သိရိမာဝတ္ထုဂါထာ
၁၁-ဇရာဝဂ်
၂-သိရိမာဝတ္ထုအဋ္ဌကထာဂါထာ
ဇိနေ ကဒရိယံ ဒါနေန, သစ္စေနာ’လိကဝါဒိနံ။
ကောဓံ၊ အမျက်ထွက်သူကို။ အက္ကောဓေန၊ အမျက်မထွက်သူ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝါ၊ အမျက်မထွက်ခြင်းမေတ္တာဖြင့်။ ဇိနေ၊ အနိုင်ယူထိုက်၏။ [ဧယျဝိဘတ် အရဟအနက်] အသာဓုံ၊ မကောင်းသောသူကို။ သာဓုနာ၊ ကောင်းသောသူ၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဝါ၊ ကောင်း သော နည်းလမ်းဖြင့်။ ဇိနေ၊ ၏။ ကဒရိယံ၊ ဝန်တိုစေးနှဲ, မစွန့်ကျဲတတ်, စက်ဆုတ်အပ် စွာ, သတ္တဝါကို။ ဒါနေန၊ ပေးကမ်းခြင်းဖြင့်။ ဇိနေ၊ ၏။ အလိကဝါဒိနံ၊ မမှန်စကား, ပြောကြားလေ့ရှိသူကို။ သစ္စေန၊ အမှန်ပြောကြား, သစ္စာတရားဖြင့်။ ဇိနေ၊ ၏။ (ဋ္ဌ-၁၆၀)
သိရိမာဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
အာတုရံ ဗဟုသင်္ကပ္ပံ, ယဿ နတ္ထိ ဓုဝံ ဌိတံ။
ယဿ၊ အကြင်ခန္ဓာကိုယ်၏။ ဓုဝံ၊ ခိုင်မြဲခြင်းသည်လည်းကောင်း။ ဌိတိ၊ တည် တံ့ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ စိတ္တကတံ၊ ပြုပြင်ခြယ်သအပ်သော ဆန်းကြယ် သော အဝတ်တန်ဆာစသည်ရှိသော။ ဝါ၊ အဝတ်တန်ဆာစသည်တို့ဖြင့် ဆန်းကြယ်စွာ ပြုပြင်ခြယ်သအပ်သော။၁ အရုကာယံ၊ အနာသက်သက်ဖြစ်၍ဖြစ်သော ခန္ဓာကိုယ် ဟူသော။ ဝါ၊ အနာတို့၏ စုဝေးရာဖြစ်သော။၂ သမုဿိတံ၊ သုံးရာသောအရိုးတို့သည် ထက်ဝန်းကျင် စိုက်ထောင်အပ်သော။ [သမန္တတော ဥဿိတံ သမုဿိတံ။ မ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၀၈။] အာတုရံ၊ နာကျင်တတ်သော။ [အာတုရတီတိ အာတုရံ။ သံ၊ဋီ၊၂၊၂၀၂။] ဗဟုသင်္ကပ္ပံ၊ များစွာသော လူအပေါင်းသည် (အမျိုးမျိုးအဖုံဖုံ) ကြံဆအပ်သော။ (ဣမံ) ဗိမ္ဗံ၊ ဤခန္ဓာကိုယ် ကို။၁ ပဿ၊ ရှုလော။၂ (ပါ-၁၄၇)
၁။ စိတ္တကတံ။ ။ ဤအဋ္ဌကထာ၌ “စိတ္တကတံ” ဟု ဖွင့်သဖြင့် “ကတ”ဟူသော ဝိသေသန နောက်ကျသည်ဟု ယူ၊ “စိတ္တံ+ကတံ ယဿာတိ စိတ္တကတံ”ဟု ပြု၊ ထေရဋ္ဌ၊၂၊၂၉၂၌ကား “စိတ္တံ(ဆန်းကြယ်စွာ)+ကတံ စိတ္တကတံ”ဟု ဒုတိယာတပ္ပုရိသ် ပြု၏။
၂။ အရုကာယံ။ ။ ဤပုဒ်ကို ဝိသေသျယူ၍ “စိတ္တကတံ-သော၊ ဗိမ္ဗံ-သည်းခြေစသော အညစ်အကြေးတို့ကို အန်ထုတ်တတ်သော၊ ဝါ-ပန်းပုဆရာထုအပ်သော အရုပ်နှင့်တူသော၊ သမုဿိတံ-သော၊ အာတုရံ-သော၊ ဗဟုသင်္ကပ္ပံ-သော၊ အရုကာယံ-အနာသက်သက်ဖြစ်သော ခန္ဓာကိုယ်ကို၊ ပဿ-လော၊ ယဿ-ယင်းခန္ဓာကိုယ်၏၊ ဓုဝံ-လည်းကောင်း၊ ဌိတိ-လည်းကောင်း၊ နတ္ထိ”ဟုလည်း ပေးကြ၏၊ “ပဿထ ဘိက္ခေဝ အာတုရံ အတ္တဘာဝံ(ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၉)”ဟူသော ဝါကျ၌ အတ္တဘာဝံကို ဝိသေသျအဖြစ်ဆိုထားခြင်းနှင့် ဗိမ္ဗံကို “အတ္တဘာဝံ”ဟု ဖွင့်ခြင်းမှာ တစ်ထပ်တည်းကျသဖြင့် ဗိမ္ဗံကို ဝိသေသျယူ၍ အထက်၌ ပေးသည်။ [အရတိ သူနဘာဝေန ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆတီတိ အရု၊(အရ+ဥ၊-မောဂ်-၇၊၂)၊ ကုစ္ဆိတာနံ+အာယံ ကာယံ၊ အရုဘူတံ+ကာယံ အရုကာယံ၊ (တစ်နည်း)ကသင်္ခါတာ အဝယဝါ အာယန္တိ ယသ္မိန္တိ ကာယံ၊ အရူနံ ကာယံ အရုကာယံ၊- ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၂။]
၁။ဗိမ္ဗံ။ ။ ပိတ္တာဒယော(သည်းခြေအစရှိသည်တို့ကို) ဝမတိ ဥဂ္ဂိရတီတိ ဗိမ္ဗံ၊[ဝမု+အ၊ ဝကို ဗိပြု၊-မောဂ်-၇၊၁၂၂။] (တစ်နည်း) ဝီယတေတိ ဗိမ္ဗံ၊ [ဝီ ကန္တိ(နှစ်သက်ခြင်း)အနက်, ဝန်၊ ဓာတ်နောင် မုမ်လာ၊ မုနှင့် န်အနုဗန်တို့ကို ချေ၊ (ဝီမ်ဝ)၊ ဝကို ဗပြု၊ ဤကို ရဿပြု၊-ထောမ၊ သီဘာ၊၃၊၄၆၂။]
၂။ ပဿ။ ။ “ပဿထ”ဟု ဖွင့်သဖြင့် ဗဟုဝုစ်မှ ဧကဝုစ်သို့ ပြန်နေသော ဝစနဝိပလ္လာသတည်း၊ ဝစနဝိပလ္လာသပုဒ်ကို လက်ရှိဝုစ်အတိုင်း အနက်ပေးရသည်။(ဘေဒဘာ-၁၅၅)
၃။ ပဘင်္ဂုရံ။ ။ ထာဝရိတ္တရ ဘင်္ဂုရ ဘိဒုရ ဘာသုရ ဘဿရာ။ ဧတေ သဒ္ဒါ နိပစ္စန္တေ သီလေ ဂမျမာနေ၊-မောဂ်-၅, ၅၄။
မောဂ်ပံ-၃၂၇။ ။ ဘဉ္ဇ ဩမဒ္ဒနေ၊ ဘဇ္ဇတေ သယမေဝ, ဘဉ္ဇတိ ဝါ အတ္တာနန္တိ ဘင်္ဂုရော, ကမ္မကတ္တရိ ဃုရော နိပစ္စတေ, နိပါတနဿ ဣဋ္ဌဝိသယတ္တာ ယော ပရံ ဘဉ္ဇတိ တသ္မိံ န ဟောတိ။
မောဂ်ပံဆိုလိုချက်။ ။ နိပါတနသုတ်ဟူသည် အလိုရှိသလို ပြီးအောင် စီရင်နိုင်သော ကြောင့် ဘဉ္ဇဓာတ်နောင် ကမ္မကတ္တားအနက်၌ ဃုရပစ္စည်းသက်၊ အမှန်အားဖြင့် ဖျက်နေဖွယ်မလို ဘဲ ဖျက်ရလွယ်ကူသည့်အတွက် သူ့အလိုလို (သူ့ကိုယ်သူ) ဖျက်သကဲ့သို့ ဖြစ်သောကြောင့် ကံကိုပင် ကတ္တားဟု တင်စားခေါ်ဆိုထားသော ကမ္မကတ္တုသာဓန ဖြစ်ရသည်၊ ထိုကြောင့် “ပဘင်္ဂုရ-အလိုလို ဖျက်တတ်၊ ဝါ-မိမိကိုယ်ကို ဖျက်တတ်”ဟု အနက်ဖြစ်၏၊ ပကား အနက်မဲ့တည်း။
သီလအနက်လည်းပါ။ ။ ကမ္မကတ္တားဆိုသော်လည်း သူ့ချည်းသက်သက် မဟုတ်၊ “ဧတေ သဒ္ဒါ နိပစ္စန္တေ သီလေ ဂမျမာနေ(မောဂ်-၅, ၅၄)၊ သရသတော ဥပက္ကမတော စ ပဘင်္ဂုပရမသီလတာယ ပဘင်္ဂုရံ(ဣတိ၊ဋ္ဌ၊၁၅၆)”ဟူသော စကားအရ သီလအနက်လည်း ပါ၏၊ “ပဘဇ္ဇတေ သယမေဝ, ပဘဉ္ဇတိ ဝါ အတ္တာနန္တိ ပဘင်္ဂုရံ”ဟု ပြု။
သိရိမာဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။