ဝိနည်းပဒေသာသင်တန်း/အခြေခံနိဒါန်း
ဝိနည်းပဒေသာသင်တန်း
အခြေခံနိဒါန်း
“ဝိနယော နာမ ဗုဒ္ဓသာသနဿ အာယု၊
ဝိနယေ ဌိတေ သာသနံ ဌိတံ ဟောတိ။”
သာသနာတော်နှင့် ဝိနည်း
ဝိနည်း အဆုံးအမတော်ကြီးသည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသာသနာတော်မြတ်ကြီး၏ အသက်သွေးကြောကြီး ဖြစ်ပါသည်။ ဝိနည်း အဆုံးအမ တည်ရှိခဲ့သော် သာသနာတော် တည်တံ့နေမည် ဖြစ်သည်။
ဝိနည်း အဆုံးမတော်ကြီးသည် ဘယ်မှာ တည်ရှိအောင် ကြိုးစားအားထုတ်ရမည်နည်းဟုဆိုသော် မိမိ၏ ရင်ထဲ, အသည်းထဲ, နှလုံးသားထဲမှာ တည်ရှိအောင် အားထုတ်ကျင့်ဆောင်ရမည် ဖြစ်သည်။ မိမိကိုယ်တိုင် ဝိနည်း တရားတော် မလိုက်နာက မကျင့်ဆောင်ပါက မိမိသန္တာန်မှာ သာသနာတော် မတည်ရှိတော့ပါချေ။ သာသနာတော်မြတ်ကြီး နေလို လလို ထွန်းလင်း တောက်ပနေသည်ဟု ပြောဆိုနေကြသော်လည်း မိမိကိုယ်တိုင် ဝိနည်းတရားတော်အတိုင်း မကျင့်ပါက မိမိသန္တာန်မှာ သာသနာတော် ထွန်းလင်းတောက်ပ နေသည်ဟု မဆိုနိုင်သည်ကို သတိပြုသင့်ပါသည်။
ဝိနည်းအမျိုးမျိုး
သုံးလောကထွဋ်ထား သဗ္ဗညုမြတ်စွာဘုရားရှင်သည် လူဖြစ်က လူ့ဝိနည်း, ရှင်သာမဏေဖြစ်က ရှင်ဝိနည်း, ရဟန်းဖြစ်က ရဟန်းဝိနည်းဟု လိုက်နာ ကျင့်သုံးရန် ဝိနည်းတော်သိက္ခာပုဒ် အမျိုးမျိုးကို ပညတ်ထားတော်မူ ခဲ့ပါသည်။ မိမိကိုယ်တိုင်က လူဝတ်ကြောင် ဖြစ်ပါက လူ့ဝိနည်းကျင့်ဝတ် သိက္ခာပုဒ်များ၊ ရှင်သာမဏေအဆင့်ထိ ရောက်နေပါက ရှင်သာမဏေတို့ ကျင့်ရမည့် ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်များ၊ ရဟန်းတော်မြတ်အဆင့်ထိ ရောက်နေပါက ရဟန်းတော်များ ကျင့်ရမည့် ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်များကို ကျင့်ဆောင်သင့် ကျင့်ဆောင်ထိုက်ကြပေသည်။
အာပတ်အသေးစား အရေးထား
“အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ သမာဒါယ သိက္ခတိ ”
အဏုမြူပမာ သေးငယ်လှစွာသော အပြစ်အာပတ်တို့ကို အလွန်တရာ ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ ဘေးကြီးပါတကားဟု ဆောက်တည်၍ ကျင့်သုံးရမည်။
“သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေါ ခေါပနာယသ္မန္တော အန္တရာယိကော ဓမ္မော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ ”
သေးငယ်လှစွာသော သမ္ပဇာနမုသာဝါဒ ဒုက္ကဋ်အာပတ်ကလေးသည် နတ်ရွာသုဂတိ စျာန်မဂ်ဖိုလ်၏ အန္တရာယ်ဖြစ်သည်ဟု ဘုန်းတော်ခြောက်စုံ တန်ခိုးဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ မိန့်ကြားတော်မူချက်များကို ဦးထိပ်ရွက်ပန်ဆင်၍ လိုက်နာကျင့်ဆောင်သင့်ကြပါသည်။ အာပတ် အသေးစားလေးများကို အရေးထား ကျင့်သင့်ကြသည်။
“ပါတိမောက္ခသံဝရစသော သီလကြီးလေးပါး ကျင့်ရန် ”
(ဆောင်) ရဟန်းကျင့်ဝတ်၊ တစ်ပါးချွတ်က၊ ဘုရားမကြိုက်၊ ကဲ့ရဲ့ထိုက်၏၊
ရဟန်းကျင့်ဝတ်၊ တစ်ပါးတတ်က၊ လူနတ်ဦးခိုက်၊ ပူဇော်ထိုက်၏၊
သီလကြီးလေးပါး တစ်ပါးပါး ချွတ်ယွင်းက ဘုရားရှင် မကြိုက်ပါ၊ ကဲ့ရဲ့တော်မူပါသည်။ သီလကြီးလေးပါး တစ်ပါးပါး ကျင့်ဆောင်နိုင်ပါက လူတွေ နတ်တွေက ဦးခိုက်၍ ရှိခိုးပူဇော်ထိုက်သည်ဟု ဆိုလိုပါသည်။
သီလကြီးလေးပါး ကြိုတင်ကျင့်ဖို့ မလိုဟု ယူဆကြ
တချို့ဆရာများက တရားကို အားထုတ်ရာ၌ ရှေ့အဖို့မှာ သီလကြီး လေးပါး မရရှိသော်လည်း အရေးမကြီး၊ အားထုတ်ပြီးသောအခါ၌ သီလကြီး လေးပါး မရရှိသော်လည်း အရေးမကြီးလှ၊ အားထုတ်တုန်း အားထုတ်ဆဲ အခိုက်အတန့်၌သာ သီလကြီးလေးပါး ရရှိဖို့ အရေးကြီးလှသည်ဟု ဆိုကြပါသည်။
ဝတ္ထုသာဓကများ
ဓမ္မစကြာတရား ဟောကြားစဉ်က ပဉ္စဝဂ္ဂီမထေရ် ငါးဦး, သာတာဂိရိ, ဟေမဝတနတ်ဘီးလူး, သူဌေးသမီး မယ်ကာလီ, အာဠာဝကဘီလူး, သူစိလောမ, ခရလောမဘီလူး, တံငါသည်အရိယာ, တမ္ဗာဒါဌိကခိုးသား, အင်္ဂုလိမာလ, အရှင်ယသ, ဘဒ္ဒဝဂ္ဂီညီနောင် သုံးကျိပ်၊ ရသေ့ညီနောင်ရှင်တစ်ထောင်, ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သား လူအများ, သာဝတ္ထိပြည်သား လူအများတို့သည် ရှေ့အဖို့က သီလကြီးလေးပါး စိတ္တဝိသုဒ္ဓိတို့ ကြိုတင်၍ ကျင့်မထားကြကုန်၊ တရားနာ နေစဉ် အခိုက်၌ သီလဝိသုဒ္ဓိ, စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ အလိုလို ပြည့်စုံလာသဖြင့် အရိယာများ ဖြစ်သွားကြကြောင်း ဝတ္ထုသာဓကပြ၍ ဆိုကြသည်။
မကျင့်ဖူးသေးက အစမှ စကျင့်သင့်
ပဉ္စဝဂ္ဂီမထေရ် ငါးဦး, သာတာဂိရိ, ဟေမဝတနတ်ဘီးလူးစသည်တို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ တရားတော်ကို နာကြားရရုံဖြင့် အရိယာ ဖြစ်သွားကြရခြင်းမှာ ရှေးရှေးသော ဘုရားရှင်တို့၏ သာသနာတော်မြတ်အတွင်းတို့၌ သီလကြီးလေးပါး ဓုတင်အကျင့်များကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ကမ္ဘာပေါင်းများစွာ ကျင့်ထားပြီးသူများ ဖြစ်ကြသည်။ မိမိကိုယ်တိုင်လည်း ရှေးရှေးသော ဘုရားရှင် တို့၏ သာသနာတော်တွေအတွင်းမှာ သီလ သမာဓိ ပညာ ကျင့်စဉ်များ, ဓုတင်များ ကျင့်ဖူးပြီးသား ဖြစ်ခဲ့လျှင် လွယ်လွယ်ကူကူပင် အရိယာ ဖြစ်နိုင်ကြမည် ဖြစ်သည်။ ကျင့်ဖူးပြီး မဟုတ်လျှင်ကား လွယ်လွယ်ကူကူ မရနိုင်ကြောင်း သဘောပေါက်သင့်သည်။
ဘုရားရှင်လက်ထက်တော်အခါက တရားနာကြားရုံမျှဖြင့် တရားမရသူတွေ, ခုနစ်ရက်ကျင့်မှ တစ်လ တစ်နှစ် သုံးနှစ်စသည် ကျင့်မှ တရားရ သူတွေ, တချို့တရားမရဘဲ ပုထုဇဉ်ဘဝနှင့်ပင် နိဂုံးချုပ်သွားရသူတွေ များစွာ ရှိသည်။ ယခုအခါတွင်လည်း မိမိက ဘယ်အမျိုးစားတွင် ပါဝင်လေသနည်း? မသိနိုင်လျှင် အစကနေ၍ သီလဝိသုဒ္ဓိကစ၍ အစဉ်အတိုင်း ကျင့်သွားရမည်ဟု ယူဆသင့်ပါသည်။
စာမေးပွဲ ခေတ်စားလာ
ယခုခေတ်ကာလ၌ စာမေးပွဲ ဦးစားပေးသင်ကြသော ခေတ်အခါ ဖြစ်နေ၍ စာချသူများနှင့် စာသင်ကြားနေကြသူများမှာ ဝိနည်းဘာသာရပ်သည် လွယ်ကူသော ဘာသာရပ်ဖြစ်သည်ဟု ယူဆပြီး ကြိုးစားသင်ကြား ပို့ချမှု မပြုကြချေ။ တစ်စတစ်စနှင့် ဝိနည်းကျင့်ဆောင်မှုများလည်း အားနည်းလာကြသည်။ ဝိနည်းတရားတော်သည် ကျင့်ဆောင်ရမည် မဟုတ်ဘဲ စာမေးပွဲ ဖြေရုံ ဗဟုသုတဖြစ်ရုံ သင်ယူရသော ဘာသာဟုပင် ယူဆလာခဲ့ကြသည်။
ဝိနည်းတော်ကျင့်ရန် အားနည်း
စာမေးပွဲ ဖြေဆိုဖို့ မဟုတ်ဘဲ ဝိနည်းတော်ကို တကယ်လက်တွေ့ ကျင့်ရန် သိရန် လိုအပ်နေသည်ဟု ထင်မြင် ယူဆမိပါသည်။ အဘယ့်ကြောင့် ဆိုသော် ပဋိပတ်ကျင့်သူများကလည်း ပါတိမောက္ခသံဝရသီလစသော သီလကြီးလေးပါး ရှေးအဖို့က ကျင့်ရန်မလိုဟု ယူဆနေကြသောကြောင့်လည်းကောင်း, ပရိယတ် သင်ကြားသူများကလည်း စာမေးပွဲကို ဦစားပေး သင်နေကြသောကြောင့်လည်းကောင်း ဝိနည်းတော်ကျင့်ဝတ်များ, သီလကျင့်စဉ်များ မျက်နှာငယ်နေရပါသည်။ ဝိနည်းတော်လာ ကျင့်စဉ်များ, ဒုက္ကဋ် ဒုဗ္ဘာသီ စသော အာပတ်အငယ်စား သိက္ခာပုဒ်များ သိရှိသူ နည်းပါးလာရသည်။ ကျင့်ဖို့ရန် မလိုဟု ထင်မြင် ယူဆလာကြသည်။ ဝိနည်း တကယ်ကျင့်သူတွေ အားနည်းလာရသည်။
ဝိနည်းတော်ကို အရေးထားသော ဌာန
မော်လမြိုင်မြို့ဖားအောက်တောရ စိတ္တလတောင်ကျောင်း, ပျဉ်းကတိုးကျောင်း, ကျွဲတညင်းကျောင်း, စင်္ကြံကျောင်း, နိဂြောဓာရုံကျောင်း, ရွှေခြသေ့င်္ကျောင်း ရဟန်း ရှင်သာမဏေ သီလရှင် အမျိုးသားယောဂီ အမျိုးသမီးယောဂီ (၇၀၀)ကျော်မျှ အုပ်ချုပ်ထိန်းသိမ်းတော်မူရသော ဖားအောက်တောရဆရာတော် အရှင်မြတ်သည် ဒုက္ကဋ် ဒုဗ္ဘာသီစသော အာပတ်အသေးစားလေးများမှ စ၍ ကြောင့်ကြပြု ထိန်းသိမ်းကျင့်ကြရန် အမြဲတမ်း ညွှန်ကြား ဆုံးမတော်မူ ပါသည်။
ဝိနည်းပဒေသာသင်တန်း
ကျေးဇူးတော်ရှင် ဖားအောက်တောရဆရာတော်ဘုရားကြီးနှင့် နာယက အဖွဲ့ သံဃာ့ဝန်ဆောင်အဖွဲ့ ဆရာတော်များမှ အစည်းအဝေး ဆုံးဖြတ်၍ ဥပုသ်နေ့တိုင်း ဝိနည်းကျင့်ဝတ်သင်တန်း, ပရိဝါသ်သင်တန်း, ဓုတင် (၁၃)ပါး ကျင့်စဉ်သင်တန်းများ သင်ကြားပေးရန် တာဝန်ပေးအပ်သောကြောင့် ဥပုသ်နေ့တိုင်း ဝိနည်းတော်သင်တန်း ပို့ချပေးခဲ့ရပါသည်။ ဝိနည်းတော်သင်တန်း ပို့ချသောအခါ ကွန်ပျူတာပညာရှင်များအဖွဲ့မှ စာရွက်စာတန်းကလေးများ ကြိုတင် ရိုက်ပေးမည်ဆိုသဖြင့် စာရွက်ကလေးများ၌ သင်တန်းစာများ ရေးပေးခဲ့ရသည်။ ထိုသင်တန်းစာရွက်ကလေးများဖြင့် ဥပုသ်နေ့တိုင်း သင်တန်းများ ပို့ချပေးခဲ့ရသည်။
သင်တန်းစာအုပ်များ ဖြစ်ပေါ်လာ
ဘုတလင်ဆရာတော်မှ ဝိနည်းသင်တန်း, တန့်ဆည်ဆရာတော်မှ ဓုတင် သင်တန်း, ပဲခူးလင်းရောင်ကြည်ဆရာတော်မှ အာနာပါန ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်း ကျင့်စဉ်သင်တန်း ပို့ချပေးခဲ့ရပါသည်။ ပရိဝါသ်သင်တန်းကိုလည်း ဖားအောက်တောရဆရာတော်မှ ပဲခူးလင်းရောင်ကြည်ဆရာတော်အား တာဝန်ပေး ရေးသားစေခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ---
၁။ ဝိနည်းပဒေသာသင်တန်း၊
၂။ ဓုတင် ၁၃-ပါး ကျင့်စဉ်သင်တန်း၊
၃။ ပရိဝါသ်သင်တန်း၊
၄။ အာနာပါန ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကျင့်စဉ်သင်တန်း ဟု --
သင်တန်းစာအုပ်ကလေးများ ဖြစ်ပေါ်လာရပါသည်။ သင်တန်းစာအုပ် (၄)အုပ်လုံးပင် ပဲခူးသာသနာ့လင်းရောင်ကြည်ဆရာတော်မှ တာဝန်ယူ ရေးသား၍ ကွန်ပျူတာပညာရှင်များတို့က စာအုပ်ကလေးတွေ သန့်ရှင်း သပ်ရပ် ကောင်းမွန်လာအောင် ပြင်ဆင် တည်းဖြတ် သုတ်သင် ဆောင်ရွက်ပေးကြသောကြောင့် သင်တန်းစာအုပ်များ ဖြစ်ပေါ်လာရပါသည်။
ကျမ်းကိုး ကျမ်းကား စာအုပ်များ
အဆိုပါ သင်တန်းစာမူများ (၄)မူကို သင်တန်းအနေဖြင့် ရေးသား ပြုစုထားသော စာအုပ်များ ဖြစ်ပါသည်။ ထိုသင်တန်းစာမူများ ဖြစ်ပေါ်လာရန် ---
၁။ တောင်မြို့ မဟာဂန္ဓာရုံဆရာတော်၏ ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ, သင်္ဂြိုဟ်ဘာသာဋီကာ, ကိုယ်ကျင့်အဘိဓမ္မာ စာအုပ်များ၊ ညောင်လေးပင် တောရဆရာတော်၏ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အရသာ, မဟာဝါအရသာ, စူဠဝါအရသာ, ပရိဝါအရသာ စာအုပ်များ၊ မုံရွာမြို့ လယ်တီဆရာတော်ဘုရား၏ ဒီပနီပေါင်းချုပ် စာအုပ်များ၊ မော်လမြိုင်မြို့ ဖားအောက်တောရဆရာတော်၏ နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါ (၅)တွဲ စာအုပ်များ၊ ပါတိမောက္ခမေဒိနီ၊ မိလိန္ဒပဥှာစာအုပ်များ၊ ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာ ဋီကာဆိုင်ရာ စာအုပ်များမှ ကောင်းနိုးရာရာ မှတ်လွယ် သိလွယ်စေခြင်းငှာ စီစဉ် တင်ပြထားပါသည်။ ထိုပြင် မြန်မာစွယ်စုံကျမ်းမှလည်း ထုတ်နုတ် တင်ပြထားပါကြောင်း သိစေအပ်ပါသည်။ ဆောင်ပုဒ် လင်္ကာများမှာလည်း အထက်ဖော်ပြပါ ဆရာတော်များ၏ ဆောင်ပုဒ်လင်္ကာများကို ရေးသားဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့မြင် ဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်။