ဝိနည်းပဒေသာသင်တန်း/သုရုသုရုဝဂ် သိက္ခာပုဒ် ၁၀-ပုဒ်
(၆) သုရုသုရုဝဂ် သိက္ခာပုဒ် ၁၀-ပုဒ်
၅၁။ သုရုသုရုကာရက သိက္ခာပဒ
သုရုသုရု အသံကို ပြု၍ (ဝါ) ရှုတ်ရှုတ်မြည်အောင် မစားအံ့ဟု ကျင့်ရမည်။ ဤသို့ မကျင့်ခြင်းကြောင့် သုရုသုရုကာရကဒုက္ကဋ်။
၅၂။ ဟတ္ထနိလ္လေဟက သိက္ခာပဒ
လက်ကို လျက်၍လျက်၍ မစားအံ့ဟု ကျင့်ရမည်။ ဤသို့ မကျင့်ခြင်းကြောင့် ဟတ္ထနိလ္လေဟကဒုက္ကဋ်။
၅၃။ ပတ္တနိလ္လေဟက သိက္ခာပဒ
သပိတ်ကို ခြစ်၍ ခြစ်၍ မစားအံ့ဟု ကျင့်ရမည်။ ဤသို့ မကျင့်ခြင်း ကြောင့် ပတ္တနိလ္လေဟကဒုက္ကဋ်။
၅၄။ ဩဋ္ဌနိလ္လေဟက သိက္ခာပဒ
နှုတ်ခမ်းကို လျက်၍လျက်၍ မစားအံ့ဟု ကျင့်ရမည်။ ဤသို့ မကျင့်ခြင်းကြောင့် ဩဋ္ဌနိလ္လေဟကဒုက္ကဋ်။
၅၅။ သာမိသ သိက္ခာပဒ
ဆွမ်းစသော အာမိသနှင့်တကွ ဖြစ်သော လက်ဖြင့် သောက်ရေခွက်ကို မကိုင်အံ့ဟု ကျင့်ရမည်။ ဤသို့ မကျင့်ခြင်းကြောင့် သာမိသဒုက္ကဋ် (ခေါ်) ပါနိယတ္ထာလကဒုက္ကဋ်။
၅၆။ သသိတ္ထက သိက္ခာပဒ
ဆွမ်းလုံးနှင့် တကွသော သပိတ်ဆေးရေကို ရွာတွင်း၌ မစွန့်အံ့ဟု ကျင့်ရမည်။ ဤသို့ မကျင့်ခြင်းကြောင့် သသိတ္ထကဒုက္ကဋ်။
၅၇။ ဆတ္တပါဏိ သိက္ခာပဒ
လက်၌ ထီးရှိသော ဂိလာန မဟုတ်သူအား ပါဠိ, အဋ္ဌကထာဓမ္မကို မဟောအံ့ဟု ကျင့်ရမည် ထိုသို့ မကျင့်ခြင်းကြောင့် ဆတ္တပါဏိဒုက္ကဋ်။
၅၈။ ဒဏ္ဍပါဏိ သိက္ခာပဒ
လက်၌ လေးတောင်ပြည့် တုတ်ရှိသော သူအား ပါဠိ, အဋ္ဌကထာဓမ္မကို မဟောအံ့ဟု ကျင့်ရမည် ထိုသို့ မကျင့်ခြင်းကြောင့် ဒဏ္ဍပါဏိဒုက္ကဋ်။
၅၉။ သတ္ထပါဏိ သိက္ခာပဒ
လက်၌ ဓားစသော လက်နက်ရှိသော သူအား ပါဠိ, အဋ္ဌကထာဓမ္မကို မဟောအံ့ဟု ကျင့်ရမည် ထိုသို့ မကျင့်ခြင်းကြောင့် သတ္ထပါဏိဒုက္ကဋ်။
၆၀။ အာဝုဓပါဏိ သိက္ခာပဒ
လက်၌ လေးရှိသော ပါဠိ, အဋ္ဌကထာဓမ္မကို မဟောအံ့ဟု ကျင့်ရမည် ထိုသို့ မကျင့်ခြင်းကြောင့် အာဝုဓပါဏိဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊
သုရုသုရုကာရက သိက္ခာပုဒ်အဓိပ္ပာယ်
သုရုသုရုသဒ္ဒါသည်လည်း အနုကာရဏ = အသံကို အတုလိုက်၍ ပြုတတ်သော သဒ္ဒါပေတည်း။ ပါဠိက သုရု သုရု၊ မြန်မာက ရှရု ရှရုဟု အသံကြားသည်။ ထိုအသံမျိုး မဖြစ်အောင် ဆွမ်းကိုလည်းစား ဟင်းရည်, နွားနို့ စသည်ကိုလည်း သောက်ရမည်။
ဟတ္ထနိလ္လေဟက သိက္ခာပုဒ်အဓိပ္ပာယ်
တချို့လူများ ထမင်းစားရာ၌ လက်ချောင်းကို လျှာဖြင့် လျက်၏၊ ပါးစပ်ဖြင့် စုပ်၏၊ လက်ဝါးပြင်ကိုပင် လျက်တတ်သေး၏၊ ထိုအားလုံးကို မလုပ်ကောင်း၊ သို့သော် လက်ချောင်းဖြင့် ကော်၍ ကော်၍စားရသော ယာဂု ပျစ်ပျစ်, နို့ဃနာ, တင်လဲ, ပြားရည်စသည်တို့ကိုကား လက်ချောင်းဖြင့် ကော်၍ ခံတွင်းသို့ သွင်း၍ စားကောင်းသည်ဟု အဋ္ဌကထာတို့၌ ဆိုကြ၏၊ ဤစကားဖြင့် ခံတွင်းထဲသို့ ဝင်သော လက်ချောင်းကို လျှာဖြင့်လျက်သော် ဤသိက္ခာပုဒ်ဖြင့်သော်လည်းကောင်း, သဗ္ဗဟတ္ထံ မုခေ ပက္ခိပနသိက္ခာပုဒ်ဖြင့်လည်းကောင်း အာပတ်မသင့်ဟု သိ။
ပတ္တနိလ္လေဟက သိက္ခာပုဒ်အဓိပ္ပာယ်
ဆွမ်းစားသော ရဟန်းသည် လက်ချောင်းဖြင့် သပိတ်ကို ခြစ်တတ်သည်။ ဇွန်းဖြင့်လည်း ခြစ်တတ်သည်။ လက်ချောင်းတစ်ချောင်းဖြင့်သော်လည်း သပိတ်ကို မခြစ်ကောင်း၊ ပျစ်သော တစ်ခဲနက်သော ယာဂု စသည်ကပ်နေ သော် လက်ချောင်းဖြင့် ခြစ်ကောင်းသည် ဟူ၏၊ ထုံးစံအတိုင်း သိမ်းရုံးစု၍ကား စားကောင်း၏၊
ဩဋ္ဌနိလ္လေဟက သိက္ခာပုဒ်အဓိပ္ပာယ်
ဆွမ်းစားသော ရဟန်းသည် နှုတ်ခမ်း၌ ပေကပ်နေသော ဆွမ်းလုံးစသည် ကို လျှာဖြင့် မလျက်ကောင်း၊ နှုတ်ခမ်းချင်းဖြင့်သာ ခံတွင်းသို့ ယူ၍ သွင်းကောင်း၏၊ [လျက်-ဟူရာ၌ နှုတ်ခမ်းပြင်ဘက်သို့ လျှာထွက်၍ လျက်ခြင်းကို တားမြစ်တော်မူလိုသည် ထင်သည်။ လျှာမပေါ်အောင် အတွင်းက နှုတ်ခမ်းကို လျက်ရာ၌ အပြစ် မရှိတန်ရာ၊ (ဘာသာဋီကာ)] တစ်ခဲနက်သော ပျစ်သော ယာဂု စသည်ကပ်နေသော် လျှာဖြင့် လျက်ကောင်းသည်ဟု သိ။
ပါနိယထာလက သိက္ခာပုဒ်အဓိပ္ပာယ်
ပါနိယ = သောက်ရေ၊ ထာလက = ခွက်ငယ်၊ ရွံရှာဖွယ်ကောင်းသဖြင့် ပယ်ခြင်းကြောင့် သံဃာခွက်, တစ်ပါးပုဂ္ဂိုလ်၏ ခွက်, လူ၏ ခွက်, ကိုယ်ပိုင်ခွက် ခွက်မှန်သမျှ အားလုံးကို အာမိသပေနေသော လက်ဖြင့် မကိုင်ကောင်းဟု သိရမည်။
ပါနိယထာလကံကား ဥပလက္ခဏနည်းဖြစ်၍ သောက်ရေ ခရုသင်း သောက်ရေမှုတ် စသည်ကိုလည်း ယူနိုင်သည်။ အာမိသ မပေသော လက်ဖြင့်ကား ကိုင်ကောင်းသည်။
သောက်ရေခွက်ကို ကိုင်ပြီးလျှင် ဆေးမည်။ ဆေးခိုင်းမည်ဟု ကိုင်သော် အာပတ်မသင့်။
သသိတ္ထက သိက္ခာပုဒ်အဓိပ္ပာယ်
ဆွမ်းလုံးပါသော သပိတ်ဆေးရေကို မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မသွန်လောင်းကောင်း၊ သဟ သိတ္ထေန ယံ ဝတ္တတီတိ သသိတ္ထကံ၊ ဆွမ်းလုံးနှင့် တကွသော သပိတ်ဆေးရေတည်း။
အနာပတ္တိ လေးချက်
ထမင်းလုံးတို့ကို ရေမှ ထုတ်ယူ၍ တစ်ခုသော အရပ်၌ စုပုံထားပြီး ရေသက်သက် စွန့်အံ့၊ ထမင်းလုံးတို့ကို ချေ၍ ရေနှင့် အလားတူအောင် ပြုပြီး သွန်လောင်းအံ့၊ ထွေးခံထဲ၌ သွန်ထည့်အံ့၊ မြို့ရွာအပြင်ဘက်ရောက်မှ စွန့်အံ့၊ အနာပတ္တိ လေးချက် ပို၏၊
[ဤ ၃၀-သော သိက္ခာပုဒ်တို့ကား ဘောဇနပဋိသံယုတ္တ သိက္ခာပုဒ်တို့တည်း၊၊]
ဆတ္တပါဏိသိက္ခာပဒ အဓိပ္ပာယ်
အာတပံ ဆာဒေတီတိ ဆတ္တံ၊ နေပူကို ဖုံးကွယ်တတ်သော ထီးကို ရ၏၊
ထီး (၃) မျိုး
ထိုထီးသည် သေတစ္ဆတ္တ = အဝတ်ဖြင့် ပြုအပ်သော ထီးဖြူ, ကိလဉ္ဇစ္ဆတ္တ = ဖျာဖြင့် ဝါးဖြင့် ပြုအပ်သော ထီး, ပဏ္ဏစ္ဆတ္တ = သစ်ရွက်ဖြင့် ပြုအပ်သော ထီးဟု ထီး ၃-မျိုး ပြား၏၊ အယုတ်ဆုံး အပင်၌ဖြစ်သော အရိုးဖြင့် ထန်းရွက် သစ်ရွက် စသည်တို့ကို နေပူကို ကာကွယ်ရန် ထီးအလို့ငှာ ဆောင်းသည်ကိုလည်း ထီးဟူ၍ပင် ခေါ်သည်။
ဆတ္တံ ပါဏိမှိ ဧဝ အဿာတိ ဆတ္တပါဏိ၊ ထီး လက်၌ရှိသော သူကို ရ၏၊ ထီးကို အမှတ်မရှိ ကိုယ်၏ တစ်စိတ် တစ်ဒေသ၌ ထား၍ လက်ဖြင့် ကိုင်ထားသော်သာ ဆတ္တပါဏိဟု ခေါ်သည်။ လက်ဖြင့် ကိုင်မထားမူ ဆတ္တပါဏိ မခေါ်။ ထို့ကြောင့် တရားဟောလိုလျှင် ထီးကို လက်မှ လွတ်စေပြီးမှသာ ဟောကောင်းသည်။ သူတစ်ပါးက ထီးဆောင်းပေးထားသူ၊ ဘေး၌ ထီးချထားသူများကိုလည်း တရားဟောကောင်းသည်ဟု သိ။
ဒဏ္ဍပါဏိ သတ္ထပါဏိ အာဝုဓပါဏိ
ဒဏ္ဍအရ လေးတောင်ရှိသော တုတ်ကိုသာ ယူရမည်။ ထိုအောက် တိုသော တုတ်၊ ထိုထက် ရှည်သော တုတ်ကို မယူရ၊ သတ္ထအရ ဓား, သန်လျက် လှံ စသော လက်နက်တွင် ပါဝင်သမျှကိုယူ၊ အာဝုဓအရ ညှို့တင်ပြီးဖြစ်စေ မတင်သေးဖြစ်စေ လေးဆိုင်ရာ အားလုံး (လေးကြိုး, လေးကိုင်း, မြားတို့ပါ) ယူရမည်။
လေးတောင်ထက် ရှည်, တိုသော တုတ်ရှိသူ၊ ဓား သန်လျက် စသည်ကို အအိမ်၌ သွင်း၍ လွယ်ထားသူ၊ လေး စသည်ကို လက်ဖြင့် မကိုင်မူ၍ ပခုံး၌ လွယ်ထား, စွပ်ထားသူတို့အား တရားဟောကောင်းသည်။
[မြားညှို့ရှိသော လေး, မြားညှို့မရှိသော လေး, ထမ်းပိုးတံနှင့် တူသော လင်းလေး, အရိုးဖောက်ထွင်းသော ဒူးလေးဟု လေး (၄)မျိုး ပြထားသည်။]