ဝိနည်းပဒေသာသင်တန်း/သင်တန်း အစီအစဉ်
ဝိနည်းပဒေသာသင်တန်း အစီအစဉ်
ဝိနည်းပါဠိမှာ လာသည့်အတိုင်း ဥဒ္ဒေသအစဉ်, သိက္ခာပုဒ်အစဉ်အတိုင်း မတင်ပြတော့ဘဲ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလ, ဣန္ဒြိယသံဝရသီလစသော သီလကြီးလေးပါး အတော်စုံလင်အောင် ရှာဖွေ တင်ပြသွားပြီး ပါရာဇိကအာပတ်, သံဃာဒိသေသ်အာပတ်စသော အာပတ် (၇)ပုံ ပြည့်စုံစွာ ရှာဖွေ ဆက်စပ် တင်ပြထားပါသည်။ ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်, ဒုက္ကဋ်အာပတ်, ဒုဗ္ဘာသီအာပတ် သင့်ရောက်ပုံများကိုလည်း ရနိုင်သမျှ စုဆောင်းရှာဖွေကာ ဆက်စပ်တင်ပြ ထားပါသည်။ အာပတ် (၇)ပုံ သင့်ရောက်ပုံများကို သိရလေသောကြောင့် ထိုအာပတ်တို့မှ မသင့်ရောက်ရလေအောင် ရှောင်ကြဉ်နေနိုင်စေရန် ရည်သန်၍ ဤဝိနည်းပဒေသာသင်တန်းကို ရေးသားတင်ပြ၍ သင်တန်းစာအုပ် အနေဖြင့် ရေးသားထားခြင်း ဖြစ်ပါသတည်း။
ရတနတ္တယပဏာမ
ဝိနယံ ဒေသကံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဝိနယံ ဓမ္မမုတ္တမံ။
သံဃဉ္စ ဝိနယာစာရံ၊ ဝန္ဒာမိ ရတနတ္တယံ။ (ပထျာဝတ္တဂါထာ)
ဝိနယံ = အဆုံးအမ နည်းလမ်းကျအောင် ညွှန်ပြထုတ်ဆို ဝိနည်းဒေသနာတော်ကို။ ဒေသကံ = မကောင်းမြစ်တာ ကောင်းရာကိုပြ အချိုးကျအောင် ဟောကြားတော်မူသော။ ဗုဒ္ဓဉ္စ = သိစရာမှန်သမျှ မကျန်ရအောင် မုချ ထင်ထင် သိမြင်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကိုလည်းကောင်း။ ဥတ္တမံ = လူ့ပြည်နတ်ရပ် လောကဓာတ်တွင် ဆတ်ဆတ်မသွေ မြတ်လှပေသော။ ဝိနယံ = လူရှင်ရဟန်း အဆင့်အတန်းအလျောက် သဘောပေါက်အောင် မျှော်ထောက်ရှုမြင် ပညတ်တင်၍ ဆုံးမတော်မူအပ်သော။ ဓမ္မဉ္စ = ဝိနယ ဓမ္မက္ခန် သုတ္တန် အဘိဓမ္မာ အမှန်ညွှန်ပြ တရားဓမ္မကိုလည်းကောင်း။ ဝိနယာစာရံ = နှစ်ရာနှစ်ဆယ်ခွန်နစ်သွယ်နှင့် ပညတ်တော်မူပေ ကုဋေ ကိုးထောင်ကျော် သိက္ခာပုဒ်တော် ကျင့်ဝတ်ဝိနည်းတို့ကို ကျင့်ဆောင်တော် မူသော။ သံဃဉ္စ = သမုတိ အရိယာ နှစ်ဖြာသော သံဃာတော်မြတ်အပေါင်းကိုလည်းကောင်း။ ရတနတ္တယံ = ဘုရား တရား သံဃာအားဖြင့် မြင့်မြတ် ပေတောင်း ရတနာသုံးပါးအပေါင်းကို။ အဟံ = ကောဝိဒဟု နာမမှည့်ခေါ် ဘုရားတပည့်တော်သည်။ အဟံ = ဝိနည်းပဒေသာ သေချာတင့်ဆန်း ဤ သင်တန်းစာကို ဖြစ်လာဖို့ အရေး ကြံစည်တွေး၍ စစ်ဆေးသမှု အလေးဂရု ပြုကာ များလှစွာသော ကျမ်းစာအဖြာဖြာတို့မှ အာပတ်ခုနစ်ခု စုံအောင်ပြု၍ စုဆောင်းတင်ပြ ကောဝိဒဟု နာမမှည့်ခေါ် ဘုရားတပည့်တော်သည်။ ဝန္ဒာမိ = အန္တရာယ်ကင်းပျောက် ကျမ်းပြီးမြောက်ဖို့ ချီးမြှောက်ထောပနာ လွန်စွာ ကြည်နူး သဒ္ဓါထူးဖြင့် ရှေ့ဦးတင်ပေ ရိုသေမြတ်နိုး မာန်ညွတ်ကျိုးကာ ရှိခိုးပါ၏ ဘုရား။
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။
နိဗ္ဗာန်
စရဏကျင့်စဉ် ၁၅-ပါး + ဝိဇ္ဇာအသိဉာဏ် ၈-ပါး
ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်ဘုရား၏ ဟောကြားလမ်းညွှန်တော်မူချက်အရ နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာသည် အမြတ်ဆုံး အကောင်းဆုံးချမ်းသာ ဖြစ်ပါသည်။ ရုပ်နာမ်ဓမ္မ သင်္ခါရတရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းအေးချမ်းမှု ဓာတ်သဘော ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့၏ အထွဋ်အမြတ်ဆုံး နောက်ဆုံးပန်းတိုင်သည် နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာသို့ ဆိုက်ရောက် မျက်မှောက်ပြုနိုင်ရေးပင် ဖြစ်သည်။
နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာကို အလိုရှိသောသူသည် စရဏကျင့်စဉ်နှင့် ဝိဇ္ဇာအသိဉာဏ် နှစ်မျိုးလုံး လိုအပ်ကြောင်း သိသင့်ပါသည်။ စရဏကျင့်စဉ်မှာ ခြေထောက်နှင့် တူပြီး ဝိဇ္ဇာအသိဉာဏ်မှာ မျက်စိနှင့် တူပါသည်။
မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နဂုဏ်တော်အဖွင့်တွင် စရဏအပြား တစ်ဆယ့်ငါးတည်း သုံးပါးရှစ်ဖြာ ဉာဏ်ဝိဇ္ဇာတို့နှင့် ပြည့်စုံတော်မူပါပေ၏ဟု ဟောကြားထားတော်မူပါသည်။ စရဏကျင့်စဉ် တစ်ဆယ့်ငါးပါးနှင့် ဝိဇ္ဇာအသိဉာဏ် ရှစ်ပါးတို့ကို သိရှိနိုင်ရန် တင်ပြအပ်ပါသည်။
စရဏကျင့်စဉ် ၁၅-ပါး
သီလသံဝရ, ဣန္ဒြိယသံဝရ, ဘောဇနေမတ္တညုတာ, ဇာဂရိယာနုယောဂတာ, သဒ္ဓါ, သတိ, ဟိရီ, ဩတ္တပ္ပ, ဗဟုဿုတ, ဝီရိယ, ပညာ, ပထမစျာန်, ဒုတိယစျာန်, တတိယစျာန်, စတုတ္ထစျာန် (စတုက္ကနည်း စျာန်လေးပါး) ပေါင်း တစ်ဆယ့်ငါးပါး ဖြစ်သည်။
(ဆောင်) သီ, ဣံ, ဘော, ဇာ၊ သတ်, စျာန် ဖြာ၊ မှတ်ပါ စရဏ တစ်ဆယ့်ငါးဝ။
ဝိဇ္ဇာ (၈) ပါး
၁။ ဝိပဿနာဉာဏ်
၂။ မနောမယိဒ္ဓိဉာဏ်
၃။ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏ်
၄။ ပရစိတ္တဝိဇာနနဉာဏ်
၅။ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏ်
၆။ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏ်
၇။ ဒိဗ္ဗသောတဉာဏ်
၈။ အာသဝက္ခယဉာဏ်ဟု ဝိဇ္ဇာရှစ်ပါး ဖြစ်သည်။
(ဆောင်) ဝိ, မနော, ဣ၊ ပရစိ၊ ပု, ဒိ, သော, အာ ရှစ်ဝိဇ္ဇာ။
စရဏနှင့် ဝိဇ္ဇာ အကျဉ်း
သီလကျင့်စဉ်, သမာဓိကျင့်စဉ်, ပညာကျင့်စဉ်ဟု အကျဉ်းအားဖြင့် သုံးမျိုးသုံးပါး ရပါသည်။ သီလမှာ စာရိတ္တသီလ, ဝါရိတ္တသီလဟု နှစ်ပါး၊ သမာဓိမှာ ခဏိကသမာဓိ ဥပစာရသမာဓိ အပ္ပနာသမာဓိဟူ၍ သုံးပါး၊ ပညာမှာ လောကီပညာ လောကုတ္တရာပညာ နှစ်ပါး (တစ်နည်း) ဝိပဿနာပညာ မဂ်ပညာ ဖိုလ်ပညာဟု သုံးမျိုး ရှိ၏၊ အကျယ်အားဖြင့် သီလသည် ပါတိမောက္ခသံဝရသီလ, ဣန္ဒြိယသံဝရသီလ, အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလ, ပစ္စယသန္နိဿိတသီလ ဟူ၍ လေးမျိုးပြား၏၊ သမာဓိမှာ ဥပစာရစျာန်, ရူပါဝစရစျာန်, အရူပါဝစရစျာန်, လောကုတ္တရာစျာန်ဟု လေးမျိုး ခွဲနိုင်၏၊ ပညာ၌ နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ် စသော ဉာဏ်စဉ်တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါး ခွဲခြားမှတ်သား နိုင်၏၊