ဥဇ္ဈာနသညိတ္ထေရဝတ္ထုဂါထာ
၁၈-မလဝဂ်
၁၁- ဥဇ္ဈာနသညိတ္ထေရဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
အာသဝါ တဿ ဝဍ္ဎုန္တိ, အာရာ သော အာသဝက္ခယာ။
ပရဝဇ္ဇာနုပဿိဿ၊ သူတစ်ပါးတို့၏ အပြစ်ကို အဖန်ဖန်ရှုလေ့ရှိသော။ နိစ္စံ၊ အမြဲ။ ဥဇ္ဈာနသညိနော၊ ကဲ့ရဲ့ခြင်း၌ အမှတ်သညာရှိသော။၁ တဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဝါ၊ မှာ။ အာသဝါ၊ အာသဝေါတရားတို့သည်သာ။၂ ဝဍ္ဎုန္တိ၊ တိုးပွားကုန်၏။ သော၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ် သည်။ အာသဝက္ခယာ၊ အာသဝေါတရားတို့၏ ကုန်ကြောင်းအရဟတ္တမဂ်မှ။၁ အာရာ၊ အဝေးကြီးတည်း။ (၂၅၃)
၁။ ဥဇ္ဈာနသညိနော ။ ။ ဥဇ္ဈာယတိ ဧတေနာတိ ဥဇ္ဈာနံ(ကဲ့ရဲ့ကြောင်းစိတ်)၊ ဥဇ္ဈာ- ယတေ ဝါ ဥဇ္ဈာနံ(ကင်္ခါ-ဋီ-၄၄၂၊ ကင်္ခါ၊မဟာဋီ၊၄၊၃၄၈)၊ ဥဇ္ဈာနေ+သညာ ဥဇ္ဈာနသညာ(ကင်္ခါ၊၂၀၂၊ သာရတ္ထ၊၃၊၁၀၇)၊ ဥဇ္ဈာနေန (ဥဇ္ဈာနဝသေန)+ပဝတ္တာ+သညာ ဥဇ္ဈာနသညာ၊ ဥဇ္ဈာနေ+ ယုတ္တာ ဝါ+သညာ ဥဇ္ဈာနသညာ(ပါတိပဒတ္ထ-၂၉၆)၊ ဥဇ္ဈာနသညာ+အဿ အတ္ထီတိ ဥဇ္ဈာနသညီ-ကဲ့ရဲ့ခြင်း၌ သညာရှိသည်၊ ဝါ-ကဲ့ရဲ့ခြင်းဖြင့် ဖြစ်သော သညာရှိသည်၊ ဝါ-ကဲ့ရဲ့ခြင်း၌ ယှဉ်သော သညာရှိသည်(ကင်္ခါ-၂၀၂၊ သာရတ္ထ၊၃၊၁၀၇၊ ပါတိပဒတ္ထ-၂၉၆)။ ဥဇ္ဈာနေန (ဥဇ္ဈာန- ဝသေန) သဉ္ဇာနာတီတိ ဥဇ္ဈာနသညီ-ကဲ့ရဲ့ခြင်း၏အစွမ်းဖြင့် သိမှတ်တတ်သည်(သံ၊ဋီ၊၁၊၁၀၇)။
၂။အာသဝါ။ ။ ဓမ္မဋီ၌ အာသဝါအရ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကအာသဝဟုဆိုအပ်သော ပရာနုဝါဒ ဘေး(သူတစ်ပါးတို့၏ကဲ့ရဲ့ခံရမှု), အတ္တာနုဝါဒဘေး(ပြုပြီးနောက် နှလုံးမသာယာမှု), ဒဏ္ဍဘေး (ညှင်းဆဲနှိပ်စက်ချုပ်နှောင်ခံရမှု)နှင့် သမ္ပရာယိကအာသဝဟုဆိုအပ်သော အပါယ်ဆင်းရဲဒုဂ္ဂတိ ဘေးတို့ကို ယူ၏၊ “အာသဝန္တိ တေန တေန ပစ္စယဝသေန ပဝတ္တန္တီတိ အာသဝါ-ထိုထိုအကြောင်း ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော မျက်မှောက်တမလွန်ဘေးရန်တို့(သာရတ္ထ၊၁၊၄၄၉)”ဟု ပြု။
ကိလေသအာသဝ။ ။ “အာရာ သော အာသဝက္ခယာ”ကို ကြည့်၍ အထက်၌ ကိလေသအာသဝကို ယူပေးသည်၊ “အာသဝန္တိ မာနပုရိသမဒါဒယော ယေဟီတိ အာသဝါ(အရက်)၊ [အာ+သု+ဏ၊-ဓာန်-ဋီ-၅၃၃။] အာသဝါ ဝိယာတိ အာသဝါ၊ အာသဝန္တီတိ(ဒွါရ၆ပါးတို့မှ စီးတတ် ဖြစ်တတ်သောကြောင့်) ဝါ အာသဝါ၊ ဓမ္မတော ယာဝဂေါတြဘုံ ဩကာသတော ယာဝဘဝဂ္ဂံ သဝန္တီတိ ဝါ အာသဝါ၊ အာယတံ ဝါ သံသာရဒုက္ခံ သဝန္တိ ပသဝန္တီတိ အာသဝါ၊ [ “အာယတသဝါ” ဟု ဆိုလိုလျက် ယတကိုချေ၊-အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၉၀။] အာဘုသော သိဝန္တိ သိဗ္ဗန္တီတိ အာသဝါ၊ [အာ+ သိဝု+အ၊ တေသု ဝုဒ္ဓိသုတ်ကြီးဖြင့် ဣကို အ-ပြု၊-နိသာဋီ၊၃၇၉။]”ဟု ပြု။
အနိပ္ဖန္နပါဋိပဒိက။ ။ ဝိဂြိုဟ်မပြုရသော စိရပါရိဝါသိယအနက်ဟော အနိပ္ဖန္နပါဋိပဒိက ပုဒ်ဟုလည်း ဆို၏(မဏိဋီ၊၂၊၂၂၈)၊ ထိုအနက်ဟောကိုပင် “အာသဝိယန္တိ စိရံ ပရိဝါသိယန္တီတိ အာသဝါ၊ အာသဝန္တိ စိရံ ပရိဝါသေန္တီတိ ဝါ အာသဝါ(အင်္ကုရ-၃၁၄)၊ အာ စိရံ သဝန္တီတိ အာသဝါ (မဟာဋီ၊၄၂၇)”ဟု ပြုသေး၏။
၁။အာသဝက္ခယာ။ ။ ဓမ္မ.ဋ္ဌအလို မဂ်ကိုယူ၍ “ခေပေတိ ပါပဓမ္မေတိ ခယော၊ အာသဝါနံ+ခယော အာသဝက္ခယော(ဒီ၊ဋီ၊၁၊၂၆၉)၊ အာသဝါ ခီယန္တိ ပဟီယန္တိ ဧတေနာတိ အာသဝက္ခယော(အံ၊ဋီ၊၂၊၈၇)”ဟုပြု။
ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၀၁၊ ဓမ္မဋီ။ ။ ထိုတို့၌ နိဗ္ဗာန်ကိုပါ ယူ၏၊ နိဗ္ဗာန်အတွက် “ခီယန္တိ ဧတ္ထာတိ ခယော၊ အာသဝါနံ+ခယော အာသဝက္ခယော(ဒီ၊ဋီ၊၁၊၂၆၉)၊ (တစ်နည်း) ခယနံ ခယော၊ အာသဝါနံ+ခယော အာသဝက္ခယော၊ အာသဝက္ခယေန+ပတ္တဗ္ဗော အာသဝက္ခယော-အာသဝေါတို့၏ ကုန်ခြင်းကြောင့် ရောက်အပ်သော နိဗ္ဗာန်(ထေရ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၉၄)”ဟုပြု။ နောက်နည်း၌ ပတ္တဗ္ဗ ကျေ, သို့မဟုတ် ပတ္တဗ္ဗအနက်၌ ဏပစ္စည်းသက်ဟုကြံ၊ ထိုနောင် မဂ်နှင့်နိဗ္ဗာန် ၂မျိုးလုံးရ အောင် “အာသဝက္ခယော စ+အာသဝက္ခယော စ အာသဝက္ခယော”ဟု ဆက်ပါ။
တစ်နည်းပေး။ ။ “နိဗ္ဗာနဿေဝ သန္တိကေ”၌ ထည့်ပါဌ်ထည့်သကဲ့သို့ “ဒူရံ ဂတော- ဝ ဟောတိ”အဖွင့်ကို ကြည့်၍ “အာသဝက္ခယာ-မှ၊ အာရာ-အဝေးသို့၊ (ဂတောဝ-ရောက်သည် သာ၊ ဟောတိ)”ဟု ထည့်ပါဌ်ထည့်၍လည်း တစ်နည်းပေးသင့်သည်။
ဥဇ္ဈာနသညိတ္ထေရဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။