အညတရဗြာဟ္မဏဝတ္ထုဂါထာ -၄
၂၆-ဗြာဟ္မဏဝဂ်
၄-အညတရဗြာဟ္မဏဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
ဥတ္တမတ္ထ’မနုပ္ပတ္တံ, တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။
ဈာယိံ၊ ဈာန်နှစ်ပါးဖြင့် ရှုပွားလေ့ရှိသော။ ဝိရဇံ၊ ကင်းသော ကာမမြူရှိသော။ (ကာမမြူကင်းသော)။ အာသီနံ၊ တော၌ တစ်ပါးတည်း နေလေ့ရှိသော။ ကတကိစ္စံ၊ ပြုအပ်ပြီးသော တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးသော မဂ်ကိစ္စရှိသော။ အနာသဝံ၊ အာသဝေါ တရားမရှိသော။ ဥတ္တမတ္ထံ၊ မြတ်သော အရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးသို့။ ဝါ၊ အကျိုးတို့တွင် အမြတ်ဆုံးဖြစ်သော အရဟတ္တဖိုလ်သို့။ [အတ္ထာနံ+ဥတ္တမော ဥတ္တမတ္ထော (သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၅)။ ဥတ္တမော+အတ္ထော ဥတ္တမတ္ထော (ပါရာဘာ-၂-၃၁၂)။] အနုပ္ပတ္တံ၊ ရောက်ပြီးသော။၁ တံ၊ ကို။ အဟံ၊ သည်။ ဗြာဟ္မဏံ၊ ၍။ ဗြူမိ၊ ၏။ (ပါ-၃၈၆)
၁။အနုပ္ပတ္တံ။ ။ (က) အနုပ္ပတ္တောတိ အနုက္ကမေန ပတ္တော၊ (ခ) အနုပ္ပတ္တောတိ ပတ္တော၊ (မဏိ၊၁၊၂၃၆)။...ဤအဖွင့်အတိုင်း အနက်ပေးကြ၏၊ (က)အဖွင့်အလို အနုသည် အနု- ဂတအနက်တည်း၊ “အနုက္ကမေန+ပတ္တော အနုပ္ပတ္တော”ဟုပြု၊ ပါဒိပုဗ္ဗပဒကမ္မဓာရဲသမာသ်, (တစ် နည်း) တပ္ပုရိသ်သမာသ်တည်း။ (ပယောဂ-၂၇၇)
(ခ)အဖွင့်အလို ။ ။ အနုသည် အနက်မရ, ဓာတွတ္ထာနုဝတ္တကတည်း၊ “သမာသော ပဒသင်္ခေပေါ(ရူ-၁၇၈)”အရ အနုနှင့်ပတ္တ ၂ပုဒ်စပ်ထားသောကြောင့် သမာသ်ဖြစ်သည်၊ ရှေ့ပုဒ် အနက်သီးခြားမရှိ၊ နောက်ပုဒ်၏ အနက်၌ ဖြစ်၏၊ “ဂူထဂတံ”ကဲ့သို့ တဗ္ဘာဝဝုတ္တိကမ္မဓာရဲတည်း၊ “အနုပါပုဏိတ္ထာတိ အနုပ္ပတ္တော, (သို့မဟုတ်) ပတ္တောယေဝ အနုပ္ပတ္တော”ဟု ပြုရာ၏။ (ရူဋီ၊၇၉ ပဟာရောရှု)
“တုလျာဓိကရဏ”ဟု မဆိုနိုင်။ ။ တဗ္ဘာဝဝုတ္တိ၌ ၂ပုဒ်အရတူသော်လည်း သဒ္ဒပဝတ္တိ နိမိတ်(သဒ္ဒါဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းရင်း) မကွဲပြားသောကြောင့် “တုလျာဓိကရဏ”ဟု မဆိုနိုင်၊ မှန်၏-ပဝတ္တနိမိတ်ကွဲ၍ ဝိသေသနဝိသေသျအဖြစ်ဖြင့် စပ်သောအခါ တစ်နက်တည်း ဖြစ် ခြင်းကိုသာ တုလျာဓိရဏဟု ဆိုရသည်၊ အရတူရုံမျှကို မဆိုလို(ရူ-၁၈၃)၊ ထိုကြောင့် “ဒွိပဒေ ကမ္မဓာရယော”ဟူသော ယောဂဝိဘာဂဖြင့် ကမ္မဓာရဲမှည့်ရ၏။ (ရူဋီ၊၁၄၅)
သမာသ်လက္ခဏာနှင့် မညီ။ ။ “ဘိန္နတ္ထာနံ ဧကတ္ထီဘာဝေါ သမာသလက္ခဏံ(ရူ-၁၇၈)” အရ နဂိုက အနက်, အရချင်းမတူသော ရှေ့ပုဒ်နှင့်နောက်ပုဒ် တစ်နက်တည်းဖြစ်မှ သမာသ် လက္ခဏာနှင့် ညီ၏၊ တဗ္ဘာဝဝုတ္တိ၌ ရှေ့ပုဒ်နှင့်နောက်ပုဒ် အနက်အရချင်းတူရကား ဘိန္နတ္ထမဖြစ် သည့်အတွက် သမာသ်လက္ခဏာနှင့် မညီသောကြောင့် ယုတ္တတ္ထမဖြစ်၊ ထို့ကြောင့် “နာမာနံ သမာသော”ဟူသော ယောဂဝိဘာဂဖြင့် သမာသ်မှည့်ရသည်။ (ရူ-၁၉၀)
အညတရဗြာဟ္မဏဝတ္ထုဂါထာနိဿပြီးပြီ။