှေငွေကို လှူလာလျှင်လည်းကောင်း၊ ကပ္ပိယကို အလှူရှင်ကိုယ်တိုင် ခေါ်လာ၍ “ဤရွှေငွေမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို အလှူခံပါ”ဟု ဆို၍ လှူလျှင်လည်းကောင်း ကပ္ပိယညွှန်ကြားနိုင်သည်။ အပ်စပ်အောင် လှူပါလျှင် ရွှေကျောင်းကြီးကို ဆောက်၍ လှူခွင့်ပြုသည်ဟု ခုဒ္ဒသိက္ခာ (၂၇၁)ဂါထာတွင် ဆိုပါသည်။
“ဂိုဏ်း, သံဃာ, ပုဂ္ဂိုလ် မသုံးသပ်ဘဲ”ဟူသော စကားကို အထူးသတိပြုပါ။မည်သည့်ဂိုဏ်း, မည်သည့်ကျောင်းတိုက် သံဃာအား, ဥုးတိဿအား, အရှင်ဘုရားအား ရွှေငွေကို လှူပါ၏”ဟု ဆို၍ လှူလျှင် အလှူမခံကောင်း၊ ကပ္ပိယလည်း မညွှန်ကြားကောင်း လုံခြုံရာ၌ ထားလိုက်ပါဟုလည်း မပြော ကောင်းပေ။
ရေစက်ချရာ၌ သတိထားရန်
“ဣမာနိ အကပ္ပိယအနာမာသဝတ္ထူနိ ကပ္ပိယကာရကာနံ ဟတ္ထေ နိယျာတေတွာ နဝကမ္မဿ ဒေမ = ဤ အကပ္ပိယ အနာမာသဝတ္ထုတို့ကို ကပ္ပိယကာရကတို့၏ လက်၌ အပ်နှင်း၍ အမှုသစ်အား လှူပါ၏”ဟု ဆို၍ ရေစက်ချမှ အားလုံးသော ဆရာများ သဘောကျသည်။ ဤသို့ အလှူရှင်များက လျှောက်ထားတတ်လျှင်လည်း အလွန်ကောင်းပါသည်။
ကယဝိက္ကယသိက္ခာပုဒ်
သီတင်းသုံးဖော် ငါးယောက်တို့ကို ကြဉ်ထား၍ အခြားသူတို့နှင့် အပ်စပ်သော ပစ္စည်းအချင်းချင်းကို မအပ်သော နည်းဖြင့် လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ခြင်းကို ပြုရာ၌ ရလျှင် ကယဝိက္ကယနိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ ဤသိက္ခာပုဒ်အရ နိဿဂ္ဂိပစ္စည်းများကို ဂိုဏ်း, သံဃာ, ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား စွန့်ပြီးလျှင် ပြန်ပေးက သုံးစွဲကောင်း၏ဟု သိ။
အင်္ဂါ (၃) ပါး -
၁။ ကပ္ပိယဝတ္ထုဖြစ်ခြင်း၊
၂။ သီတင်းသုံးဖော် မဟုတ်ခြင်း၊
၃။ ရောင်းမှု, ဝယ်မှုသို့ ရောက်ခြင်း၊ (အရောင်းအဝယ်စကားပြော၍ လဲလှယ်မှု အထမြောက်ခြင်းဟူလို။)
(ဆောင်) ကပ္ပိယဟု, ဝတ္ထုဖြစ်ခြင်း၁, သီတင်းသုံးသူ, မဟုတ် လူနှင့်၂, ရောင်းမှု ဝယ်လျှင်း, ထမြောက်ခြင်းဟု၃, ကြောင်းရင်းသုံးလီ, အင်္ဂါညီ, သင့်ပြီ ကယဝိက္ကယ။
(မှတ်ချက်) ယခုကာလ ဘုန်းကြီးက သင်္ကန်းစသော ပရိက္ခရာကို ငွေဖြင့် ရောင်းရာ၌ကား ကပ္ပိယဝတ္ထုချင်း မဟုတ်သောကြောင့် ဤ ကယဝိက္ကယသိက္ခာပုဒ်နှင့် မဆိုင်၊ ရူပိယသံဝေါဟာရသိက္ခာပုဒ်အရ အာပတ်သင့်သည်။ ရဟန်း သာမဏေစသော သီတင်းသုံးဖော် အချင်းချင်း လဲလှယ်ခြင်း၌ အာပတ်မသင့်ဟု သိ။
မအပ်သော လဲနည်း
စျေးသည်စသော လူတို့၏ အထံ၌ရှိသော ပစ္စည်းကို မိမိ၌ရှိသော သင်္ကန်း, ဖိနပ်စသည်ဖြင့် လဲလှယ်ယူလိုလျှင် မိမိကိုယ်တိုင် “ဤသင်္ကန်းဖြင့် ထိုဖိနပ်ကို ပေးပါ”ဟု လည်းကောင်း၊ “ဤသင်္ကန်းကို ယူလော့၊ ထိုသပိတ်ကို ပေးလော့ဟုလည်း ပြောဆို၍ မလဲလှယ်ကောင်း၊ ဤသို့ လဲလှယ်သော စကားမျိုးကို ပြောဆို၍ကား လူ့ပစ္စည်းမှန်လျှင် မိဘပစ္စည်း တို့ကိုပင် မလဲလှယ်ကောင်း၊ လဲလှယ်၍ယူလျှင် ထိုပစ္စည်း နိဿဂ္ဂိထိုက်၏၊ မိဘထံမှ ဤ ပစ္စည်းကို ပေးပါဟု တောင်းအံ့၊ ဝိညတ် မဖြစ်၊ တောင်းကောင်းသည်။ မိဘကို ဤပစ္စည်းယူတော့ဟု ပေးအံ့၊ သဒ္ဓါဒေယျဝိနိပါတဒုက္ကဋ် မသင့်၊ ပေးကောင်းသည်။ ဉာတိမတော်သူထံမှ ဤပစ္စည်းပေးပါဟု တောင်းသော် ဝိညတ်ဖြစ်သည်၊ နိဿဂ္ဂိထိုက်သည်။ မိမိက ပစ္စည်းပေးသော် သဒ္ဓါဒေယျဝိနိပါတဒုက္ကဋ် သင့်သည်။ မိဘ, ဉာတိတော် မတော် ခပ်သိမ်းသော သူတို့နှင့် လုံးရောင်းဝယ်ခြင်း လဲလှယ်ခြင်းပြုက ဤသိက္ခာပုဒ်အရ နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏ဟု မှတ်ပါ။ မိဘတို့နှင့် ပစ္စည်းချင်း လဲလှယ်ဖို့ ကြုံလာလျှင် ပစ္စည်းသက်သက်ကို အရင်အလှူခံပြီးမှ နောက်မှ မိမိပစ္စည်း ပေးသင့်သည်ကို သတိပြုပါ။
အပ်သော လဲလှယ်နည်း
ရဟန်းအထံ၌ ရိက္ခာဆန်, ဆပ်ပြာ, ဖယောင်းတိုင်ထုပ် စသည် ရှိအံ့၊ ထိုရဟန်းသည် ခရီးအကြား၌ ထမင်းပါလာသူကို မြင်၍ “ငါ့မှာ ဆန်ရှိသည် ထိုဆန်စသည်ကို အလိုမရှိ၊ ဆွမ်းသာ အလိုရှိသည်”ဟု ဆိုအံ့၊ ထမင်းပါလာသူက ဆန်စသည်ကိုယူပြီး ထမင်းလှူအံ့၊ အပ်၏၊ ဝိညတ်မဖြစ်၊ နိဿဂ္ဂိ မဖြစ်၊သဒ္ဓါဒေယျဝိနိပါတဒုက္ကဋ်လည်း မသင့်၊ အဖိုးအစား ပေးသောအရာ ရောက်ခြင်းကြောင့် နိမိတ္တကမ္မသော်မှလည်း မဖြစ်၊ “ငါတို့မှာ ဤပစ္စည်း ဤပစ္စည်း တော့ရှိသည် အသုံးမလို ငါတို့အား ဤပစ္စည်း ဤပစ္စည်းဖြင့် အလိုရှိသည်” ဤသို့ ဆိုရာ၌ လဲမှုလှယ်မှု, ရောင်းမှုဝယ်မှု မပါ၍ အနာပတ္တိ၊ အာပတ်မသင့်။
ကပ္ပိယကျောင်းသား ရှိအံ့၊ “ကပ္ပိယ ငါ့မှာ သင်္ကန်းရှိသည် ဤသင်္ကန်းဖြင့် သပိတ်လုပ်ပေးပါ၊ ဖိနပ်လုပ်ပေးပါ”ဟု ကပ္ပိယကို ပြောကောင်းသည်။ ကပ္ပိယ မရှိသော် ဆိုင်သို့ ကိုယ်တိုင်သွား၍ ဆိုင်ရှင်၏ သား, သမီးများကို ရှေးနည်းအတိုင်း လုပ်ပေးရန် ပြောကောင်းသည်။ ဆိုင်ရှင်ကိုယ်တိုင်ကိုကား မပြောကောင်း။
အကယ်၍ ကပ္ပိယ မရှိ၊ မရှာလိုလျှင် ဆိုင်ရှင်စျေးသည်ထံ သွား၍ “ငါ့မှာ ဤသင်္ကန်း ရှိသည်၊ သင်္ကန်းတော့ အသုံးမကျ၊ သပိတ်သာ လိုနေသည်”ဟု ပရိယာယ်ဖြင့် ပြောရာ စျေးသည်က သင်္ကန်းကိုယူ၍ သပိတ်ကို ပေးလိုက်လျှင် ထိုသပိတ် အပ်၏၊ ဤပြခဲ့သောနည်းအရ ယခုကာလ ခဝါသည် စသည်တို့ထံမှ အပ်သောပစ္စည်းဖြင့် လဲယူနည်းကို သတိပြုသင့်ကြပေသည်။
ခိုင်းစေရာ၌ အပ်, မအပ်
စားကြွင်းစားယောက်ျားကို မြင်သော် “ဤထမင်းကို စားပြီး ဆိုးရည်ခေါက် ထင်းတို့ကို ဆောင်ယူခဲ့”ဟု ဆိုအံ့၊ လဲလှယ်ရာ ရောက်သောကြောင့် ဆိုးရည်ခေါက်, ထင်း, ရေတို့အတွက် နိဿဂ္ဂိထိုက်၏၊ လက်သမားကို မြင်၍ ဤထမင်းကို စားပြီး ဤအမှုကို ပြုခဲ့ဟု ထိုထို လက်သမားအမှုကို ပြုခိုင်းအံ့၊ နိဿဂ္ဂိ၊ ကုလဒူသနအခန်း၌ အစားအစာ ကျွေးလိုသော် တစ်စုံတစ်ခု ခိုင်းပြီးမှ ဝေယျာဝစ္စလုပ်သူအား ကျွေးမွေးရာ၌ ကုလဒူသနအပြစ် မဖြစ်ဟု ဆိုထားသော်လည်း၊ တစ်ဆက်တည်းခိုင်းလျှင် နိဿဂ္ဂိထိုက်ပြန်သည်ကို သတိပြုပါ။ ဤထမင်းကို စား၍ အဝတ်ကို ဖွပ်လိုက်၊ ကျောင်းပြင်ခြင်း, ခေါင်းရိတ်ခြင်း စသည်၌ ပစ္စည်းတစ်စုံတစ်ခု မရလျှင် အာပတ်ကိုသာ ဒေသနာပြောကြား ရသည်။ ဤထမင်းကို စားပြီးလျှင် အလုပ်လုပ်ပါဟု တစ်ဆက်တည်း မပြောဘဲ ဤထမင်းကို စားလော့၊ ဤအလုပ်ကို လုပ်လော့၊ ဤအစာကို စားရလိမ့်မည်၊ စသည်ဖြင့် စကားနှစ်ရပ် ခွဲ၍ ပြောဆိုစေခိုင်းလျှင် လဲလှယ်ရာ မရောက်သောကြောင့် အာပတ်မသင့် အပ်စပ်သည်။ လူတို့အား မိမိဝေယျာဝစ္စ အမှုကြီးငယ် လုပ်ခိုင်းသူတို့ အထူးသတိပြုခိုင်းရန် ကောင်းသော အချက်ဖြစ်၍ သတိပြုသင့်သည်။
ရတနသိက္ခာပုဒ်
ရွှေ, ငွေ, ပုလဲစသော ရတနာ (၁၀)ပါးကို ရတနာ၌ သွင်းယူ၍ ရတနာ အတုများနှင့် ဝတ်စားတန်ဆာစသော လူတို့အသုံးအဆောင် (စောင်, အိပ်ရာ လိပ်) စသည်ကို ရတနသမ္မတ၌ သွင်းယူရမည်။ ထိုရတနာ, ရတနသမ္မတ အသုံးအဆောင်များကို ကျောင်းတိုက်အတွင်း မိမိ တည်းခိုနေထိုင်ရာဌာန အတွင်းမှတစ်ပါး အခြားအရပ်၌ လူတို့ မေ့နေရစ် ကျနေရစ်ခဲ့သော် ကောက်ယူ၍ မသိမ်းထားရ၊ ကောက်ယူသိမ်းထားလျှင် သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်၊ အာရာမ် အတွင်း မိမိနေထိုင်ရာ, တည်းခိုရာဌာနအတွင်း ဖြစ်မူကား ကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ၊ သူတစ်ပါးကို ခိုင်း၍ဖြစ်စေ ကောက်ယူသိမ်းထားရန် ဝတ္တရားရှိ၏၊ ထိုဝတ္တရား ပျက်ပြန်လျှင်ကား ဝတ္တဘေဒ (ဝတ္တရား ပျက်ကွက်မှုကြောင့်) ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်သေးသည်။
လူတို့ ကျကျန်နေရစ်ခဲ့ မေ့နေရစ်ခဲ့ရာ၌ “ဥစ္စာရှင်တို့ လာယူလိမ့်မည်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် သိမ်းထားခွင့် ရှိသည်။ လူတို့က ဤရွှေငွေကို သိမ်းထားပေးပါဟု ခိုင်း၍ဖြစ်စေ၊ ကိုယ်ကိုယ်တိုင် ဘဏ္ဍာစိုးလုပ်၍ ဖြစ်စေ၊ သိမ်းထားလျှင် သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊
အင်္ဂါလေးပါး -
၁။ ခွင့်မပြုအပ်သော အမှုကိုပြုခြင်း၊
၂။ သူတစ်ပါး ဥစ္စာဖြစ်ခြင်း၊
၃။ ဝိဿာသဂ္ဂါဟ, ပံသုကူလသညာ မရှိခြင်း၊
၄။ ကိုယ်တိုင် ဖြစ်စေ, ခိုင်း၍ ဖြစ်စေ သိမ်းထားခြင်း - အင်္ဂါလေးပါးတည်း။
(ဆောင်) ခွင့်မပြုအပ် ပြုလတ်တစ်တန်၁ ၂။ လူသန္တက၂ ဝိဿာသမှု၊ ပံသုကူလာ သညာမရှိ၃ ယူသိမ်းမိလျှင်း၊ သိမ်းစေခြင်းဟု၄ ကြောင်းရင်း လေးဝ၊ အင်ညီမျှ၊ ရတန ပါစိတ်သင့်။
နိဿဂ္ဂိသိက္ခာပုဒ်များနှင့် စပ်၍ အကျဉ်းမှတ်ရန်
ရူပိယသိက္ခာပုဒ်ကား ရွှေငွေကို မိမိအတွက် ခံယူခြင်း၊ ခံယူစေခြင်း၊ သာယာခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိ၊ ရူပိယသံဝေါဟာရ သိက္ခာပုဒ်ကား ရွှေငွေဖြင့် အခြားပစ္စည်းကို ဝယ်ခြင်း၊ ခုတ်လုပ်ထားသော ပုတီး, နားဋောင်းစသော ရွှေငွေကို ဖြစ်စေ၊ ရွှေငွေဖြင့် သီတင်းသုံးဖော်တို့ ဝယ်ထားအပ်သော နိဿဂ္ဂိယ ပစ္စည်းကိုဖြစ်စေ၊ လဲလှယ်ယူခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိအာပတ် သင့်သည်။ ကယဝိက္ကယသိက္ခာပုဒ်ကား အပ်စပ်သော ကပ္ပိယဝတ္ထုများကို လူဝတ်ကြောင် စသည်တို့နှင့် လဲလှယ်ခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်သည်။ ရာဇသိက္ခာပုဒ်သည် မအပ်သော ရွှေငွေကို သင်္ကန်းဖိုးအဖြစ် လှူဒါန်းရာတွင် ကပ္ပိယညွှန်၍ အလှူခံနည်းကို ပြသည်။ မေဏ္ဍကသိက္ခာပုဒ်ကား အလှူရှင်တို့ကိုယ်တိုင် ကပ္ပိယကို ခေါ်လာ၍ ရွှေငွေမှဖြစ်သော အပ်စပ်သောပစ္စည်း လှူရာ၌ အလှူခံနည်းကို ပြသည်။ ရတနသိက္ခာပုဒ်ကား ရွှေ, ငွေ, ပုလဲစသော ရတနာများ ကိုင်ကောင်းရာဌာန မကိုင်ကောင်းရာဌာန ခွဲခြားပြသည်။ ဤသို့ အကျဉ်းအားဖြင့် မှတ်သားထားသင့်သည်။
တိုက်တွန်းမှာထားချက်
ဤသို့လျှင် ရွှေငွေပစ္စည်းများ၊ ရွှေငွေနှင့် ဝယ်ယူ၍ရသော ပစ္စည်းများ၊ ပုတီး, နားဋောင်းများ၊ သပိတ်, သင်္ကန်း စသော ပစ္စည်းများ၊ ရတနာများ၊ နိဿဂ္ဂိထိုက်လျှင် စွန့်ရမည့် အကြောင်းအရာများ၊ အပ်စပ်သော ပစ္စည်းအဖြစ် အလှူခံပုံများ၊ ကပ္ပိယညွှန်ကြားပုံများ၊ နိဿဂ္ဂိမထိုက်အောင် စေခိုင်းနည်းများ စသည်ဖြင့် သိသင့်သိထိုက်သော အချက်များကို အကျဉ်းအားဖြင့် လက်လှမ်းမှီသမျှ ရှာဖွေတင်ပြအပ်ပါသည်။ အကျယ်ကို သိလိုမူ ဆိုင်ရာသိက္ခာပုဒ် ပါဠိတော်, မြန်မာပြန်, အဋ္ဌကထာ, ဋီကာတို့၌ လေ့လာမှတ်သား ကြပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ပါသည်။
နိဿဂ္ဂိပစ္စည်းတို့နှင့် စပ်၍ မှတ်ရန်
နိဿဂ္ဂိပါစိတ်နှင့် စပ်၍ ဝိနည်းကံဖြင့် စွန့်ပြီးသောအခါ နိဿဂ္ဂိဖြစ်သော ထိုပစ္စည်းများကို ကာယကံရှင်အာပတ်ကျုးလွန်သူတို့ သုံးစွဲခွင့် ရ, မရ နှင့် စပ်၍ သိက္ခာပုဒ်အလိုက် ခွဲခြားမှတ်သားသင့်သည်။
ရွှေ, ငွေ, ဒင်္ဂါး, ပိုက်ဆံ, ငွေစက္ကူ, ရွှေငွေဖြင့် ဝယ်ယူထားသော ပစ္စည်းများ နိဿဂ္ဂိထိုက်၍ ဝိနည်းကံဖြင့် စွန့်ပြီးသော်လည်း အာပတ်ကျူးလွန်သူ (ဝါ) အလှူခံသူ ပိုင်ရှင်ရဟန်းသည် လုံးဝသုံးစွဲခွင့် မရ၊ အပြီးအပိုင် စွန့်ရသည်။
အခြားနည်း သုံးစွဲခွင့်ရသော ပစ္စည်းများ
ဧဠကလောမဝဂ်လာ - (၁) ပိုးချည်ဖြင့် ရောနှောပြုသော အခင်း၊ (၂) အမဲရောင်သက်သက် သိုးမွေးအခင်း၊ (၃) အဖြူ, အညို အရွှေအရောင်ရှိ သိုးမွေးနှင့် အမဲရောင် နှစ်ဆပိုပြုသော အခင်း၊ ထိုအခင်း (၃) မျိုးတို့ ဝိနည်းကံဖြင့် စွန့်ပြီး ပြန်ရသောအခါ ခင်း၍ထိုင်ခြင်း အိပ်ခြင်း မပြုရ၊ တခြားသော ဗိတာန်, မျက်နှာကြက်, ကန့်လန့်ကာ, ဘုံလျှို, ခေါင်းအုံးစသည် အသုံးပြုကောင်းသည်။ ဦနပဉ္စဗန္ဓနသပိတ်၌လည်း ပတ္တပရိယန္တ စွန့်ပြီးလျှင် အယုတ်-ဆုံးသပိတ် (အညံ့ဆုံးသပိတ်) ကိုသာ သုံးစွဲခွင့်ရသည်။ (သပိတ်ခန်း၌ ကြည့်ပါ၊)
ငဲ့ကွက်မှုမရှိ အပြီးအပိုင်စွန့်ပြီးက သုံးခွင့်ရပစ္စည်းများ
ထောပတ်, ဆီ, တင်းလဲ, ပျားရည်စသော ဆေးပစ္စည်းများသည် (၇)ရက် လွန်၍ ဝိနည်းကံဖြင့် စွန့်ပြီး ပြန်ရသောအခါ စားသောက်ခြင်း မပြုရ၊ (၇)ရက် မလွန်မီ ငဲ့ကွက်ခြင်း မရှိ၊ အပြီးအပိုင် လူ, သာမဏေတို့အား စွန့်ပြီး၍ လူ, သာမဏေတို့က နောင်တစ်ချိန် ပြန်ကပ်ပြန်လျှင် စားသောက်ခြင်း၊ သုံးဆောင်ခြင်းငှာလည်း အပ်သည်ဟူ၏၊ (ပါတိမောက္ခမေဒိနီ၊၂၁၅။)
တခြားခဲဖွယ်, ဘောဇဉ်များ
ယာဝကာလိကဖြစ်သော တခြားစားသောက်ဖွယ်ရာ ခဲဖွယ်ဘောဇဉ်များသည် အကပ်ခံပြီးလျှင် မွန်းမတည့်မီသာ စားသောက် ဘုဉ်းပေးကောင်းသည်။ မွန်းလွဲသောအခါ ဘုဉ်းပေးလျှင် ဝိကာလဘောဇန သုဒ္ဓပါစိတ်၊ ကိုယ်တိုင် သိုမှီး သိမ်းဆည်းထားပြန်လျှင် သန္နိဓိသုဒ္ဓပါစိတ်၊ ယာမကာလိက အဖျော်ရည်ဖြစ်လျှင် အရုဏ်မတက်မီ နောက်တစ်နေ့သို့ မရောက်မီ လူ, သာမဏေတို့အား အပြီးအပိုင် အာလယပြတ် စွန့်ပေးလိုက်ရသည်။ နောက်ကာလကျမှ သာမဏေတို့က ပြင်ဆင်၍ ကပ်သဖြင့် ဘုဉ်းပေးလျှင် အာပတ် မသင့်၊ ထို့ကြောင့် တခြားကာလိကတို့ကိုလည်း သတ်မှတ်ထားသော အချိန် မလွန်မီ လူသာမဏေတို့အား အပြီးအပိုင် စွန့်လိုက်ရသည်။ လူသာမဏေတို့က အလိုက်သိ၍ ပြန်ကပ်လျှင် စားသောက် ဘုဉ်းပေးကောင်းသည်ဟု သိပါ။ (အာလယပြတ်စွန့်ဟူသည် ငါ့အား ပြန်၍ ကပ်ပါက ကောင်းလေစွဟု ငဲ့ကွက်တွယ်တာနေသော စိတ်ထားမျိုး လုံးလုံး မရှိခြင်းတည်း၊ ငဲ့ကွက်တွယ်တာမှု ရှိနေသေးသော စိတ်ထားဖြင့် စွန့်ပါက လူ သာမဏေတို့ ပြန်၍ ကပ်သော်လည်း မသုံးဆောင်အပ်ပေ။)