အက္ကောသကဘာရဒွါဇဝတ္ထုဂါထာ
၂၆-ဗြာဟ္မဏဝဂ်
၁၆-အက္ကောသကဘာရဒွါဇဝတ္ထုအဋ္ဌကထာဂါထာ
ကိဿဿု ဧကဓမ္မဿ, ဝဓံ ရောစေသိ ဂေါတမ။
ဂေါတမ၊ ဂေါတမ! ကိံ၊ အဘယ်အရာကို။ [သုကား အနက်မဲ့။] ဆေတွာ၊ ဖြတ်၍။ ဝါ၊ ဖြတ်ခြင်းကြောင့်။ သုခံ၊ ချမ်းသာစွာ။ သေတိ၊ အိပ်ရနေရသနည်း။ ကိံ၊ ကို။ ဆေတွာ၊ ၍။ န သောစတိ၊ ဝမ်းမနည်းရသနည်း။ ကိဿ၊ အဘယ်သို့သော။ ဧကဓမ္မဿ၊ တစ် ပါးသောတရားကို။ ဝဓံ၊ သတ်ခြင်းကို။ ရောစေသိ၊ နှစ်သက်သနည်း။ (ဋ္ဌ-၂၉၃)
ကောဓဿ ဝိသမူလဿ, မဓုရဂ္ဂဿ ဗြာဟ္မဏ၊
ဝဓံ အရိယာ ပသံသန္တိ, တံ ဟိ ဆေတွာ န သောစတိ။
ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား! ကောဓံ၊ အမျက်ဒေါသကို။ ဆေတွာ၊ ၍။ ဝါ၊ ကြောင့်။ သုခံ၊ စွာ။ သေတိ၊ ၏။ ကောဓံ၊ ကို။ ဆေတွာ၊ ၍။ န သောစတိ၊ ဝမ်းမနည်းရ။ အရိယာ၊ ဘုရားစသား, အရိယာများတို့သည်။ ဝိသမူလဿ၊ အဆိပ်အလား, ဒုက္ခတရား၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သော။၁ မဓုရဂ္ဂဿ၊ နှစ်သက်သာယာဖွယ်စေတသိကသုခဟူသော အဆုံးရှိသော။ ဝါ၊ အဆုံး၌ စိတ်ကျေနပ်မှုဖြစ်ရသော။၁ ကောဓဿ၊ အမျက်ဒေါသကို။ ဝဓံ၊ သတ်ခြင်းကို။ ပသံသန္တိ၊ ချီးမွမ်းကြ၏။ ဟိ၊ ချီးမွမ်းသင့်၏။ [ဟိ သစ္စံ။ နေတ္တိဝိ၂၉၉။] တံ၊ ထိုအမျက်ကို။ ဆေတွာ၊ ၍။ န သောစတိ၊ ဝမ်းမနည်းရ။ (ဋ္ဌ-၂၉၄)
၁။ဝိသမူလဿ ။ ။ “သောဏိပထဂတံ (သွေးလမ်းကြောင်းလျှောက်လျက်) ဝိသတိ ဒေဟမီတိ ဝိသံ၊ [ဝိသ+အ၊ ပု, န၊-ဓာန်-ဋီ-၆၅၅။] ဝိသတိ ပဝိသတိ လောဟိတာနုသာရေန သရီရေ ဗျာပတီတိ ဝိသံ(ဓာသံ)၊ ဝိသံ ဝိယာတိ ဝိသံ၊ ဝိသဿ+မူလံ ဝိသမူလံ”ဟုပြု။ [ဝိသံ နာမ ဒုက္ခံ အနိဋ္ဌဖလဘာဝတော၊ တဿ မူလကာရဏံ ကောဓော အနိဋ္ဌဖလတ္တာ အာဟ “ဝိသမူလဿာတိ ဒုက္ခဝိပါကဿာ”တိ(သံ၊ဋီ၊၁၊၁၃၅)။ ဝိသမူလဿာတိ ဧတ္ထ ဝိသသရိက္ခတာယ “ဝိသ”န္တိ ဒုက္ခံ အဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ “ဒုက္ခဝိပါကဿာ”တိ(နေတ္တိ၊ဋီ၊၁၃၃)။ ဝိသမူလဿ ဝိသသဒိသဿ ဒုက္ခဿ မူလဘူတဿ(နေတ္တိဝိ-၂၉၉)။]
၂။မဓုရဂ္ဂဿ။ ။ “မဓုရံ (စေတသိကသုခံ)+အဂ္ဂံ (ပရိယောသာနံ) အဿာတိ မဓုရ- ဂ္ဂေါ (နေတ္တိဝိ-၂၉၉)”ဟုပြု၊ “သာဒုမှိ မဓုရော ပိယေ(ဓာန်-၁၀၆၈)”ဟူသော အနက်၂မျိုးတွင် မဓုရသဒ္ဒါ သာဒုအနက်တည်း၊ အဂ္ဂသဒ္ဒါကား ကောဋိအနက်တည်း(နေတ္တိဝိ-၂၂၉)၊ ဆန့်ကျင် ဘက်အပေါ်၌ ဒေါသအလျောက် လက်စားချေ(လက်တုန့်ပြန်)ပြီးနောက် စေတသိကသုခ(စိတ် ကျေနပ်မှု)ဖြစ်ရခြင်းကို ရည်ရွယ်၍ ကောဓကို “မဓုရဂ္ဂဿ”ဟု ဆိုရသည်။
အက္ကောသဘာရဒွါဇဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
ခန္တီဗလံ ဗလာနီကံ, တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။
ယော၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အက္ကောသံ၊ အက္ကောသဝတ္ထုဆယ်ပါးတို့ဖြင့် ဆဲ ရေးခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဝဓဗန္ဓဉ္စ၊ လက်စသည်ဖြင့် ညှဉ်းဆဲပုတ်ခတ်ခြင်း, လက်ထိတ် စသည်ဖြင့် နှောင်ဖွဲ့ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ အဒုဋ္ဌော၊ ဒေါသသည် မဖျက်ဆီးအပ်သည်။ ဝါ၊ ဒေါသသည် ဖျက်ဆီးအပ်သော စိတ်မရှိသည်။ (အမျက်မထွက်သည်)။ (ဟုတွာ၊ ၍။) တိတိက္ခတိ၊ သည်းခံ၏။ ခန္တိဗလံ၊ သည်းခံခြင်းဟူသော စွမ်းအားရှိသော။ [ခန္တိ ဧဝ+ ဗလံ ဧတဿာတိ ခန္တီဗလော၊ ဆန်းကြောင့် န္တိ၌ ဣကို ဒီဃပြု။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၃၅၀။] ဗလာနီကံသည်းခံမှုစွမ်းအားဟူသော စစ်တပ်ရှိသော။၁ တံ၊ ကို။ အဟံ၊ သည်။ ဗြာဟ္မဏံ၊ ၍။ ဗြူမိ၊ ၏။ (ပါ-၃၉၉)
၁။ဗလာနီကံ။ ။ ဗလအရ ခန္တီ (သည်းခံခြင်း)စွမ်းအားတည်း၊ “ဗလန္တိ သမ္မာဇီဝနံ ဇီဝန္တိ ဧတေနာတိ ဗလံ(နီတိဓာတု, ၁၆၇)” ဟုပြု၊ အနီကသဒ္ဒါ “စစ်တပ်, စစ်တိုက်ခြင်း (စစ်ပွဲ)”ဟူသော အနက်တို့ကို ဟော၏၊ [ဝီလျံ န ှီ၌ အနက်၁၃မျိုးပြ၏၊] ထိုတွင် စစ်တပ်ကို ဟောရာ၌ “အနတိ အနေနာတိ အနီကံ-အသက်ရှင်ကြောင်းစစ်တပ်၊ [အန+ဤက၊-ထောမ။] အနတိ သဒ္ဒါ- ယတီတိ အနီကံ(ဝိဓာန်)၊ အနတိ ဘေရဝသဒ္ဒံ ကရောတီတိ အနီကံ(ပါမေ-၃၆၃)”ဟုပြု၊ စစ်တိုက် ခြင်းကို ဟောရာ၌ “န နီယတေ အပသာရီယတေ အသ္မာတိ အနီကံ-များသောအားဖြင့် သေခြင်း ကို မဆောင်ရာ, အသက်ကို စွန့်လွှတ်ရာစစ်ပွဲ၊[န+နီ+ကွိ၊ သမာသန္တက၊-ထောမ။]”ဟုပြု၊ ဤ၌ စစ်တပ်အနက်ဟောတည်း၊ စစ်တပ်ဟူရာ၌ ပကတိစစ်တပ်မဟုတ်၊ ခန္တီဗလတည်း၊ ခန္တီဗလ ရအောင် သဒိသူပစာရ, သို့မဟုတ် “အနီကံ ဝိယာတိ အနီကံ”ဟုကြံ၊ ထိုနောင် “ဗလံ+အနီကံ ယဿာတိ ဗလာနီကော”ဟု ဆက်တွဲပါ။
သမူဟအနက်။ ။ အနီကကို သမူဟ(အပေါင်း)အနက်ဟောယူ၍ “ဗလာနီကံ-သည်းခံ စွမ်းအား, များပြားသော အစုအပေါင်းရှိသော(မနိ၊၂၊၃၆၉)”ဟုလည်း ပေးကြ၏၊ ထိုအလို “နီယတေ ပသာရီယတေတိ နီကံ-ဖြန်ကြဲအပ်သော အစိတ်အစိတ်၊ န+နီကံ အနီကံ-အစိတ် မဟုတ်သောအပေါင်း(သီဘာ၊၁၊၅၂၇၊ ကင်္ခါဘာ၊၂၊၁၆၂)”ဟုပြု။
ဓာန်-ဋီ-၃၈၁၊ ပါစိယော-၁၀၀။ ။ ထိုတို့၌ “အဏတိ ဘေရဝသဒ္ဒံ ကရောတီတိ အဏီကံ”ဟု ပြု၍ မုဒ္ဓဇဏဖြင့် ရှိ၏၊ ပါဠိတော်အဋ္ဌကထာဋီကာနှင့် သက္ကတအဘိဓာန်, ဝီလျံ ESDတို့ ၌ကား ဒန္တဇ(န)ဖြင့်သာ တွေ့ရသည်။
အက္ကောသဘာရဒွါဇဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။