ဝနဝါသီတိဿသာမဏေရဝတ္ထုဂါထာ
၅-ဗာလဝဂ်
၁၅-ဝနဝါသီတိဿသာမဏေရဝတ္ထု အဋ္ဌကထာဂါထာ
တတော ဗဟုံ အဿုဇလံ အနပ္ပကံ၊
ဒုက္ခေန ဖုဋ္ဌဿ နရဿ သောစနာ,
ကိံ ကာရဏာ သမ္မ တုဝံ ပမဇ္ဇသိ။
စတူသု၊ ၄စင်းကုန်သော။ သမုဒ္ဒေသု၊ သမုဒြာတို့၌။ (သမုဒြာ တွေထဲက)။ ဇလံ၊ ရေသည်။ ပရိတ္တကံ၊ နည်း၏။ ဒုက္ခေန၊ ဒုက္ခသည်။ ဖုဋ္ဌဿ၊ ထိရောက်အပ်သော။ နရဿ၊ သတ္တဝါ၏။ သောစနာ၊ ဝမ်းနည်းခြင်းကြောင့်။ (ပဝတ္တံ၊ ဖြစ်သော။) အဿုဇလံ၊ မျက် ရည်သည်။ တတော၊ ထိုသမုဒြာရေထက်။ ဗဟုံ၊ များ၏။ အနပ္ပကံ၊ မနည်း။ သမ္မ၊ မိတ်ဆွေ! ကိံ ကာရဏာ၊ အဘယ်အကြောင်း ကြောင့်။ တုဝံ၊ သင်သည်။ ပမဇ္ဇသိ၊ မေ့လျော့ဘိသနည်း? (ဋ္ဌ-၁၃၂)
အသ္မိံ ပဒေသေ ဒဍ္ဎာနိ, နတ္ထိ လောကေ အနာမတံ။
ဥပသာလကနာမာနိ၊ ဥပသာလကအမည်ရှိကုန်သော။ စတုဒ္ဒသ၊ ၁၄လီကုန်သော။ သဟဿာနိ၊ ဘဝအထောင်တို့ကို။ (တစ်နည်း) စတုဒ္ဒသ သဟဿာနိ၊ တစ်သောင်းလေးထောင် သော ဘဝတို့ကို။ အသ္မိံ ပဒေသေ၊ ဤအရပ်၌။ ဒဍ္ဎာနိ၊ မီးသင်္ဂြိုဟ် အပ်ခဲ့ကုန်ပြီ။ (မီးသင်္ဂြိုဟ်ရာကာလပြုအပ်ခဲ့ကုန်ပြီ။) လောကေဩကာသလောက၌။ အနာမတံ၊ သေရာသင်္ချိုင်းအရပ်သည်။ နတ္ထိ၊ သီးခြားမရှိ။ (တစ်နည်း) အနာမတံ နတ္ထိ၊ အလုံးစုံ သင်္ချိုင်း မြေ ဖြစ်၏။ (ဋ္ဌ-၁၃၃)
သဟဿာနိ စတုဒ္ဒသ။ ။ ဂါထာအထက်နား၌ “တေဝဝ ပိတာ ...ဥပသာဠကောယေဝ နာမ ဟုတွာ ဣမသ္မိံယေဝ ပဗ္ဗတန္တရေ စုဒ္ဒသ ဇာတိသဟဿာနိ ဈာပိတော(ဇာ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၀)”ဟု ရှိ၏၊ ဈာပိတောအရ မီးအရှို့ခံရသူသည် “ပိတာ ဥပသာဠကော“တည်း၊ “စုဒ္ဒသ ဇာတိသဟ- ဿာနိ”ကား ကာလအစ္စန္တသံယောဂတည်း၊ ဤအတူ ဂါထာပါ “သဟ- ဿာနိ စတုဒ္ဒသ”သည်လည်း ကာလအစ္စန္တသံယောဂတည်း၊ သို့သော် အခြားဟောစရာကံမရှိလျှင် ထိုကာလသည်ပင် ကံဖြစ်နိုင်ရကား “သဟ- ဿာနိ စတုဒ္ဒသ”သည် ဂါထာ၌ ကံဖြစ်ရ၏။ (ကစ္စာ၊ကစ္စာဘာ-၁၅၊ ၁၆)
တစ်နည်း။ ။ “စတုဒ္ဒသ-ကုန်သော၊ သဟဿာနိ-ဘဝအထောင်တို့ သည်၊ ဥပသာလကနာမာနိ- ကုန်သည်၊ (ဟုတွာ-၍၊) အသ္မိံ ပဒေသေ-ဤအရပ်၌၊ ဒဍ္ဎာနိ-မီးသင်္ဂြိုဟ်အပ်ခဲ့ကုန်သည်၊ (အဟေသုံ-ကုန်ပြီ)”ဟု ပကတိ ဝိကတိနည်းဖြင့် ပေးပါ။
အနာမတံ။ ။ “အနာမတန္တိ မတဋ္ဌာနံ(ဇာ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၀)”ဟု ဖွင့်၏၊ ဤသို့ ဖွင့်ရခြင်းမှာလည်း အနာမတံ၌ ပဋိသေဓ၂ပုဒ်ပါနေသည့်အတွက် “ဒွိပဋိသေဓော ပကတျတ္ထော-ပဋိသေဓ၂မျိုးပါသောပုဒ်သည် ပကတိ အနက်ရှိ၏”ဟူသော ပရိဘာသာအရ “မတ”ဟူသော ပကတိအနက်ရ အောင် ဖွင့်ခြင်းဖြစ်သည်၊ “မရတိ ဧတ္ထာတိ မတံ-သေရာသင်္ချိုင်းအရပ်၊ န+မတံ အမတံ-သင်္ချိုင်းမဟုတ်သောအရပ်၊ န+အမတံ အနာမတံ-သင်္ချိုင်း မဟုတ်သည်+မဟုတ်သော အရပ်=သေရာသင်္ချိုင်းအရပ်”ဟုပြု။
ဆက်ဥုးအံ့-သံသရာ၌ မသေဖူးသောအရပ်မရှိသောကြောင့် ဤ ကမ္ဘာတစ်မြေပြင်လုံးသည် သင်္ချိုင်းအရပ်(မတဋ္ဌာန)ချည်းသာ ဖြစ်၏၊ ယခု ပစ္စက္ခ၌ သေရာသင်္ချိုင်းမဟုတ်သောအရပ်ကို “အမတ”ဟု ဆိုအပ်သော စကားသည် တဒ္ဓမ္မူပစာရ(မရှိကို အရှိလုပ်၍ု ဆိုအပ်သော)စကား ဖြစ် သည်၊ ထိုအမတဟူသောစကားကို တားမြစ်လိုသောကြောင့် ပဋိသေဓ တစ်ခုတိုး၍ “အနာမတံ”ဟု ဆိုသည်။(ဇာ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၀)။
တစ်နည်း။ ။ “မရိတ္ထ ဧတ္ထာတိ မတံ၊ န+မတံ အမတံ၊ အမတံ ယေဝ အနာမတံ-မသေဖူးရာအရပ်-သင်္ချိုင်းမဟုတ်ဖူးရာအရပ်”ဟု ပြု၊ အကား အနက်မရ တဗ္ဘာဝဝုတ္တိတည်း၊ (တစ်နည်း) တဒမိနာဒီနိ (မောဂ်- ၄၇)သုတ်ကြီးဖြင့် အ-လာ(နိဒီ-၄၀)၊ သဒ္ဒသင်္ဂဟ၌ “အဋ် ဗျဉ္ဇနေသု နံယုဋ် စ”သုတ်ဖြင့် အ-လာ၏။
နီတိသုတ္တ-၂၆၅။ ။ “န+အမတံ အနာမတံ”ဟူသော ဝစနတ္ထ ကြောင့် အနာမတသဒ္ဒါက သူသေ၏အရပ်(သုသာန်)ကို ဟောသည့် အတွက် အမတသဒ္ဒါသည် နိဗ္ဗာန်, နတ်သုဓာကို ဟောသဖြင့် တင့်တယ် သောသဒ္ဒါဖြစ်သော်လည်း မတင့်တယ်သောအနက်ရှိသောသဒ္ဒါ ဖြစ်ရ တော့သည်ဟု နီတိသုတ္တဆို၏။
ဧတံ အရိယာ သေဝန္တိ, ဧတံ လောကေ အနာမတံ။
ယမှိ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်၌။ သစ္စဉ္စ၊ ပုဗ္ဗဘာဂသစ္စဉာဏ်သည်လည်းကောင်း။ ဓမ္မော စ၊ လောကုတ္တရာတရားသည်လည်းကောင်း။ အဟိံသာ၊ သူတစ်ပါးကို မညှဉ်းဆဲခြင်းသည်လည်းကောင်း။ သံယမော၊ သီလကို စောင့်ထိန်းခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဒမော၊ ဣန္ဒြေတို့ကို ဆုံးမခြင်းသည်လည်းကောင်း။ (အတ္ထိ၊ ၏။) အရိယာ၊ အရိယာတို့သည်။ ဧတံ၊ ဤသစ္စဓမ္မ, စသည်၅-ပါး, ထင်ရှားရှိ ရာ ပုဂ္ဂိုလ်တည်းဟူသောဌာနသို့။ သေဝန္တိ၊ ဆည်းကပ်ကုန်၏။ ဧတံ၊ ဤသစ္စဓမ္မ, အစရှိ၅လီ, ဤဂုဏ်ရည်သည်။ လောကေ၊ လောက၌။ အနာမတံ၊ သေခြင်းမရှိ။ [လူသေသော်လည်း ဂုဏ်မသေ၊ ဟူလို။] (ဋ္ဌ-၁၃၄)
ဧတံ လောကေ အနာမတံ။ ။ ဤအနာမတံ၌ ပဋိသေဓ၂ပုဒ်ရှိ သော်လည်း ရှေ့ဂါထာပါ အနာမတံကဲ့သို့ ပကတိအနက်မပေးရ၊ ပကတိ အနက်ပေးလျှင် “သစ္စာစသောဂုဏ်သည် သေရာဌာန ဖြစ်၏”ဟူသော မလိုရာအနက်ထွက်သွားလိမ့်မည်၊ “မရဏံ မတံ၊ နတ္ထိ+ဧတဿ မတံ, ဧတသ္မိံ အဓိဂတေ ဝါ နတ္ထိ ပုဂ္ဂလဿ မတံ မရဏန္တိ အမတံ (သာရတ္ထ၂, ၇၇၊ ဓာန်-ဋီ-၇)၊ အမတမေဝ အနာမတံ”ဟု ပြု၊ အ-ကား ရှေ့အနာမတံ နောက်နည်းကဲ့သို့ တဗ္ဘာဝုတ္တိ, သို့မဟုတ် အာဂုံတည်း။
ဆက်ဥုးအံ့-သစ္စာစသောတရား၅ပါးသည် ဥပါဒ် ဌီ ဘင်သဘော အရ ပျက်စီးခြင်းသဘောရှိသောကြောင့် “အမတ(အနာမတ) မဟုတ်နိုင် ရကား “အနာမတံ”ဟူသော စကားသည် အကျိုးမသေရာနိဗ္ဗာန်၏ အနာမတအမည်ကို အကြောင်းသစ္စာစသော တရားအပေါ်၌ တင်စားထား သော ဖလူပစာစကားတည်း၊ ထိုကြောင့် “အမတဘာဝသာဓနတော အနာမတံ နာမ(ဇာ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၀)”ဟု ဖွင့်သည်။(အလင်္ကာဋီ၊၂၂၉၊ အလင်္ကာဘာ-၃၆၅၊ ဝိ၊ဋီ၊၂၊၃၀)။
ဝနဝါသီတိဿသာမဏေရဝတ္ထု ပါဠိဂါထာ
ဧဝမေတံ အဘိညာယ, ဘိက္ခု ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော၊
သက္ကာရံ နာဘိနန္ဒေယျ, ဝိဝေကမနုဗြူဟယေ။
လာဘူပနိသာ၊ လာဘ်၏အကြောင်း မကောင်းသော အကျင့်သည်။ အညာ ဟိ (အညာ ဧဝ)၊ နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း, အကျင့်ကောင်းမှ, ရွဲ့စောင်းသောအား, တစ်မျိုးတစ်ခြားသာ တည်း။ နိဗ္ဗာနဂါမိနီ၊ နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကောင်းသည်။ အညာ ဟိ၊ ဂုဏ်လာဘ်မျှော်ကိုး, အကျင့်ဆိုးမှ, တစ်မျိုးတစ်ခြား သာတည်း။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဧတံ၊ ဤအကျင့်၂မျိုးကို။ အဘိညာယ၊ သိ၍။ ဗုဒ္ဓဿ၊ သိရန်မှန်က, မကျန်ရအောင်, လုံးဝသိမြင်, ဘုရားရှင်၏။ သာဝကော၊ အဆုံးအမကို လိုက်နာသော။ ဘိက္ခု၊ ရဟန်းသည်။ သက္ကာရံ၊ ကောင်းစွာပြုအပ်, အဓမ္မိကလာဘ်ကို။ န အဘိနန္ဒေယျ၊ မနှစ်သက်ရာ။ ဝိဝေကံ၊ ကာယစိတ္တဥပဓိဝိဝေ ကကို။ ဝါ၊ ပေါင်းဖော်ကိလေသ, သင်္ခါရဟု, သုံးဝကင်းဝေး, ငြိမ်း ချမ်းရေးကို။ အနုဗြူဟယေ၊ တိုးပွားစေရာ၏။ (ပါ-၇၅)
သာဝကော။ ။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၉၀အလို “သဝနန္တေ ဇာတဋ္ဌေန” ဖြင့် “သက္ကစ္စံ သုဏာတီတိ သာဝကော”ဟုပြု၍ အာဂတပ္ဖလသာဝက (အရိယာသာဝက)ကို ယူ၏၊ ထို၌ “ဩဝါဒါနုသာသနိံ ဝါ သဝနဋ္ဌေန” ဟူသော နောက်နည်းမပါ၊ နီတိဓာတု-၂၄၂ကား ဝိဂြိုဟ်ပြဟု ယူ၍ “သဝ- နန္တေ(အရိယာယ ဇာတိယာ)+ဇာတော သာဝကော-ကြားနာရသော အဆုံး၌ အရိယာဇာတ်အားဖြင့် ဖြစ်သူ”ဟုပြု၏၊ သဝနန္တပုဒ်, ဏပစ္စည်း၊ နန္တကို ကပြုဟုကြံ၊ “သဝနဋ္ဌေန”အဖွင့်အလို “ဩဝါဒံ သုဏာတီတိ သာဝကော” ဟုပြု၍ အနာဂတပ္ဖလသာဝက (ပုထုဇဉ်သာဝက)ကို ယူ ရန် နီတိဓာတု ဆို၏၊ ဤ၌ကား ၂မျိုးလုံးကို ယူရာ၏။
ဝနဝါသီတိဿသာမဏေရဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။
ဗာလဝဂ်ဂါထာနိဿယပြီးပြီ။